നമ്മുടെ ഗ്രഹത്തെ രക്ഷിക്കാ​നുള്ള പോരാ​ട്ടം

സ്‌പെയിനിലെ ഉണരുക! ലേഖകൻ

റഷ്യയി​ലെ കാരാ​ബാഷ്‌ എന്ന നഗരത്തിൽ വസിക്കുന്ന യൂറിക്ക്‌ രണ്ടു കുട്ടി​ക​ളുണ്ട്‌, അവർ രണ്ടു​പേ​രും രോഗ​ബാ​ധി​ത​രാണ്‌. യൂറിക്ക്‌ ഉത്‌ക​ണ്‌ഠ​യു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും അയാൾ ആശ്ചര്യ​പ്പെ​ടു​ന്നില്ല. “ഇവിടെ ആരോ​ഗ്യ​മുള്ള കുട്ടി​ക​ളാ​രു​മില്ല” എന്ന്‌ അദ്ദേഹം വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു. കാരാ​ബാ​ഷി​ലെ ജനങ്ങൾ വിഷബാ​ധ​യ്‌ക്ക്‌ ഇരയാ​കു​ക​യാണ്‌. അവി​ടെ​യുള്ള ഒരു ഫാക്ടറി പ്രതി​വർഷം 1,62,000 ടൺ മലിന​വ​സ്‌തു​ക്ക​ളാ​ണു വായു​വി​ലേക്കു തുപ്പു​ന്നത്‌—അവിടത്തെ ഓരോ പുരു​ഷ​നും സ്‌ത്രീ​ക്കും കുട്ടി​ക്കും 9 ടൺ വീതം മലിന​വ​സ്‌തു​ക്കൾ. ആർട്ടിക്‌ വൃത്തത്തി​ന്റെ വടക്കുള്ള കോളാ ഉപദ്വീ​പി​ലെ നിക്കെൽ, മോ​ഞ്ചെ​ഗോർസ്‌ക്‌ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളി​ലുള്ള, “ലോക​ത്തി​ലെ ഏറ്റവും വലുതും ഏറ്റവും പഴകി​യ​തു​മായ നിക്കൽ ഉരുക്കു​ശാ​ലകൾ . . . ഓരോ വർഷവും റഷ്യയി​ലുള്ള മറ്റേതു ഫാക്ടറി​യെ​ക്കാ​ളും കടുപ്പം കൂടിയ ലോഹ​പ​ദാർഥ​ങ്ങ​ളും സൾഫർ ഡയോ​ക്‌​സൈ​ഡും വായു​വി​ലേക്കു തള്ളിവി​ടു​ന്നു.”—ദ ന്യൂ​യോർക്ക്‌ ടൈംസ്‌.

മെക്‌സി​ക്കോ നഗരത്തി​ലെ വായു അതി​നെ​ക്കാൾ ഒട്ടും​തന്നെ ആരോ​ഗ്യ​പ്ര​ദമല്ല. ആ നഗരത്തി​ലെ സമ്പന്ന പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽപോ​ലും 5-ൽ 4 ദിവസ​വും കുട്ടികൾ രോഗി​ക​ളാ​ണെന്നു ഡോ. മാർഗ​രിറ്റ കാസ്റ്റി​യെ​ഹോസ്‌ നടത്തിയ ഒരു സർവേ കണ്ടെത്തു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. “അവരെ സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം രോഗി​ക​ളാ​കുക എന്നത്‌ ഒരു സാധാരണ സംഭവ​മാ​യി മാറി​യി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌,” അവർ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെട്ടു. അതിന്റെ പ്രമുഖ കാരണ​ങ്ങ​ളി​ലൊന്ന്‌, നഗരത്തി​ലെ തെരു​വു​ക​ളി​ലൂ​ടെ നിറ​ഞ്ഞൊ​ഴു​കുന്ന ആയിര​ക്ക​ണ​ക്കി​നു വാഹനങ്ങൾ പുറത്തു​വി​ടുന്ന, എങ്ങും വ്യാപി​ക്കുന്ന, ഹിമധൂ​മി​ക​യാ​ണെന്ന്‌ അവർ പറയുന്നു. ലോകാ​രോ​ഗ്യ സംഘടന നിർദേ​ശി​ക്കുന്ന ഏറ്റവും കൂടിയ അളവി​നെ​ക്കാ​ളും നാലി​രട്ടി കൂടു​ത​ലാണ്‌ അവിടെ ഓസോ​ണി​ന്റെ അളവ്‌.

ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യിൽ ഈ അപകടം ദൃശ്യ​മ​ല്ലെ​ങ്കി​ലും വളരെ മാരക​മാണ്‌. സ്‌കൂ​ളി​ലെ കളിസ്ഥ​ലത്തു കുട്ടികൾ ഓടി​ക്ക​ളി​ക്കു​മ്പോൾ അവർക്ക്‌ ഇപ്പോൾ തൊപ്പി​കൾ വെക്കേ​ണ്ട​താ​യി​വ​രു​ന്നു. ദക്ഷിണാർധ ഗോള​ത്തിൽ സംരക്ഷ​ണാ​ത്മക കവചമായ ഓസോ​ണി​നു സംഭവി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന വൻ ശോഷണം, ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​ക്കാർ സൂര്യനെ ഒരു സുഹൃ​ത്താ​യി​ട്ടല്ല, മറിച്ച്‌ ഒരു ശത്രു​വാ​യി​ട്ടു വീക്ഷി​ക്കാൻ കാരണ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ചർമാർബു​ദം അവർക്കി​ട​യിൽ ഇപ്പോൾതന്നെ മൂന്നി​രട്ടി വർധി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

ലോക​ത്തി​ന്റെ മറ്റു ചില ഭാഗങ്ങ​ളിൽ, വേണ്ടത്ര വെള്ളം കണ്ടെത്തുക എന്നത്‌ ഒരു അനുദിന വെല്ലു​വി​ളി​യാണ്‌. ആമാലി​യാ​യ്‌ക്ക്‌ 13 വയസ്സു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോ​ഴാ​ണു വരൾച്ച മൊസാം​ബി​ക്കി​നെ ബാധി​ച്ചത്‌. ആദ്യത്തെ വർഷം വെള്ളം കഷ്ടിച്ച്‌ ആവശ്യ​ത്തി​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, അതിന​ടുത്ത വർഷം അതു​പോ​ലു​മി​ല്ലാ​താ​യി. പച്ചക്കറി വിളകൾ ഉണങ്ങി​ക്ക​രി​ഞ്ഞു. ആമാലി​യാ​യ്‌ക്കും കുടും​ബ​ത്തി​നും കാട്ടു​പ​ഴങ്ങൾ തിന്നേ​ണ്ടി​വന്നു, അമൂല്യ​മായ വെള്ളം കണ്ടെത്താൻ അവർക്കു മണൽനി​റഞ്ഞ പുഴച്ചാ​ലു​ക​ളിൽ കുഴി​ക്കേ​ണ്ട​താ​യും വന്നു.

ഇന്ത്യയി​ലെ രാജസ്ഥാൻ എന്ന സംസ്ഥാ​നത്തു വളരെ വേഗം അപ്രത്യ​ക്ഷ​മാ​യി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നതു കാലി​കളെ മേയ്‌ക്കുന്ന സ്ഥലമാണ്‌. ഒരു നാടോ​ടി വർഗക്കാ​ര​നായ ഫാഗ്യു​വിന്‌ ആ പ്രദേ​ശത്തെ കർഷക​രു​മാ​യി കൂടെ​ക്കൂ​ടെ തർക്കങ്ങ​ളിൽ ഏർപ്പെ​ടേ​ണ്ട​താ​യി വരുന്നു. തന്റെ ചെമ്മരി​യാ​ടു​ക​ളു​ടെ​യും കോലാ​ടു​ക​ളു​ടെ​യും പറ്റത്തിനു മേയു​ന്ന​തിന്‌ അയാൾക്കു സ്ഥലം കണ്ടെത്താൻ കഴിയു​ന്നില്ല. ഫലഭൂ​യി​ഷ്‌ഠ​മായ സ്ഥലം കമ്മിയാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നാൽ, കർഷക​രും നാടോ​ടി​ക​ളും തമ്മിൽ നൂറ്റാ​ണ്ടു​ക​ളാ​യി നിലനി​ന്നി​രുന്ന സമാധാ​ന​പ​ര​മായ സഹവർത്തി​ത്വം താറു​മാ​റാ​യി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌ അവിടെ.

ആഫ്രി​ക്ക​യി​ലെ സഹാറാ മരുഭൂ​മി​യു​ടെ ദക്ഷിണ അറ്റത്തുള്ള, കുറ​ച്ചൊ​ക്കെ മഴ ലഭിക്കുന്ന, സാഹിൽ എന്ന വിശാ​ല​മായ പ്രദേ​ശത്തെ അവസ്ഥ അതിലു​മേറെ മോശം. വനനശീ​ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ​യും അതേത്തു​ടർന്നുള്ള വരൾച്ച​യു​ടെ​യും ഫലമായി മൃഗങ്ങ​ളെ​ല്ലാം നശിച്ചു​പോ​കു​ക​യും അനേകം ചെറു​കി​ട​ഭൂ​മി​കൾ വ്യാപ്‌തി കൂടി​വ​രുന്ന മരുഭൂ​മി​യു​ടെ മണലി​ന​ടി​യിൽ മൂട​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തി​രി​ക്കു​ന്നു. “ഞാൻ ഇനി കൃഷി ചെയ്യില്ല” എന്ന്‌ ഏഴാം തവണയും തന്റെ ചാമകൃ​ഷി നശിക്കു​ന്നതു കണ്ട നൈജ​റി​ലെ ഒരു ഫുലാനി കർഷകൻ ശപഥം ചെയ്‌തു. തിന്നാൻ പുല്ലി​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊണ്ട്‌ അയാളു​ടെ കന്നുകാ​ലി​കൾ നേര​ത്തെ​തന്നെ ചത്തൊ​ടു​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു.

വർധി​ച്ചു​വ​രുന്ന ഭീഷണി

സമീപ​കാ​ലത്തെ വരൾച്ചകൾ, പാഴാ​യി​പ്പോയ വിള​വെ​ടു​പ്പു​കൾ, ഒന്നിനു പുറകെ മറ്റൊ​ന്നാ​യി ഓരോ നഗരങ്ങ​ളെ​യും വീർപ്പു​മു​ട്ടി​ക്കുന്ന മലിന​മായ വായു എന്നിവ​യ്‌ക്കെ​ല്ലാം പിന്നിൽ അമംഗ​ള​സൂ​ച​ക​മായ ഒരു കാര്യം ഒളിഞ്ഞു​കി​ട​പ്പുണ്ട്‌. അവയൊ​ക്കെ രോഗ​ഗ്ര​സ്‌ത​മായ ഒരു ഗ്രഹത്തി​ന്റെ ലക്ഷണങ്ങ​ളാണ്‌, മനുഷ്യൻ അതിൻമേൽ കുന്നു​കൂ​ട്ടുന്ന ആവശ്യ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി പൊരു​ത്ത​പ്പെ​ടാൻ മേലാൽ അതിനാ​വില്ല.

നമ്മുടെ അതിജീ​വ​ന​ത്തിന്‌, ശ്വസി​ക്കുന്ന വായു, കഴിക്കുന്ന ആഹാരം, കുടി​ക്കുന്ന വെള്ളം എന്നിവ​യെ​ക്കാൾ പ്രധാ​ന​മാ​യി ഭൂമി​യിൽ മറ്റൊ​ന്നു​മില്ല. ജീവനെ നിലനിർത്തുന്ന ഈ അടിസ്ഥാന ഘടകങ്ങളെ മനുഷ്യൻതന്നെ നിഷ്‌ഠു​ര​മാ​യി മലിന​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യോ അൽപ്പാൽപ്പ​മാ​യി നശിപ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യോ ആണ്‌. ഇപ്പോൾത്തന്നെ, ചില രാജ്യ​ങ്ങ​ളിൽ പരിസ്ഥി​തി​യു​ടെ അവസ്ഥ ജീവനെ ഭീഷണി​പ്പെടു​ത്തു​ന്ന​താ​യി​ത്തീർന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. മുൻ സോവി​യറ്റ്‌ പ്രസി​ഡൻറ്‌ അതേക്കു​റി​ച്ചു വ്യക്തമാ​യി പറഞ്ഞതു​പോ​ലെ, “പരിസ്ഥി​തി നമ്മുടെ കഴുത്തി​നു പിടി​ച്ചി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌.”

ആ ഭീഷണി നിസ്സാ​ര​മാ​യി എടുക്കേണ്ട ഒന്നല്ല. ലോക​ജ​ന​സം​ഖ്യ സ്ഥിരമാ​യി വർധി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌. പരിമിത വിഭവ​ങ്ങൾക്കു വേണ്ടി​യുള്ള ആവശ്യ​ങ്ങ​ളും പെരു​കു​ന്നു. “നമ്മുടെ ഭാവി​യു​ടെ നേർക്കുള്ള ഭയങ്കര​മായ ഭീഷണി സൈനിക കടന്നാ​ക്ര​മ​ണമല്ല, പിന്നെ​യോ നമ്മുടെ ഗ്രഹത്തി​ന്റെ പാരി​സ്ഥി​തിക വിനാ​ശ​മാണ്‌” എന്നു ലോക​നി​രീ​ക്ഷണ കാര്യാ​ല​യ​ത്തി​ന്റെ പ്രസി​ഡൻറായ ലെസ്റ്റർ ബ്രൗൺ അടുത്ത​കാ​ലത്തു പറയു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. ഒരു ദുരന്തം ഒഴിവാ​ക്കാ​നാ​വ​ശ്യ​മായ കാര്യങ്ങൾ നടക്കു​ന്നു​ണ്ടോ?

ഈ ഗ്രഹത്തെ രക്ഷിക്കാ​നുള്ള പോരാ​ട്ടം

തനിക്കു മദ്യപാ​ന​പ്ര​ശ്‌ന​മൊ​ന്നു​മി​ല്ലെന്ന്‌ ഉറച്ചു​വി​ശ്വ​സി​ക്കുന്ന ഒരു മദ്യാ​സ​ക്തനെ സഹായി​ക്കുക എന്നതു ദുഷ്‌ക​ര​മാണ്‌. സമാന​മാ​യി, നമ്മുടെ ഗ്രഹത്തി​ന്റെ ആരോ​ഗ്യം മെച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തി​ലുള്ള ആദ്യ പടി രോഗ​ബാ​ധ​യു​ടെ വ്യാപ്‌തി തിരി​ച്ച​റി​യുക എന്നതാണ്‌. സമീപ വർഷങ്ങ​ളി​ലെ ശ്രദ്ധേ​യ​മായ പരിസ്ഥി​തി വിജയം സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രി​ച്ചു വിദ്യാ​ഭ്യാ​സ​മാണ്‌. നമ്മുടെ ഭൂമി വിഭവ​ശൂ​ന്യ​മാ​യി​ത്തീ​രു​ക​യും മലീമ​സ​മാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നും അതു സംബന്ധിച്ച്‌ എന്തെങ്കി​ലും ചെയ്യേ​ണ്ട​തു​ണ്ടെ​ന്നും ഇന്നു മിക്കയാ​ളു​കൾക്കും നല്ലവണ്ണം അറിയാം. ഇപ്പോൾ പാരി​സ്ഥി​തിക വിനാ​ശ​മു​യർത്തുന്ന ഭീഷണി ന്യൂക്ലി​യർയുദ്ധ ഭീഷണി​യെ​ക്കാൾ വളരെ വലുതാണ്‌.

ലോക​നേ​താ​ക്കൾ ഈ പ്രശ്‌നങ്ങൾ സംബന്ധിച്ച്‌ അജ്ഞരൊ​ന്നു​മല്ല. 1992-ൽ നടന്ന ഭൗമ ഉച്ചകോ​ടി സമ്മേള​ന​ത്തിൽ ഏതാണ്ട്‌ 118 രാഷ്ട്ര​ത്ത​ല​വൻമാർ സംബന്ധി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. അന്തരീ​ക്ഷ​ത്തെ​യും ഭൂമി​യി​ലെ കുറഞ്ഞു​വ​രുന്ന വിഭവ​ങ്ങ​ളെ​യും സംരക്ഷി​ക്കാൻ ആ ഉച്ചകോ​ടി​യിൽവെച്ച്‌ ഏതാനും നടപടി​കൾ കൈ​ക്കൊ​ള്ളു​ക​യു​മു​ണ്ടാ​യി. മിക്ക രാജ്യ​ങ്ങ​ളും ഒരു കാലാ​വസ്ഥാ സന്ധിയിൽ ഒപ്പു​വെച്ചു. സമീപ ഭാവി​യിൽ കാർബ​ണി​ന്റെ മൊത്ത നിർഗ​മനം സ്ഥിരമാ​ക്കുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യ​ത്തോ​ടെ, കാർബൺ നിർഗ​മ​ന​ങ്ങ​ളി​ലുള്ള മാറ്റങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു റിപ്പോർട്ടു ചെയ്യാ​നുള്ള ഒരു സംവി​ധാ​നം സ്ഥാപി​ക്കാ​മെന്ന്‌ ആ രാജ്യങ്ങൾ അതിൽ സമ്മതിച്ചു. നമ്മുടെ ഗ്രഹത്തി​ലെ ജൈവ​വൈ​വി​ധ്യം (biodiversity)—സസ്യ, ജന്തു വർഗങ്ങ​ളു​ടെ മൊത്തം എണ്ണം—സംരക്ഷി​ക്കാ​നുള്ള വഴിക​ളും അവർ പരിചി​ന്തി​ച്ചു. ലോക​ത്തി​ലെ വനങ്ങൾ സംരക്ഷി​ക്കുന്ന കാര്യ​ത്തിൽ യോജി​പ്പി​ലെ​ത്താൻ കഴിഞ്ഞി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും ആ ഉച്ചകോ​ടി സമ്മേളനം രണ്ടു രേഖകൾ സൃഷ്ടി​ക്കു​ക​തന്നെ ചെയ്‌തു—“റയോ പ്രഖ്യാ​പന”വും രാജ്യ​ങ്ങൾക്ക്‌ “താങ്ങാ​വുന്ന വികസനം” എങ്ങനെ നേടി​യെ​ടു​ക്കാം എന്നതു സംബന്ധി​ച്ചുള്ള മാർഗ​നിർദേ​ശങ്ങൾ അടങ്ങിയ “അജണ്ട 21”-ഉം.

പരിസ്ഥി​തി​വാ​ദി​യായ അലൻ ഹമ്മോൺഡ്‌ ചൂണ്ടി​ക്കാ​ട്ടു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, “റയോ​യിൽവെച്ചു കൈ​ക്കൊണ്ട പ്രതി​ബ​ദ്ധ​തകൾ പാലി​ക്ക​പ്പെ​ടു​മോ—തടിച്ച അക്ഷരത്തി​ലുള്ള വാക്കുകൾ, വരും മാസങ്ങ​ളി​ലും വർഷങ്ങ​ളി​ലും പ്രവർത്ത​ന​ങ്ങ​ളി​ലേക്കു നയിക്കു​മോ—എന്നതാ​യി​രി​ക്കും നിർണാ​യ​ക​മായ പരി​ശോ​ധന.”

എന്നിരു​ന്നാ​ലും, മുന്നോ​ട്ടുള്ള ഒരു സുപ്ര​ധാന പടി 1987-ലെ മോൺട്രി​യൽ പ്രോ​ട്ടോ​ക്കോൾ ആയിരു​ന്നു. ഒരു നിയത സമയപ​രി​ധി​ക്കു​ള്ളിൽ ക്ലോ​റോ​ഫ്‌ളൂ​റോ​കാർബ​ണു​ക​ളു​ടെ (സിഎഫ്‌സി-കൾ) ഉപയോ​ഗം ഘട്ടം ഘട്ടമായി നിർത്താ​നുള്ള ഒരു അന്താരാ​ഷ്ട്ര ഉടമ്പടി​യാണ്‌ അതിൽ ഉൾപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നത്‌.a എന്തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ ഈ ഉത്‌കണ്‌ഠ? എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, ഭൂമിക്കു സംരക്ഷണം നൽകുന്ന ഓസോൺ പാളി​യു​ടെ ത്വരി​ത​ഗ​തി​യി​ലുള്ള അപക്ഷയ​ത്തി​നു കാരണം സിഎഫ്‌സി-കൾ ആണെന്നു പറയ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ഭൗമാ​ന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തി​ന്റെ മേൽത്ത​ട്ടി​ലുള്ള ഓസോൺ സൂര്യ​നിൽനി​ന്നു വരുന്ന അൾട്രാ​വ​യ​ലറ്റ്‌ രശ്‌മി​കളെ അരിച്ചു കടത്തി​വി​ടു​ന്ന​തിൽ വളരെ നിർണാ​യ​ക​മായ ഒരു പങ്കു വഹിക്കു​ന്നു. ആ രശ്‌മി​കൾക്കു ചർമാർബു​ദ​വും തിമി​ര​വും ഉണ്ടാക്കാൻ കഴിയും. അത്‌ ഓസ്‌​ട്രേ​ലി​യ​യിൽ മാത്രം ഒതുങ്ങുന്ന ഒരു പ്രശ്‌നമല്ല. ഉത്തരാർധ​ഗോ​ള​ത്തി​ലെ ചില മിതോ​ഷ്‌ണ​മേ​ഖലാ പ്രദേ​ശ​ങ്ങൾക്കു​മീ​തെ ശൈത്യ​കാ​ലത്ത്‌ ഓസോ​ണി​ന്റെ അളവിൽ 8 ശതമാനം കുറവു​ള്ള​താ​യി അടുത്ത​കാ​ലത്തു ശാസ്‌ത്ര​കാ​ര​ന്മാർ കണ്ടെത്തു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. ഇതി​നോ​ട​കം​തന്നെ രണ്ടു കോടി ടൺ സിഎഫ്‌സി-കളാണു മുകളി​ലേക്ക്‌, സ്‌ട്രാ​റ്റോ​സ്‌ഫി​യ​റി​ലേക്ക്‌ ഉയർന്നു പോയി​ട്ടു​ള്ളത്‌.

അന്തരീ​ക്ഷ​ത്തി​ന്റെ വിപത്‌ക​ര​മായ ഈ മലിനീ​ക​ര​ണത്തെ അഭിമു​ഖീ​ക​രി​ക്കവേ, ലോക​രാ​ഷ്ട്രങ്ങൾ തങ്ങളുടെ ഭിന്നത​കളെ മാറ്റി​വെ​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ ഒരു നിർണാ​യക നടപടി​യെ​ടു​ത്തു. അപകട​ത്തി​ലായ ജീവി​വർഗ​ങ്ങളെ സംരക്ഷി​ക്കാ​നും അൻറാർട്ടി​ക്കയെ പരിര​ക്ഷി​ക്കാ​നും വിഷലി​പ്‌ത​മായ പാഴ്‌വ​സ്‌തു​ക്ക​ളു​ടെ കടത്തൽ നിയ​ന്ത്രി​ക്കാ​നും മറ്റ്‌ അന്താരാ​ഷ്ട്ര നടപടി​ക​ളും മുന്നോ​ട്ടു​വ​ന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌.

പല രാജ്യ​ങ്ങ​ളും അവയുടെ നദികൾ ശുദ്ധമാ​ക്കാ​നും (ഇംഗ്ലണ്ടി​ലെ തംസ്‌ നദിയി​ലേക്ക്‌ ഇപ്പോൾ സാൽമൺ മത്സ്യങ്ങൾ തിരികെ വന്നിട്ടുണ്ട്‌) വായൂ​മ​ലി​നീ​ക​രണം നിയ​ന്ത്രി​ക്കാ​നും (ഏറ്റവും മോശ​മാ​യി ഹിമധൂ​മിക ഉണ്ടായി​രുന്ന ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലെ നഗരങ്ങ​ളിൽ അത്‌ 10 ശതമാനം കുറഞ്ഞി​ട്ടുണ്ട്‌) പരിസ്ഥി​തി​ക്കു ദോഷം വരുത്താത്ത ഊർജ​വി​ഭ​വങ്ങൾ ഉപയോ​ഗ​പ്പെ​ടു​ത്താ​നും (ഐസ്‌ലൻഡി​ലെ 80 ശതമാനം വീടു​ക​ളും ചൂടാ​ക്കു​ന്നതു ഭൗമതാ​പോർജം ഉപയോ​ഗി​ച്ചാണ്‌) അവയുടെ പ്രകൃതി പൈതൃ​കം (കോസ്‌ററ റിക്കയും നമീബി​യ​യും അവയുടെ മൊത്തം കരഭാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ ഏതാണ്ട്‌ 12 ശതമാനം ദേശീയ പാർക്കു​ക​ളാ​ക്കി മാറ്റി​യി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌) സംരക്ഷി​ക്കാ​നു​മുള്ള നടപടി​കൾ കൈ​ക്കൊ​ള്ളു​ക​യാണ്‌.

മനുഷ്യർ അപകടത്തെ ഗൗരവ​മാ​യി എടുക്കു​ന്നു എന്നതിന്റെ തെളി​വാ​ണോ ഈ നല്ല സൂചന​ക​ളെ​ല്ലാം? താമസി​യാ​തെ നമ്മുടെ ഗ്രഹം വീണ്ടു​മൊ​രി​ക്കൽ കൂടി നല്ല ആരോ​ഗ്യ​സ്ഥി​തി​യി​ലേക്കു തിരി​ച്ചു​വ​രു​മോ? പിൻവ​രുന്ന ലേഖനങ്ങൾ ആ ചോദ്യ​ങ്ങൾക്കുള്ള ഉത്തരങ്ങൾ പ്രദാനം ചെയ്യും.

[അടിക്കു​റിപ്പ്‌]