Kwoj ke Kaurõk Men eo Eaurõktata Jeova Ear Katok Kake ñõn Lomoren Yuk?
“Ren nebar Iroij eo Anij in Israel, bwe E ar itok im lomoren ro dron.”—LUK 1:68.
1, 2. Ewi wãwen jemaroñ wanjoñok kin wãwen eo ekauwatata jej ber ie, im ta kajitõk ko jenaj etali?
LEMNOK bwe kwoj babu ilo juõn ian bed ko ilo aujpitõl. Ilo ejja jikin eo kwoj ber ie, eobrõk kin elõñ bar armij ro jet me rej bõk ejja nañinmij eo wõt ibõm ekauwatata im ejelok unokan. Ke kwoj roñ kin jibarbar ko an juõn taktõ ñõn bukot kilen kamarmire nañinmij eo, elap am kejatrikrik bwe enaj or tõbrõk. Kwoj kijorur in jela kin ta eo taktõ eo ej kõmõne. Inem juõn ran, kwoj roñ bwe emwij an lo uno eo ñõn kamarmire nañinmij eo. Taktõ eo ear lo uno eo ear karmijeteik emõke ñõn bukot unokan nañinmij eo. Enaj kar ewi am iñjake? Alikar kwonaj kar lukkun koutiej im kwalok am kamolol ñõn taktõ eo me ear kejbãrok kwe im bar ro jet jen mij kin nañinmij eo.
2 Meñe ej juõn wanjoñok wõt ak ej ekkar ñõn wãwen eo jej ber ie. Kij kajjojo jej ber ilo juõn wãwen enanalok jen wãwen eo ej walok ilo wanjoñok eo. Elap ar aikwiji juõn dri lomor. (Riit Dri Rom 7:24.) Jeova ear katok kin men eo eaurõktata ñõn lomoren kij. Nejin bareinwõt ear katok kin men eo eauroktata iben. Inem jen etale emen kajitõk ko. Etke jej aikwij bõk lomor? Ta eo Jisõs ear aikwij karmijete ñõn lomoren kij? Ta eo Jeova ear aikwij kõmõne ñõn lomoren kij meñe ebin? Im ewi wãwen jemaroñ kwalok bwe jej kaurõk lomor in jen Anij?
Unin Ar Aikwij Bõk Lomor
3. Ewi wãwen jerawiwi ej einlok wõt juõn nañinmij ej ajeded?
3 Ñe juõn nañinmij ej ajeded, ej juõn men ekamijak. Ekkar ñõn jet etale ko, rej antone bwe juõn ian nañinmij ko rekauwatata ear jelet aolepen lõl ilo yiõ eo 1918 ej Spanish flu im ear mõn elõñ million armij ro. Bar nañinmij ko jet elaplok air kauwatata. Meñe remaroñ kanañinmij jet wõt armij, elõñ armij rej mij jeni.a Ak ta elañe jenaj keiri jerawiwi ñõn juõn nañinmij elap an ajeded? Kememej nan ko ilo Dri Rom 5:12: “Kin men in, einwõt kin juõn armij, jerawiwi ej dreloñ ilo lõl, im mij kin jerawiwi; im ein drein mij e ar itok ion armij otemjej, bwe ir otemjej r’ar jerawiwi.” Joñõn an kauwatata jerawiwi, ej jelet 100 bõjjããn in armij kinke kij aolep jej jerawiwi. (Riit Dri Rom 3:23.) Inem jete oran armij rej mij jene? Paul ear je bwe jerawiwi ej bõktok mij “ion armij otemjej.”
4. Ta lemnok eo an Jeova kin aitokin mour eo ar, im ewi wãwen lemnok eo an eoktõk jen lemnok eo an elõñ armij ranin?
4 Elõñ ranin rej bõk lemnok eo bwe jerawiwi im mij rej biktokin armij. Meñe rej watõk bwe mij ej juõn men ej walok ñõn armij otemjej ñe rej ridtolok, rej inebata kin mij ilo jidimkij. Ebiruru an armij meloklok kin lemnok eo an Dri Kõmõnmõn eo kin men in. Ekaru mour an armij jen joñõn eo Anij ear kõnan bwe armij ren mour. Ilo mol, ekkar ñõn lemnok eo an Jeova, ejelok juõn armij ear mour lã jen “juõn ran.” (2 Pit. 3:8) Kin men in Nan eo an Anij ej ba bwe mour eo ar ekaru einwõt ujoij ak kõto. (Sam 39:5, UBS; 1 Pit 1:24) Jej aikwij kememej wõt men in. Etke? Elañe jej melele kin joñõn kauwatata in “nañinmij” eo ej jelet kij, enaj laplok ar kaurõk “unokan” nañinmij eo, ej lomor eo ar.
5. Ta eo jar luji kin ar jolit jerawiwi jen Adam im Iv?
5 Ñõn melele kin joñõn an kauwatata jerawiwi im wãwen ko ej jelet kij, jej aikwij mokta melele ta eo jerawiwi ear kõmõn ar luji. Ilo jinoin emaroñ bin ñõn ar melele kake kinke jemer im jiner, Adam im Iv, rar mour ilo juõn wãwen jejañin iione. Ilo jinoin, Adam im Iv jimor rar bõk juõn mour ewãppen. Kinke rar wãppen ilo lemnok im enbwin, rar maroñ kãlet ñõn kajerbal lemnok, iñjake, im makõtkit ko air ilo jime ak jab. Kin men in, rar maroñ wõnmanlok im kadrek karkar ko remõn einwõt dri korijer ro an Jeova Anij. Bõtab, jen air kõmõn eindrein, rar kajitokjen mour wãppen eo air. Kin air kãlet ñõn jerawiwi nae Jeova, rar luji mour eo Anij ear kõnan lelok ñõn irro im ro nejiir. (Jen. 3:16-19) Ilo ejja ien eo wõt, rar bõktok ioir im ion ro nejiir jerawiwi. Ilo jime, Jeova ear ekajet ir ñõn mij. Bõtab, ej letok ñõn kij kejatrikrik eo ñõn bõk lomor.—Sam 103:10.
Men eo Jisõs Ear Aikwij in Karmijete ñõn Lomoren Kij
6, 7. (a) Ewi wãwen Jeova ear kwalok mokta bwe naj aikwiji juõn men elap an aurõk ñõn lomoren kij? (b) Ta eo jemaroñ katak jen katok ko an Ebel im dri korijer ro jet an Anij me rar mour mokta jen ien eo Anij ear lelok Kien eo an ñõn Moses?
6 Jeova ear jela bwe kar aikwij juõn men elap an aurõk ñõn lomoren ro nejin Adam im Iv. Ilo kanan eo emwij je ilo Jenesis 3:15, jej katak kin ta menin aikwij in. Jeova enaj kar letok juõn ‘ine,’ ak juõn dri lomor me enaj kokkure Setan ñõn in drio. Bõtab, dri lomor eo enaj kar iñtan ilo ien eo, einwõt ñe juõn ej kejorran jimwin neen. Jejela bwe ñe ejorran jimwin neen juõn armij, emaroñ lukkun metõk im kõmõn an drik an jerbal kin an lukkun mõjino. Ak ta lukkun melelen kanan in? Ta eo dri Lomor eo me Jeova ear kãlete ear aikwij in kijenmij kake?
7 Ñõn lomoren armij jen jerawiwi, dri lomor eo enaj kar aikwij kõmõn juõn karõk ñõn kajeblak ber eo an armij iben Anij ilo an jolok jerawiwi jen armij. Ta eo men in ej kitibuji? Elõñ men ko rar kalikar bwe kar aikwij juõn menin katok. Ebel, armij eo moktata ear tiljek, ear bõk buñburu eo an Jeova ke ear lelok menin katok ko ñõn E. Tokelik, dri korijer rein an Anij, Noa, Ebream, Jekõb, im Job rar bareinwõt bõk buñburu eo an Jeova ke rar lelok menin katok ko air ñõn E. (Jen. 4:4; 8:20, 21; 22:13; 31:54; Job 1:5) Jibuki yiõ ko tokelik, Kien eo Anij ear letok ikijen Moses ear kamakõt elõñ armij ñõn kile aurõkin aikwij eo kin katok.
8. Ta eo pris eo elap ear kõmõne ilo Ran in Kilajrõk eo?
8 Ian aolep menin katok ko raurõk rar aikwij katok kaki ekkar ñõn Kien eo, kar menin katok ko rar lelok ilo Ran in Kilajrõk eo. Ilo ran eo, pris eo elap ear kõmõn elõñ men ko me rar kõkkar kin men ko renaj walok ilo ran ko iman. Ear lelok menin katok ko ñõn Jeova ñõn jolok bwir ko air, mokta, kin bwir ko an pris ro inem tokelik kin bwir ko an bwij ko rejjab bõk jerbal in pris. Pris eo elap wõt ej dreloñ ilo jikin eo naetan, Jikin Kwojarjar Otem Kwojarjar ilo imõn kaber eo ak tempel eo. E wõt emaroñ dreloñ iloan im ej kõmõne men in juõn wõt ran kajjojo yiõ. Ear bõk bõtõktõkin menin katok ko im kabõtũktũk ijo imanin dipdip in kalimur eo. Itulõñin dipdip eo, ear walok juõn kõro emeram eo me ej kõkkar kin an Jeova ber.—Ex. 25:22; Liv. 16:1-30.
9. (a) Ilo Ran in Kilajrõk eo, pris eo elap ear pijaiklok wõn, im menin katok ko ear katok kaki rar pijaiklok ta? (b) Ke pris eo elap ear dreloñ iloan Jikin Kwojarjar Otem Kwojarjar, ear annañelok ta?
9 Kar kakõrmole dri jilik Paul bwe en kwalok kin melelen men ko pris eo elap ear kõmõne ilo ran in kilajrõk eo. Ear kwalok bwe pris eo elap ear pijaik Messaia eo, Jisõs Kraist, im an lelok menin katok ko rar pijaik katok in mij eo an Kraist. (Hib. 9:11-14) Katok in ewãppen an enaj kar jolok bwir ko an kumi ko ruo, ej jar in pris eo an Kraist ak 144,000 dri kabit ro, im s̃ip ro jet. (Jon 10:16) Ke pris eo elap ear dreloñ iloan Jikin Kwojarjar Otem Kwojarjar, ear annañelok an Jisõs wõnliñlok ñõn lõñ im ber iman Jeova Anij im lelok wõnan binmour eo an ñõn E.—Hib. 9:24, 25.
10. Kanan ko ilo Baibel rej kwalok bwe Messaia eo enaj kar iion ta?
10 Alikar, kar aikwiji juõn men elap an aurõk ñõn lomoren ro inen Adam im Iv. Messaia eo ear aikwij katok kin mour eo an! Dri kanan ro ilo jeje ko ilo kajin Hibru rar kemelele kin men in ilo tibrikin. Ñõn wanjoñok, dri kanan Daniel ear kemelele ilo alikar bwe Messaia eo ‘Ri tel eo an Anij’ renaj kar “mõn” e, bwe en maroñ katok kin bwir ko ar. (Dan. 9:24-26) Aiseia ear kanan bwe naj kar kejekron, matõrtõr, im mõn, ak wãkare Messaia eo, ñõn an jeorlok jerawiwi ko an armij ro rejjab wãppen.—Ais. 53:4, 5, 7.
11. Ilo wãwen it ko Jisõs ear kwalok bwe ear mõnõnõ in katok kin mour eo an ñõn lomoren kij?
11 Mokta jen an kar itok ñõn lõl in, eo ej mõke wõt nejin Anij ear jela ta eo enaj walok ñõn e ñe enaj lomoren armij. Enaj aikwij bõk iñtan jen armij ro im renaj kar mõn e ñõn mij. Ke Jemen ear kwalok ñõn e kin men ko renaj kar walok ñõn e, ear jenliklik ke ak jumae? Ear mõnõnõ in bokake nan in jiroñ ko jen Jemen. (Ais. 50:4-6) Inem eindrein, ke ear ber ijin ion lõl, Jisõs ear bokake in kõmõnmõn ankilan Jemen. Etke? Ear uak ilo nan kein: “Ña Ij yokwe Jema.” Ear bareinwõt uak ilo nan kein: “Ejelok yokwe iben armij elap jen yokwe in, bwe armij en lelok an mour kin ro jeran.” (Jon 14:31; 15:13) Kin men in, Nejin Jeova ear lomoren kij kin an yokwe kij. Meñe ear aikwij in mij kin mour eo an ewãppen, ear mõnõnõ wõt in kõmõne men in kinke ear kõnan lomoren kij.
Men eo Jeova Ear Aikwij Kõmõne ñõn Lomoren Kij
12. Katok in binmour eo ej kalikar bwe ej ankilan wõn, im etke ear letok?
12 Ejjab Jisõs eo ear ejaake karõk eo kin katok in binmour eo. Karõk in ñõn lomoren armij ej juõn ian mõtõn ko raurõk ñõn ankilan Jeova. Dri jilik Paul ear kwalok bwe lokatok eo ilo tempel eo me kar lelok menin katok ñõne, ear jutõk kin ankilan Jeova. (Hib. 10:10) Kin men in, men eo moktata im elaptata jej muri ñõn Jeova kake ej lomor eo kar letok ñõn kij ikijen Kraist. Ej kalikar bwe ankilan Jeova ewãppen im yokwe eo an elap ñõn armij ro.—Riit Jon 3:16.
13, 14. Ewi wãwen joñok eo an Ebream emaroñ jibõñ kij ñõn melele im kwalok kamolol kin aolep men ko Jeova ear kõmõni ñõn kij?
13 Ta eo Jeova ear aikwij kõmõne ñõn kwalok yokwe eo an ñõn kij ilo wãwen in? Ejjab biruru ñõn ar lukkun melele kin men in. Bõtab, eor juõn bwebwenato ilo Baibel eo me emaroñ jibõñ kij ñõn kalaplok ar melele kin men in. Jeova ear kajitõk iben leo etiljek Ebream ñõn kõmõne juõn men ear jab biruru ñõn kõmõne, ej katok kake leo nejin, Aisak. Ak Ebream ear lukkun yokwe nejin. Jeova ear konono ñõn Ebream kin Aisak “eo emake wõt nejũm im am jitenburu.” (Jen. 22:2, UBS) Meñe eindrein, Ebream ear kile bwe ear laplok an aurõk ñõn kõmõnmõn ankilan Jeova jen yokwe eo an ñõn Aisak. Ebream ear wõnmanlok wõt im bokake. Bõtab, Jeova ear jab kõtlok an Ebream kõmõne men in me tokelik E mõke enaj kar kõmõne. Mokta wõt jen an Ebream katok kin nejin, Anij ear jilkintok juõn enjel ñõn kabwijrõk e. Ebream ear lukkun bebe ñõn bokake Anij ilo melejoñ in ebin, im kin men in ear tõmak bwe kejatrikrik eo wõt ñõn an bar lo nejin ej ikijen jerkakbiji. Ebream ear tõmak kin aolepen buruen bwe Anij enaj kejerkakbijeik nejin. Paul ear ba bwe Ebream ear lo nejin ear jerkakbiji “ilo nan in kõkar.”—Hib. 11:19.
14 Kwomaroñ ke iñjake joñõn an Ebream buromõj ke ej pojõk in katok kin nejin? Ilo juõn wãwen, bwebwenato in an Ebream ej pijaik Jeova ilo an katok kake nejin eo me ear ba kin e, “E in Nejiõ jitenburu iba, Ij mõnõnõ kake.” (Mat. 3:17) Kememej, buromõj eo an Jeova kin nejin ear laplok. Elõñ million ak bwelen billion yiõ ko in an Jeova im Nejin kar ber iben dron. Nejin, einwõt juõn “dri mejerik” ear mõnõnõ in jerbal iben Jemen im ear dri Konono eo an ak “Nan eo.” (Ken. 8:22, 30, 31; Jon 1:1) Jejjab maroñ melele kin joñõn eo Jeova ear aikwij kijenmij kake ke ear lo air kokkure, kajirere, im mõn nejin einwõt ñe ear juõn dri nana. Jeova ear aikwij kijenmij kin elõñ menin kaburomõjmõj ko bwe en maroñ lomoren kij. Kin men in, ewi wãwen jemaroñ kwalok ar kaurõk lomor eo kar kõmõne ñõn kij?
Ewi Wãwen Kwomaroñ Kwalok bwe Kwoj Kaurõk Lomor Eo?
15. Ewi wãwen Jisõs ear kõtõbrõk karõk eo elap kin jeorlok bwir ko an armij, im kin men in, ta ko rar walok?
15 Jisõs ear kõtõbrõk karõk eo elap kin jeorlok bwir ko an armij elikin an kar jerkakbiji im wõnliñlok ñõn lõñ. Elikin an jeblak ñõn iben Jemen, ear lelok wõnan katok in binmour eo an ñõn E. Kin men in, elõñ jerammõn ko rar walok. Jemaroñ bõk jeorlok bwir, mokta kin jerawiwi ko an dri kabit ro an Kraist, inem ñõn jerawiwi ko an aolep armij ro ‘iaolepen lõl.’ Kin menin katok in, ranin aolep ro me rej mol air ukwelok jen jerawiwi ko air im erom dri kalor ro an Kraist remaroñ ejaak juõn jimjera iben Jeova Anij. (1 Jon 2:2) Ewi wãwen men in ej jerbal ñõn yuk?
16. Ewi wãwen wanjoñok eo ej kalikar etke jej aikwij kwalok ar kamolol kin ial in lomor eo Jeova ear kõmõne ñõn kij?
16 Jen jeblak ñõn wanjoñok eo ilo jinoin katak in. Jen ba bwe taktõ eo ear lo unokan nañinmij eo, ej wõnmaik dri nañinmij ro ilo jikin eo kwoj ber ie im ej kajitõkin ir: Jabrewõt dri nañinmij ekõnan bõk kamarmir in im lore nan in jiroñ ko, renaj ejmour. Ak ta elañe enañin aolepen dri nañinmij ro rar makoko in lore nan in kakabilek eo an taktõ eo im rej aol im ba ebin lor nan in tel ko ak ñõn bõk uno eo? Kwonaj errã ke ibeir, meñe kwar lo menin kamol ko bwe uno eo ej lukkun jerbal? Alikar jab! Kwonaj kar kwalok am kamolol kin kamarmir in nañinmij eo im kwonaj lukkun lore nan in tel ko an taktõ eo, bwelen kwomaroñ jiroñ ro jet kin jokãlet eo am. Ilo juõn wãwen elaplok, kajjojo iar jej aikwij mõnõnõ in kwalok joñõn kamolol eo ar ñõn Jeova kin ial in lomor eo ear kõmõne ñõn kij ikijen katok in binmour eo an Nejin.—Riit Dri Rom 6:17, 18.
17. Ilo wãwen it ko kwomaroñ kwalok am kamolol kin men ko Jeova ear kõmõni ñõn lomoren yuk?
17 Ñe jej kwalok ar kamolol kin men eo Jeova im Nejin rar kõmõne ñõn lomoren kij jen jerawiwi im mij, jenaj kalikare. (1 Jon 5:3) Jenaj kate kij bwe jen jab kõmõn bwir ilo jela kake. Jejamin kõtlok bwe jen mour ilo juõn mour ruo mweñan. Elañe jej kõmõn bwir rõt kein, ej einwõt ñe jejjab kwalok ar kamolol kin katok in binmour eo ñõn jidrik. Jen ar eindrein, jenaj kwalok ar kamolol ikijen ar kate kij drebij ar erreo iman mejen Anij. (2 Pit. 3:14) Jenaj kalikare ikijen ar jiroñ ro jet kin kejatrikrik eo ar kin lomor eo, bwe ren bareinwõt ejaak juõn kõtan ebak iben Jeova im or air kejatrikrik ñõn mour in drio. (1 Tim. 4:16) Ealikar bwe jej aikwij kajerbal aolep ien im maroñ ko ar joñõn wõt ar maroñ ñõn kaibujuij Jeova im Nejin. (Mark 12:28-30) Baj lemnok kake men in mõk. Jemaroñ reimanlok ñõn juõn ien jerawiwi enaj joko. Kin aolep men ko Anij ear kõmõni ñõn lomoren kij, jemaroñ mour ekkar ñõn kõnan eo an ilo wãppen ñõn in drio.—Rom. 8:21.
[Kamelele ko itulal]
a Kar ba bwe nañinmij in Spanish flu ear jelet roñoul ñõn limñoul bõjjããn in armij ro ibelakin lõl ilo ien eo. Nañinmij in ear mõn 1 ñõn 10 bõjjããn in armij ro ear jelet ir. Ñõn keiri, nañinmij in Ebola ej juõn nañinmij ejeja an walok, bõtab ilo jet jikin ko ear walok ie, ear mõn enañin 90 bõjjããn in armij ro.
Ewi Wãwen Kwonaj Uak?
• Etke kwoj aikwij bõk lomor kiõ?
• Kin an Jisõs karmijete e mõke, ewi wãwen ej jelet yuk?
• Ta lemnok eo am kin binmour eo Jeova ear letok?
• Ta eo kwokõnan kõmõne ñõn kwalok am kamolol Jeova kin menin letok ko ear kõmõni ñõn lomoren yuk?
[Pija eo ilo peij 27]
Ilo Ran in Kilajrõk eo, pris eo elap an Israel ear pijaiklok Messaia eo
[Pija eo ilo peij 28]
Mõnõnõ eo an Ebream ñõn katok kin nejin, elap an katakin kij kin katok eo elap Jeova ear kõmõne