Што може да ни помогне исправно да ракуваме со речта на вистината?

ЕДЕН театарски критичар што пишувал за некој весник, отишол еднаш да гледа некоја претстава. Претставата не му се допаднала многу и подоцна напишал: „Ако ви се допаѓаат плитки работи, тогаш секако треба да ја гледате оваа претстава“. Подоцна, организаторите на претставата објавиле реклама на која стоел цитат од освртот на критичарот. Цитатот гласел: „Секако треба да ја гледате оваа претстава“! Рекламата точно ги цитирала зборовите на критичарот, но ги извадила од контекст и на тој начин сосем погрешно го претставила неговото мислење.

Овој пример покажува колку може да биде важен контекстот на некоја изјава. Ако зборовите се вадат од контекст, тоа може да го искриви нивното значење, исто како што Сатана го искривил значењето на Писмото кога се обидел да го заведе Исус (Матеј 4:1—11). Од друга страна, ако се земе предвид контекстот на некоја изјава, тоа ни помага поточно да го разбереме нејзиното значење. Затоа, кога проучуваме некој библиски стих, мудро е секогаш да го разгледаме контекстот за подобро да разбереме за што зборувал писателот.

Ракувај внимателно

Еден речник го дефинира зборот „контекст“ како „делови од некоја пишана или кажана изјава што се наоѓаат пред или по конкретен збор или пасус, кои обично влијаат на неговото значење или ефектот од него“. Контекст може да биде и „збир на околности или факти што се поврзани со некој конкретен настан, ситуација итн“. Со последново значење, синоним за „контекст“ би бил „заднина“. Разгледувањето на контекстот на некој стих е особено важно во поглед на она што апостол Павле му го напишал на Тимотеј: „Дај сѐ од себе да се покажеш како одобрен пред Бог, како работник кој нема од што да се срами, кој исправно ракува со речта на вистината“ (2. Тимотеј 2:15). За да ракуваме исправно со Божјата реч, треба исправно да ја сфатиме и потоа искрено и точно да им ја објасниме на другите. Почитта кон Јехова, Авторот на Библијата, ќе нѐ поттикне да се трудиме да го правиме тоа, а разгледувањето на контекстот ќе ни биде од голема помош.

Заднината на Второ Тимотеј

Да ја испитаме, на пример, библиската книга Второ Тимотеј.a За да го почнеме испитувањето, би можеле да прашаме нешто за заднината на книгата. Кој го напишал Второ Тимотеј? Кога? Во какви околности? Потоа можеме да се прашаме: ‚Каква била состојбата на овој „Тимотеј“ што се појавува во насловот на книгата? Зошто му биле потребни информациите од книгата? Одговорите на овие прашања во голема мера ќе го зголемат нашето ценење за книгата и ќе ни помогнат да видиме како ние денес можеме да извлечеме корист од неа.

Уводните стихови од Второ Тимотеј укажуваат дека книгата е писмо напишано од апостол Павле до Тимотеј. Други стихови покажуваат дека кога Павле го пишувал, бил во синџири заради добрата вест. Напуштен од многумина, Павле чувствувал дека крајот му е близу (2. Тимотеј 1:15, 16; 2:8—10; 4:6—8). Според тоа, мора да ја напишал книгата во времето кога по вторпат бил в затвор во Рим, веројатно околу 65 н.е. Изгледа набрзо потоа Нерон го осудил на смрт.

Ова е заднината на Второ Тимотеј. Сепак, вредно е да се забележи дека Павле не му пишал на Тимотеј за да се жали за сопствените проблеми. Напротив, тој предупредил на тешките времиња што го чекале Тимотеј и го охрабрил својот пријател да ги избегнува работите што можат да му го одвлечат вниманието, и понатаму ‚да стекнува сила‘ и да им ги пренесе упатствата од Павле на другите. Така тие ќе биле соодветно оспособени да им помогнат и на други (2. Тимотеј 2:1—7). Колку прекрасен пример за несебична грижа за другите дури и во тешки времиња! И колку прекрасен совет за нас денес!

Павле го нарекува Тимотеј „љубено дете“ (2. Тимотеј 1:2). Младиот човек честопати е спомнуван во Христијанските грчки списи како верен придружник на Павле (Дела 16:1—5; Римјаните 16:21; 1. Коринќаните 4:17). Кога Павле му го напишал ова писмо, изгледа дека Тимотеј бил во своите 30-ти години — што сѐ уште се смета за млада возраст (1. Тимотеј 4:12). Сепак, тој веќе имал извонредно досие на верност, ‚робувајќи со Павле‘ можеби 14 години (Филипјаните 2:19—22). И покрај тоа што Тимотеј бил релативно млад, Павле му ја доделил одговорноста да ги советува другите старешини ‚да не се караат околу зборови‘ туку да се концентрираат на важните работи, како што се верата и истрајноста (2. Тимотеј 2:14). Тимотеј, исто така, бил овластен да управува со наименувањето на собраниските надгледници и слуги помошници (1. Тимотеј 5:22). Меѓутоа, можеби немал доволно самодоверба при спроведувањето на својот авторитет (2. Тимотеј 1:6, 7).

Младиот старешина се соочил со некои сериозни предизвици. При еден таков предизвик, двајца поединци, Именеј и Филет, ја ‚поткопувале верата на некои‘, поучувајќи дека „воскресението веќе настапило“ (2. Тимотеј 2:17, 18). Изгледа тие сметале дека духовното воскресение е единствено воскресение и дека тоа веќе настапило за христијаните. Тие можеби ја цитирале надвор од контекст изјавата на Павле дека христијаните биле мртви во своите гревови, но дека биле оживеани преку Божјиот дух (Ефешаните 2:1—6). Павле предупредил дека таквото отпадничко влијание ќе се зголеми. Тој напишал: „Ќе дојде период кога нема да го поднесуваат здравото учење . . . па ќе ги одвраќаат своите уши од вистината, а ќе се свртат кон лажни прикаски“ (2. Тимотеј 4:3, 4). Однапред даденото предупредување на Павле покажало дека било итно Тимотеј да внимава на советот на апостолот.

Вредноста на книгата денес

Од кажаново, гледаме дека Павле го напишал Второ Тимотеј најмалку од следниве причини: 1) Знаел дека неговиот крај бил неизбежен, и гледал да го подготви Тимотеј за времето кога тој повеќе нема да биде тука да го поддржува. 2) Сакал да го оспособи Тимотеј да ги заштити од отпадништво и други штетни влијанија собранијата што ги надгледувал. 3) Сакал да го охрабри Тимотеј да остане зафатен во службата за Јехова и да се потпира на точното спознание од инспирираното Писмо во својот став против лажните учења.

Ако ја разбереме оваа заднина, Второ Тимотеј добива поголема смисла за нас. И денес има отпадници како Именеј и Филет што унапредуваат сопствени идеи и што сакаат да ни ја поткопаат верата. Освен тоа, тука се ‚критичните времиња со кои тешко се излегува на крај‘ што Павле ги прорекол. Мнозина ја искусиле вистинитоста на предупредувањето на Павле: „Сите оние кои сакаат да живеат со побожна оддаденост во поврзаност со Исус Христос, исто така ќе бидат прогонувани“ (2. Тимотеј 3:1, 12). Како можеме да останеме цврсти? Како Тимотеј, треба да внимаваме на советот на оние што му служат на Јехова долги години. А со личната студија, молитвата и христијанското дружење, можеме ‚и понатаму да стекнуваме сила‘ преку незаслужената љубезност на Јехова. Освен тоа, со доверба во моќта на точното спознание, можеме да обрнеме внимание на поттикот на Павле: „Држи се и понатаму за образецот на здрави зборови“ (2. Тимотеј 1:13).

„Образецот на здрави зборови“

Кои се ‚здравите зборови‘ за кои зборувал Павле? Тој го користи овој израз за да укаже на вистинската христијанска доктрина. Во своето прво писмо до Тимотеј, Павле објаснува дека ‚здравите зборови‘ се всушност „оние на нашиот Господ Исус Христос“ (1. Тимотеј 6:3). Резултатот од тоа што го имитираме образецот на здрави зборови е здрави мисли, љубезност и обѕир кон другите. Бидејќи службата и учењата на Исус се во склад со сите други учења што се наоѓаат во целата Библијата, тогаш изразот „здрави зборови“ може да се однесува и на сите библиски учења.

За Тимотеј, како и за сите христијански старешини, образецот на здрави зборови бил „извонредно добро” што требало да се чува (2. Тимотеј 1:13, 14). Тимотеј требало да ја ‚проповеда речта, итно да го прави тоа во поволно време, во тешко време, да укорува, да прекорува, да опоменува, со сета долготрпеливост и уметност на поучување‘ (2. Тимотеј 4:2). Кога увидуваме дека отпадничките учења се ширеле во времето на Тимотеј, сфаќаме зошто Павле ја нагласил итноста на тоа да се поучуваат здрави зборови. Сфаќаме и дека Тимотеј требало да го заштити стадото така што ќе ‚укорувал, прекорувал, опоменувал‘ со долготрпеливост, покажувајќи извонредна способност за поучување.

На кого требало Тимотеј да му ја проповеда речта? Контекстот укажува дека Тимотеј, како старешина, требало да ја проповеда речта во рамките на христијанското собрание. Со оглед на притисоците наметнати од противниците, Тимотеј требало да ја задржи својата духовна рамнотежа и со смелост да ја објавува речта Божја, а не човечки филозофии, лични идеи или бескорисни шпекулации. Точно, ова можеби ќе донело противење од некои што имале погрешни склоности (2. Тимотеј 1:6—8; 2:1—3, 23—26; 3:14, 15). Меѓутоа, ако го следел советот на Павле, Тимотеј и понатаму ќе бил препрека за отпадништвото, исто како што бил и Павле (Дела 20:25—32).

Дали зборовите на Павле во врска со проповедањето на речта се однесуваат и на проповедањето надвор од собранието? Да, се однесуваат, како што покажува и контекстот. Павле понатаму вели: „Ти, пак, биди трезвен во сѐ, трпи зло, врши го делото на евангелизирање, потполно извршувај ја својата служба“ (2. Тимотеј 4:5). Евангелизирањето — проповедањето на добрата вест за спасение на неверниците — е главно нешто во христијанската служба (Матеј 24:14; 28:19, 20). И, исто како што Божјата реч се проповеда во собранието дури и во „тешко време“, така истрајуваме и во проповедањето на речта на оние надвор од собранието дури и во тешки околности (1. Солуњаните 1:6).

Темелот на сето наше проповедање и поучување е Божјата инспирирана реч. Имаме потполна доверба во Библијата. Павле му рекол на Тимотеј: „Целото Писмо е инспирирано од Бог и корисно за поучување, за укорување, за исправање на работите, за дисциплина во праведност“ (2. Тимотеј 3:16). Овие зборови честопати исправно се цитираат за да покажат дека Библијата е Божја инспирирана реч. Но, која била намерата на Павле кога ги напишал?

Павле му зборувал на еден старешина, човек кој имал одговорност да ‚укорува, да ги исправа работите, да дисциплинира во праведност‘ во собранието. Според тоа, тој го потсетувал Тимотеј да има доверба во мудроста од инспирираната Реч, за која Тимотеј бил поучуван уште од рано детство. Старешините, како и Тимотеј, мораат понекогаш да ги укорат престапниците. Кога го прават тоа, секогаш треба да имаат доверба во Библијата. Освен тоа, бидејќи Писмото е инспирирано од Бог, секој укор што се темели на него е всушност укор од Бог. Секој што ги одбива библиски темелените укори не одбива некои човечки идеи туку инспириран совет што доаѓа лично од Јехова.

Колку е само богата со божествена мудрост книгата Второ Тимотеј! И колку поголема смисла има кога го разгледуваме советот од неа во контекст! Во оваа статија начнавме само некои од прекрасните инспирирани информации што ги содржи оваа книга, но и тоа е доволно да покаже од колкава помош е да го разгледаме контекстот на она што го читаме во Библијата. Тоа ќе осигура дека навистина ‚исправно ракуваме со речта на вистината‘.

[Фуснота]

[Слика на страница 27]

Павле сакал да го оспособи Тимотеј да ги заштити собранијата

[Слика на страница 30]

Павле го потсетил Тимотеј да има доверба во мудроста на инспирираната Реч