സൃഷ്ടി​യി​ലെ അദൃശ്യ “ഘടികാ​രങ്ങൾ”

‘ഞാൻ ഒരു ഘടികാ​ര​ത്തോ​ടു ബന്ധിച്ചി​ടു​ന്ന​തി​നെ വെറു​ക്കു​ന്നു!’ ചില​പ്പോ​ഴെ​ല്ലാം നിങ്ങൾ വിചാ​രി​ക്കു​ന്നതു അങ്ങനെ​യാ​ണോ? അങ്ങനെ​യെ​ങ്കിൽ നിങ്ങളു​ടെ മനസ്സിൽ കൂടെ ഈ വിചാരം കടന്നു​പോ​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കാം: ‘ക്ലോക്കു​ക​ളു​ടെ​യും വാച്ചു​ക​ളു​ടെ​യും ഇടതട​വി​ല്ലാ​തുള്ള ടിക്ക്‌ ശബ്ദങ്ങളും അലാറം ശബ്ദങ്ങളും മൂലം വീണ്ടും ഒരിക്ക​ലും ശല്യ​പ്പെ​ടു​ത്ത​പ്പെ​ടാ​തി​രി​ക്ക​ത്ത​ക്ക​വണ്ണം അവയെ ഉപേക്ഷി​ക്കു​ന്നതു എത്ര നന്നായി​രി​ക്കും!’

എന്നിരു​ന്നാ​ലും നിങ്ങൾ ഈ ഗ്രഹത്തി​ന്റെ ഏതു ഭാഗത്തു പോയാ​ലും നിങ്ങൾക്കു രക്ഷപെ​ടാൻ കഴിയാത്ത ചിലയി​നം ഘടികാ​രങ്ങൾ ഉണ്ട്‌. നിങ്ങൾ കേവലം ഒരു ചെറിയ ഭ്രൂണം ആയിരു​ന്ന​പ്പോൾ അവ ശബ്ദിക്കാൻ തുടങ്ങി. നിങ്ങൾ നിങ്ങളു​ടെ അന്ത്യശ്വാ​സം വലിച്ചു കഴിഞ്ഞേ അവ നിൽക്കു​ക​യു​ള്ളു.

ശാസ്‌ത്ര​ജ്ഞൻമാർ ഇതിനെ ജീവശാ​സ്‌ത്ര​ഘ​ടി​കാ​രങ്ങൾ അഥവാ സർക്കാ​ഡി​യൻ (‘ഏകദേശം ഒരു ദിവസം’ എന്നർത്ഥം) താളം എന്നു വിളി​ക്കു​ന്നു. നമ്മുടെ ഘടികാ​ര​ങ്ങൾക്കു അനുരൂ​പ​മാ​കു​ന്ന​തി​ലുള്ള പരാജയം മിക്ക​പ്പോ​ഴും നമുക്കു പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളിൽ കലാശി​ക്കും.

ജീവശാ​സ്‌ത്ര ഘടികാ​ര​ങ്ങൾ

നമ്മിൽ ചില സുനി​ശ്ചിത ശാരീ​രിക പ്രക്രി​യകൾ ക്രമീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നു സ്രഷ്ടാവു ബുദ്ധി​പൂർവ്വം നമ്മുടെ ഉള്ളിൽ ക്ലോക്കു​കൾ സ്ഥാപിച്ചു. രാത്രി​യിൽ നിങ്ങൾക്കു ഉറക്കം വരുന്ന​താ​യി കണ്ടെത്തു​ന്നു​ണ്ടോ? ഇതിനുള്ള ഒരു കാരണം നിങ്ങളു​ടെ ശാരീ​രിക ഊഷ്‌മാവ്‌ ഒരു സുനി​ശ്ചി​ത​മായ രീതി​യിൽ അഥവാ താളത്തിൽ ഉയരു​ക​യും താഴു​ക​യും ചെയ്യുന്നു എന്നതാണ്‌. രാത്രി​യിൽ നിങ്ങളു​ടെ ഊഷ്‌മാവ്‌ താഴാൻ തുടങ്ങു​ന്നു. എന്നാൽ പ്രഭാതം അടുക്കു​മ്പോൾ വീണ്ടും അതു ഉയരുന്നു, പെട്ടെന്നു നിങ്ങൾ പ്രവർത്തന സജ്ജരായി ഉണരുന്നു. ഭക്ഷണ സമയം അടുക്കു​മ്പോൾ നിങ്ങൾക്കു വിശപ്പു തോന്നു​ന്നു​വോ? കൊള്ളാം, നിങ്ങളു​ടെ നാഡി​യി​ടി​പ്പും രക്തസമ്മർദ്ദ​വും പഞ്ചസാ​ര​യു​ടെ ലവലും ചില ജീവശാ​സ്‌ത്ര താളങ്ങൾക്ക​നു​സ​ര​ണ​മാ​യി സമയ നിശ്ചയം ചെയ്യ​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.a

യഥാർത്ഥ​ത്തിൽ നമ്മുടെ ശരീര​ത്തി​ലെ നൂറിൽപരം വ്യത്യസ്‌ത ചംക്ര​മ​ണ​ങ്ങളെ അദൃശ്യ ഘടികാ​രങ്ങൾ നിയ​ന്ത്രി​ക്കു​ന്നു എന്നു വൈദ്യ​ശാ​സ്‌ത്ര​ജ്ഞൻമാർ കണ്ടുപി​ടി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. രസാവ​ഹ​മാ​യി, ഈ ക്ലോക്കു​ക​ളിൽ അനേക​വും മറ്റൊരു മെച്ചപ്പെട്ട സമയപാ​ലന വ്യവസ്ഥ​യോട്‌: ഭൂഗ്ര​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഭ്രമണ​ത്തോട്‌, കാല​പ്പൊ​രു​ത്ത​ത്തിൽ ആയിരി​ക്കു​ന്നു. നമ്മുടെ ഗ്രഹം അതിന്റെ അച്ചുത​ണ്ടിൽ കറങ്ങു​ന്ന​തി​നാൽ അതിലെ സകല ജീവജാ​ല​ങ്ങ​ളെ​യും അതിന്റെ ഊഷ്‌മാ​വി​ന്റെ​യും വെളി​ച്ച​ത്തി​ന്റെ​യും വ്യതി​യാ​ന​ത്തി​ന്റെ ക്രമായ താളത്തി​നു അധീന​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ ഒരു എഴുത്തു​കാ​രൻ പറഞ്ഞതു​പോ​ലെ: “മിക്ക ജീവി​ക​ളു​ടെ​യും പെരു​മാ​റ്റ​വും ചയാപ​ച​യ​വും ഒരു 24—മണിക്കൂർ പട്ടിക പിൻപ​റ്റു​ന്നു എന്നു കണ്ടെത്തു​ന്നതു അതിശ​യമല്ല.  . . . ”

എന്നിരു​ന്നാ​ലും, ഗവേഷകർ, ജീവരൂ​പ​ങ്ങളെ ഊഷ്‌മാ​വും പ്രകാ​ശ​വും ഭക്ഷണവും ശബ്ദവും സ്ഥിരമാ​യി നിർത്തി​ക്കൊ​ണ്ടുള്ള ഒരു പരീക്ഷ​ണ​ശാ​ലാ സംവി​ധാ​ന​ത്തിൽ വെച്ചു​കൊണ്ട്‌ ഈ ആന്തരിക ഘടികാ​ര​ങ്ങളെ കബളി​പ്പി​ക്കാൻ ശ്രമി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, 24—മണിക്കൂർ താളങ്ങൾ മാറ്റമി​ല്ലാ​തെ നില നിന്നു! ചില ബാഹ്യ സ്വാധീ​ന​ങ്ങൾക്കു അവയെ ബാധി​ക്കു​ന്ന​തി​നോ ഒരളവു​വരെ താറു​മാ​റാ​ക്കു​ന്ന​തി​നു​പോ​ലു​മോ സാധി​ക്കു​മെ​ങ്കി​ലും സർക്കാ​ഡി​യൻ ക്ലോക്കു​കൾ ആന്തരി​ക​മാ​ണെന്നു ഇതു കാണി​ക്കു​ന്നു.

ഘടികാ​ര​ങ്ങളെ താറു​മാ​റാ​ക്കു​ന്നു

ഇപ്പോൾ തന്നെ സാദ്ധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ നിങ്ങൾ ജീവി​ക്കുന്ന സമയ മേഖല​യു​മാ​യി നിങ്ങളു​ടെ ശരീര​ത്തി​ലെ ഘടികാ​രങ്ങൾ ക്രമീ​ക​രി​ച്ചി​രി​ക്കും. എന്നിരു​ന്നാ​ലും യു. എസ്‌. എ. യിലെ കാലി​ഫോർണി​യാ​യിൽ ഉച്ചതി​രിഞ്ഞ സമയം യൂറോ​പ്പിൽ രാത്രി​സ​മ​യ​മാ​യി​രി​ക്കും. അതു​കൊ​ണ്ടു ഈ രണ്ടു സ്ഥലങ്ങൾക്കി​ട​യിൽ ഒരു ജറ്റ്‌ വിമാ​ന​ത്തിൽ പറന്ന​ശേഷം നിങ്ങൾക്കു തലവേ​ദ​ന​യും ആലസ്യ​വും ഉറക്ക പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളും അനുഭ​വ​പ്പെ​ട്ടേ​ക്കാം—പൊതു​വേ ജറ്റ്‌ കാലാ​ന്ത​രാ​ളം (Jet Lag) എന്നറി​യ​പ്പെ​ടുന്ന ഒരു അവസ്ഥ.

എന്തു സംഭവി​ച്ചു? നിങ്ങളു​ടെ ജീവശാ​സ്‌ത്ര​ഘ​ടി​കാ​രം താറു​മാ​റാ​യി. അതു നിരാ​ശ​യോ​ടെ നിങ്ങളു​ടെ ഭവന പട്ടിക​യോട്‌ താദാ​ത്മ്യ​പ്പെ​ടാൻ പരി​ശ്ര​മി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. (ഷിഫ്‌റ്റു ജോലി​ക്കാർക്കു മിക്ക​പ്പോ​ഴും സമാന​മായ പൊരു​ത്ത​മി​ല്ലാ​യ്‌മ​യു​ടെ ലക്ഷണങ്ങൾ അനുഭ​വ​പ്പെ​ടു​ന്നു.) ബിസി​നസ്‌ പദ്ധതികൾ, കോൺഫ​റൻസു​കൾ, അഥവാ ഒരു അവധി​ക്കാല ഉല്ലാസം പോലും തലവേദന, നിദ്രാ​ഹീ​നത, ശുണ്‌ഠി, ദഹന പ്രശ്‌നങ്ങൾ, ക്ഷീണം എന്നിങ്ങനെ മിക്ക​പ്പോ​ഴും ജറ്റ്‌ കാലാ​ന്ത​രാ​ളം കൊണ്ടു​വ​രുന്ന കാര്യ​ങ്ങ​ളാൽ ബാധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടേ​ക്കാം.

രസാവ​ഹ​മാ​യി, അത്തരം പ്രശ്‌നങ്ങൾ സാവകാ​ശം സഞ്ചരി​ച്ചി​രുന്ന കാലങ്ങ​ളിൽ സംഭവി​ച്ചി​രു​ന്നില്ല. യാത്ര​ക്കാ​രൻ തന്റെ ലക്ഷ്യസ്ഥാ​നത്ത്‌ എത്തി​ച്ചേ​രു​ന്ന​തി​നു മുമ്പു​തന്നേ ഒരു പുതിയ സമയ മേഖല ക്രമീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നു ശരീര​ത്തി​ലെ ക്ലോക്കു​കൾക്കു സമയം ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ജറ്റ്‌ യാത്ര​യിൽ ഒരുവനു ഒരു മണിക്കൂർകൊ​ണ്ടു​മാ​ത്രം നാലോ അഞ്ചോ സമയ മേഖലകൾ കടന്നു​പോ​വാൻ കഴിയും. ഇതിനു നിങ്ങളു​ടെ ഭക്ഷണത്തി​ന്റെ​യും ഉറക്കത്തി​ന്റെ​യും പട്ടികയെ പൂർണ്ണ​മാ​യി താറു​മാ​റാ​ക്കാൻ കഴിയും! നിങ്ങൾക്കു സങ്കൽപ്പി​ക്കാ​വു​ന്ന​തു​പോ​ലെ വിമാ​ന​ജോ​ലി​ക്കാർക്ക്‌ ഇതു പ്രത്യേ​കി​ച്ചും കുഴപ്പ​മു​ള്ള​താണ്‌. ഒരു അന്തർദ്ദേ​ശീയ എയർ​ലൈ​നി​ന്റെ ഒരു മുൻ പൈലറ്റ്‌ എവേക്കി!നോട്‌ ഇപ്രകാ​രം പറഞ്ഞു:

“നാം 12-മണിക്കൂർ ചുറ്റി​ത്തി​രി​യൽ പട്ടിക എന്നു വിളി​ക്കുന്ന സമയത്തിൽ പല സമയ​മേ​ഖ​ലകൾ കടന്നു പോകു​ന്ന​തിൽ എനിക്കു ഒരു പ്രശ്‌ന​വു​മില്ല, എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ അതേ 24-മണിക്കൂർ കാലയ​ള​വി​നു​ള്ളിൽ എന്നെ വീണ്ടും വീട്ടിൽ എത്തിക്കും. എന്നാൽ വാൻകു​വ​റിൽ (കാനഡാ) നിന്ന്‌ ആംസ്‌റ്റർഡാ​മി​ലേ​ക്കോ റോമി​ലേ​ക്കോ ഒരു അഞ്ചുദി​വ​സത്തെ ഇടവേ​ള​യുള്ള ഓട്ടം ലഭിക്കു​മ്പോൾ എന്റെ പ്രശ്‌നങ്ങൾ ആരംഭി​ക്കു​ന്നു. എന്റെ മുഴു വ്യവസ്ഥ​യും താറു​മാ​റാ​കു​ന്ന​താ​യി തോന്നു​മാ​യി​രു​ന്നു. പ്രശ്‌നം തരണം ചെയ്യു​ന്ന​തി​നുള്ള ശ്രമത്തിൽ എനിക്കു ഉറങ്ങു​ന്ന​തി​നു​മാ​ത്രം ശാരീ​രി​ക​മാ​യി നന്നാ ക്ഷീണി​ത​നാ​കു​ന്ന​തു​വരെ നടക്കാൻ പോകു​മാ​യി​രു​ന്നു. അഞ്ചുദി​വ​സ​ത്തി​നു​ശേഷം എന്റെ ശരീര​വ്യ​വസ്ഥ യൂറോ​പ്യൻ സമയത്തി​ന​നു​സ​രി​ച്ചു ക്രമീ​ക​രി​ച്ചു കഴിയു​മ്പോൾ അപ്പോൾ തന്നേ അതേ കാര്യങ്ങൾ തന്നെ മുഴുവൻ ആവർത്തി​ച്ചു ചെയ്യേ​ണ്ട​താ​യി​വ​ര​ത്ത​ക്ക​വണ്ണം വാൻകു​വ​റിൽ തിരിച്ചു ചെന്നി​രി​ക്കും. ശമനൗ​ഷ​ധങ്ങൾ പ്രതി​വി​ധി​യാ​യി​രു​ന്നില്ല. യഥാർത്ഥ​ത്തിൽ അതു കഠിന​മാ​യി​രു​ന്നു.”

പടിഞ്ഞാ​റു​നി​ന്നു കിഴ​ക്കോ​ട്ടുള്ള യാത്ര​ക്കാർ ഏറ്റവും ഗൗരവ​മായ ക്രമീ​കരണ പ്രശ്‌നങ്ങൾ സഹിക്കു​ന്നു എന്ന്‌ അനുഭവം കാണി​ക്കു​ന്നു. കിഴക്കു​നി​ന്നു പടിഞ്ഞാ​റോ​ട്ടു പോകു​ന്നവർ കുറച്ചു സഹിച്ചാൽ മതി, എന്തെന്നാൽ ശരീരത്തെ ക്രമീ​ക​രി​ക്കാൻ എളുപ്പ​മാ​ക്ക​ത്ത​ക്ക​വണ്ണം കേവലം പകൽ ദീർഘി​ക്കു​ന്ന​തേ​യു​ള്ളു. വാൻകൂ​വ​റിൽ നിന്ന്‌ ടോക്കി​യോ​യി​ലേക്കു നിയമി​ത​നാ​കുന്ന ഒരു പൈലറ്റ്‌ അയാൾ ഏതു പട്ടണത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും എപ്പോ​ഴും ടോക്കി​യോ സമയത്തിൽ സ്ഥിതി ചെയ്‌തു​കൊ​ണ്ടു അയാളു​ടെ പ്രശ്‌നത്തെ കുറക്കു​ന്നു. എന്നാൽ ഉത്തര—ദക്ഷിണ പറക്കലു​ക​ളാൽ സർക്കാ​ഡി​യൻ താളങ്ങൾ ബാധി​ക്ക​പ്പെ​ടാ​റില്ല, കാരണം അവ ഏറ്റവും കൂടി​യാൽ ഒന്നോ രണ്ടോ സമയ മേഖല​കൾക്കു​ള്ളിൽ നിൽക്കു​ന്നു.

മറ്റു ജീവി​ക​ളി​ലെ ഘടികാ​ര​ങ്ങൾ

തീർച്ച​യാ​യും, ഘടികാ​രങ്ങൾ ചേർത്തു​ണ്ടാ​ക്കിയ ജീവനുള്ള സൃഷ്ടി മനുഷ്യൻ മാത്രമല്ല, മീവൽ പക്ഷികൾ ഓരോ വസന്തത്തി​ലും കൃത്യ​സ​മ​യത്ത്‌ യു. എസ്‌. എ; കാലി​ഫോർണി​യാ​യി​ലെ കാപ്പി​സ്‌ട്രാ​നോ​യി​ലേക്ക്‌ മടങ്ങുന്നു. തീര​പ്ര​ദേ​ശങ്ങൾ ഏതെന്നു കണക്കാ​ക്കാ​തെ വേലി​യേറ്റ സമയത്തു തങ്ങളുടെ തോടു​കൾ വിടർത്തു​ക​യും വേലി​യി​റ​ക്ക​സ​മ​യത്ത്‌ അവ അടക്കു​ക​യും ചെയ്യുന്ന നത്തക്കക്കാ​കൾ ഉണ്ട്‌. വിവിധ സസ്യങ്ങൾ പകൽ വിടരു​ക​യും രാത്രി​യിൽ ചുരു​ങ്ങു​ക​യും ചെയ്യുന്നു.

എന്തിന്‌, വർത്തമാ​ന​പ്പ​ത്ര​ങ്ങൾക്കു ഗ്രൂണി​യൻ മൽസ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ വരവിന്റെ കൃത്യ​മായ സമയം പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കാൻ സാധി​ക്ക​ത്ത​ക്ക​വണ്ണം അവയുടെ ‘ഇണചേരൽ നൃത്ത’ത്തിനായി ദക്ഷിണ കാലി​ഫോർണി​യാ ബീച്ചു​ക​ളിൽ പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​ന്റെ സമയം അത്ര കൃത്യ​മാ​യി നിശ്ചയി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. അതിസൂ​ക്ഷ്‌മ​ങ്ങ​ളായ ചില ശൈവാല വർഗ്ഗത്തി​നു​പോ​ലും രാത്രി​യി​ലെ 12-മണിക്കൂർ നേര​ത്തേക്ക്‌ ഒരു ഭാസുര ദ്യോത തിളക്കം നൽകി​ക്കൊണ്ട്‌ 24-മണിക്കൂർ താളം ഉണ്ട്‌.

ജീവി​ക​ളു​ടെ അത്ഭുത​ക​ര​മായ രഹസ്യങ്ങൾ കണ്ടുപി​ടി​ക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള ശ്രമത്തിൽ മനുഷ്യർ സൃഷ്ടി​പ്പി​നോ​ടുള്ള നമ്മുടെ വിലമ​തിപ്പ്‌ ഗണ്യമാ​യി വർദ്ധി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, ജീവശാ​സ്‌ത്ര​ഘ​ടി​കാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്രവർത്ത​നത്തെ മനുഷ്യർ തിരി​ച്ച​റി​യാൻ തുടങ്ങി​യത്‌ 1940-കൾക്കു മുമ്പല്ല എന്നു ഓർമ്മി​ക്കു​ന്നതു നല്ലതാണ്‌. ചില ശാസ്‌ത്ര​ജ്ഞൻമാർ തങ്ങളുടെ കണ്ടുപി​ടു​ത്ത​ങ്ങ​ളു​ടെ അമിതാ​ന​ന്ദ​ത്തിൽ മിക്ക​പ്പോ​ഴും വ്യക്തമാ​യ​തി​നെ—ഈ അത്ഭുത​ങ്ങൾക്കു ഒരു രൂപ സംവി​ധാ​യകൻ ഉണ്ട്‌ എന്ന സംഗതി—മറന്നു​പോ​കു​ന്നു. നിശ്ചയ​മാ​യും ജീവി​ക്കുന്ന ഘടികാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്രവർത്ത​നത്തെ ഏറ്റവും നന്നായി അറിയാ​വു​ന്നവൻ അവനാണ്‌. സർവോ​പരി അവൻ അവയെ നടക്കത്ത​ക്ക​വണ്ണം സ്ഥാപിച്ചു! (g86 6/8)

[അടിക്കു​റി​പ്പു​കൾ]

[22-ാം പേജിലെ ചതുരം]

ജറ്റ്‌ കാലാ​ന്ത​രാ​ളത്തെ തരണം ചെയ്യുക

ചെയ്യേണ്ടവ

◻ പടിഞ്ഞാ​റോ​ട്ടു പറക്കൽ: നിങ്ങൾ സാധാരണ വിശ്ര​മി​ക്കുന്ന സമയത്ത്‌ എത്തി​ച്ചേ​രു​ന്ന​തി​നു വൈകു​ന്നേരം പറക്കു​ന്ന​തി​നു ശ്രമി​ക്കു​ക

◻ കിഴ​ക്കോ​ട്ടു പറക്കൽ: നിങ്ങൾ പോകു​ന്ന​തി​ന്റെ തലേ രാത്രി​യിൽ നേരത്തെ വിശ്ര​മി​ക്കുക. വൈകു​ന്നേരം എത്തി​ച്ചേ​ര​ത്ത​ക്ക​വണ്ണം യാത്ര​ചെ​യ്യുക. രാത്രി​യിൽ പറക്കൽ ആണെങ്കിൽ അടുത്ത പകൽ മുഴുവൻ ഉണർന്നി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നും വൈകു​ന്നേരം നേരത്തെ കിടക്കു​ന്ന​തി​നും ശ്രമി​ക്കുക.

◻ ആറിൽ കൂടുതൽ സമയ മേഖലകൾ കടന്നു​പോ​കു​ന്നെ​ങ്കിൽ പ്രാ​യോ​ഗി​ക​മാ​യി​രി​ക്കു​മ്പോൾ പോകുന്ന വഴിയിൽ ഒരു ഇളവിനു ആസൂ​ത്രണം ചെയ്യുക.

◻ സ്ഥലത്ത്‌ എത്തിയാൽ മിതമായ വ്യായാ​മം, നടപ്പ്‌, ഇളകി നടപ്പ്‌, അല്ലെങ്കിൽ നീന്തൽ, അതിനു​ശേഷം ലഘുവാ​യി അത്താഴം കഴിക്കുക.

◻ ചികി​ത്സ​യി​ലാ​ണെ​ങ്കിൽ: പുറ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നു മുമ്പ്‌ നിങ്ങളു​ടെ ഡോക്ടറെ സമീപിച്ച്‌ പുതിയ സമയ മേഖല​യിൽ എപ്പോൾ മരുന്നു കഴിക്ക​ണ​മെന്നു തിരക്കുക. പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ ഇൻസു​ലിൻ ചികി​ത്സ​യി​ലുള്ള പ്രമേഹ രോഗി​കൾ ഇതു ശ്രദ്ധി​ക്കണം.

◻ യാത്രക്കു ഏതാനും ദിവസം മുമ്പും യാത്ര​ക്കി​ട​യി​ലും യാത്ര​ക്കു​ശേ​ഷ​വും ഏതാനും ദിവസം ലഘുവാ​യി ഭക്ഷണം കഴിക്ക.

ചെയ്യരുതാത്തവ

◻ യാത്രക്കു തൊട്ടു മുമ്പോ യാത്ര​ക്കി​ട​യി​ലോ യാത്രാ​വ​സാ​ന​മോ യാതൊ​രു കടുപ്പ​മുള്ള ലഹരി​പാ​നീ​യ​ങ്ങ​ളും കുടി​ക്കു​ക​യോ ഏതെങ്കി​ലും ഉറക്കഗു​ളി​കകൾ കഴിക്ക​യോ ചെയ്യരുത്‌.

◻ യാത്ര​ക്കി​ട​യി​ലും മറ്റു യാതൊ​രു സമയത്തും പുകവ​ലി​ക്ക​രുത്‌! അതു, ഉയർന്നു പറക്കു​മ്പോൾ ശരീര​ത്തി​നു ആവശ്യ​മായ പ്രാണ​വാ​യു​വി​നെ മോശ​മാ​യി ബാധി​ക്കു​ന്നു.

◻ എത്തി​ച്ചേ​രുന്ന ദിവസം സാദ്ധ്യ​മെ​ങ്കിൽ വ്യാപാര ഇടപാ​ടു​ക​ളും കോൺഫ​റൻസു​ക​ളും നടത്താ​തി​രി​ക്കുക.

[23-ാം പേജിലെ ചതുരം/ചിത്രങ്ങൾ]

മൃഗ ഘടികാ​ര​ങ്ങൾ

◻ തേനീ​ച്ചകൾ: “അവയുടെ തേൻ ശേഖരം നടത്തു​ന്ന​തി​നു ശരിയായ സ്ഥലത്തു ശരിയായ സമയത്തു ഉണ്ടായി​രി​ക്ക​ത്ത​ക്ക​വണ്ണം അവയു​ടെ​തന്നെ ആന്തരിക ഘടികാ​രങ്ങൾ പരിശീ​ലി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.”

◻ ടൈനാ​മൗ: “പനാമ​യി​ലെ “മൂന്നു—മണി പക്ഷി” പകലും രാത്രി​യും ഓരോ മൂന്നു മണിക്കൂ​റി​ലും പാടുന്നു. നിങ്ങൾക്കു ഇതു​കേട്ടു നിങ്ങളു​ടെ വാച്ച്‌ ശരി​പ്പെ​ടു​ത്താം.

◻ കാനഡാ​യി​ലെ​യും ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലെ​യും ഫ്‌ളിക്കർ മരം കൊത്തി: പട്ടിക​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ ഓരോ വൈകു​ന്നേ​ര​വും 3:55-ന്‌ പരാജയം കൂടാതെ അതു അതിന്റെ പ്രവർത്ത​ന​ങ്ങ​ളിൽ നിന്നു വിരമി​ക്കു​ന്നതു ഒരാൾ നിരീ​ക്ഷി​ച്ചു.

◻ സാമൺ മത്സ്യം: സമു​ദ്ര​ത്തിൽനി​ന്നു അവ മുട്ടയി​ടുന്ന നദിയി​ലേക്കു മടങ്ങേണ്ട സമയം ആന്തരിക ക്ലോക്കു​കൾ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.

◻ ഫിജി ഐലൻഡ്‌സി​ലെ പാലോ​ലൊ വിരകൾ: ഒക്‌ടോ​ബർ, നവംബർ മാസങ്ങ​ളിൽ ചന്ദ്രന്റെ നാലിൽമൂ​ന്നു പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടുന്ന രാത്രി​ക​ളിൽ പ്രഭാതം പൊട്ടി​വി​ട​രു​മ്പോൾ അവ ഉപരി​ത​ല​ത്തിൽ വരിക​യും അവയുടെ പുനരു​ല്‌പാ​ദന പ്രവർത്ത​നങ്ങൾ തുടങ്ങു​ക​യും ചെയ്യുന്നു.

◻ ഫിഡ്‌ലർ ഞണ്ടുകൾ: പകൽ ഇരുണ്ട നിറമാ​കു​ന്ന​തി​നും രാത്രി​യിൽ ഇളംവർണ്ണ​മാ​കു​ന്ന​തി​നു​മുള്ള ഒരു കൃത്യ​മായ 24-മണിക്കൂർ പട്ടിക​യുണ്ട്‌. വർണ്ണമാ​റ്റങ്ങൾ സൂര്യനു അനുസൃ​ത​മാ​യും തീറ്റശീ​ലങ്ങൾ ചന്ദ്രനു അനുസൃ​ത​മാ​യും നടക്കുന്നു.