ദൈവ​ത്തോട്‌ അടുത്തു​വ​ന്നതു തരണം ചെയ്യാൻ എന്നെ സഹായി​ച്ചു

എനിക്കു മതത്തിൽ ഒരു താത്‌പ​ര്യ​വും ഇല്ലായി​രു​ന്നു. എല്ലാ സംഘടിത മതവും വ്യാജ​മാ​ണെന്ന്‌ എനിക്കു തോന്നി. ആളുകളെ മററു​ള്ള​വ​രു​ടെ​നേരെ അസഹി​ഷ്‌ണു​ക്ക​ളാ​ക്കു​ന്ന​തൊ​ഴി​കെ അത്‌ അവർക്ക്‌ അധികം പ്രയോ​ജ​ന​പ്പെ​ട്ട​താ​യി എനിക്കു കാണാൻ കഴിഞ്ഞില്ല. അത്‌ അറുപ​തു​ക​ളു​ടെ അവസാ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു യു.എസ്‌. പ്രസി​ഡണ്ട്‌ വധിക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു, വിയറ​റ്‌നാ​മി​ലെ യുദ്ധത്തിൽ ആയിര​ക്ക​ണ​ക്കി​നു പേർ മരിക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ലോകം ആകെ കുഴഞ്ഞു​മ​റിഞ്ഞ ഒരു അവസ്ഥയി​ലാ​യി​രു​ന്നു. എന്റെ സ്വന്തം ജീവിതം ശിഥി​ല​മാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. എന്നെയോ മനുഷ്യ​വർഗ​ത്തെ​യോ സംബന്ധിച്ച്‌ കരുതൽ പ്രകട​മാ​ക്കുന്ന ഒരു ദൈവം ഉണ്ടായി​രി​ക്കാൻ എങ്ങനെ കഴിയും?

എനിക്ക്‌ 27 വയസ്സു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, വിവാ​ഹി​ത​യും രണ്ടു ചെറിയ കുട്ടികൾ ഉള്ളവളും. ഞാൻ ഒരു മനോ​രോ​ഗാ​ശു​പ​ത്രി​യിൽ മുഴു​സ​മയം ജോലി ചെയ്‌തു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​പ്പോൾ ഒരു അയൽക്കാ​രി ബൈബി​ളി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ എന്നോടു സംസാ​രി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. വിസ്‌മ​യ​ക​ര​മാം​വി​ധം ഞാൻ ശ്രദ്ധി​ക്കു​ന്ന​താ​യി ഞാൻ കണ്ടെത്തി. അവർ അന്ത്യനാ​ളു​കൾ എന്നു വിളി​ച്ച​തി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ സംസാ​രി​ച്ചു. അവർ വ്യത്യ​സ്‌ത​യാ​ണെന്നു തോന്നി, എനിക്ക്‌ ഉത്തരങ്ങൾ കിട്ടേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു. നിത്യ​ജീ​വ​നി​ലേക്കു നയിക്കുന്ന സത്യം എന്നു പേരുള്ള ഒരു പുസ്‌തകം അവർ എനിക്കു തന്നിട്ടു​പോ​യി. ഒററ രാത്രി​കൊ​ണ്ടു ഞാൻ അതു വായിച്ചു, തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ എടുത്തു​നോ​ക്കി, ഞാൻതന്നെ അമ്പരക്കു​ന്ന​താ​യി തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു, ‘ഞാൻ യഥാർഥ​ത്തിൽ സത്യം കണ്ടെത്തി​യോ?’

എങ്കിൽ, അതൊരു പ്രശ്‌നം സൃഷ്ടിച്ചു. ഞാൻ ഒരു യഹൂദ കുടും​ബ​ത്തി​ലാണ്‌ ജനിച്ചത്‌, ഒരു യഹൂദ ഭർത്താ​വും രണ്ടു ചെറിയ കുട്ടി​ക​ളും യഹൂദ്യ ബന്ധുക്ക​ളും എനിക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളിൽ ഒരാളാ​യി​ത്തീർന്നാൽ അവർ അസ്വസ്ഥ​രാ​കു​മെന്ന്‌ എനിക്ക​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്റെ കുടും​ബത്തെ അനാവ​ശ്യ​മാ​യി വേദനി​പ്പി​ക്കാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹി​ച്ചില്ല; എനിക്ക്‌ ഉറപ്പു വരു​ത്തേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ ബൈബിൾ സാഹി​ത്യം അതീവ ഉത്സാഹ​ത്തോ​ടെ വായി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. ഒരാഴ്‌ച​ക്കു​ള്ളിൽ ഇതാണു സത്യ​മെന്ന്‌ എനിക്കു ബോധ്യ​പ്പെട്ടു. സത്യം പഠിക്കു​ന്നതു ഞാൻ ചെയ്യേ​ണ്ടി​യി​രുന്ന ഒന്നായി​രു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടു യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളോ​ടൊ​പ്പം ഞാൻ പഠിക്കാൻ തുടങ്ങി. ആഴ്‌ച​കൾക്കു​ള്ളിൽ ഞാൻ എല്ലാവ​രോ​ടും പ്രസം​ഗി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ദൈവ​ത്തി​ന്റെ നാമം യഹോ​വ​യാ​ണെ​ന്നും എന്നെയും മുഴു മനുഷ്യ​വർഗ​ത്തെ​യും സംബന്ധിച്ച്‌ അവിടുന്ന്‌ കരുതൽ പ്രകട​മാ​ക്കു​ന്നെ​ന്നും ഒരു പറുദീ​സാ​ഭൂ​മി​യി​ലെ നിത്യ​ജീ​വൻ സാധ്യ​മാ​ണെ​ന്നും മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യ​പ്പോൾ ഞാൻ പുളകി​ത​യാ​യി. ജൂൺ 12, 1970-ൽ ഞാൻ സ്‌നാ​പ​ന​മേ​ററു.

ഞാൻ ഊഹി​ച്ച​തു​പോ​ലെ എന്റെ കുടും​ബ​വും അതു​പോ​ലെ​തന്നെ വൈവാ​ഹിക ബന്ധുക്ക​ളും വളരെ പ്രക്ഷു​ബ്‌ദ്ധ​രാ​യി​രു​ന്നു, ചിലർ എന്നെ തിരസ്‌ക്ക​രി​ച്ചു. എന്റെ ഭർത്താവ്‌ ഇടവി​ട്ടി​ട​വിട്ട്‌ വർഷങ്ങ​ളോ​ളം പഠിച്ചു, എന്നാൽ ഒരിക്ക​ലും ഒരു വിശ്വാ​സി​യാ​യി​ത്തീർന്നില്ല. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, എന്റെ കുട്ടികൾ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ ആയിത്തീ​രു​ക​തന്നെ ചെയ്‌തു. ഞാൻ ആദ്യം​മു​തൽ വീടു​തോ​റും ദൈവ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ സുവാർത്ത പ്രസം​ഗി​ക്കുന്ന ഒരു മുഴു​സമയ ശുശ്രൂ​ഷക ആയിത്തീ​രാൻ ആഗ്രഹി​ച്ചു. എന്നാൽ വളർന്നു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന ഒരു കുടം​ബ​വും അവിശ്വാ​സി​യായ ഭർത്താ​വും എനിക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ മുഴു​സ​മയം ജോലി ചെയ്‌തു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​പ്പോൾപ്പോ​ലും പണം നല്‌കാൻ കഴിയാ​ത്ത​തി​നാൽ ഞങ്ങൾക്കു രണ്ടു വീടുകൾ നഷ്ടപ്പെട്ടു. പലതവണ താമസി​ക്കാൻ ഒരിട​വു​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ജീവിതം വളരെ ദുഷ്‌ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഒരിക്കൽ ഞങ്ങൾ വീട്‌ ഒഴിയേണ്ട ഒരു സമയം വന്നു. ഒരു ഞായറാഴ്‌ച ഉച്ചയോ​ടു​കൂ​ടി ഞങ്ങൾ ആ വീട്ടിൽനിന്ന്‌ ഇറങ്ങണ​മാ​യി​രു​ന്നു. പോകാൻ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരിട​വും ഉണ്ടായി​രു​ന്നില്ല. എനിക്കു ചെയ്യാൻ കഴിഞ്ഞ​തെ​ല്ലാം ഞാൻ ചെയ്‌തു, ഒടുവിൽ തലേദി​വ​സ​മായ ശനിയാഴ്‌ച രാവിലെ, മത്തായി 6:33-ൽ യേശു പറഞ്ഞതു​പോ​ലെ ചെയ്യു​മെന്നു ഞാൻ ഉറച്ചു—ഒന്നാമതു രാജ്യം അന്വേ​ഷി​ക്കാ​നും യഹോവ എനിക്കാ​വ​ശ്യ​മായ കാര്യങ്ങൾ നല്‌കു​ന്ന​തി​നാ​യി കാത്തി​രി​ക്കാ​നും. ഞാൻ പരസ്യ​ശു​ശ്രൂ​ഷ​യ്‌ക്കു പോയി. ആ സാഹച​ര്യം ഉളവാ​ക്കിയ സമ്മർദം​നി​മി​ത്തം ഞാൻ കരഞ്ഞതാ​യി ഓർക്കു​ന്നു, എന്നാൽ അഞ്ചു മിനി​റ​റി​നു​ള്ളിൽ എനിക്കു സുഖം തോന്നി. പ്രസം​ഗ​ത്തിന്‌ എന്റെമേൽ ക്രിയാ​ത്മ​ക​മായ ഒരു ഫലം ഉണ്ടെന്നു ഞാൻ എല്ലായ്‌പോ​ഴും കണ്ടെത്തി. അതെന്നെ എന്റെ പ്രശ്‌ന​ങ്ങൾക്ക​തീ​ത​മാ​യി ഉയർത്തു​ന്നു. യഹോ​വ​യു​ടെ ആത്മാവ്‌ എന്നെ സന്തുഷ്ട​യും ഉത്‌പാ​ദ​ന​ക്ഷ​മ​ത​യു​ള്ള​വ​ളു​മാ​യി നിലനിർത്തു​ക​യും എന്റെ ജീവി​ത​ത്തിന്‌ അർഥം തരിക​യും ചെയ്യുന്നു. ഏതായാ​ലും ആ ദിവസം ഞാൻ വീട്ടിൽ വന്നപ്പോൾ ഞങ്ങൾക്കു പോകാൻ ഒരിട​വു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നില്ല, എന്നിരു​ന്നാ​ലും എനിക്കു വളരെ സുഖം തോന്നി.

അന്നു വൈകു​ന്നേരം ഞങ്ങളുടെ ആവശ്യങ്ങൾ കൈകാ​ര്യം ചെയ്‌തു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന സ്ഥാവര​സ്വ​ത്തു സ്ഥാപന​ത്തിൽനി​ന്നു ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരു ഫോൺസ​ന്ദേശം ലഭിച്ചു. സമയം രാത്രി 11:30 ആയിരു​ന്നു. കിട്ടു​മെന്നു കരുതി​യി​രുന്ന വീടു ശരിയാ​കു​ന്ന​തു​വരെ ഞങ്ങൾക്കു പോകാൻ ഒരിട​വു​മില്ല എന്നതിൽ സ്ഥാവര​വ​സ്‌തു​ക്ക​ളു​ടെ ഏജൻറ്‌ വളരെ ഉത്‌ക്ക​ണ്‌ഠാ​കു​ല​നാ​യി​രു​ന്നു, താത്‌കാ​ലി​ക​മാ​യി താമസി​ക്കാൻ അദ്ദേഹം ഒരു സ്ഥലം കണ്ടെത്തി. എന്റെ സഹസാ​ക്ഷി​കൾ ഞായറാഴ്‌ച ഞങ്ങളെ ആ വീട്ടി​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​യാ​ക്കി. മൂന്നാഴ്‌ച ഞങ്ങൾ അവിടെ താമസി​ച്ചു, ഞങ്ങളുടെ സാധനങ്ങൾ അപ്പോ​ഴും പെട്ടി​കൾക്കു​ള്ളി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ഒടുവിൽ വീടു ശരിയാ​യ​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ അവി​ടേക്കു മാറി. അത്‌ എളുപ്പ​മാ​യി​രു​ന്നില്ല, എന്നാൽ യഹോവ ഞങ്ങളുടെ ആവശ്യ​ങ്ങൾക്കു​വേണ്ടി കരുതി. ഇത്‌ എന്നെ വളരെ​യ​ധി​കം ശക്തി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും എന്റെ വിശ്വാ​സത്തെ വർധി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അതു സങ്കീർത്തനം 37:25-ൽ ദാവീദ്‌ പറഞ്ഞതു​പോ​ലെ​തന്നെ ആയിരു​ന്നു: “ഞാൻ ബാലനാ​യി​രു​ന്നു, വൃദ്ധനാ​യി​ത്തീർന്നു; നീതി​മാൻ തുണയി​ല്ലാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന​തും അവന്റെ സന്തതി ആഹാരം ഇരക്കു​ന്ന​തും ഞാൻ കണ്ടിട്ടില്ല.”

കുടും​ബ​മൂ​ല​ധ​ന​ത്തി​ന്റെ നിർവ​ഹ​ണ​ത്തിൽ പ്രശ്‌നങ്ങൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ചില​പ്പോൾ പണത്തിന്റെ നിർവ​ഹണം ഞാനേ​റെ​റ​ടുത്ത്‌ എല്ലാം നേരെ​യാ​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഈ വർഷങ്ങ​ളിൽ വിവാ​ഹ​ജീ​വി​തം ഒരുമി​ച്ചു നിലനിർത്താൻ ഞാൻ സാഹസി​ക​മാ​യി ശ്രമിച്ചു, എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ മുഖ്യ​മാ​യും യഹോ​വ​യോ​ടുള്ള സ്‌നേ​ഹ​വും വിവാ​ഹ​ക്ര​മീ​ക​ര​ണ​ത്തോ​ടുള്ള അവിടു​ത്തെ പരിഗ​ണ​ന​യും ഭർത്താ​വി​നു മാററ​മു​ണ്ടാ​കു​മെ​ന്നും സത്യത്തി​ലേക്കു വരു​മെ​ന്നും ഉള്ളി​ന്റെ​യു​ള്ളിൽ ഞാൻ ആശിച്ച​തി​നാ​ലും തന്നെ.

ഞാൻ നിരന്ത​ര​പ​യ​നി​യ​റിം​ഗി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഇടവി​ടാ​തെ പ്രാർഥി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. അവസരം കിട്ടി​യ​പ്പോ​ഴെ​ല്ലാം സഹായ​പ​നി​യ​റിം​ഗിൽ പ്രവേ​ശി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.a എന്റെ ജീവി​തത്തെ ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ കഴിയുന്ന അതിവി​ശി​ഷ്ട​വും അതി​പ്ര​ധാ​ന​വു​മായ വിധം പ്രസം​ഗി​ക്ക​ലാ​ണെന്ന്‌ എനിക്ക​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ യഹോ​വയെ സ്‌നേ​ഹി​ച്ചു, അവിടു​ത്തെ മുഴു​ദേ​ഹി​യോ​ടെ സേവി​ക്കാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഞാൻ ആളുകളെ സ്‌നേ​ഹി​ക്കു​ക​യും അവരെ സഹായി​ക്കാൻ ആഗ്രഹി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ബൈബിൾ തത്ത്വങ്ങൾ എത്ര പ്രയോ​ജ​ന​പ്ര​ദ​മാ​യി​രു​ന്നെന്ന്‌ എന്റെ സ്വന്തം ദുഷ്‌ക​ര​മായ ജീവി​ത​ത്തിൽനി​ന്നു ഞാൻ വിലമ​തി​ക്കാ​നി​ട​യാ​യി. രാജ്യം പ്രദാ​നം​ചെയ്‌ത പ്രത്യാശ ആളുകൾക്ക്‌ ആവശ്യ​മാ​ണെ​ന്നും എനിക്ക​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ഞാൻ ജോലി ചെയ്‌തി​ല്ലെ​ങ്കിൽ എന്റെ കുടും​ബം അതിജീ​വി​ക്കു​മോ എന്നു ഞാൻ ഭയപ്പെട്ടു. ഞങ്ങൾ കഷ്ടിച്ചു ജീവി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

ഞാൻ നിലവി​ളി​ച്ചു, ബലാൽസം​ഗകൻ ഓടി​പ്പോ​യി

യഹോവ എല്ലായ്‌പോ​ഴും എന്നെ കരുതു​മെ​ന്നും പരിപാ​ലി​ക്കു​മെ​ന്നും എനിക്കു വിശ്വാ​സം തന്ന ഒന്ന്‌ എന്റെ ജീവി​ത​ത്തിൽ സംഭവി​ച്ചു. ആരോ എന്റെ ഭവനത്തിൽ ഭേദി​ച്ചു​ക​ടന്ന്‌ എന്നെ ബലാൽസം​ഗം ചെയ്യാൻ ശ്രമിച്ചു. ഞാൻ ഉറങ്ങി​ക്കി​ട​ന്ന​പ്പോൾ അയാൾ എന്നെ ആക്രമി​ച്ചു, ഉണർന്ന​പ്പോൾ അനങ്ങു​ക​യോ നിലവി​ളി​ക്കു​ക​യോ ചെയ്‌താൽ കൊന്നു​ക​ള​യു​മെന്ന്‌ അയാൾ എന്നെ ഭീഷണി​പ്പെ​ടു​ത്തി. ഞാൻ ഭയവി​ഹ്വ​ല​യാ​യെ​ങ്കി​ലും ശാന്തയാ​യി​രി​ക്കാ​നും ഏതു പ്രവർത്ത​ന​ഗ​തി​യാ​യി​രി​ക്കും ഏററവും നല്ലതെന്നു തീരു​മാ​നി​ക്കാൻ പ്രാർഥി​ക്കു​ന്ന​തി​നു മനസ്സാ​ന്നി​ദ്ധ്യം നേടാ​നും യഹോവ എന്നെ സഹായി​ച്ചു. നിലവി​ളി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു ബൈബിൾ പറയു​ന്നത്‌ എനിക്ക​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നു, എന്നാൽ ഞാൻ നിലവി​ളി​ച്ചാൻ അയാൾ എന്നെ കൊന്നു​ക​ള​യു​മെന്ന്‌ എനിക്കു തോന്നി. അപ്പോൾ എന്റെ കുട്ടികൾ ഉണരും, അയാൾ അവരെ​യും കൊല്ലും. മരണവാർത്ത​ക​ളിൽ എന്റെ പേര്‌ പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്നതു ഞാൻ കണ്ടു. ഞാൻ മരിച്ചാൽ യഹോവ എന്റെ കുട്ടി​കളെ സംരക്ഷി​ക്ക​ണ​മേ​യെന്നു ഞാൻ പ്രാർഥി​ച്ചു. അങ്ങനെ​യാ​ണെ​ങ്കിൽപ്പോ​ലും, ബൈബിൾ സൂചി​പ്പി​ച്ചതു ഞാൻ ചെയ്‌തു—ഞാൻ നിലവി​ളി​ച്ചു. (ആവർത്ത​ന​പു​സ്‌തകം 22:26, 27) ബലാൽസം​ഗകൻ ഓടി​പ്പോ​യി. ആ രാത്രി​യിൽ മരിച്ചു​പോ​കു​മെന്നു ഞാൻ യഥാർഥ​ത്തിൽ കരുതി. ഞാൻ യഹോ​വ​യോട്‌ എന്നത്തേ​തി​ലു​മ​ധി​കം അടുത്തു.

ഞാൻ എന്റെ ജോലി ഉപേക്ഷിച്ച്‌ 1975-ൽ ഒരു നിരന്ത​ര​പ​യ​നി​യ​റാ​യി പ്രവർത്തി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. ആറു വർഷം ഞാൻ പയനി​യ​റിംഗ്‌ നടത്തി. എന്റെ ഭർത്താവ്‌ ചെലവു​കൾ നടത്തി. സങ്കടക​ര​മെന്നു പറയട്ടെ, ചെറു​പ്രാ​യ​ത്തിൽ എനിക്കു പ്രമേഹം ഉണ്ടായി. ഒരു ഘട്ടത്തിൽ എനിക്ക്‌ അസുഖം വളരെ കൂടു​ത​ലാ​യി. പ്രശ്‌നത്തെ നേരി​ടു​ന്ന​തി​നു ഞാൻ യഹോ​വ​യിൽ കൂടുതൽ ആശ്രയി​ക്കു​ന്ന​തിൽ തുടർന്നു. എന്റെ സാഹച​ര്യം അതായി​രു​ന്നി​ട്ടും അന്നോളം ഉണ്ടായി​രുന്ന എന്റെ ജീവി​ത​ത്തി​ലെ ഏററവും സന്തുഷ്ട​വും ഫലോ​ത്‌പാ​ദ​ക​വു​മായ വർഷങ്ങൾ അവയാ​യി​രു​ന്നു. സ്‌നാ​പ​ന​ത്തി​ലേക്കു പുരോ​ഗ​മിച്ച ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​കളെ നല്‌കി യഹോവ എന്നെ അനു​ഗ്ര​ഹി​ച്ചു. ചിലർ പയനി​യർമാ​രാ​യി​ത്തീർന്നു.

അതിനു​ശേ​ഷം 1980-ൽ ഞങ്ങളുടെ ജീവിതം ശിഥി​ല​മാ​യി. ഭർത്താ​വി​നും എനിക്കും ഇടയിൽ ഒരു അകൽച്ച വികാ​സം​പ്രാ​പി​ച്ചു. കുട്ടികൾ വളരെ സംഭ്രാ​ന്ത​രാ​യി​രു​ന്നു, അതു​കൊണ്ട്‌ അവർക്കു​വേണ്ടി ഞാൻ വിവാ​ഹ​ജീ​വി​തം നിലനിർത്താൻ ശ്രമിച്ചു. എന്നാൽ ഭർത്താവ്‌ എന്റെ ശ്രമങ്ങ​ളോ​ടു പ്രതി​ക​രി​ച്ചില്ല. ഈ ഘട്ടത്തിൽ, തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​പ​ര​മായ ഒരു വിവാ​ഹ​മോ​ചനം നേടു​ന്ന​തി​നുള്ള സമയമാ​യി എന്നു ഞാൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കി. അദ്ദേഹം വിട്ടു​പോ​യത്‌ എന്റെ കുട്ടി​ക​ളു​ടെ​മേൽ ഉളവാ​ക്കിയ ഫലം ഭയങ്കര​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഈ സമയത്തു പയനി​യ​റിംഗ്‌ തുടരാൻ ഞാൻ പണി​പ്പെ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, ഒരു വർഷ​ത്തോ​ളം തുടരാൻ എനിക്കു കഴിഞ്ഞു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും ഈ സാഹച​ര്യ​ത്തെ നേരി​ടാൻ കഴിയാത്ത എന്റെ മകൾ, ഞാനും സത്യവും ഉൾപ്പെടെ എല്ലാറ​റി​നു​മെ​തി​രെ മത്സരി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. അവളുടെ നടത്തനി​മി​ത്തം ഈ സമയത്തു ഞാൻ പയനി​യ​റിംഗ്‌ നിറുത്തി. അത്‌ എന്നെ തകർത്തു​ക​ളഞ്ഞു; എന്റെ ആശ്രയം അററു​പോ​യി. യഹോവ ഒഴികെ എല്ലാം നഷ്ടപ്പെ​ട്ട​തു​പോ​ലെ എനിക്ക്‌ ഏകാന്തത അനുഭ​വ​പ്പെട്ടു.

ഈ സമയത്താണ്‌ അവർ എന്നെങ്കി​ലും തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞേ​ക്കാ​വു​ന്ന​തി​ല​ധി​ക​മാ​യി എന്നെ സഹായിച്ച രണ്ടു പ്രിയ സഹോ​ദ​രൻമാ​രെ യഹോവ എനിക്കു നല്‌കി​യത്‌. ഒരാൾ ഒരു സർക്കിട്ട്‌ മേൽവി​ചാ​ര​ക​നാ​യി​രു​ന്നു, മറേറ​യാൾ എന്റെ ഭർത്താ​വി​നോ​ടൊ​ത്തു പഠിച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ഞങ്ങളുടെ സാഹച​ര്യ​ങ്ങൾ അറിയാ​മാ​യി​രുന്ന, മറെറാ​രു സഭയിലെ ഒരു മൂപ്പനും. ഈ മനുഷ്യ​രാം ദാനങ്ങൾക്കു​വേണ്ടി യഹോ​വ​യ്‌ക്കു വേണ്ടു​വോ​ളം നന്ദി കൊടു​ക്കാൻ എനിക്കു കഴിയില്ല. അവർ എന്നും എനിക്കു വളരെ പ്രിയ​പ്പെ​ട്ട​വ​രാ​യി​രി​ക്കും.

ഏറെ താമസി​യാ​തെ, നന്നേ ചെറു​പ്പ​ത്തിൽത്തന്നെ എന്റെ മകൾ സത്യത്തി​നു വെളി​യിൽനി​ന്നു വിവാഹം കഴിച്ചു. ഇതു കുടും​ബത്തെ ശിഥി​ല​മാ​ക്കു​ക​യും ഞങ്ങളുടെ നൈരാ​ശ്യ​ത്തെ പൂർണ​മാ​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. വളരെ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ എന്റെ പുത്രൻ വേറെ താമസി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. സത്യത്തിൽ അതിജീ​വി​ക്കാൻ എന്റെ കുടും​ബത്തെ സഹായി​ക്കാ​നാ​യി ഞാൻ യഹോ​വ​യോ​ടു നിരന്തരം പ്രാർഥി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. അവർ എനിക്കു വളരെ വില​പ്പെ​ട്ട​വ​രാ​യി​രു​ന്നു. അവർക്കു​വേണ്ടി ഞാൻ അങ്ങേയ​ററം ആഗ്രഹി​ച്ചത്‌ അവർ യഹോ​വ​യോട്‌ അടുത്തു​നിൽക്കാ​നാണ്‌. സത്യത്തി​ലെ ജീവി​ത​കാ​ലത്ത്‌ അത്‌ എന്റെ നിരന്ത​ര​പ്രാർഥ​ന​യാ​യി​രു​ന്നു. എന്നെ സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം ആ സമയം വിവാ​ഹ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ മുഴു 20 വർഷ​ത്തെ​ക്കാൾ മോശ​മാ​യി​രു​ന്നു—അവ വളരെ മോശ​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും ഏതെങ്കി​ലും വിധത്തിൽ ഈ പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ കടന്നു​പോ​കാൻ യഹോവ ഞങ്ങളെ സഹായി​ക്കു​മെന്ന്‌ എനിക്ക​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നു. വില​യെ​ന്തു​ത​ന്നെ​യാ​യാ​ലും ഞാൻ അവിടു​ത്തെ ഇഷ്ടം ചെയ്യേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു.

ഒരു സംഭവം ഞാൻ സ്‌പഷ്ട​മാ​യി ഓർക്കു​ന്നു. ഞാൻ അപ്പോ​ഴും പയനി​യ​റിംഗ്‌ ചെയ്യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾക്കു പണം ഉണ്ടായി​രു​ന്നില്ല, എന്നാൽ ആ ആഴ്‌ച കഴിഞ്ഞു​കൂ​ടാ​നും അടുത്ത വാരത്തിൽ വേലയ്‌ക്കു പോകാൻ യാത്ര​ച്ചെ​ല​വി​നു​മാ​യി ഏകദേശം 70 ഡോളർ ആവശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു താത്‌കാ​ലിക ജീവന​ക്കാ​രി എന്ന നിലയിൽ ഞാൻ രണ്ടു ദിവസം ജോലി ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. സമ്പാദിച്ച പണം—ഏതാണ്ട്‌ 40 ഡോളർ—കിട്ടാൻ സാധാ​ര​ണ​മാ​യി ഞാൻ ഒരാഴ്‌ച കാത്തി​രി​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു. ആഹാര​ത്തി​നാ​യി എനിക്കു പണം ഉണ്ടായി​രു​ന്നില്ല, യാത്ര​യ്‌ക്ക്‌ അത്രയും കൂടി ഉണ്ടായി​രു​ന്നില്ല. അടുത്ത രാത്രി ഞാൻ ബൈബിൾ അധ്യയ​ന​മെ​ടുത്ത ഒരു സ്‌ത്രീ ഭൂഗർഭ​തീ​വണ്ടി ടിക്കററു തന്ന്‌ എന്നെ സഹായി​ച്ചു.

അടുത്ത പ്രഭാതം വെള്ളി​യാ​ഴ്‌ച​യാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ തപാൽ ഉരുപ്പ​ടി​കൾ എടുക്കാൻ പോയി, രണ്ടു കത്തുകൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ഒന്നു ഞാൻ അടുത്ത​യാഴ്‌ച പ്രതീ​ക്ഷി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന ഒരു ചെക്കാ​യി​രു​ന്നു. മൂന്നു ദിവസ​ത്തിൽ കുറഞ്ഞ സമയത്തി​നു​ള്ളിൽ അതു ബാങ്കി​ലെ​ത്തു​ക​യും ബാങ്ക്‌ അത്‌ എന്റെ പേരിൽ നിക്ഷേ​പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഞാൻ അമ്പരന്നു​പോ​യി. കഴിഞ്ഞു​കൂ​ടാൻ എനിക്ക്‌ ഇനിയും 29-30 ഡോള​റോ​ളം ആവശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. രണ്ടാമത്തെ കവറിൽ എനിക്കാ​വ​ശ്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന 29 ഡോള​റി​ന്റെ ഒരു ചെക്കാ​യി​രു​ന്നു. ഇതു സംബന്ധി​ച്ചു യഥാർഥ​ത്തിൽ വിസ്‌മ​യ​ക​ര​മായ സംഗതി, ആ വർഷം ഫെബ്രു​വ​രി​യിൽ എന്റെ വീടു ചൂടാ​ക്കാൻ എണ്ണ വാങ്ങു​ന്ന​തി​നു ഗവൺമെൻറ്‌ ഒരു ഗ്രാൻറ്‌ തന്നതാ​യി​രു​ന്നു. ഇപ്പോൾ ഓഗസ്‌റ​റാ​യി​രു​ന്നു, 29 ഡോളർ അവർ എനിക്കു കടപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​താ​യി അവർ വിചാ​രി​ച്ചു—ചൂടാ​ക്കാ​നാ​യി ഓഗസ്‌റ​റിൽ? എന്നോട്‌ എന്തെങ്കി​ലും കടപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​താ​യി അവർ എന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു ചിന്തി​ച്ചത്‌? കൂടാതെ ഓഗസ്‌റ​റിൽ എണ്ണയും? ഇതിന്‌ എന്റെമേൽ വിശ്വാ​സത്തെ ശക്തി​പ്പെ​ടു​ത്തുന്ന എന്തൊരു ഫലമാണ്‌ ഉണ്ടായി​രു​ന്നത്‌!

ഭൗതി​ക​വ​സ്‌തു​ക്കൾ ഉത്തരമല്ല

ഞാൻ മുഴു​സ​മയം ജോലി​ചെ​യ്യാ​നും ഏറെറ​ടുത്ത ജോലി​യിൽ കമ്പ്യൂട്ടർ ഉപയോ​ഗി​ക്കാ​നും പഠിച്ചു​തു​ടങ്ങി. ഞാൻ പയനി​യ​റിംഗ്‌ നടത്താഞ്ഞ വർഷങ്ങൾ വളരെ പ്രയാ​സ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. എനിക്കു നല്ലൊരു ജോലി​യും സാമ്പത്തിക സുരക്ഷി​ത​ത്വ​വും ഭൗതിക വസ്‌തു​ക്ക​ളും ഉണ്ടായി​രു​ന്നി​ട്ടു​പോ​ലും ഞാൻ സന്തുഷ്ട​യ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. എന്റെ കുട്ടികൾ എന്നെ വിട്ടു ജീവി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, അവർക്കു വളരെ ദുഷ്‌ക​ര​മായ പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. എന്റെ പുത്രി സത്യത്തി​ലേക്കു തിരികെ വരിക​യാ​യി​രു​ന്നു. അപ്പോ​ഴും പ്രശ്‌നങ്ങൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. എന്റെ മകനും അവന്റെ പ്രശ്‌നങ്ങൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ഒരു കാലഘ​ട്ട​ത്തി​നു​ശേഷം ഞാൻ വളരെ​യ​ധി​കം താലോ​ലി​ച്ചി​രുന്ന യഹോ​വ​യു​മാ​യുള്ള വളരെ അടുത്ത ബന്ധം നഷ്ടപ്പെ​ടു​ക​യാ​ണെന്ന്‌ എനിക്കു തോന്നി. ആർക്കും കാണാൻ കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും ഞാൻ യഹോ​വ​യിൽനിന്ന്‌ അകന്നു​പോ​കു​ക​യാ​ണെന്നു തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു. ഞാൻ എല്ലാ യോഗ​ങ്ങൾക്കും ഹാജരാ​യി, പഠിച്ചു, വയൽസേ​വ​ന​ത്തി​നു​പോ​യി, എന്നാൽ അതു മതിയാ​കു​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. സ്‌നേ​ഹി​ത​രു​മാ​യി സാമൂ​ഹി​ക​മാ​യി ഏറെ സഹവസി​ക്കാൻ ഞാൻ ശ്രമിച്ചു, എന്നാൽ അതും പ്രയോ​ജ​ന​പ്പെ​ട്ടില്ല.

എനി​ക്കെ​ന്നോ​ടു​തന്നെ ഖേദം തോന്നി​ത്തു​ടങ്ങി. ഞാൻ ഉള്ളി​ലേക്കു വലിയാ​നും എന്നെക്കു​റി​ച്ചു ചിന്തി​ക്കാ​നും തുടങ്ങി. കൂടുതൽ എന്തോ കിട്ടാൻ ഞാൻ അർഹി​ക്കു​ന്നി​ല്ലേ? വ്യക്തമാ​യും സാത്താൻ അതുത​ന്നെ​യാണ്‌ ആഗ്രഹി​ച്ച​തും. ആദ്യമാ​യി എന്റെ സഹജോ​ലി​ക്കാ​രി​ലേക്ക്‌ ആകർഷി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​താ​യി എനിക്കു തോന്നി​ത്തു​ടങ്ങി. ഞാൻ ഇങ്ങനെ ചിന്തിച്ചു, ‘കൊള്ളാം, ഞാൻ അവരോ​ടു പ്രസം​ഗി​ക്കും.’ ഞാൻ അവരോ​ടു പ്രസം​ഗി​ച്ചു. എന്നാൽ ഞാൻ അവഗണി​ക്ക​രു​താത്ത കാര്യ​ങ്ങളെ ഹൃദയം അവഗണി​ക്കാൻ തുടങ്ങി​യി​രു​ന്നു​വെന്ന്‌ ഉള്ളി​ന്റെ​യു​ള്ളിൽ ഞാൻ തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു. അത്‌ എനിക്കു പുറത്തുള്ള പ്രശ്‌നങ്ങൾ ആയിരു​ന്നില്ല. അതു ഞാൻതന്നെ ആയിരു​ന്നു. എന്റെ ബൈബിൾ പരിശീ​ലിത മനസ്സാ​ക്ഷി​യിൽനിന്ന്‌ ഓടി​യ​ക​ലാൻ എനിക്കു കഴിഞ്ഞില്ല. ഞാൻ യഹോ​വ​യോ​ടു പ്രാർഥി​ച്ചു.

ഞാൻ മുഴു​സ​മയം ജോലി ചെയ്യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ പടുത്തു​യർത്തിയ ഭൗതി​ക​സു​ര​ക്ഷി​ത​ത്വം ഉപേക്ഷി​ക്കേ​ണ്ടത്‌ ആവശ്യ​മാ​യി വന്നു. ഞാൻ ദിവസ​വും മൂന്നു മണിക്കൂർ ലോംഗ്‌ ഐലണ്ടിൽനി​ന്നു വാൾസ്‌ട്രീ​റ​റി​ലേക്കു യാത്ര ചെയ്‌തു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. വളരെ​യ​ധി​കം സമയം! തീവണ്ടി​യിൽ വച്ച്‌ ലോക​ത്തി​ലെ ആളുക​ളു​മാ​യി ഇടപെ​ട്ട​തും എന്റെ സാഹച​ര്യ​ത്തെ മെച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തി​യില്ല. അധികം പ്രാധാ​ന്യ​മുള്ള കാര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ശ്രദ്ധി​ക്കാൻ എന്നെ സഹായി​ക്കു​ന്ന​തി​നു ഞാൻ സഭാമൂ​പ്പൻമാ​രോ​ടു സംസാ​രി​ക്കാ​നും വാരാ​ന്ത​ങ്ങ​ളിൽ അസംബ്ലി​കൾക്കു പോകാ​നും തുടങ്ങി. എന്റെ ജീവി​ത​ത്തിൽ ആദ്യമാ​യി ഭൗതിക വസ്‌തു​ക്ക​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ എനിക്ക്‌ ഉത്‌ക്ക​ണ്‌ഠ​പ്പെ​ടേ​ണ്ടി​വ​ന്നില്ല. അതിനാൽ എന്തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ ഞാൻ വീണ്ടും പാടു​പെ​ടാൻ ആഗ്രഹി​ക്കു​ന്നത്‌? ഒരു വർഷത്തെ പ്രാർഥ​ന​യ്‌ക്കും എന്റെ അവസ്ഥയിൽ മാററങ്ങൾ വരുത്ത​ണ​മോ എന്നു ശ്രദ്ധാ​പൂർവം പരിചി​ന്തി​ച്ച​തി​നും​ശേഷം ഞാൻ മാററങ്ങൾ വരുത്തു​ക​തന്നെ ചെയ്‌തു.

ഞാൻ ബ്രുക്ക്‌ളിൻ ഹയ്‌റ​റ്‌സ്‌ പ്രദേ​ശ​ത്തേക്കു മാറി. ഞാൻ സഭ സന്ദർശി​ച്ചു, അവിടത്തെ ആത്മീയ​ത​യാണ്‌ എനിക്കാ​വ​ശ്യം എന്നു ഞാൻ തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു. അനേക വർഷങ്ങ​ളാ​യി മുഴു​സ​മയം സേവി​ക്കുന്ന വിശ്വ​സ്‌ത​രായ അനവധി സാക്ഷികൾ—അത്‌ ഞാൻ സ്വഭവ​ന​ത്തിൽ ആയിരി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലുള്ള ഒരു വികാരം എന്നിൽ ഉളവാക്കി. ആറു മാസങ്ങൾക്കു​ള്ളിൽ ജോലി ഉപേക്ഷി​ച്ചു പയനി​യ​റിംഗ്‌ നടത്താൻ ഞാൻ തയ്യാറാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ ഒരു അംശകാ​ല​ജോ​ലി സ്വീക​രി​ച്ചു. ആയിര​ത്തി​ത്തൊ​ള്ളാ​യി​ര​ത്തെൺപ​ത്തിനാ​ലിൽ വീണ്ടും ഒരു നിരന്ത​ര​പ​യ​നി​യ​റാ​യി ഞാൻ നിയമി​ക്ക​പ്പെട്ടു.

വർഷങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ യഹോവ അത്ഭുത​ക​ര​മായ അനു​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളും അതു​പോ​ലെ​തന്നെ അനേക​മ​നേകം വില​യേ​റിയ പാഠങ്ങ​ളും എനിക്കു നല്‌കി. ക്രിയാ​ത്മക മനോ​ഭാ​വ​ത്തോ​ടെ നിലനിൽക്കാ​നും എല്ലാ പരി​ശോ​ധ​ന​യി​ലും ഒരു പാഠം കണ്ടെത്താ​നും ഞാൻ ശ്രമി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. പ്രശ്‌നങ്ങൾ ഉള്ളത്‌ ലജ്ജിക്കേണ്ട സംഗതി​യല്ല; അവ പരിഹ​രി​ക്കാൻ ബൈബിൾ തത്ത്വങ്ങൾ ഉപയോ​ഗി​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴാണ്‌ പാപം ചെയ്യു​ന്നത്‌. ഇവിടെ ബ്രുക്ക്‌ളി​നിൽ, സത്യത്തി​ലെ പ്രാരം​ഭ​വർഷ​ങ്ങ​ളിൽ ഉണ്ടായി​രുന്ന അതേ പ്രശ്‌നങ്ങൾ എനിക്കില്ല. പണം മേലാൽ ഒരു പ്രശ്‌നമല്ല. അവിശ്വാ​സി​യായ ഭർത്താ​വും മേലാൽ ഒരു പ്രശ്‌നമല്ല. എന്റെ ഹൃദയ​ത്തിൽനി​ന്നു വേദന നീങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. അനേകം ആത്മീയ മക്കളാൽ ഞാൻ അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.

എന്നാൽ എല്ലായ്‌പോ​ഴും പുതിയ പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളും വെല്ലു​വി​ളി​ക​ളും ഉണ്ട്‌. എന്റെ പുത്രൻ മാർക്കിന്‌, 1987-ൽ ഒരു മാനസി​കാ​ഘാ​ത​മു​ണ്ടാ​യി. വലിയ വിഷാ​ദ​ത്തിൽനി​ന്നു ദുരി​ത​മ​നു​ഭ​വി​ച്ചു. എന്നാൽ അതിനെ അതിജീ​വി​ക്കാൻ യഹോവ ഞങ്ങളെ തുണച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. മാർക്ക്‌ ഇപ്പോൾ പുരോ​ഗ​മി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. അവൻ സഭയിൽ നന്നായി പ്രവർത്തി​ക്കു​ന്നു. എന്റെ പുത്രി, ആൻഡ്രിയ സത്യത്തി​ലേക്കു തിരി​കെ​വന്നു സ്‌നാ​പ​ന​മേ​ററു, ഇപ്പോൾ അവളുടെ കുട്ടി​കളെ സത്യത്തിൽ വളർത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​രി​ക​യാണ്‌. നാം മഹോ​പ​ദ്ര​വത്തെ അതി​വേഗം സമീപി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നാൽ പ്രശ്‌നങ്ങൾ ഉണ്ടാകു​മെന്ന്‌, ഒരുപക്ഷേ ഏറെ വലിയവ ആയിത്തീ​രു​മെന്നു ഞാൻ പ്രതീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു. എന്നാൽ ഏതുതരം പ്രതി​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളും വെല്ലു​വി​ളി​ക​ളും ഉണ്ടായി​രു​ന്നാ​ലും അവയെ അതിജീ​വി​ക്കാൻ നമ്മെ സഹായി​ക്കു​ന്ന​തി​നു യഹോ​വ​യുണ്ട്‌.

വളരെ സന്തുഷ്ട​വും ഉത്‌പാ​ദ​ന​ക്ഷ​മ​വു​മായ ഒരു ജീവിതം ഉണ്ടായി​രി​ക്കാൻ യഹോവ എന്നെ സഹായി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. അതിന്റെ ശേഷി​ക്കുന്ന ഭാഗം അവിടു​ത്തെ ഇഷ്ടം ചെയ്‌തു​കൊ​ണ്ടും അവിടു​ത്തോട്‌ അടുത്തു നിൽക്കു​ന്ന​തി​ലും ചെലവ​ഴി​ക്കാൻ ഞാൻ നോക്കി​പ്പാർത്തി​രി​ക്കു​ന്നു.—മാർലിൻ പാവ്‌ലോ പറഞ്ഞ​പ്ര​കാ​രം.

[അടിക്കു​റി​പ്പു​കൾ]

[25-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

മാർലിൻ പാവ്‌ലോ, രാജ്യ​സു​വാർത്ത​യു​ടെ ഒരു മുഴു​സമയ പ്രസംഗക