Прага — дојдете и посетете го нашиот историски бисер

ОД ДОПИСНИКОТ НА РАЗБУДЕТЕ СЕ! ВО РЕПУБЛИКА ЧЕШКА

ДАЛИ би сакале да посетите еден град што има историја постара од илјада години — град во кој е застапена архитектура од најразлични стилови, почнувајќи од романскиот стил на 10-тиот век, потоа готика, ренесанса, барок, рококо, класика, неокласика и арт нуво на 20-тиот век? Тогаш, дојдете со нас во Прага — бисерот на Средна Европа. Чешкиот јазик воопшто не е лесен; меѓутоа, ако со себе понесете книга која содржи изрази со фонетски изговор, ќе Ви биде од голема помош. Но, пред сѐ, да видиме каде се наоѓа Прага.

Погледнете ја картата на Европа. Најдете го Берлин, главниот град на Германија, таму некаде на исток. Одете околу 300 километри право на југ, и првиот поголем град на кој ќе наидете во Република Чешка е Прага, главниот град. На југ и на исток од неа ќе ги видите Виена (Австрија) и Будимпешта (Унгарија). Сите овие градови се оддалечени еден од друг само неколку часа возење со автомобил.

Прага се протега на двете страни на раката Влтава. Во интерес на нашата посета, можеме да го поделиме центарот на Прага на пет дела. (Видете ја картата на 23. страница.) Првиот дел се наоѓа на западниот брег, високо на едно ритче. Овде ќе го видите Прашкиот замок и Храдчани, град што бил подигнат покрај тврдината некаде во 1320 година. Зад ѕидините на замокот се наоѓа огромната готска катедрала Св. Вита, која почнала да се гради во 1344, но била завршена дури во 1929. Во неа се наоѓа крунскиот накит и гробот на принцот Венцеслав. За да дојдете до замокот, можете да се послужите со јавен превоз или да одите пеш. Искачувањето е напорно, па затоа понесете си удобни чевли за пешачење! Додека сте во близина на замокот, не пропуштајте ги необичните мали куќички и продавници за подароци во Златната уличка (чешки Zlatá Ulička). Тие биле изградени кон крајот на 1500-тите за членовите на стражата што ја чувала палатата. Подоцна, во 17 век, во нив се сместиле златарите. Оттаму доаѓа и името на таа улица.

Јужно од местото каде што се наоѓа замокот е Малиот кварт, Malá Strana. Еден туристички прирачник вели: „Овој кварт е полн со раскошни барокни палати и стари куќи со привлечни натписи“. Прага е позната како град на сто камбани, иако ги има многу повеќе, кои нѐ потсетуваат на времето кога многу Чеси биле религиозни. Овде, во Малиот кварт, наоѓаме некои од тие цркви, кои се слабо посетени во ова посткомунистичко време. Една од најпознатите е црквата Св. Никола. Таа почнала да се гради во 1703 и била завршена во 1761. Изградбата траела толку долго што, иако црквата била дело на татко и син архитекти, ниту едниот од нив не доживеал да ја види кога била завршена.

Од другата страна на Влтава

Има најмалку седум мостови преку кои може да се премине Влтава и да се дојде во источниот дел на Прага. Најпознат е Карловиот мост, кој е наменет само за пешаци. Ако не сте го преминале овој мост, кој е долг околу 520 метри, не сте ја доживеале Прага. Вреди да го сторите тоа и рано наутро и навечер за да видите како различните светлосни ефекти го менуваат неговиот изглед.

Овој мост го поврзува Малиот кварт на левиот брег со Стариот град на источниот, десен брег. Карловиот мост обично врие од туристи, улични забавувачи и продавачи, што придонесува за една ведра атмосфера. Веројатно ќе чуете некои од популарните чешки џез групи како свират хит-мелодии од Њу Орлеанс. Тие продаваат компакт дискови и касети со своите прекрасни изведби. На други места можеби ќе видите студенти што се обидуваат да заработат некоја пара продавајќи одлични порцелански минијатури на најпознатите градби што се наоѓаат на плоштадот во Стариот град. Во својата витрина за сувенири дома, можете сами да си направите речиси автентичен модел на тој плоштад, вклучувајќи го и прочуениот астрономски часовник.

Но, сега обрнете внимание на десетиците статуи на католички „светци“ што се наоѓаат од двете страни на мостот. Во нив е собран голем дел од историјата на религијата во Чешка. Прва била подигната статуата на Јан Непомук (1683), а последни биле Кирил и Методиј (1938). Сепак, највпечатлива фигура за многу луѓе што ја проучуваат Библијата е статуата на Христос, која датира од 1629. Што е посебно во врска со таа статуа?

Околу неа со позлатени хебрејски букви е испишан текст што го содржи и тетраграматонот, четири хебрејски букви. Тие го претставуваат Божјето име, Јехова, кое во Хебрејските списи се појавува околу 7.000 пати.

Стариот град навистина ќе Ве изненади

Штом ќе го преминете Карловиот мост и ќе поминете под Староградската кула (на источната фасада побарајте ја скулптурата на водомарот, кој бил омилен личен симбол на Венцеслав), ќе се најдете во Стариот град, каде што нема да можете да престанете да сликате! Архитектурата во овој дел претставува вистински празник за очите што нема крај. Ако продолжите да одите право откако ќе го поминете мостот, ќе се најдете во Карлова улица, која води во еден лавиринт од тесни, кривулести улички преполни со продавнички и многу муштерии. Но, обрнете внимание на различните ренесансни и барокни стилови.

Додека се шетате и се восхитувате на она што го гледате, неочекувано ќе излезете на плоштадот на Стариот град, и првото нешто што ќе го видите е мноштво луѓе како гледаат во еден часовник, особено ако е време да отчука полн час. Ова е часовникот што се наоѓа крај градското собрание, кој е еден фасцинантен астрономски часовник. Но, не очекувајте да биде и астрономски точен. Тој бил направен кога луѓето сѐ уште верувале дека земјата е центар на универзумот и дека сонцето и ѕвездите се вртат околу неа. Сепак, тој е ремек-дело на изработка и конструирање на часовници.a (Видете ја рамката на оваа страница.)

Сега се приближуваме кон плоштадот во Стариот град, кој ни го одзема здивот со своите прекрасни градби и најразлична архитектура. Плоштадот е толку голем што дури и кога има мноштва луѓе, тој не изгледа мал. Има да се видат многу нешта. Не брзајте и погледнете во својот туристички прирачник за да знаете што разгледувате. Големата црква што се гледа во далечината со две идентични кули и многу камбани е наречена Тин и датира од 1365 година. Просторот не ни дозволува да ги опишеме многуте прекрасни градби на овој неверојатен плоштад, како што е палатата Гоз-Кински, изградена во рококо стил.

Во средината на плоштадот има еден огромен споменик на чешкиот религиозен реформатор Јан Хус (1372—1415). Иако бил католички свештеник, тој го навлекол на себе гневот на хиерархијата затоа што се осмелил да го разоткрие расипаниот морал на свештенството и бил против продавањето индулгенции. Иако му била ветена заштита ако отиде на Соборот во Констанца за да ги објасни своите гледишта, Хус бил осуден како еретик и бил запален на клада.

Еврејското минато на Прага

Четвртото подрачје што не смее да се пропушти е Еврејскиот кварт, на чешки наречен Јозефов. Името го добил по Јозеф II во 1784, кога се намалила дискриминацијата против Евреите. Една од најголемите атракции на овој кварт е Старо-новата синагога. Изградена некаде во 1270, таа е најстара синагога во Европа што сѐ уште се користи. Исто така, таа е една од најраните готски градби што можат да се видат во Прага. Можете да влезете во синагогата и ако разгледате внимателно, ќе најдете пример на Божјето име на хебрејски јазик — но не обидувајте се да фотографирате нешто. Ако не се придржувате за забраната да фотографирате, некој чувар веднаш може да Ве испрати до излезот.

Во истата населба, можете да ѕирнете низ портите на едни стари еврејски гробишта и да видите илјадници надгробни плочи со хебрејски натписи. Во близина е зградата на Еврејското собрание со неговите два часовника — едниот со римски бројки а другиот со хебрејски букви.

Синагогата Пинкас, која се наоѓа во близина, „сега служи како споменик на 77.297 чешки и моравски Евреи што го изгубиле животот во нацистичките гасни комори“. Нивните имиња, вклучувајќи ги и имињата на 36.000 Евреи од Прага, се испишани на внатрешните ѕидови (Prague Art and History — Историјата и уметноста на Прага).

Древниот „нов град“

Последниот дел што ќе го посетиме е Новиот град (Nové Mĕsto). Иако е наречен нов, него всушност го основал Карло IV како пазар за коњи во 1348. Најголема атракција е плоштадот Венцеслав, опишан како „потрошувачкиот центар на денешна Прага“. Тука има неколку фасади во стилот арт нуво, како што е фасадата на убавиот хотел Европа, но најинтересна атракција е статуата на Венцеслав како јава на коњ, подигната во 1912.

Посетата на Прага не може да биде потполна ако не се потсетиме на нејзиното културно наследство, особено на полето на музиката. Затоа, не пропуштајте да го посетите Народниот театар и Народната опера. Милиони љубители на класичната музика ја слушале „Симфонијата од новиот свет“ од Антонин Дворжак. Музејот на Дворжак се наоѓа во склоп на една вила во барокен стил со црвено-окер боја. Признатиот „татко на чешката музика“ е Беджих Сметана, „композитор со вистинско чешко срце“, како што напишал Франц Лист. Тој е особено познат по својот циклус симфониски поеми наречени „Má Vlast“ (Мојата татковина) и делот наречен Влтава, кој претставува музички опис на реката што тече низ Прага. Музејот на Сметана се наоѓа на кејот во Стариот град.

Во Прага можат да се видат и да се ужива во уште многу нешта! Нив мора да ги видите сами. Дојдете и почувствувајте ги илјадата години историја и култура на овој град!

[Фуснота]

[Рамка/слика на страница 23]

Астрономскиот часовник

Овој часовник се состои од три дела. На секој полн час се отвораат двете прозорчиња на горниот дел, и тогаш можете да ја видите поворката од 12-те апостоли. Интересно, Јуда Искариот и Јаков, синот Алфеев, се заменети со Павле и Варнава, кои во Библијата не се вброени меѓу 12-те апостоли. Веднаш под апостолите има еден костур, кој е симбол на Смртта. Тој прв ја започнува поворката, пред да се појават апостолите. Во левата рака држи песочен часовник, кој во тој момент се превртува. Се движат и други фигури: петел што кукурига, Турчин што ја ниша главата, Суетата што се гледа во огледало, и Скржавецот во облик на алчен заемодавец.

Меѓу другото, астрономскиот часовник покажува три начини на сметање на времето — старото чешко време означено со арапски цифри, нашето современо означено со римски цифри, и поделбата на дневното светло на 12 дела според вавилонскиот систем. Сега Ви е јасно зошто треба да го проучувате овој накитен часовник подолго време!

[Карта на страница 23]

(Види во публикацијата)

Центарот на Прага

Прашкиот замок и Храдчани

Малиот кварт

Реката Влтава

Еврејскиот кварт

Стариот град

Новиот град

[Слика на страница 22]

Овој хебрејски натпис го содржи тетраграматонот

[Слика на страница 24]

Карловиот мост

[Слика на страници 24 и 25]

Палата во стилот арт нуво со детали во барок

[Слика на страница 25]

Часовникот на Староградската кула и црквата Св. Никола

[Слика на страница 25]

Плоштадот Венцеслав

[Слика на страница 25]

Внатрешноста на катедралата Св. Вита