En Let Ar Kennan kin Nuuj Eo Emõn

“Im E ar jiroñ kim bwe kimin kwalok ñõn armij rõn im en let am kennan.” ​—JERB. 10:42, NW.

1. Ta jerbal eo Piter ear kwalok ñõn Korniliõs kake?

JUÕN dri kapen in jarin tõrinae an Itali ear kakobaiktok ro nukin im mõtõn ñõn juõn ien ejej uan Anij enaj kar kõmõn juõn oktõk elap iben armij ro. Armij in kar Korniliõs, eo ear mijõk Anij. Dri jilik Piter ear jiroñ kumi ro me rar ber iben Korniliõs bwe Anij ear jiroñ dri jilik ro bwe ren ‘kwalok ñõn armij rõn im en let air kennan’ kin Jisõs. Piter ear lo tõbrõk ilo jerbal in kwalok nan eo an. Armij rein me rejjab dri Ju, rar bõk jitõb kwojarjar, baptais im bõk juõn kejatrikrik ñõn jerbal in kiñ iben Jisõs ilõñ. Ear lap tõbrõk ilo ien in kin an kar let an Piter kwalok nan.​—Jerb. 10:22, 34-​48.

2. Ewi wãwen jemaroñ jela bwe kien in ñõn kwalok nan, ear jab ñõn dri jilik ro 12 wõt?

² Men in ear walok ilo 36 C.E. ak ilo 34 C.E. juõn eman me elukkun kar lej ear lo juõn oktõk elap ilo mour eo an. Ke Saul jen Tarsõs ear etal ilo ial eo anlok ñõn Damaskõs, Jisõs ear walok ñõn e im ba kwon “dreloñlok ilo jikin kwelok en, im naj kennanek yuk men eo kwon kõmõnmõne.” Jisõs ear kalikar ñõn dri kalor eo Anenaiõs bwe Saul enaj kwalok ñõn “dri ailiñ ko, im kiñ ro, im ro nejin Israel.” (Riit Jerb. 9:​3-6, 13-​20.) Ke Anenaiõs ear ber iben Saul, ear ba ñõn e: “Anij an ro jimar E ar likit yuk bwe kwon jela ankil An . . . bwe kwo naj An dri kennan ñõn armij otemjej.” (Jerb. 22:12-​16) Ewi joñõn an kar Saul, ak ãt eo juõn tokelik Paul, kar lukkun watõk jerbal in?

Ear Let An Kwalok Nan!

3. (a) Ta bwebwenato eo jenaj etale kake? (b) Kar ewi wãwen eñjake eo an elder ro jen Epesõs ke rar roñ kin ennan eo an Paul, im ta joñok eo emõn jemaroñ katak jene?

³ Enaj kar lukkun kaitoktoklimo ñõn katak kin tibdikin aolep jerbal ko Paul ear kõmõni tokelik, ak mokta, jen etale katak eo Paul ear kwaloke ilo kar yiõ eo 56 C.E., im ej walok ilo buk in Jerbal japter 20. Paul ear kwalok katak in an ilo kar jemlokõn itoitak eo an kein kajilu ilo jerbal in missionary eo an. Ke ear tõkãklok ñõn Mailitõs ear kirtok elder ro jen congregation eo ilo Epesõs. Kar 30 mile etolokin ial eo air im rar aikwij in kar wanliñ wanlal ilo tol ko, bõtab kwomaroñ kile kin joñõn an elder ro jen Epesõs kar lukkun mõnõnõ ke rar roñ kin ennan eo an Paul. (Keiri Jabõn Kennan Ko 10:28.) Meñe rar mõnõnõ kin men in, rar aikwij kõmõn air karõk bwe ren etal ñõn Mailitõs. Jet rar ke aikwij kõmõn air ran in kakije jen jerbal ak kiliki mõn wia ko air bwe ren ber ilo ien in? Ranin elõñ dri Kristian ro rej kõmõn eindrein kinke rejjab kõnan joko jen kwelok ko relap.

4. Paul ear boub kin ta ke ear ber ilo Epesõs iomin jet yiõ ko?

⁴ Ta eo Paul ear kõmõne ilo Mailitõs iomin jilu ak emen ran ko, ke ear kõtar an elder ro itok? Ta eo kwonaj kar kõmõne? (Keiri Jerb. 17:16, 17.) Nan ko an Paul ñõn elder ro jen Epesõs renaj jibõñ kij lo uak eo. Ear kemelele kin iminene eo an kin jerbal in kwalok nan iomin elõñ yiõ ko, ekoba ien eo ear ber ilo Epesõs. (Riit Jerbal 20:18-​21.) An jela bwe ejelok juõn emaroñ kabwir e, ear ba: “Kom jela, jen ran eo mokta ke I ar itok ñõn Esia . . . [Ear let aõ] kennan.” Aet, ear bebe wõt ñõn kamwijlok jerbal eo an jen Jisõs. Ewi wãwen ear kajejit men in ke ear ber ilo Epesõs? Juõn wãwen kar ikijen an kwalok nan ñõn dri Ju ro, im etal ñõn ijoko emaroñ lo armij ro ie. Luk ear kwalok bwe ke Paul ear ber ilo Epesõs ilo 52-​55 C.E., ear ‘kemelele im karel ilo an kwalok katak ko’ ilo imõn kwelok eo. Ke dri Ju ro rar bin im “jab bokake,” Paul ear bukot armij ro jet im kwalok nan ñõn dri Ju im dri Grik ro ilo jikin in elap.​—Jerb. 19:​1, 8, 9.

5, 6. Etke jejela bwe Paul ear kwalok nan jen em ñõn em ñõn dri jab tõmak ro?

⁵ Jet eman me Paul ear konono ibeir ilo Mailitõs, rar erom dri Kristian im tokelik rar bõk jerbal in elder. Paul ear kakememej ir kin kõl eo ear kajerbale ilo jerbal in kwalok nan: “I ar jab drebij jen kom jabrewõt men in kakajuror, a I ar kwalok ñõn kom, im katakin kom ilo bwilij, im jen mweo ñõn mweo.” Ilo ien kein ar, jet armij rej ba bwe ilo ijin Paul ear baj lolok wõt dri tõmak ro. Ak, ear jab. Nan kein “katakin kom ilo bwilij, im jen mweo ñõn mweo,” rej jitõñlok ñõn jerbal in kwalok nan ñõn ro rejjab tõmak. Elukkun alikar jen nan ko an tokelik ke ear ba bwe ear “kennan ñõn dri Ju ro, im bareinwõt ñõn ro dri Grik, ukwelok ñõn Anij, im tõmak ar iroij Jisõs Kraist.” Alikar Paul ear kwalok nan ñõn ro rejjab tõmak me rar aikwij ukwelok im tõmak ilo Jisõs.​—Jerb. 20:20, 21.

⁶ Ke juõn dri meletlet ear etale jeje ko jen Matu ñõn Reveles̃õn, ear kemelele kin Jerbal 20:20 eon: “Paul ear ber ilo Epesõs iomin jilu yiõ. Ear lolok aolep moko, ak ñe jab ear konono iben armij otemjej (eon 26). Eñin berber eo ñõn ar kwalok nan jen em ñõn em im ilobwilij.” Jekron ñe ear kwalok nan ilo kajuju moko ak jab, men eo Paul ear kõnan bwe elder ro ren kememeje wõt ej kin wãwen an kar kwalok nan im tokjen. Luk ear ba: “Ir otemjej rej jokwe i Esia rej roñ nan in Iroij Jisõs, dri Ju ro im ro dri Grik.” (Jerb. 19:10) Ak ewi wãwen “ir otemjej” ilo Esia rar roñ im ta eo men in emaroñ kalikar kin jerbal in kwalok nan eo ar kiõ?

7. Ewi wãwen jerbal eo an Paul ear tõbar armij ro jet, ijellokin ro me ear iion ir im kwalok nan ibeir?

⁷ Kin an kar Paul kwalok nan ilobwilij im jen em ñõn em, elõñ rar roñ kin gospel eo. Aolep armij ro me rar roñ kin gospel eo rar jab berwõt ilo Epesõs ak jet remaroñ kar emmakit ñõn jikin ko jet bwe ren ber iben ro nukiir, kõmõni jerbal ko air, ak emmakit ñõn juõn jikin ejjab lõñ armij ie. Elõñ rar emmakit kin ejja bar un kein wõt; bwelen ekoba kwe. Bareinwõt, eindrein ilo kar mokta, armij ro jen jikin ko jet rar lolok armij ro ilo Epesõs ak kabuk air jerbal ijo. Bwelen ke rar ber ijo, Paul ear iion ir im kwalok nan ibeir. Ta eo emaroñ kar walok ke rar bar jeblak ñõn ailiñ ko air? Ro rar roñ kin mol eo remaroñ kar kwalok ñõn ro jet. Bwelen jet rar jab erom dri tõmak ro, ak remaroñ kar kennan kin men ko rar roñ kaki ilo Epesõs ñõn ro nukiir, dri turiir ak ro jet, im jet iair rar erom dri tõmak ro. (Keiri Mark 5:​14.) Ta eo men in ej kalikar kake kin tokjen an let ar kwalok nan?

8. Ewi wãwen armij ro ilo aolepen Esia, remaroñ kar roñ kin mol eo?

⁸ Ke ear kwalok nan ilo Epesõs, Paul ear je bwe ‘ebellok juõn aur elap ñõn e.’ (1 Kor. 16:​8, 9) Ta aur eo, im ewi wãwen an kar bellok ñõn e? Paul ear wõnmanlok wõt im kwalok nan ilo Epesõs im tokjen eo bwe nuuj eo emõn ear ajeded. Einwõt ikijen bukwon kein jilu ilo Epesõs, ej Kolosse, Leodisia, im Haierapolis me Paul ejañin kar ber ie, bõtab nuuj eo emõn ear tõbarlok jikin kein. Leo etan, Epapras ej itok jeni. (Kol. 2:1; 4:​12, 13) Epapras ear roñ ke an Paul kwalok nan ilo Epesõs im erom juõn dri Kristian? Baibel eo ejjab ba. Bõtab, Epapras emaroñ kar jibõñ Paul kin jerbal in kwalok nan ikijen an kajededlok mol eo ilo bukwon eo an. (Kol. 1:7) Nuuj in emõn emaroñ kar tõbar jikin ko einwõt Philadelphia, Sardis, Thaietaira ilo yiõ ko Paul ear kwalok nan ilo Epesõs.

9. (a) Kar ta kõnan eo an Paul? (b) Naj ta unin tel eo an 2009?

⁹ Kin men in, elder ro jen Epesõs rar errã ilo nan kein an Paul: “A ij lemnok aõ mour men in jekron im jab aurõk iba, bwe in kamwijlok ial eo aõ, im jerbal eo I ar bõk jen Iroij Jisõs, bwe in kennan gospel an joij in Anij.” Eon in ej juõn nan in kõkãtõk, eo me unin tel in yiõ eo an 2009 ej wawa ion: “En let ar kennan kin nuuj eo emõn.”​—Jerb. 20:24, NW.

En Let Ar Kwalok Nan Ranin

10. Ewi wãwen jejela bwe kij bareinwõt jej aikwij kwalok nan ilo let?

¹⁰ Nan in jiroñ eo ñõn “kwalok ñõn armij rõn, im en let am kennan” ejjab ñõn dri jilik ro wõt ak ej bareinwõt kitibuji ro jet. Ke dri jilik ro me enañin 500 orair rar kuktok iben dron ilo Galili, Jisõs, eo me ear jerkakbiji ear kakien ir: “Inem komin ilok, im kõmõn dri ailiñ ko otemjej bwe ren dri kalora, im baptais ir ilo etan Jema im Nejin im Jitõb Kwojarjar; Im katakin ir bwe ren bokake nan ko otemjej I ar jiroñ kom.” Nan in kakien in ej bareinwõt jerbal ñõn dri Kristian ro remol ran kein, einwõt an Jisõs kar ba: “Lo, Ij ber ibemi ien otemjej ñõn jemlokõn lõl.”​—Mat. 28:19, 20.

11. Armij ro rej koutiej dri Kennan ro an Jeova kin jerbal ta eo eaurõk rej kõmõne?

¹¹ Dri Kristian ro rekijejeto rej wõnmanlok wõt im bokake nan in kakien in, rej kate ir bwe ‘en let air kennan kin nuuj eo emõn’ im rej kajejit men in ikijen air jerbal in kwalok nan jen em ñõn em. Ilo 2007 eo, ear or juõn buk me ej kwalok kin jerbal in missionary, Devid G. Stewart, Jr., ear ba: “Jerbal in kwalok nan eo an dri Kennan ro an Jeova ñõn katakin armij ro kajuju elaplok tõbrõk ko ie, jen air baj kwalok katak ko ituman ilo imõn kwelok ko air. Makõtkit eo eaurõktata iben dri Kennan ro an Jeova ej ikijen air kwalok kin tõmak ko air ñõn ro jet.” Ta tõbrõk ko? “Lein ear kõmõn etale ko, im ilo kar 1999 eo, ear or wõt 2 ñõn 4 percent in armij ro me rar ba bwe missionary ro jen kabuñ in ‘Mormon’ rar kwalok nan ibeir. Ak elõñlok jen 70 percent in armij ro rej ba bwe dri Kennan ro an Jeova, rar lolok ir ilo moko imwiir im kwalok nan ibeir elõñ alen.”

12. (a) Etke jej lolok armij ro ilo territory eo ar “elõñ alen”? (b) Kwomaroñ ke kwalok juõn wanjoñok kin juõn armij me ear oktõk buruen im roñjake ennan eo ar?

¹² Bwelen armij ro ilo jikin eo kwoj jokwe ie rar iion ejja wãwen in wõt. Im bwelen kwar bõk kunam ilo men in. Ilo “am iion” armij ro jen em ñõn em, kwar kennan iben eman, kõra, im jodrikdrik ro. Jet remaroñ jab roñjake yuk “elõñ alen.” Jet ejjab lap air roñjake yuk ñe kwoj riiti juõn eon jen Baibel ñõn ir. Ak iben ro jet, remaroñ errã ilo ennan eo kwoj kwalok ñõn ir. Rein ekajjo air uak jen dron ekkar ñõn wãwen ko ibeir ñe jej kwalok kin “nuuj eo emõn” ñõn ir. Einwõt am jela bwe elukkun lõñ armij mokta me rar jab lukkun mõnõnõ ñe jej lolok ir “elõñ alen,” ak tokelik ear oktõk burueir. Bwelen kinke ear or juõn men ear walok ñõn ir, ak eor juõn men ear walok ñõn eo ejitenburu ibeir, im men in ear ukot burueir bwe ren roñjake. Inem kiõ rej ro jeer im jãtir. Kin men in, ñe kwoj iion ro rejjab mõnõnõ in roñjake, kwon jab ebwer. Jejjab kõtõmene bwe aolep renaj itok ñõn mol eo. Ak men eo Anij ej kõtõmene jen kij ej bwe jen niknik wõt im wõnmanlok ñõn kwalok nan ilo let.

Tõbrõk Ko Jemaroñ Jab Kili

13. Ewi wãwen jerbal in kwalok nan eo ar emaroñ or tõbrõkin meñe jejjab kile?

¹³ Jerbal in kwalok nan eo an Paul ear jab jelet wõt armij ro ear jibõñ ir ñõn erom dri Kristian im enaj eindrein bareinwõt iber. Jen lukkun lale bwe jen keini ar bõk kunar ilo kwalok nan jen em ñõn em iben elõñ armij ro joñõn wõt ar maroñ. Jej kwalok kin nuuj eo emõn ñõn ro dri turid, dri jerbal ro mõtar, dri jikuul ro mõtar, im ro nukid. Jejela ke kin aolep tõbrõk ko rej walok? Iben jet, emaroñ or tõbrõk ko remõn, ak jet, ine in mol eo emaroñ jab jerbal ibeir ilo mõkõj ak emaroñ edreklok juõn ien. Meñe armij ro jej kennan ibeir remaroñ jab emmakit ilo mõkõj kin ennan eo ar ak remaroñ kennan iben ro jet kin tõmak eo ar, jerbal ko ar im men ko jaar kennan ibeir kaki. Aet, remaroñ lelok ine in mol eo ñõn bar juõn jikin me enaj emõn an edreklok ie.

14, 15. Ta tõbrõk ko rar walok ke juõn brother ear kwalok nan?

¹⁴ Einwõt juõn wanjoñok, lemnok kin Ryan im lio iben, Mandi, ro me rar jokwe ilo Florida, ilo Amerika. Ilo jikin jerbal eo an, Ryan ear kwalok nan ilo ien emõn tok iben juõn dri jerbal mõtõn. Leo ear juõn dri kabuñ in Hindu, lein ear bwilõñ kin an oktõk baotokin Ryan im an oktõk wãwen ej kennan iben. Ilo bwebwenato eo air, Ryan ear kemelele kin katak in jerkakbiji im wãwen ber eo an ro remij. Ilo juõn jota ilo alliñ in Jãnwõde eo, lein ear kajitõk iben lio belen Jodi, elañe ear jela kake dri Kennan ro an Jeova. Liin ear juõn dri Catholic, im ear ba bwe men eo wõt ear jela kake dri Kennan ro ej kin air jerbal in “kwalok nan jen em ñõn em.” Inem liin ear kõmõn etale ko kin “dri Kennan ro an Jeova” ilo Internet, im ear walok Web site eo an dri Kennan ro an Jeova, www.watchtower.org. Iomin jilu alliñ, Jodi ear riiti katak ko ar ilo web site in, ekoba Baibel eo.

¹⁵ Tokelik, Jodi ear iion Mandi, kinke irro rar jimor jerbal in nõj. Mandi ear mõnõnõ in uake kajitõk ko an Jodi im kemelele kin elõñ katak ko ilo Baibel eo ñõn e ilo juõn ien eaitok. Jodi ear errã bwe irro ren katak Baibel ilo mweo imõn. Ejjabto tokelik, ear jino etal ñõn kwelok ko ilo Kingdom Hall eo. Ilo Oktoba eo, Jodi ear erom dri kwalok, im ear baptais ilo Pãpode eo. Ear je nan kein: “Kiõ ke ijela mol eo, elap aõ mõnõnõ im jokõne.”

16. Bwebwenato eo an brother eo ilo Florida ej kalikar ta kin ar aikwij kate kij bwe en let ar kwalok nan?

¹⁶ Ryan ear jab jela bwe an kwalok nan iben juõn eman enaj kar jelet bar juõn bwe en bõk mol eo. Kin men in, ear kile kin aurõkin an ‘let an kwalok nan.’ Ñe jej kwalok nan jen em ñõn em, ilo jikin jerbal, jikin jikuul, ak jabrewõt ien emõntok, emaroñ bin bõtab ej kebellok juõn ial emõn ñõn kajeededlok mol eo ñõn ro jet. Einwõt Paul, ear jab kile tõbrõkin jerbal in kwalok nan eo an ilo aolepen “Esia,” kwomaroñ bareinwõt jab jela kin tõbrõk ko remõn kin an let am kwalok nan. (Riit Jerb. 23:11; 28:23.) Ak elap an aurõk bwe kwon wõnmanlok im kõmõn eindrein.

17. Ta eo kwoj aikwij bebe in kõmõne ilo 2009?

¹⁷ Jej aikwij kaurõk jerbal eo ar ñõn kwalok nan jen em ñõn em im ilo wãwen ko jet ilo yiõ in lõl, 2009. Ilo wãwen in jenaj kwalok ejja eñjake eo wõt ear or iben Paul ke ear ba: “Ij lemnok aõ mour men in jekron im ejjab aurõk iba, bwe in kamwijlok ial eo aõ im jerbal eo iar bõk jen Iroij Jisõs, bwe en let aõ kennan kin nuuj eo emõn kin joij an Anij.”

Ewi Wãwen Kwonaj Uak?

• Ewi wãwen dri jilik Piter im Paul im ro jet ilo kar ien ko air rar let air kwalok nan?

• Etke jerbal in kwalok nan eo ar emaroñ laplok an or tõbrõk ie?

• Ta naj unin tel in yiõ eo an 2009, im etke kwoj lemnok bwe ekkar?

[Naan ko ilo page 19]

Unin tel in yiõ eo an 2009 enaj: ‘En let ar kennan kin nuuj eo emõn.’ ​—Jerb. 20:24, NW.

[Pija eo ilo peij 17]

Elder ro ilo Epesõs rar jela bwe Paul ear keini an kwalok nan jen em ñõn em

[Pija eo ilo peij 18]

Enaj ewi joñõn tõbrõk in jerbal in kwalok nan eo am ñe elet?