ഹാരാർ—കഴുത​പ്പു​ലി​കൾ ഉഴലുന്ന നഗരം

കെനിയയിലെ “ഉണരുക” ലേഖകൻ

വെറും നൂറു വർഷങ്ങൾക്കു് മുമ്പു് ഹാരാർ ഒരു ‘ഉപേക്ഷി​ക്ക​പ്പെട്ട നഗരം’ ആയിരു​ന്നു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, 1854-ൽ സർ റിച്ചാർഡ്‌ ബർട്ടൻ എന്ന ഒരു ബ്രിട്ടീഷ്‌ പണ്ഡിത​നും അന്വേ​ഷ​ക​നും സാഹസി​ക​മാ​യി അതിൽ പ്രവേ​ശി​ക്കാൻ തീരു​മാ​ന​മെ​ടു​ത്തു. അതിന്റെ ശക്തമായ മതിലു​കൾ ദർശിച്ച അയാൾ സംശയി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. എങ്കിലും ബർട്ടൻ ബുദ്ധി​പൂർവ്വം ഒരു അറബ്‌ വ്യാപാ​രി​യാ​യി പ്രച്ഛന്ന​വേഷം ധരിച്ചു. തന്റെ അതിശ​യ​ക​ര​മായ ഭാഷാ​പ്രാ​പ്‌തി​യു​ടെ സഹായ​ത്താൽ, നഗരത്തി​ലെ മുസ്ലീം നിവാ​സി​ക​ളിൽ ഒരാളെന്ന നിലയിൽ ചുറ്റി സഞ്ചരി​ക്കാൻ കഴി​യെ​ണ്ട​തി​നു് അയാൾ ഒരു സാഹസിക സംരംഭം നടത്തി.. കൗശലം വിജയി​ച്ചു. അങ്ങനെ ബർട്ടൻ ഈ പൂർവ്വാ​ഫ്രി​ക്കൻ നഗരം സന്ദർശി​ക്കുന്ന ആദ്യത്തെ യൂറോ​പ്യൻ സഞ്ചാരി​യാ​യി​ത്തീർന്നു.

ഇന്നു് ഹാരാർ സ്ഥിതി​ചെ​യ്യു​ന്ന​തു് എത്യോ​പ്യ​യിൽ ആണു്. ബർട്ടന്റെ നാളി​ലെ​പോ​ലെ ഇന്നു് അകത്തു​പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​ന്ന​തു് അത്ര സാഹസി​ക​മ​ല്ലെ​ങ്കി​ലും നഗരം ഇപ്പോ​ഴും സന്ദർശ​കരെ വശീക​രി​ക്കു​ക​യും അതിശ​യി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്നു. കാരണം ഹാരാർ രാത്രി​കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ കഴുത​പ്പു​ലി​കൾ ഉഴലുന്ന നഗരമാ​യി അറിയ​പ്പെ​ടു​ന്നു! എങ്കിലും ഇന്നു് ഹാരാർ ആധുനിക താമസ​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളും 70,000 നിവാ​സി​ക​ളു​മുള്ള ഒരു ഇരട്ട നഗരമാ​ണു്. ആയിര​ത്തി​ല​ധി​കം വർഷമാ​യി നിലനിൽക്കുന്ന പഴയഭാ​ഗ​ത്തി​നു് നൂറ്റാ​ണ്ടു​കൾ പിന്നി​ട്ടെ​ങ്കി​ലും കാര്യ​മായ മാറ്റം വന്നിട്ടില്ല.

പഴയന​ഗ​ര​ത്തെ സമീപി​ക്കു​ക​യും അതിന്റെ പടിവാ​ത​ലു​ക​ളും ഗോപു​ര​ങ്ങ​ളും വീക്ഷി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​മ​ള​വിൽ നാം മറ്റൊരു ലോകത്തെ സമീപി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു് നമുക്കു് തോന്നി​പ്പോ​കും. എത്യോ​പ്യ​യു​ടെ ഇപ്പോ​ഴത്തെ തലസ്ഥാ​ന​മായ ആഡീസ്‌ അബാബ സ്ഥാപി​ക്കു​ന്ന​തി​നു് ദീർഘ​കാ​ലം മുമ്പു് ഹാരാർ പ്രമു​ഖ​സ്ഥാ​നം ആസ്വദി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഹാരാ​റിൽ നിന്നാ​യി​രു​ന്നു 16-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലെ മുസ്ലീം നേതാ​വും “ഇടങ്കയ്യ​നും” ആയ അഹമ്മദ്‌ ഗ്രാൻ സാഹസി​ക​മായ കൊള്ളകൾ നയിച്ചി​രു​ന്ന​തു്. എന്നിരു​ന്നാ​ലും എത്യോ​പ്യ പിടി​ച്ച​ട​ക്കാ​നുള്ള അയാളു​ടെ ശ്രമങ്ങൾ അയാളു​ടെ മരണത്തി​ലും ഹാരാർ മറിച്ചി​ട​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​ലും കലാശി​ച്ചു. നഗരത്തി​ന്റെ ബൃഹത്തായ മതിലു​കൾ അതിനു​ശേഷം പണിത​താ​യി​രു​ന്നു. അതു് നാലു നൂറ്റാ​ണ്ടു​ക​ളി​ല​ധി​കം ഭദ്രമാ​യി നിലനിൽക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

കഴിഞ്ഞ കാല​ത്തെ​പ്പോ​ലെ ഇന്നും ഹാരാർ ഒരു സംഘട്ടന കേന്ദ്ര​മാ​ണു്. എങ്കിലും, ഇന്നു് ചെറിയ നഗരവാ​ത​ലു​ക​ളിൽ ഒന്നിലൂ​ടെ നമുക്കു് സമാധാ​ന​പൂർവ്വം നഗരത്തിൽ പ്രവേ​ശി​ക്കാൻ കഴിയു​ന്നു. ഇടുങ്ങിയ തെരു​വു​ക​ളി​ലൂ​ടെ​യും വളഞ്ഞു​തി​രിഞ്ഞ നടപ്പാ​ത​ക​ളി​ലൂ​ടെ​യും നാം ഇപ്പോൾ കടന്നു​പോ​കു​ന്നു. അവയുടെ ഇരുവ​ശ​ത്തും പരന്ന​മേൽക്കൂ​ര​ക​ളോ​ടും ചരിഞ്ഞ മതിലു​ക​ളോ​ടും കൂടിയ വീടു​ക​ളും വെള്ളപൂ​ശിയ ചില​കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളും മുസ്ലീം പള്ളി​ഗോ​പു​ര​ങ്ങ​ളും ആണു്.

കഴുത​പ്പു​ലി​ക​ളെ കാണാ​നുള്ള സമയം ആയിട്ടില്ല. എന്നാൽ ഉള്ളസമ​യം​കൊ​ണ്ടു് നമുക്കു് കഴുത​കളെ കണ്ടു് ആസ്വദി​ക്കാം. കഴിഞ്ഞ​കാ​ല​ത്തെ​പ്പോ​ലെ അവയുടെ എണ്ണം അത്ര അധിക​മ​ല്ലെ​ങ്കി​ലും ഹാരാ​റി​ന്റെ തെരു​വു​ക​ളിൽ കഴുതകൾ ഇപ്പോ​ഴും സഞ്ചരി​ക്കു​ന്നു. പലപ്പോ​ഴും മനുഷ്യ​വ​ഴി​കാ​ട്ടി​കൾ ഇല്ലാ​തെ​തന്നെ. നിരപ്പി​ല്ലാ​ത്ത​തും പാറകൾ പൊന്തി​നിൽക്കു​ന്ന​തു​മായ ഇടുങ്ങിയ നടപ്പാ​ത​ക​ളി​ലൂ​ടെ അവ കയറു​ക​യും ഇറങ്ങു​ക​യും ചെയ്യുന്നു. ഉന്തിനിൽക്കുന്ന കല്ലിൽതട്ടി വീഴാ​തെ​തന്നെ. അവയുടെ പുറത്തുള്ള കുടി​വെ​ള്ള​ത്തി​ന്റെ ഭാരിച്ച ചുമടു​കൾ എവിടെ എത്തിച്ചു​കൊ​ടു​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു് ആ മൃഗങ്ങൾക്കു് അറിയാ​മെ​ന്നു​ള്ള​തു് അതിശ​യ​കരം തന്നെ. അവിടെ എത്തിയാൽ ഭാരം ഒഴുവാ​ക്കു​ന്ന​തി​നും അടുത്ത യാത്ര​ക്കാ​യി കാലി​പ്പാ​ത്രങ്ങൾ സ്വീക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി ക്ഷമാപൂർവ്വം കാത്തു​നിൽക്കു​ന്നു. അതെ, ഈ വിധത്തി​ലാ​ണു് പഴയ ഹാരാ​റി​ലെ ചില നിവാ​സി​കൾ ഇപ്പോ​ഴും അവർക്കു് ആവശ്യ​മുള്ള ജലം സമ്പാദി​ക്കു​ന്ന​തു്—ആഫ്രിക്കൻ വരൾച്ച​നി​മി​ത്തം ആ ജലവി​ത​രണം ഈയിടെ തകരാ​റി​ലാ​വു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

ചന്ത സ്ഥലത്തു് ഹാരാറി സ്‌ത്രീ​ക​ളാ​ണു് ആദ്യം നമ്മുടെ ശ്രദ്ധ പിടി​ച്ചു​പ​റ്റു​ന്ന​തു്. അവരുടെ ഭാഷയും വസ്‌ത്ര​ധാ​ര​ണ​രീ​തി​യും പാരമ്പ​ര്യ​ങ്ങ​ളും ബന്ധം പ്രതി​ഫ​ലി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ഹരാറില സ്‌ത്രീ​കൾക്കു് ആകർഷ​മായ മുഖഭാ​വ​മാ​ണു​ള്ള​തു്, തവിട്ടു​നി​റ​ത്തി​ലോ ഓറഞ്ചു്നി​റ​ത്തി​ലോ ഉള്ള ഷാളും മേത്തരം തലപ്പാ​വും ധരിക്കു​ന്നു. അവരുടെ തലമുടി പിന്നി​യി​ടു​ന്നു.

അവർ എന്താണു് വിൽക്കു​ന്ന​തു്? എത്യോ​പ്യ​യി​ലൂ​ട​നീ​ളം ആയിര​ക്ക​ണ​ക്കി​നു ഭവനങ്ങ​ളിൽ കാണുന്ന സ്‌മാ​ര​ക​വ​സ്‌തു​ക്കൾ ഉണക്ക പുല്ലു​കൊ​ണ്ടു് നെയ്‌തെ​ടുത്ത പാത്ര​ങ്ങ​ളും താലങ്ങ​ളും തന്നെ. അണ്ഡാകാ​ര​മോ വൃത്താ​കാ​ര​മോ, ഓറഞ്ചോ, ചുവപ്പോ മാന്തളിർ വർണ്ണത്തി​ലു​ള്ള​തോ, വിവിധ നിറങ്ങ​ളും ഡി​സൈ​നു​ക​ളും​കൊ​ണ്ടു് അലങ്കരി​ച്ച​തോ ആയ താലങ്ങൾ മേശക​ളോ ഭിത്തി​ക​ളോ അലങ്കരി​ക്കാൻ ഉപയോ​ഗി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. നെയ്‌തെ​ടുത്ത പാത്രങ്ങൾ സാധന​ങ്ങൾവാ​ങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടു വരുന്ന​തി​നോ എത്യോ​പ്യ​യി​ലെ പ്രത്യേക ആഹാര​സാ​ധ​നങ്ങൾ ആചാര​പൂർവ്വം വിളമ്പു​ന്ന​തി​നോ ഉപയോ​ഗി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. ഹാരാ​റി​ലെ കൊട്ടകൾ അതിന്റെ ഗുണനി​ല​വാ​ര​ത്തി​നു് ലോക​പ്ര​ശ​സ്‌ത​മാ​ണു്.

ഹാരാ​റി​ലെ തട്ടാൻമാ​രു​ടെ ഉല്‌പ​ന്ന​ങ്ങ​ളും കണ്ണിനു് ഇമ്പകര​മാ​ണു്. നെക്ലേ​സു​കൾ, ഏലസ്സുകൾ, വളകൾ, തലപ്പാ​വു​കൾ, മോതി​രങ്ങൾ—ഇവയെ​ല്ലാം വിദഗ്‌ദ്ധ​മാ​യി നിർമ്മി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു.

നാം തിരി​ച്ച​റി​യു​ന്ന​തി​നു മുമ്പേ, സന്ധ്യാ​സ​മയം നമ്മുടെ മേൽ ചാടി​വീ​ഴു​ന്നു. അസ്‌ത​മ​ന​സൂ​ര്യ​ന്റെ വെളി​ച്ച​ത്തിൽ പഴയപ​ട്ടണം വീക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​നു് നാം നഗരമ​തി​ലു​കൾക്കു് വെളി​യി​ലേ​ക്കു് കുതി​ക്കു​ന്നു. മുൻകാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ ഹാരാർ നിവാ​സി​കൾ സന്ധ്യയാ​കു​മ്പോൾ അപരി​ചി​തരെ കൊണ്ടു​പോ​യി നഗരമ​തി​ലി​നു വെളി​യി​ലാ​ക്കു​ക​യും വാതി​ല​ട​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ പഴയ നഗരത്തിൽ ഒരിക്കൽകൂ​ടെ കടക്കു​ന്ന​തി​നും രാത്രി​യി​ലെ പ്രത്യേക ആകർഷണ വസ്‌തു​വി​നെ—കഴുത​പ്പു​ലി​കളെ—കാണു​ന്ന​തി​നും നമുക്കു് സന്തോ​ഷ​മു​ണ്ടു്!

ഒരു ഇടുങ്ങിയ തെരു​വി​ന്റെ അറ്റത്തു ചെന്നു് ചന്ദ്ര​പ്ര​കാ​ശ​മി​ല്ലാത്ത രാത്രി​യിൽ വളരെ ആയാസ​പ്പെ​ട്ടു് ഏതു വഴിക്കു​പോ​ക​ണ​മെ​ന്നു് കാണാൻ നാം ശ്രമി​ക്കു​ന്നു. പൊടു​ന്നനെ തിളങ്ങുന്ന രണ്ടു ജോടി​ക​ണ്ണു​കൾ നമ്മുടെ നേരെ തുറിച്ചു നോക്കു​ന്നു. നാം അവിടെ മരവിച്ചു നിൽക്കു​ന്നു. വെറും 16 അടി അകലെ രണ്ടു് കഴുത​പ്പു​ലി​കൾ നിൽക്കു​ന്നു. ഇവ വീട്ടിൽ വളർത്തുന്ന ഓമന മൃഗങ്ങ​ളു​ടെ വർഗ്ഗത്തി​ലുള്ള നായ്‌ക്കൾ അല്ല. ഇവിടെ നിൽക്കു​ന്ന​തു് പോത്തി​നോ​ളം വലിയ മൃഗങ്ങളെ ആക്രമി​ച്ചു് കീഴ്‌പ്പെ​ടു​ത്തുന്ന ശക്തിയുള്ള ജീവി​ക​ളാ​ണു്!

അവ മനുഷ്യ​രെ​യും ആക്രമി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. എന്നാൽ ഞങ്ങൾക്കു് ആശ്ചര്യ​വും ആശ്വാ​സ​വും കൈവ​രു​ത്തി​കൊ​ണ്ടു് അവ ആക്രമി​ക്കാ​തെ നിലത്തി​രു​ന്നി​രുന്ന ഒരു മനുഷ്യ​നി​ലേ​ക്കു് ശ്രദ്ധ തിരിച്ചു. തന്റെ അടുത്തു് ഒരു കുട്ട മാംസ അവശി​ഷ്ടങ്ങൾ വെച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ കഴുത​പ്പു​ലി​കൾക്കു് തീറ്റ കൊടു​ക്കാൻ തുടങ്ങി. അയാളെ കഴുത​പ്പു​ലി​ക്കാ​രൻ എന്നു് വിളി​ക്കു​ന്ന​തു് ഒട്ടു അതിശ​യമല്ല. കഴുത​പ്പു​ലി​കളെ തീറ്റി​പ്പോ​റ്റുന്ന ആചാരം എപ്പോൾ തുടങ്ങി എന്നതു് കൃത്യ​മാ​യി അറിയില്ല, എന്നാൽ കുറേ​ക്കാ​ല​മാ​യി അതു് നടന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. സന്ധ്യസ​മ​യ​ത്തു് ഹാരാ​റി​ലെ കഴുത​പ്പു​ലി​കൾ അവയുടെ ഗൃഹങ്ങ​ളിൽ നിന്നും ഗഹ്വര​ങ്ങ​ളിൽ നിന്നും മറ്റു് ഒളി സങ്കേത​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നും പുറത്തു​വ​ന്നു് നഗരമ​തി​ലു​കൾക്ക​ടു​ത്തേ​ക്കു് വരുന്നു, കഴുത​പ്പു​ലി​ക്കാർ അവയെ തീറ്റി​പ്പോ​റ്റാൻ തയ്യാറാ​യി വിവി​ധ​പ​ടി​വാ​തി​ലു​കൾക്ക​രി​കെ നിൽക്കു​ന്നു. അവരുടെ കൈവ​ശ​മുള്ള മാംസ​വും എല്ലുക​ളും എല്ലാം തീരു​ന്ന​തു​വരെ, പലപ്പോ​ഴും ഒമ്പതു​മ​ണി​വരെ കഴുത​പ്പു​ലി​ക്കാർ അവിടെ ഇരിക്കും.

രാത്രി​യിൽ സൂക്ഷി​ച്ചു് നോക്കു​മ്പോൾ മറ്റൊരു കഴുത​പ്പു​ലി സാവധാ​നം അടുത്തു​വ​രു​ന്നു. അതു് നിന്ന​ശേഷം മറ്റു കഴുത​പ്പു​ലി​കളെ ക്ഷണിച്ചു​കൊ​ണ്ടു് വിചി​ത്ര​മായ ശബ്ദം പുറ​പ്പെ​ടു​വി​ക്കു​ന്നു. ഈ വന്യ ജീവി​ക​ളോ​ടു് ആംഗ്യം കാണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് കഴുത​പ്പു​ലി​ക്കാ​രൻ സ്വരം മാറ്റി പാടു​വാൻ തുടങ്ങു​ന്നു. ഒടുവിൽ അവ അടുത്തു​വ​ന്നു് അയാളു​ടെ ചുറ്റും നിൽക്കു​ന്നു, ആഹാരം ലഭിക്കാൻ കാത്തു​നി​ന്നു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ.

അയാൾ ഒരു കഷണം എല്ലു് കയ്യി​ലെ​ടു​ത്തു് നീട്ടി കഴുത​പ്പു​ലി​കളെ അവയുടെ പേരി​നാൽ വിളി​ച്ചു് സ്വരം മാറ്റി പാടു​ന്ന​തിൽ തുടരു​ന്നു. “ഹൊയ്‌-ഹൊയ്‌ ഫിലി​പ്‌സ്‌ നെയ്‌” എന്നു് അയാൾ വിളി​ക്കു​ന്നു. എഴു​ന്നേറ്റ്‌ അയാളു​ടെ അടുക്ക​ലേ​ക്കു് സാവധാ​നം നടന്നു​കൊ​ണ്ടു് “ഫിലി​പ്‌സ്‌” പ്രതി​ക​രി​ക്കു​ന്നു. അതിന്റെ ഓഹരി പിടി​ച്ചു​വാ​ങ്ങി അതു് പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ അതിന്റെ സ്ഥാന​ത്തേ​ക്കു് തിരി​ച്ചു​പോ​രു​ന്നു. അടുത്ത​താ​യി അയാളു​ടെ ക്ഷണം അനുസ​രി​ക്കാൻ മടിയി​ല്ലാത്ത ചെറു​പ്പ​ക്കാ​ര​നായ “ബേബി” ഉണ്ടു്. “ബിർട്ടു​കാ​നും” “കാനു​ബി​ഷും” മറ്റുള്ള​വ​യും തങ്ങളുടെ ആഹാര​വീ​തം ലഭിക്കു​ന്ന​തി​നു് സാവധാ​നം വായ്‌ തുറന്നു​കൊ​ണ്ടു് അടുത്തു​വ​രു​ന്നു.

അയാളു​ടെ ഏറ്റവും പ്രിയ​പ്പെട്ട കഴുത​പ്പു​ലി “ബുറെ” ആണെന്നു തോന്നു​ന്നു. കാരണം അയാൾ അതിനെ “എന്റെ മകനെ” എന്നു വിളി​ക്കു​ന്നു. ബുറെ വന്നപ്പോൾ അയാൾ ഉത്സാഹ​ത്തോ​ടെ ആർപ്പു​വി​ളി​ക്കു​ന്നു: “ബുറെ! ഹൊയ്‌-ഹൊയ്‌, നെയ്‌.” കഴുത​പ്പു​ലി​യു​ടെ കഴുത്തിൽ അയാൾ കൈ​വെ​ച്ച​പ്പോൾ അതു് മാംസ​ക്ക​ഷണം തട്ടിപ്പ​റി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​ന്നു. ചില​പ്പോൾ അയാൾ ഒരു എല്ലുക​ഷണം കടിച്ചു പിടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അതെടു​ക്കാൻ ബുറെയെ ക്ഷണിക്കു​ന്നു. ബുറെ അയാളെ നിരാ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നില്ല. കഴുത​പ്പു​ലി​ക്കാ​രന്റെ വായിൽ നിന്നു് എല്ലു് എടുത്തു​കൊ​ണ്ടു് മൃഗം അതിന്റെ സ്ഥാന​ത്തേ​ക്കു് തിരി​ച്ചു​പോ​യി ഇരിക്കു​ന്നു. അതിന്റെ ശക്തമായ പല്ലുകൾകൊ​ണ്ടു് എല്ലു് കടിച്ചു​ഞെ​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്നു.

ഇപ്പോൾ ഫാഷ്‌ ലൈറ്റു​ക​ളും കാറിന്റെ ഹെഡ്‌ ലൈറ്റു​ക​ളും ഈ രംഗം പ്രകാ​ശ​മ​യ​മാ​ക്കു​ന്നു. ചില വിനോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​രി​കൾ കഴുത​പ്പു​ലി​ക്കാ​ര​നു് കുറേ പണം നൽകി​കൊ​ണ്ടു് ഈ ഹൃദയ​ഹാ​രി​യായ രംഗത്തി​ന്റെ ചിത്ര​മെ​ടു​ക്കു​ന്നു. സന്ദർഭ​വ​ശാൽ, വെളി​ച്ച​വും ആൾകൂ​ട്ട​വും കഴുത​പ്പു​ലി​കളെ ശല്യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നില്ല. കഴുത​പ്പു​ലി​ക്കാ​രൻ നിരീ​ഷ​ക​രായ ചിലരെ ഒരു കഷണം മാംസ​മെ​ടു​ത്തു് അതിനു തീറ്റ കൊടു​ക്കാൻപോ​ലും അനുവ​ദി​ക്കു​ന്നു. അപകടം സംഭവി​ക്കു​മോ​യെന്ന ഭയത്തോ​ടെ ഒരു കഷണം മാംസം നീട്ടി​കൊ​ണ്ടു് നാം ധൈര്യം സംഭരി​ക്കു​ന്നു. ഒരു കഴുത​പ്പു​ലി പെട്ടെ​ന്നു് ആ മാംസം തട്ടി​യെ​ടു​ക്കു​ന്നു.

നാം രാത്രി​യിൽ ഉറങ്ങാൻ പോകു​മ്പോൾ കഴുത​പ്പു​ലി​കൾ കൂടുതൽ ആഹാര​ത്തി​നാ​യി ചപ്പുച​വ​റി​ടുന്ന സ്ഥലങ്ങളിൽ ഉഴലുന്നു. ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ കുതി​ര​ക​ളും കഴുത​ക​ളും ചാകു​മ്പോൾ കഴുത​പ്പു​ലി​കൾക്കു് ഒരു സദ്യ​യൊ​രു​ക്കു​ന്ന​തി​നു് വലിച്ചു​കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്നു. കഴുത​പ്പു​ലി​ക​ളു​ടെ എണ്ണം വർദ്ധി​ക്കു​മ്പോൾ അന്തരീക്ഷം അലർച്ച​ക​ളും ഭീകര​ശ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളും പരുഷ​ശ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളും കൊണ്ടു് മുഖരി​ത​മാ​യി​രി​ക്കും. രാവിലെ നാം ‘ബാങ്കു’ വിളി​കേ​ട്ടു് ഉണരു​മ്പോൾ ഏതാനും എല്ലുക​ഷ​ണങ്ങൾ മാത്രം അവശേ​ഷി​ച്ചി​രി​ക്കും. കഴുത​പ്പു​ലി​കൾ ഹാരാ​റിൽ നിന്നു് അധികം ദൂരെ​യ​ല്ലാത്ത തങ്ങളുടെ വാസസ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു് തിരി​ച്ചു​പോ​കു​ന്നു.

സത്യമാ​യും വിസ്‌മ​യ​ക​ര​മായ ഒരു സ്ഥലത്തേ​ക്കു് തിരി​ച്ചു​പോ​കു​ന്ന​തി​നു് സന്ധ്യാ​സ​മയം അവയെ മാടി​വി​ളി​ക്കു​ന്ന​തു​വരെ അവ അവിടെ കഴിയും—കഴുത​പ്പു​ലി​കൾ ഉഴലുന്ന ഹാരാ​റി​ലേ​ക്കു​തന്നെ.

[29-ാം പേജിലെ ആകർഷ​ക​വാ​ക്യം]

ഹാരാറിന്റെ തെരു​വു​ക​ളിൽ കഴുതകൾ ഇപ്പോ​ഴും സഞ്ചരി​ക്കു​ന്നു, പലപ്പോ​ഴും മനുഷ്യ​വ​ഴി​കാ​ട്ടി​കൾ ഇല്ലാ​തെ​ത​ന്നെ

[29-ാം പേജിലെ ആകർഷ​ക​വാ​ക്യം]

തിളങ്ങുന്ന രണ്ടു​ജോ​ടി കണ്ണുകൾ നമ്മുടെ നേരെ തുറി​ച്ചു​നോ​ക്കു​ന്നു. നാം അവിടെ മരവിച്ചു നിൽക്കു​ന്നു.

[30-ാം പേജിലെ ആകർഷ​ക​വാ​ക്യം]

ഭയത്തോടെ ഒരു കഷണം മാംസം നീട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു് നാം ധൈര്യം സംഭരി​ക്കു​ന്നു...ഒരു കഴുത​പ്പു​ലി അതു് പെട്ടെ​ന്നു് തട്ടി​യെ​ടു​ക്കു​ന്നു.