ദമ്പതി​ക​ളെ​ന്ന​നി​ല​യിൽ ആത്മീയത വളർത്തിയെടുക്കാം

എന്തായി​രു​ന്നു ഈ ദമ്പതി​ക​ളു​ടെ പ്രശ്‌നം? രണ്ടു​പേ​രു​ടെ​യും ഉദ്ദേശ്യ​ങ്ങൾ നല്ലതാ​യി​രു​ന്നു. അവർക്ക്‌ ദൈവ​ത്തോട്‌ സ്‌നേ​ഹ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; ഒരുമിച്ച്‌ ബൈബിൾ പഠിക്കു​ന്നത്‌ പ്രധാ​ന​മാ​ണെ​ന്നും അവർക്ക്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അവരുടെ ബന്ധം ബലിഷ്‌ഠ​മാ​ക്കേ​ണ്ട​താ​യി​രു​ന്നു ഇതൊക്കെ; പക്ഷേ സംഭവി​ച്ചത്‌ മറിച്ചാണ്‌. അവർ ഒരുമിച്ച്‌ ബൈബിൾ പഠിച്ചു​വെ​ന്നത്‌ സത്യം. എന്നാൽ ഒരുമിച്ച്‌ ആത്മീയത വളർത്തി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തിൽ അവർ പരാജ​യ​പ്പെട്ടു.

ആകട്ടെ, എന്താണ്‌ ആത്മീയത? ദമ്പതികൾ അത്‌ വളർത്തി​യെ​ടു​ക്കേ​ണ്ടത്‌ എന്തു​കൊണ്ട്‌? ഇക്കാര്യ​ത്തിൽ അവർ നേരി​ട്ടേ​ക്കാ​വുന്ന ചില വെല്ലു​വി​ളി​കൾ എന്തെല്ലാ​മാണ്‌? അവ എങ്ങനെ തരണം​ചെ​യ്യാം?

എന്താണ്‌ ആത്മീയത?

ബൈബി​ള​നു​സ​രിച്ച്‌, ആത്മീയത എന്നത്‌ ഒരു മനോ​ഭാ​വ​മോ കാഴ്‌ച​പ്പാ​ടോ ആണ്‌. (1 കൊരി​ന്ത്യർ 2:15) ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, ഒരു ആത്മീയ മനുഷ്യ​ന്റെ​യും ജഡിക മനുഷ്യ​ന്റെ​യും മനോ​ഭാ​വങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള അന്തര​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ബൈബി​ളെ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​നായ പൗലോസ്‌ എടുത്തു​പ​റ​യു​ന്നുണ്ട്‌. ജഡിക മോഹ​ങ്ങ​ള​നു​സ​രിച്ച്‌ നടക്കു​ന്നവർ തങ്ങളെ​ക്കു​റി​ച്ചു മാത്ര​മാ​യി​രി​ക്കും ചിന്തി​ക്കുക. ദൈവിക നിലവാ​രങ്ങൾ അനുസ​രിച്ച്‌ ജീവി​ക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം തങ്ങൾക്ക്‌ ശരി​യെന്നു തോന്നുന്ന കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യാ​നാ​യി​രി​ക്കും അവർ താത്‌പ​ര്യ​പ്പെ​ടുക.—1 കൊരി​ന്ത്യർ 2:14; ഗലാത്യർ 5:19, 20.

എന്നാൽ, ആത്മീയ മനസ്‌ക​രാ​യവർ ദൈവിക നിലവാ​ര​ങ്ങളെ ആദരി​ക്കും. അവർ യഹോ​വ​യാം ദൈവത്തെ അവരുടെ സുഹൃ​ത്താ​യി കണ്ട്‌ അവന്റെ വ്യക്തി​ത്വം അനുക​രി​ക്കാൻ ശ്രമി​ക്കും. (എഫെസ്യർ 5:1) സ്‌നേ​ഹ​ത്തോ​ടും ദയയോ​ടും സൗമ്യ​ത​യോ​ടും കൂടെ​യാ​യി​രി​ക്കും അവർ മറ്റുള്ള​വ​രോട്‌ ഇടപെ​ടു​ന്നത്‌. (പുറപ്പാ​ടു 34:6) ദൈവത്തെ അനുസ​രി​ക്കാൻ എളുപ്പ​മ​ല്ലാത്ത സാഹച​ര്യ​ങ്ങ​ളി​ലും അവർ അനുസ​രി​ക്കും. (സങ്കീർത്തനം 15:1, 4) കാനഡ​ക്കാ​ര​നായ ഡാരൻ വിവാ​ഹി​ത​നാ​യിട്ട്‌ 35 വർഷം കഴിഞ്ഞു. അദ്ദേഹം പറയുന്നു: “എന്റെ അഭി​പ്രാ​യ​ത്തിൽ, ഒരു ആത്മീയ വ്യക്തി തന്റെ സംസാ​ര​വും പ്രവൃ​ത്തി​ക​ളും ദൈവ​വു​മാ​യുള്ള തന്റെ ബന്ധത്തെ എങ്ങനെ ബാധി​ക്കു​മെന്ന്‌ എല്ലായ്‌പോ​ഴും ചിന്തി​ക്കും.” അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഭാര്യ ജെയ്‌ന്റെ വാക്കുകൾ: “ആത്മീയ മനസ്‌ക​യായ ഒരു സ്‌ത്രീ, ദൈവാ​ത്മാ​വി​ന്റെ ഫലം ജീവി​ത​ത്തിൽ പ്രതി​ഫ​ലി​പ്പി​ക്കാൻ നിത്യേന ശ്രമി​ക്കും.”—ഗലാത്യർ 5:22, 23.

ആത്മീയ മനസ്‌ക​നാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ ഒരു വ്യക്തി വിവാ​ഹി​ത​നാ​യി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നില്ല. വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ, ദൈവ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ അറിയു​ക​യും അവനെ അനുക​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുക എന്നത്‌ ഓരോ വ്യക്തി​യു​ടെ​യും ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​മാ​ണെ​ന്നാണ്‌ ബൈബിൾ പഠിപ്പി​ക്കു​ന്നത്‌.—പ്രവൃ​ത്തി​കൾ 17:26, 27.

ദമ്പതി​ക​ളെ​ന്ന​നി​ല​യിൽ ആത്മീയത വളർത്തി​യെ​ടു​ക്കേ​ണ്ടത്‌ എന്തു​കൊണ്ട്‌?

അപ്പോൾപ്പി​ന്നെ, വിവാ​ഹി​ത​രാ​യവർ ദമ്പതി​ക​ളെ​ന്ന​നി​ല​യിൽ ആത്മീയത വളർത്തി​യെ​ടു​ക്ക​ണ​മെന്ന്‌ പറയു​ന്നത്‌ എന്തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌? ഒരു ദൃഷ്ടാന്തം നോക്കുക: രണ്ടുപേർ ചേർന്ന്‌ പച്ചക്കറി കൃഷി ചെയ്യാ​നാ​യി ഒരു സ്ഥലം വാങ്ങുന്നു. ഒരു പ്രത്യേക സീസണിൽ വിത്ത്‌ നടാ​മെന്ന്‌ ഒരാൾ തീരു​മാ​നി​ക്കു​ന്നു. പക്ഷേ വിത്തു നടുന്നത്‌ കുറെ​ക്കൂ​ടെ കഴിഞ്ഞു മതി എന്നാണ്‌ മറ്റേയാ​ളു​ടെ അഭി​പ്രാ​യം. ഇനി വളമി​ടുന്ന കാര്യ​ത്തി​ലു​മുണ്ട്‌ അഭി​പ്രായ വ്യത്യാ​സം; ചെടി​കൾക്ക്‌ അങ്ങനെ​യുള്ള പരിച​ര​ണമേ ആവശ്യ​മി​ല്ലെ​ന്നാണ്‌ രണ്ടാമന്റെ പക്ഷം. എന്നും വിയർപ്പൊ​ഴു​ക്കി അധ്വാ​നി​ച്ചാ​ലേ കൃഷി നന്നാകൂ എന്നാണ്‌ ഒരാൾ പറയു​ന്നത്‌. മറ്റേയാൾക്ക്‌ പക്ഷേ വെറുതെ കൈയും​കെ​ട്ടി​യി​രുന്ന്‌ വിള​വെ​ടു​ക്കാ​നാണ്‌ താത്‌പ​ര്യം. ഇത്തര​മൊ​രു സാഹച​ര്യ​ത്തിൽ, തോട്ട​ത്തിൽനിന്ന്‌ എന്തെങ്കി​ലു​മൊ​ക്കെ വിളവ്‌ ലഭി​ച്ചേ​ക്കാം. എന്നാൽ, രണ്ടു​പേ​രും യോജിച്ച്‌ ഒരു തീരു​മാ​ന​മെ​ടുത്ത്‌ ഒരുമിച്ച്‌ അധ്വാ​നി​ച്ചാൽ കിട്ടുന്ന വിള​വോ​ളം വരുമോ അത്‌?

ഭാര്യാ​ഭർത്താ​ക്ക​ന്മാർ ആ കൃഷി​ക്കാ​രെ​പ്പോ​ലെ​യാ​ണെന്നു പറയാം. ദമ്പതി​ക​ളിൽ ഒരാൾ ആത്മീയത വളർത്തി​യെ​ടു​ത്താ​ലും അവരുടെ ദാമ്പത്യം മെച്ച​പ്പെ​ടും എന്നതു ശരിയാണ്‌. (1 പത്രോസ്‌ 3:1, 2) എന്നാൽ, ഇരുവ​രും ദൈവ​ത്തി​ന്റെ വഴികൾ അനുസ​രി​ച്ചു ജീവി​ക്കു​ന്നെ​ങ്കി​ലോ? പരസ്‌പരം സഹായി​ക്കു​ക​യും പിന്തു​ണ​യ്‌ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു​കൊണ്ട്‌ ദൈവത്തെ സേവി​ക്കു​ന്നെ​ങ്കി​ലോ? അതെത്ര നന്നായി​രി​ക്കും! “ഒരുവ​നെ​ക്കാൾ ഇരുവർ ഏറെ നല്ലത്‌” എന്ന്‌ ജ്ഞാനി​യായ ശലോ​മോൻ രാജാവ്‌ ഒരിക്കൽ എഴുതി. കാരണം, “അവർക്കു തങ്ങളുടെ പ്രയത്‌ന​ത്താൽ നല്ല പ്രതി​ഫലം കിട്ടുന്നു. വീണാൽ ഒരുവൻ മറ്റേവനെ എഴു​ന്നേ​ല്‌പി​ക്കും.”—സഭാ​പ്ര​സം​ഗി 4:9, 10.

ദമ്പതി​ക​ളെ​ന്ന​നി​ല​യിൽ ഒരുമിച്ച്‌ ആത്മീയ​മാ​യി വളരണ​മെന്ന്‌ നിങ്ങൾ ആഗ്രഹി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​കും. പക്ഷേ മേൽപ്പറഞ്ഞ ദൃഷ്ടാ​ന്ത​ത്തിൽ കണ്ടതു​പോ​ലെ, ആഗ്രഹം ഉള്ളതു​കൊ​ണ്ടു​മാ​ത്രം ഫലം കിട്ടണ​മെ​ന്നില്ല. അതിന്‌ പല പ്രശ്‌നങ്ങൾ തരണം​ചെ​യ്യേ​ണ്ടി​വ​രും. അത്തരം രണ്ടു​പ്ര​ശ്‌ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചും അവ പരിഹ​രി​ക്കാ​നുള്ള മാർഗ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചും നമുക്കു നോക്കാം.

പ്രശ്‌നം 1: ഞങ്ങൾക്ക്‌ സമയം കിട്ടു​ന്നില്ല.

അടുത്ത​യി​ടെ വിവാ​ഹി​ത​യായ സൂ പറയുന്നു: “എന്നും വൈകിട്ട്‌ 7 മണിക്ക്‌ ഭർത്താവ്‌ എന്റെ ഓഫീ​സിൽ വന്ന്‌ എന്നെ കൂട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​കും. വീട്ടിൽച്ചെന്ന്‌ അൽപ്പം വിശ്ര​മി​ക്കാ​മെന്നു കരുതി​യാ​ലോ? ഒരു നൂറു​കൂ​ട്ടം ജോലി​യു​ണ്ടാ​കും ഞങ്ങൾക്ക്‌ ചെയ്‌തു​തീർക്കാൻ. ഒരുമി​ച്ചി​രുന്ന്‌ ദൈവി​ക​കാ​ര്യ​ങ്ങൾ പഠിക്കാൻ ആഗ്രഹ​മി​ല്ലാ​ഞ്ഞി​ട്ടല്ല; പക്ഷേ ക്ഷീണിച്ചു തളർന്നി​രി​ക്കു​മ്പോൾ ഒന്നും നടക്കില്ല.”

പരിഹാ​രം: സഹകരി​ച്ചു പ്രവർത്തി​ക്കുക; വഴക്കം കാണി​ക്കുക. സൂ പറയുന്നു: “രാവിലെ അൽപ്പം നേരത്തേ എഴു​ന്നേൽക്കാ​നും ജോലി​ക്കു പോകു​ന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌ ബൈബി​ളി​ലെ ഒരു ഭാഗം വായിച്ച്‌ ചർച്ച ചെയ്യാ​നും ഞങ്ങൾ തീരു​മാ​നി​ച്ചു. അദ്ദേഹം എന്നെ വീട്ടു​ജോ​ലി​ക​ളിൽ സഹായി​ക്കു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ ഒരുമി​ച്ചാ​യി​രി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾക്ക്‌ കൂടുതൽ സമയം കിട്ടുന്നു.” ഇത്‌ ആ ദമ്പതി​കളെ എങ്ങനെ സഹായി​ച്ചു? “പതിവാ​യി ആത്മീയ കാര്യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ചർച്ച​ചെ​യ്യാൻ തുടങ്ങി​യ​തോ​ടെ പ്രശ്‌ന​ങ്ങളെ വിജയ​ക​ര​മാ​യി കൈകാ​ര്യം​ചെ​യ്യാൻ ഞങ്ങൾ പഠിച്ചു; അന്നന്നത്തെ ആകുല​തകൾ തരണം​ചെ​യ്‌തു മുന്നോ​ട്ടു​പോ​കാൻ അത്‌ ഞങ്ങളെ സഹായി​ക്കു​ന്നു,” പറയു​ന്നത്‌ സൂവിന്റെ ഭർത്താവ്‌ എഡ്‌.

പരസ്‌പ​രം സംസാ​രി​ച്ചാൽമാ​ത്രം പോരാ, ഒരുമി​ച്ചു പ്രാർഥി​ക്കു​ക​യും വേണം. അതു​കൊ​ണ്ടുള്ള പ്രയോ​ജനം? വിവാ​ഹി​ത​നാ​യിട്ട്‌ 16 വർഷമായ റയൻ പറയു​ന്നത്‌ ഇങ്ങനെ: “കുറച്ചു​നാൾ മുമ്പ്‌, ഞങ്ങളുടെ ദാമ്പത്യ​ത്തെ പ്രതി​സ​ന്ധി​യി​ലാ​ക്കിയ ചില സാഹച​ര്യ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യി. പക്ഷേ ദിവസ​വും രാത്രി ഒരുമി​ച്ചു പ്രാർഥി​ക്കാ​നും ഞങ്ങളുടെ ആകുല​തകൾ ദൈവത്തെ അറിയി​ക്കാ​നും ഞങ്ങൾ പ്രത്യേ​കം ശ്രദ്ധിച്ചു. അത്‌ പ്രശ്‌നങ്ങൾ പരിഹ​രി​ക്കാൻ മാത്രമല്ല ജീവി​ത​ത്തി​ലെ സന്തോഷം വീണ്ടെ​ടു​ക്കാ​നും ഞങ്ങളെ സഹായി​ച്ചു.”

പ്രശ്‌നം 2: ഞങ്ങളുടെ കഴിവു​കൾ വ്യത്യ​സ്‌ത​മാണ്‌.

“വായി​ക്കാ​നും പഠിക്കാ​നും അത്ര ഇഷ്ടമുള്ള കൂട്ടത്തി​ലല്ല ഞാൻ,” പറയു​ന്നത്‌ ടോണി. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഭാര്യ നഥാലി പറയുന്നു: “വായി​ക്കാ​നും വായിച്ച കാര്യങ്ങൾ മറ്റുള്ള​വ​രോ​ടു പറയാ​നും എനിക്ക്‌ വലിയ ഇഷ്ടമാണ്‌. പക്ഷേ, ബൈബിൾവി​ഷ​യങ്ങൾ ചർച്ച​ചെ​യ്യാൻ ടോണിക്ക്‌ എന്തോ പേടി​യു​ള്ള​തു​പോ​ലെ.”

പരിഹാ​രം: സഹകരി​ച്ചു പ്രവർത്തി​ക്കുക. ഇണയെ​ക്കാൾ മികച്ചു​നിൽക്കാൻ ശ്രമി​ക്കു​ക​യോ ഇണയെ വിധി​ക്കു​ക​യോ ചെയ്യരുത്‌. പകരം, ഇണയുടെ കഴിവു​കളെ അഭിന​ന്ദി​ക്കു​ക​യും പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുക. ടോണി പറയുന്നു: “ബൈബിൾവി​ഷ​യങ്ങൾ ചർച്ച ചെയ്യു​ന്ന​തി​ലെ അവളുടെ ആവേശം ചില​പ്പോൾ എന്നെ ഭയപ്പെ​ടു​ത്തി. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ, അവളോ​ടൊ​പ്പം ആത്മീയ കാര്യങ്ങൾ ചർച്ച​ചെ​യ്യാൻ എനിക്കു മടിയാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ, നഥാലി നന്നായി സഹകരി​ച്ചു. ഇപ്പോൾ ഞങ്ങൾ പതിവാ​യി ഇത്തരം കാര്യങ്ങൾ ചർച്ച​ചെ​യ്യാ​റുണ്ട്‌. അതിൽ പേടി​ക്കേണ്ട കാര്യ​മി​ല്ലെന്ന്‌ എനിക്കു മനസ്സി​ലാ​യി. ഞങ്ങൾ ആ ചർച്ചകൾ ആസ്വദി​ക്കു​ന്നു; പണ്ടത്തെ ആ പിരി​മു​റു​ക്ക​വു​മില്ല. ഞങ്ങൾ സന്തുഷ്ട​രാണ്‌!”

ഒരുമിച്ച്‌ ബൈബിൾ വായി​ക്കാ​നും പഠിക്കാ​നും ആഴ്‌ച​തോ​റും സമയം മാറ്റി​വെ​ക്കു​ന്നത്‌ തങ്ങളുടെ ദാമ്പത്യം കരുത്തു​റ്റ​താ​ക്കു​ന്നു​വെന്ന്‌ പല ഇണകളും അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. എന്നാൽ ശ്രദ്ധി​ക്കേണ്ട ഒരു സംഗതി​യുണ്ട്‌: പഠിക്കുന്ന കാര്യങ്ങൾ ഇണയ്‌ക്ക്‌ എങ്ങനെ പ്രാവർത്തി​ക​മാ​ക്കാം എന്നല്ല, നിങ്ങൾക്ക്‌ എങ്ങനെ ബാധക​മാ​ക്കാ​മെന്നു ചിന്തി​ക്കുക. (ഗലാത്യർ 6:4) ഗുരു​ത​ര​മായ ദാമ്പത്യ പ്രശ്‌നങ്ങൾ ചർച്ച​ചെ​യ്യാൻ മറ്റൊരു സമയം കണ്ടെത്തുക, ഒരുകാ​ര​ണ​വ​ശാ​ലും പഠനസ​മയം അതിനാ​യി ഉപയോ​ഗി​ക്ക​രുത്‌. എന്തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ അങ്ങനെ പറയു​ന്നത്‌?

ഈ ദൃഷ്ടാന്തം ചിന്തി​ക്കുക: കുടും​ബ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്ന സമയത്ത്‌ നിങ്ങൾ പഴുത്ത ഒരു വ്രണം മരുന്നു​വെച്ചു കെട്ടു​മോ? അങ്ങനെ ചെയ്‌താൽ എല്ലാവ​രും ഭക്ഷണം മതിയാ​ക്കി എഴു​ന്നേറ്റു പോകും. ദൈ​വേഷ്ടം ചെയ്യു​ക​യും അതി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു പഠിക്കു​ക​യും ചെയ്യു​ന്ന​തി​നെ ഭക്ഷണം കഴിക്കു​ന്ന​തി​നോ​ടാണ്‌ യേശു ഉപമി​ച്ചത്‌. (മത്തായി 4:4; യോഹ​ന്നാൻ 4:34) ഓരോ തവണ ബൈബിൾ എടുക്കു​മ്പോ​ഴും നിങ്ങളു​ടെ വൈകാ​രിക വ്രണങ്ങ​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ സംസാ​രി​ക്കു​ന്നെ​ങ്കിൽ, അത്‌ ഇണയുടെ ആത്മീയ വിശപ്പ്‌ കെടു​ത്തി​ക്ക​ള​യും. പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ സംസാ​രി​ക്ക​രു​തെന്നല്ല ഇപ്പറഞ്ഞ​തി​ന്റെ അർഥം. പക്ഷേ, ആത്മീയ കാര്യ​ങ്ങൾക്കു​വേണ്ടി മാറ്റി​വെച്ച സമയത്ത്‌ ഇത്തരം വിഷയങ്ങൾ എടുത്തി​ട​രുത്‌.—സദൃശ​വാ​ക്യ​ങ്ങൾ 10:19; 15:23.

വിതയ്‌ക്കു​ന്ന​തു​തന്നെ കൊയ്യും

ആത്മീയത വിതയ്‌ക്കുന്ന ദമ്പതികൾ സമാധാ​ന​വും സന്തോ​ഷ​വും നിറഞ്ഞ ഒരു ദാമ്പത്യം ആസ്വദി​ക്കും. വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ, ദൈവ​വ​ചനം പറയു​ന്ന​തും അതുത​ന്നെ​യാണ്‌. “ഒരുവൻ വിതയ്‌ക്കു​ന്ന​തു​തന്നെ കൊയ്യും.”—ഗലാത്യർ 6:7.

ലേഖന​ത്തി​ന്റെ തുടക്ക​ത്തിൽ പരിച​യ​പ്പെട്ട ഫ്രെഡ​റി​ക്കും ലീനും ഈ ബൈബിൾത്ത​ത്ത്വ​ത്തി​ന്റെ സത്യത തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ​വ​രാണ്‌. അവർ വിവാ​ഹി​ത​രാ​യിട്ട്‌ ഇപ്പോൾ 45 വർഷം കഴിഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. ആത്മീയത വളർത്തി​യെ​ടു​ക്കാ​നുള്ള അവരുടെ ശ്രമം ഫലം കണ്ടു. “ഒന്നും തുറന്നു​പ​റ​യി​ല്ലെന്നു പറഞ്ഞ്‌ ഞാൻ അവളെ കുറ്റ​പ്പെ​ടു​ത്തു​മാ​യി​രു​ന്നു,” ഫ്രെഡ​റിക്‌ പറയുന്നു. “എന്നാൽ ഞാനും മാറ്റങ്ങൾ വരു​ത്തേ​ണ്ട​തു​ണ്ടെന്ന്‌ പിന്നീട്‌ എനിക്കു മനസ്സി​ലാ​യി.” ലീൻ പറയു​ന്നത്‌ ഇങ്ങനെ: “പ്രശ്‌നങ്ങൾ ഉള്ളപ്പോ​ഴും പിടി​ച്ചു​നിൽക്കാൻ ഞങ്ങളെ സഹായി​ച്ചത്‌ യഹോ​വ​യാം ദൈവ​ത്തോ​ടുള്ള സ്‌നേ​ഹ​മാണ്‌. ഇക്കഴിഞ്ഞ വർഷങ്ങ​ളി​ലെ​ല്ലാം ഞങ്ങൾ ഒരുമിച്ച്‌ പഠിക്കു​ക​യും പ്രാർഥി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ക്രിസ്‌തീയ ഗുണങ്ങൾ പ്രകട​മാ​ക്കാൻ അദ്ദേഹം ശ്രമി​ക്കു​ന്നതു കണ്ടപ്പോൾ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടുള്ള എന്റെ സ്‌നേഹം വർധിച്ചു.” (w11-E 11/01)