“യഹോ​വ​യു​ടെ കൈ”എന്റെ ജീവി​ത​ത്തിൽ

ലോറൻസ്‌ തോംസൺ പറഞ്ഞ പ്രകാരം

1946-ലെ ഒരു രാത്രി, ആകാശ​ത്തിൻ കുറുകെ നൃത്തമാ​ടുന്ന ഉത്തര ധ്രുവ​ദീ​പ്‌തി നോക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു ഞാനും ഡാഡി​യും കാറി​ലി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ യഹോ​വ​യു​ടെ മാഹാ​ത്മ്യ​ത്തെ​യും ഞങ്ങളുടെ അല്‌പ​ത്വ​ത്തെ​യും സംബന്ധി​ച്ചു സംസാ​രി​ച്ചു. കാനഡ​യിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ വേല നിരോ​ധിച്ച വർഷങ്ങ​ളി​ലെ സംഭവ​ശ​ക​ലങ്ങൾ ഞങ്ങൾ ഭാവന​യിൽക്കണ്ടു. ആ വർഷങ്ങ​ളിൽ യഹോവ തന്റെ ജനത്തെ എപ്രകാ​രം താങ്ങി നയിച്ചു​വെ​ന്ന​തി​ന്റെ ഒരു സജീവ വർണന ഡാഡി എനിക്കു നൽകി.

എനിക്ക്‌ അന്നു 13 വയസ്സേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ, എങ്കിലും ഡാഡി പറഞ്ഞതി​ന്റെ സത്യം എനിക്കു വിലമ​തി​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. ഇനിയും ചെയ്യ​പ്പെ​ടേ​ണ്ട​തായ പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യു​ടെ അടിയ​ന്തി​ര​ത​യും വ്യാപ്‌തി​യും സംബന്ധിച്ച്‌ അദ്ദേഹം എന്നിൽ ഒരു ധാരണ ഉളവാക്കി. വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ കൈ ഒരിക്ക​ലും കുറു​താ​യി​പ്പോ​യി​ട്ടി​ല്ലെന്ന്‌ അദ്ദേഹം സംഖ്യാ​പു​സ്‌തകം 11:23 ഉദ്ധരി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ എന്നോട്‌ ഊന്നി​പ്പ​റഞ്ഞു. യഹോ​വ​യി​ലുള്ള നമ്മുടെ വിശ്വാ​സ​ത്തി​ന്റെ​യും ആശ്രയ​ത്തി​ന്റെ​യും അഭാവം മാത്രമേ അവിടുന്ന്‌ നമുക്കു ചെയ്‌തു​ത​രുന്ന സംഗതി​ക​ളു​ടെ അളവിനെ പരിമി​ത​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യു​ള്ളൂ. ഞാൻ ഒരിക്ക​ലും മറക്കു​ക​യി​ല്ലാത്ത, ഒരു അമൂല്യ പിതൃ-പുത്ര സംഭാ​ഷ​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌.

വാച്ച്‌ ടവർ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ, വിശേ​ഷിച്ച്‌ 1939-ൽ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രിച്ച രക്ഷ (Salvation) എന്ന പുസ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ പഠനം എന്റെ ആദിമ​കാല ജീവി​തത്തെ കാര്യ​മാ​യി ബാധിച്ചു. മനസ്സിൽ തട്ടുന്ന അതിന്റെ പ്രാരം​ഭ​ദൃ​ഷ്ടാ​ന്തം ഞാൻ ഒരിക്ക​ലും മറക്കില്ല. “നിറയെ യാത്ര​ക്കാ​രു​മാ​യി എക്‌സ്‌പ്രസ്‌ തീവണ്ടി മണിക്കൂ​റിൽ 160 കിലോ​മീ​ററർ വേഗത​യിൽ പായു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. വളവു തിരി​ഞ്ഞെ​ത്തുന്ന ഒരു പാലത്തി​ലൂ​ടെ അതിന്‌ ഒരു നദി കുറുകെ കടക്കണം . . . തീവണ്ടി​യു​ടെ പിറകി​ലുള്ള കമ്പാർട്ടു​മെൻറി​ലെ രണ്ടു യാത്ര​ക്കാർ . . . പാലത്തി​ന്റെ അങ്ങേയ​ററം തീപി​ടി​ച്ചു നദിയി​ലേക്കു വീഴു​ന്നതു കണ്ടു. തങ്ങൾ ഒരു വലിയ അപകട​ത്തിൽപ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണെന്ന്‌ അവർ മനസ്സി​ലാ​ക്കി. അതു ശരിക്കും ഒരു അടിയ​ന്തിര സ്ഥിതി​വി​ശേ​ഷം​തന്നെ. അകത്തുള്ള അനേകം യാത്ര​ക്കാ​രു​ടെ ജീവൻ രക്ഷിക്കാൻ തക്കവണ്ണം തീവണ്ടി സമയത്തു നിർത്താ​നാ​കു​മോ?”

ദൃഷ്ടാന്തം ബാധക​മാ​ക്കി​ക്കൊണ്ട്‌, പുസ്‌തകം ഇപ്രകാ​രം ഉപസം​ഹ​രി​ച്ചു: “അതു​പോ​ലെ ഇന്നു ഭൂമി​യി​ലെ എല്ലാ രാഷ്‌ട്ര​ങ്ങ​ളും ജനങ്ങളും ഏററവും വലിയ അടിയ​ന്തി​ര​തയെ മുഖാ​മു​ഖം കാണു​ക​യാണ്‌. അർമ​ഗെ​ദോ​ന്റെ വിപത്തു തൊട്ടു മുന്നി​ലാ​ണെന്നു ദൈവം കല്‌പി​ക്കു​മ്പോൾ അവർക്കു മുന്നറി​യി​പ്പു ലഭിക്കു​ന്നു. . . . മുന്നറി​യി​പ്പു കൊടു​ത്തി​ട്ടു​ള്ള​തു​കൊണ്ട്‌, അപ്രകാ​രം മുന്നറി​യി​പ്പു ലഭിച്ച ഓരോ​രു​ത്ത​രും താൻ എടുക്കാ​നു​ദ്ദേ​ശി​ക്കുന്ന നിലപാട്‌ ഇപ്പോൾ തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കണം.”

കുതി​ച്ചു​പാ​യു​ന്ന തീവണ്ടി, കത്തുന്ന പാലം, പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യു​ടെ അടിയ​ന്തി​രത എന്നിവ എന്റെ മനസ്സിൽ മായാ​ത്ത​വി​ധം പതിഞ്ഞു​പോ​യി​രു​ന്നു.

പ്രാരം​ഭ​കാല പ്രസംഗ പ്രവർത്ത​നം

എനിക്ക്‌ 5 വയസ്സാ​യ​പ്പോൾ, അതായത്‌ 1938-ൽ, ഞാൻ പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യിൽ പങ്കു​കൊ​ള്ളാൻ തുടങ്ങി. രണ്ടു പയനി​യർമാ​രായ (മുഴു​സമയ ശുശ്രൂ​ഷകർ) ഹെൻട്രി​യും ആലീസ്‌ ട്വീഡും എന്നെയും കൂടെ കൊണ്ടു​പോ​കു​മാ​യി​രു​ന്നു, ആളുക​ളു​മാ​യി സംസാ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു ദിവസ​വും 10 മുതൽ 12 വരെ മണിക്കൂ​റു​കൾ ഞങ്ങൾ ചെലവി​ടു​മാ​യി​രു​ന്നു. യഹോ​വ​യു​ടെ സേവന​ത്തി​ലെ ആ മുഴു​ദി​വ​സങ്ങൾ ഞാൻ ശരിക്കും ആസ്വദി​ച്ചു. അതു​കൊ​ണ്ടു പിറേ​റ​വർഷം എന്നെ ഒരു പ്രസാ​ധ​ക​നാ​യി​ത്തീ​രാ​നും എന്റെ പ്രവർത്തനം റിപ്പോർട്ടു ചെയ്യാ​നും ഡാഡി​യും മമ്മിയും അനുവ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ ഞാൻ പുളകം​കൊ​ണ്ടു.

ആ ആദിമ ദിനങ്ങ​ളിൽ, വ്യാജ​മ​തത്തെ തുറന്നു കാണി​ക്കു​ക​യും ദൈവ​രാ​ജ്യ​ത്തെ പരസ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും ചെയ്‌ത മുദ്രാ​വാ​ക്യ​ങ്ങൾ എഴുതിയ പ്ലാക്കാർഡു​ക​ളു​മേന്തി പട്ടണങ്ങ​ളി​ലെ പ്രധാന നിരത്തി​ലൂ​ടെ നടന്നു ഞങ്ങൾ വിജ്ഞാ​ന​ജാ​ഥ​ക​ളിൽ പങ്കെടു​ത്തു. കൊണ്ടു​ന​ട​ക്കാ​വുന്ന ഗ്രാമ​ഫോൺ റിക്കാർഡു​കൾ ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ ഞങ്ങൾ വീട്ടു​കാ​രെ അവരുടെ വീട്ടു​വാ​തി​ക്കൽച്ചെന്നു ബൈബി​ള​ധി​ഷ്‌ഠിത സന്ദേശങ്ങൾ അതിലൂ​ടെ കേൾപ്പി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. വാച്ച്‌ ടവർ സൊ​സൈ​റ​റി​യു​ടെ പ്രസി​ഡൻറാ​യി​രുന്ന ജെ. എഫ്‌. റതർഫോർഡി​ന്റെ പ്രസം​ഗങ്ങൾ ഞങ്ങൾ കേൾപ്പി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു, അവയിൽ ചിലത്‌ എനിക്കു മനഃപാ​ഠ​മാ​യി​രു​ന്നു. അദ്ദേഹം ഇപ്രകാ​രം പറയു​ന്നത്‌ എനിക്ക്‌ ഇപ്പോ​ഴും കേൾക്കാൻ കഴിയു​ന്നുണ്ട്‌: “മതം ഒരു കെണി​യും കപട പദ്ധതി​യും ആണെന്ന്‌ പലപ്പോ​ഴും പറയാ​റുണ്ട്‌!”

കാനഡ​യിൽ ഞങ്ങളുടെ വേല നിരോ​ധി​ക്ക​പ്പെട്ടു

രണ്ടാം ലോക​മ​ഹാ​യുദ്ധ കാലത്ത്‌, നാസി ജർമനി​യി​ലും മററു രാജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലും സംഭവി​ച്ച​തു​പോ​ലെ കാനഡ​യി​ലും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ വേല നിരോ​ധി​ക്ക​പ്പെട്ടു. അതു​കൊ​ണ്ടു ഞങ്ങൾ ബൈബിൾ മാത്രം ഉപയോ​ഗി​ച്ചു, എന്നാൽ ബൈബിൾ പ്രബോ​ധ​നങ്ങൾ അനുസ​രി​ച്ചു ദൈവം ഭരമേൽപ്പിച്ച വേല ഞങ്ങൾ തുടരു​ക​തന്നെ ചെയ്‌തു. (മത്തായി 28:19, 20; പ്രവൃ​ത്തി​കൾ 5:29) ഞങ്ങളുടെ യോഗ​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളി​ലും വീടു​ക​ളി​ലും പൊലീസ്‌ നടത്തി​യി​രുന്ന മിന്നൽപ്പ​രി​ശോ​ധ​ന​കളെ നേരി​ടാൻ ഞങ്ങൾ പഠിച്ചു. ന്യായാ​ധി​പൻമാർക്കു മുമ്പാകെ മൊഴി നൽകാ​നും ക്രോ​സ്സ്‌വി​സ്‌താ​രം ചെയ്യു​ന്ന​വർക്ക്‌ ഉത്തരം കൊടു​ക്കാ​നും ഞങ്ങൾ പരിചി​ത​രാ​യി​ത്തീ​രു​ക​യും ചെയ്‌തു.

ഓടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കുന്ന വാഹന​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നു വീട്ടു​വാ​തിൽക്ക​ലേ​ക്കും വരാന്ത​ക​ളി​ലേ​ക്കും ചെറു​പു​സ്‌ത​കങ്ങൾ എറിഞ്ഞി​ടു​ന്ന​തിൽ ഞാനും ജ്യേഷ്‌ഠൻ ജിമ്മും വിദഗ്‌ധ​രാ​യി​ത്തീർന്നു. അതിനു പുറമേ, ഞങ്ങൾ സന്ദേശ​വാ​ഹ​ക​രാ​യും ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ, ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളിൽ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​ക​ളിൽ സംബന്ധി​ക്കാൻ അതിർത്തി കടന്നു​പോ​കു​ന്ന​വർക്കു​വേണ്ടി പാറാ​വു​കാ​രാ​യും പ്രവർത്തി​ച്ചു.

ഒൻറാ​രി​യോ​യി​ലെ പോർട്ട്‌ ആർതറി​ന്റെ (ഇപ്പോൾ തണ്ടർ ബേ) അതിർത്തി പ്രദേ​ശത്തു മരങ്ങളും കുററി​ച്ചെ​ടി​ക​ളും നിറഞ്ഞ രണ്ട്‌ ഏക്കറി​നു​ള്ളി​ലാ​യി​രു​ന്നു ഞങ്ങളുടെ വീട്‌ സ്ഥിതി​ചെ​യ്‌തി​രു​ന്നത്‌. ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരു പശുവും പശുക്കു​ട്ടി​യും പിന്നെ കുറെ പന്നിക​ളും കോഴി​ക​ളും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു, ദൈവ​രാ​ജ്യം പ്രസം​ഗി​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ​പേ​രിൽ തടവി​ലാ​ക്കാൻവേണ്ടി വേട്ടയാ​ട​പ്പെ​ടു​ക​യാ​യി​രുന്ന യുവാ​ക്ക​ളായ സഹക്രി​സ്‌ത്യാ​നി​കളെ സഹായി​ക്കു​ക​യെന്ന ഞങ്ങളുടെ ജോലിക്ക്‌ ഇതെല്ലാം ശരിക്കും ഒരു പുകമ​റ​യാ​യി ഉതകി.

രാത്രി​യാ​കു​ന്ന​തോ​ടെ യുവ​ക്രി​സ്‌ത്യാ​നി​കളെ വഹിച്ചു​കൊ​ണ്ടു​വ​രുന്ന കാറു​ക​ളും ട്രക്കു​ക​ളും ട്രെയ്‌ല​റു​ക​ളും വിജന​മായ ഞങ്ങളുടെ മുററത്തു വന്നു​പോ​യി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. അവരെ താമസി​പ്പി​ക്കുക, ഒളിപ്പി​ക്കുക, വേഷ​പ്ര​ച്ഛ​ന്ന​രാ​ക്കുക, ഭക്ഷണം​കൊ​ടു​ക്കുക, അവസാനം അവരെ യാത്ര​യാ​ക്കുക, ഇതെല്ലാം ഞങ്ങൾക്കൊ​രു പതിവാ​യി. എന്റെ പിതാ​വും മാതാ​വും ഈ ആദ്യകാല പ്രവർത്ത​ക​രു​മൊ​ക്കെ അർപ്പണ​ബോ​ധ​മു​ള്ള​വ​രാ​യി​രു​ന്നു, യഹോ​വ​യാം ദൈവത്തെ സേവി​ക്കു​ന്ന​തി​നും സ്‌നേ​ഹി​ക്കു​ന്ന​തി​നും എന്റെ യുവഹൃ​ദ​യത്തെ രൂപ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യത്‌ അവരൊ​ക്കെ​യാ​യി​രു​ന്നു.

1941 ആഗസ്‌റ​റിൽ ഞാൻ എന്റെ ജീവിതം യഹോ​വ​യ്‌ക്കു സമർപ്പി​ക്കു​ക​യും വനത്തി​നു​ള്ളി​ലെ ഒരു ചെറിയ തടാക​ത്തിൽവെച്ചു സ്‌നാ​പ​ന​മേൽക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. വിളക്കു തെളിച്ച കൂടാ​ര​ത്തിൽ രാത്രി വൈകി​യുള്ള ഈ സന്ദർഭ​ത്തി​നു​വേണ്ടി ഞങ്ങൾ കുറേ​പ്പേർ ഒരുമി​ച്ചു​കൂ​ടി​യി​രു​ന്നു. പ്രത്യ​ക്ഷ​ത്തിൽ സംശയം തോന്നിയ പൊലീ​സു​കാർ റോന്തു ചുററി, സേർച്ച്‌​ലൈ​ററ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചു തടാകം അരിച്ചു​പെ​റു​ക്കി​യെ​ങ്കി​ലും ഞങ്ങളെ കണ്ടെത്താ​നാ​യില്ല.

മുഴു​സമയ ശുശ്രൂ​ഷ​യു​ടെ അനേകം വശങ്ങൾ

1951-ൽ ഞാൻ ഹൈസ്‌കൂൾ പാസായി, അതിനു​ശേഷം ഒൻറാ​രി​യോ​യി​ലെ കൊബർഗിൽ പയനിയർ നിയമനം ഏറെറ​ടു​ക്കാൻ ഏതാണ്ട്‌ 1,600 കിലോ​മീ​റ​റ​റോ​ളം യാത്ര​ചെ​യ്‌തു. സഭ തീരെ ചെറു​താ​യി​രു​ന്നു, എനിക്ക്‌ ഒരു പയനിയർ കൂട്ടാളി ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​മില്ല. എന്നാൽ യഹോ​വ​യു​ടെ കൈ കുറു​താ​യി​പ്പോ​യി​ട്ടില്ല എന്ന്‌ ഓർത്തു​കൊ​ണ്ടു ഞാൻ ഒരു മുറി വാടക​യ്‌ക്കെ​ടു​ത്തു, സ്വന്തമാ​യി പാചകം ചെയ്‌തു, യഹോ​വയെ സേവി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ സന്തുഷ്ട​നു​മാ​യി​രു​ന്നു. അടുത്ത​വർഷം, ടൊറാ​ന്റോ​യി​ലുള്ള വാച്ച്‌ ടവർ സൊ​സൈ​റ​റി​യു​ടെ ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീ​സിൽ സേവി​ക്കാൻ എന്നെ ക്ഷണിച്ചു. ഭാവി​യി​ലെ രാജ്യ​ശു​ശ്രൂ​ഷ​യ്‌ക്കു​വേണ്ടി എന്നെ ശുദ്ധി​ചെയ്‌ത പല വിലപ്പെട്ട പാഠങ്ങ​ളും അവി​ടെ​വെച്ചു ഞാൻ പഠിച്ചു.

ഒരു വർഷത്തി​ല​ധി​കം ടൊറാ​ന്റോ​യിൽ പയനി​യ​റാ​യി സേവി​ച്ച​ശേഷം ഞാൻ ലൂസി ട്രൂ​ഡോ​യെ വിവാഹം കഴിച്ചു, 1954-ലെ ശിശി​ര​ത്തിൽ ഞങ്ങൾക്കു ക്യൂ​ബെ​ക്കി​ലെ ലെവീ​സി​ലേക്ക്‌ ഒരു പയനിയർ നിയമനം ലഭിക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. കൊടും തണുപ്പാ​യി​രുന്ന കാലാവസ്ഥ; ധൈര്യം​കെ​ടു​ത്തും​വി​ധം ഉപദ്ര​വി​ക്കുന്ന ആളുക​ളും പൊലീ​സും; വശമാ​ക്കു​ക​യെ​ന്നാൽ അതൊരു വെല്ലു​വി​ളി​യാ​യി​രുന്ന ഫ്രഞ്ചു ഭാഷ. ഈ സംഗതി​ക​ളി​ലെ​ല്ലാം യഹോ​വ​യു​ടെ കൈ കുറു​താ​യി​പ്പോ​യി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു, അങ്ങനെ പ്രയാ​സ​മേ​റിയ സമയങ്ങൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു, ഒപ്പം വളരെ​യ​ധി​കം അനു​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളും.

ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, 1955-ലെ വലിയ യൂറോ​പ്യൻ സാർവ​ദേ​ശീയ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​ക​ളി​ലേക്കു പ്രതി​നി​ധി​കളെ കൊണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​തി​നു സൊ​സൈ​ററി ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ പരിപാ​ടി​യിട്ട രണ്ടു കപ്പലുകൾ (അരൂസ സ്‌ററാർ, അരൂസ കുലം എന്നിവ) പരി​ശോ​ധി​ക്കാൻ ഞങ്ങളോട്‌ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. സൊ​സൈ​റ​റി​യു​ടെ ബിസി​നസ്‌ ലഭിക്കാൻ ഉത്സുക​രാ​യി കപ്പൽ കമ്പനി​ക​ളു​ടെ അധികാ​രി​കൾ കൂടെ​ക്കൂ​ടെ ഞങ്ങളോട്‌ ആതിഥ്യ​മ​ര്യാ​ദ പ്രകടി​പ്പി​ക്കാ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, അന്ന്‌ അതു ക്യൂ​ബെ​ക്കി​ലെ സമ്മർദ​പൂ​രി​ത​മായ ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽനി​ന്നുള്ള രസകര​മായ ഒരു വിടു​ത​ലാ​യി​രു​ന്നു.

1955-ന്റെ ഒടുവിൽ, ഒരു സഞ്ചാര​മേൽവി​ചാ​ര​ക​നാ​യി സേവി​ക്കാൻ എന്നെ ക്ഷണിച്ചു, ആ ശിശി​ര​കാ​ലം ഞങ്ങൾ തണുത്തു മരവിച്ച വടക്കേ ഒൻറാ​രി​യോ​യി​ലെ വിദൂ​ര​സ​ഭകൾ സന്ദർശി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു ചെലവ​ഴി​ച്ചു. പിറേ​റ​വർഷം ഐക്യ​നാ​ടു​ക​ളിൽ വാച്ച്‌ടവർ ഗിലെ​യാദ്‌ ബൈബിൾ സ്‌കൂ​ളിൽ സംബന്ധി​ച്ച​തി​നു​ശേഷം ഞങ്ങളെ തെക്കേ അമേരി​ക്ക​യി​ലെ ബ്രസീ​ലി​ലേക്കു മിഷന​റി​മാ​രാ​യി നിയമി​ച്ച​യച്ചു.

പുതിയ നിയമ​ന​ത്തിൽ ഞങ്ങൾ ഉത്സാഹ​ത്തോ​ടെ ഏർപ്പെട്ടു, താമസി​യാ​തെ പോർച്ചു​ഗീസ്‌ ഭാഷയിൽ പ്രസം​ഗി​ക്കാ​നും പഠിപ്പി​ക്കാ​നും പ്രാപ്‌തി നേടി. 1957-ന്റെ ആരംഭ​ത്തിൽ ഒരു സഞ്ചാര​മേൽവി​ചാ​ര​ക​നാ​യി സേവി​ക്കാൻ എനിക്കു വീണ്ടും നിയമനം ലഭിച്ചു. ഇത്തവണ ഉത്തര​മേ​ഖ​ല​യി​ലെ മരവി​പ്പി​ക്കുന്ന തണുപ്പി​നു പകരം പൊള്ളുന്ന ചൂടു​മാ​യി ഞങ്ങൾക്കു മല്ലി​ടേ​ണ്ട​തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പലപ്പോ​ഴും ഞങ്ങൾക്കു യാത്ര നിർത്തി ഷൂസിൽനി​ന്നു ചുട്ടു​പ​ഴുത്ത മണൽ മാറേ​റ​ണ്ട​താ​യോ ക്ഷീണം മാററാൻ കരിമ്പു ചവച്ചു നീർ കുടി​ക്കേ​ണ്ട​താ​യോ വന്നിട്ടുണ്ട്‌. എന്നാലും അനു​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

റാഷെൻറി ഫാഷൂ എന്ന പട്ടണത്തി​ലെ പൊലീസ്‌ മേധാ​വി​യോ​ടു ഞാൻ സംസാ​രി​ച്ചു, അയാൾ എല്ലാ കടക്കാ​രോ​ടും കടയടച്ച്‌ ഓരോ​രു​ത്ത​രും ടൗൺ സ്‌ക്വ​യ​റി​ലേക്കു പോകാൻ കൽപ്പിച്ചു. പടർന്നു പന്തലി​ച്ചു​നി​ന്നി​രുന്ന ഒരു പൂമര​ത്ത​ണ​ലിൽനി​ന്നു​കൊ​ണ്ടു ഞാൻ സകല പട്ടണവാ​സി​ക​ളോ​ടും ഒരു ബൈബിൾപ്ര​സം​ഗം നടത്തി. ഇന്ന്‌ അവിടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ഒരു സഭയുണ്ട്‌.

ബ്രസീ​ലിൽ ഞങ്ങളുടെ കുട്ടി​കളെ വളർത്തൽ

1958-ൽ ലൂസി ഗർഭി​ണി​യാ​യ​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ ജൂയിസ്‌ ദേ ഫോറ​യിൽ താമസി​ച്ചു പ്രത്യേ​ക​പ​യ​നി​യർമാ​രാ​യി സേവന​മ​നു​ഷ്‌ഠി​ച്ചു. തുടർന്നുള്ള രണ്ടു വർഷങ്ങ​ളിൽ ഞങ്ങൾക്കു രണ്ടു പെൺമക്കൾ ജനിച്ചു, സൂസനും കിമ്മും. പട്ടണത്തിൽ ഒരു പുതു​മ​യാ​യി​ത്തീർന്ന അവർ ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ ഒരു യഥാർഥ അനു​ഗ്ര​ഹ​മാ​യി മാറി. കുട്ടി​കളെ ഇരുത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​കാ​വുന്ന നാലു​ച​ക്ര​വ​ണ്ടി​യും തള്ളി കല്ലുപാ​കിയ തെരു​വി​ലൂ​ടെ ഞങ്ങൾ നടക്കു​മ്പോൾ അവരെ കാണു​വാൻ ആളുകൾ പുറ​ത്തേ​ക്കു​വ​രു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഭൂമധ്യ​രേ​ഖ​യ്‌ക്കു തൊട്ടു തെക്കുള്ള റെസീ​ഫേ​യിൽ രാജ്യ​പ്ര​ഘോ​ഷ​ക​രു​ടെ ആവശ്യം വലുതാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ഞങ്ങൾ കടുത്ത ചൂടുള്ള ആ പ്രദേ​ശ​ത്തേക്കു പോയി.

1961-ൽ സൗ പൗളോ കൺ​വെൻ​ഷനു പോകുന്ന സാക്ഷി​കൾക്കു​വേണ്ടി വിമാ​ന​യാ​ത്ര ഏർപ്പാ​ടാ​ക്കാൻ മാത്രമല്ല ആ പ്രസിദ്ധ കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ എനിക്കും കൂടാൻ കഴിഞ്ഞു. പറന്നു​യർന്ന്‌ ഏകദേശം 20 മിനി​ററു കഴിഞ്ഞ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും യാത്ര​ക്കാ​രെ​യെ​ല്ലാം ക്യാബി​ന്റെ​യ​ടു​ത്തേക്ക്‌ എടു​ത്തെ​റി​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു വിമാനം പെട്ടെന്നു നേരേ താഴേക്കു മൂക്കു​കു​ത്താൻ തുടങ്ങി. വിമാ​ന​ത്തി​ന്റെ അകമാകെ തകർന്നി​രു​ന്നു; സീററു​കൾ അതിന്റെ സ്ഥാനത്തു​നി​ന്നു തെറി​ച്ചു​പോ​യി, യാത്ര​ക്കാർക്കു പരി​ക്കേ​ററു രക്തമൊ​ലി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. സന്തോ​ഷ​ക​ര​മെന്നു പറയട്ടെ, വിമാനം ഇടിച്ചി​റ​ങ്ങു​ന്ന​തൊ​ഴി​വാ​ക്കാൻ പൈല​റ​റി​നു കഴിഞ്ഞു, ഞങ്ങൾ സുരക്ഷി​ത​മാ​യി നിലത്തി​റ​ങ്ങു​ക​യും ചെയ്‌തു. ആർക്കും ഗുരു​ത​ര​മായ പരിക്കി​ല്ലാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ഞങ്ങൾക്കു മറെറാ​രു വിമാ​ന​ത്തിൽ സൗ പൗളോ​യി​ലേക്കു പോകാൻ സാധിച്ചു. ഞങ്ങൾ അത്ഭുത​ക​ര​മായ ഒരു കൺ​വെൻ​ഷൻ ആസ്വദി​ച്ചു, എന്നാൽ ഇനി ഒരിക്ക​ലും വിമാ​ന​ത്തിൽ യാത്ര​ചെ​യ്യി​ല്ലെന്നു ഞാൻ പറഞ്ഞു!

എന്നിരു​ന്നാ​ലും, കൺ​വെൻ​ഷൻ കഴിഞ്ഞു ഞാൻ വീട്ടി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ മറെറാ​രു നിയമനം എന്നെയും കാത്തു​കി​ട​ന്നി​രു​ന്നു. പൗഈ സംസ്ഥാ​നത്തു തെരേ​സി​ന​യി​ലെ കാടിന്റെ ഏററവും ഉള്ളിലാ​യി ഒരു കൺ​വെൻ​ഷൻ നടത്തേ​ണ്ട​തി​ന്റെ ചുമതല എനിക്കാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങോട്ടു വിമാ​ന​ത്തിൽ പോക​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒന്നു വിരണ്ടു​വെ​ങ്കി​ലും യഹോ​വ​യു​ടെ കരങ്ങളിൽ ആശ്രയി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു ഞാൻ നിയമനം ഏറെറ​ടു​ത്തു.

1962-ൽ റെസീ​ഫേ​യിൽവെച്ചു ഞങ്ങളുടെ മകൻ, ഗ്രെഗ്‌ ജനിച്ചു. കുടും​ബം വലുതാ​യി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​തി​നാൽ എനിക്കു മേലാൽ പയനി​യ​റിങ്‌ നടത്താൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും ഒരു ചെറിയ സഭയ്‌ക്കു​മേൽ ഒരു ക്രിയാ​ത്മ​ക​മായ സ്വാധീ​നം ചെലു​ത്താൻ എനിക്കു കഴിഞ്ഞു. ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ ഞങ്ങളോ​ടൊ​പ്പം ചേരു​വാൻ കുട്ടികൾ എല്ലായ്‌പോ​ഴും ഉത്സുക​രാ​യി​രു​ന്നു, കാരണം ഞങ്ങൾ അവർക്ക്‌ അത്‌ രസകര​മാ​ക്കി​ത്തീർത്തി​രു​ന്നു. വീട്ടു​വാ​തി​ക്കൽ സുവാർത്ത​യു​ടെ അവതരണം നടത്താൻ അവർ ഓരോ​രു​ത്തർക്കും മൂന്നു വയസ്സു തൊട്ടു കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നു. യോഗ​ങ്ങൾക്കു സംബന്ധി​ക്കു​ന്ന​തോ വയൽസേ​വ​ന​ത്തിൽ പങ്കു​കൊ​ള്ളു​ന്ന​തോ ഒരിക്ക​ലും മുടക്കാ​തി​രി​ക്കുക എന്നതു ഞങ്ങൾ ഒരു ശീലമാ​ക്കി. കുടും​ബ​ത്തിൽ ഒരാൾ രോഗി​യാ​യി​രി​ക്കു​മ്പോൾപ്പോ​ലും ഒരാൾ അയാ​ളോ​ടൊ​പ്പം വീട്ടിൽ തങ്ങും, മററു​ള്ള​വ​രെ​ല്ലാം യോഗ​ത്തി​നു സംബന്ധി​ക്കു​ക​യോ വയൽശു​ശ്രൂ​ഷ​യിൽ പങ്കു​കൊ​ള്ളു​ക​യോ ചെയ്യും.

പോയ വർഷങ്ങ​ളി​ലെ​ല്ലാം, ഒരു കുടും​ബ​മെന്ന നിലയിൽ കുട്ടി​ക​ളു​ടെ വിദ്യാ​ഭ്യാ​സ​വും ജീവി​ത​ത്തി​ലെ അവരുടെ ലക്ഷ്യങ്ങ​ളും ഞങ്ങൾ നിരന്തരം ചർച്ച ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു, യഹോ​വ​യു​ടെ സ്ഥാപന​ത്തി​ലെ ഒരു ജീവി​ത​വൃ​ത്തി​ക്കു​വേണ്ടി അവരെ ഒരുക്കി​ക്കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു അതു ചെയ്‌തത്‌. അവർ ടെലി​വി​ഷൻപോ​ലുള്ള ദുർബ​ല​പ്പെ​ടു​ത്തുന്ന സ്വാധീ​ന​ങ്ങൾക്കു വിധേ​യ​രാ​കാ​തി​രി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ ശ്രദ്ധാ​ലു​ക്ക​ളാ​യി​രു​ന്നു. കുട്ടികൾ അവരുടെ യൗവന​പ്രാ​യ​ത്തിൽ എത്തുന്ന​തു​വരെ ഞങ്ങളുടെ വീട്ടിൽ ഒരു ടിവി ഇല്ലായി​രു​ന്നു. സാമ്പത്തി​ക​ശേഷി ഉണ്ടായി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ഭൗതിക വസ്‌തു​ക്കൾകൊണ്ട്‌ അവരെ ഞങ്ങൾ ദുഷി​പ്പി​ച്ചില്ല. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, മൂന്നു​പേർക്കും കൂടി ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ ഒരു സൈക്കിൾ മാത്രമേ ഞങ്ങൾ വാങ്ങി​യു​ള്ളൂ.

ബാസ്‌ക​റ​റ്‌ബോൾ കളിക്കുക, നീന്തലി​നു പോകുക, കുടുംബ വിനോ​ദ​യാ​ത്രകൾ നടത്തുക എന്നിങ്ങ​നെ​യുള്ള സംഗതി​കൾ സാധ്യ​മാ​കു​ന്ന​ട​ത്തോ​ളം ഞങ്ങൾ ഒരുമി​ച്ചു ചെയ്‌തു. ഞങ്ങളുടെ ഉല്ലാസ​യാ​ത്ര​ക​ളൊ​ക്കെ ക്രിസ്‌തീയ കൺ​വെൻ​ഷ​നു​ക​ളിൽ പങ്കെടു​ക്കു​ന്ന​തി​നോ​ടുള്ള ബന്ധത്തി​ലോ വ്യത്യസ്‌ത രാജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലെ ബെഥേൽഭ​വ​നങ്ങൾ സന്ദർശി​ക്കു​ന്ന​തി​നോ​ടുള്ള ബന്ധത്തി​ലോ ആയിരു​ന്നു. ഞങ്ങളുടെ കുട്ടി​ക​ളു​ടെ ഹൃദയ​ത്തിൽ എന്താണു​ള്ളത്‌ എന്ന്‌ എനിക്കും ലൂസി​ക്കും പഠിക്കാൻ കഴി​യേ​ണ്ട​തിന്‌ ഈ യാത്രകൾ ഞങ്ങൾക്കു സ്വത​ന്ത്ര​മാ​യി ഒരുമി​ച്ചു സംസാ​രി​ക്കാ​നുള്ള സമയം നൽകി. ആ ഉല്ലാസ​പ്ര​ദ​മായ വർഷങ്ങൾക്കു ഞങ്ങൾ യഹോ​വ​യോ​ടു വളരെ​യ​ധി​കം നന്ദിയു​ള്ള​വ​രാണ്‌!

അവസാനം, ഭൂമധ്യ​രേ​ഖ​യ്‌ക്ക​ടുത്ത്‌ ഉഷ്‌ണ​മേ​ഖ​ലാ​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തുള്ള ഞങ്ങളുടെ പത്തു വർഷത്തെ വാസം ലൂസി​യു​ടെ ആരോ​ഗ്യ​ത്തെ ദോഷ​ക​ര​മാ​യി ബാധിച്ചു. അതു​കൊണ്ട്‌, ദക്ഷിണ​മേ​ഖ​ല​യി​ലെ പരാന സംസ്ഥാ​നത്തു ക്യൂരി​റ​റി​ബാ​യിൽ കൂടുതൽ മിതമായ കാലാ​വ​സ്ഥ​യുള്ള സ്ഥലത്തേ​ക്കുള്ള ഒരു നിയമ​ന​മാ​ററം ഞങ്ങൾ സ്വാഗതം ചെയ്‌തു.

കാനഡ​യി​ലേക്കു മടങ്ങുന്നു

ബ്രസീ​ലി​ലെ 20 വർഷങ്ങൾക്കു​ശേഷം, അതായത്‌ 1977-ൽ, എന്റെ രോഗി​യായ പിതാ​വി​നെ പരിര​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​വേണ്ടി ഞാനും ലൂസി​യും കുട്ടി​ക​ളെ​യും​കൊ​ണ്ടു കാനഡ​യി​ലേക്കു മടങ്ങി. എന്റെ കുടും​ബ​ത്തി​നു സാംസ്‌കാ​രി​ക​മാ​യി അത്‌ എന്തൊരു വ്യത്യസ്‌ത സാഹച​ര്യ​മാ​യി​രു​ന്നു! പക്ഷേ ആത്മീയ​മാ​യി ഒരു വ്യത്യാ​സ​വും ഞങ്ങൾക്ക്‌ അനുഭ​വ​പ്പെ​ട്ടി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു, കാരണം സ്‌നേ​ഹ​പൂർവ​ക​മായ ക്രിസ്‌തീയ സാഹോ​ദ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ കാര്യ​ത്തിൽ മുമ്പു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന അതേ പ്രവർത്ത​ന​രീ​തി ഞങ്ങൾ നിലനിർത്തി​യി​രു​ന്നു.

കാനഡ​യിൽ ഞങ്ങളുടെ പെൺമക്കൾ ഓരോ​രു​ത്ത​രാ​യി മുഴു​സമയ പയനിയർ ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ പ്രവേ​ശി​ച്ച​പ്പോൾ മുഴു​സമയ ശുശ്രൂഷ ഒരു കുടും​ബ​വൃ​ത്തി​യാ​യി​ത്തീർന്നു. കുടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ എല്ലാവ​രു​ടെ​യും പിന്തു​ണ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു ഞങ്ങളുടെ ഈ കുടും​ബ​സം​രം​ഭ​ത്തിന്‌. അംശകാല ജോലി​യിൽനി​ന്നുള്ള ഏതൊരു വരുമാ​ന​വും ഞങ്ങളുടെ കുടും​ബ​ത്തി​ന്റെ​യും ഞങ്ങളുടെ അങ്ങിങ്ങാ​യുള്ള പ്രദേശം പ്രവർത്തി​ച്ചു​തീർക്കാൻ ആവശ്യ​മാ​യി​രുന്ന മൂന്നു വാഹന​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ചെലവു​കൾക്കാ​യുള്ള ഫണ്ടിൽ ഇട്ടു. എല്ലാ ആഴ്‌ച​യും കുടുംബ ബൈബി​ള​ധ്യ​യ​ന​ത്തി​നു​ശേഷം ഞങ്ങളുടെ കുടും​ബ​പ​ദ്ധ​തി​കൾ ചർച്ച ചെയ്‌തു. ഞങ്ങൾ എങ്ങോട്ടു പോകു​ന്നു​വെ​ന്നും ജീവി​തം​കൊ​ണ്ടു ഞങ്ങൾ എന്താണു ചെയ്യു​ന്ന​തെ​ന്നും തിട്ട​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ഈ ചർച്ചകൾ ഓരോ​രു​ത്തർക്കും അവസര​മേകി.

മൂത്ത സഹോ​ദ​രി​മാ​രെ​പ്പോ​ലെ​തന്നെ ഞങ്ങളുടെ മകൻ ഗ്രെഗി​നും മുഴു​സമയ ശുശ്രൂ​ഷ​യാ​യി​രു​ന്നു ലാക്ക്‌. അഞ്ചു വയസ്സാ​യ​പ്പോൾ മുതൽ, ബെഥേൽ എന്നു വിളി​ക്കുന്ന സൊ​സൈ​റ​റി​യു​ടെ ഒരു ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീ​സിൽ വേല ചെയ്യാ​നുള്ള ആഗ്രഹം അവൻ പ്രകട​മാ​ക്കി. അവൻ ഒരിക്ക​ലും ആ ലക്ഷ്യം മറന്നു​ക​ള​ഞ്ഞില്ല, ഹൈസ്‌കൂൾ പാസാ​യ​ശേഷം അവൻ തന്റെ അമ്മയോ​ടും എന്നോ​ടും ഇങ്ങനെ ചോദി​ച്ചു: “ഞാൻ ബെഥേ​ലി​ലേക്ക്‌ അപേക്ഷ അയയ്‌ക്കട്ടെ?”

മകനെ പിരി​യാൻ അനുവ​ദി​ക്കു​ന്നതു ഞങ്ങളുടെ ഹൃദയ​ങ്ങളെ ഉലച്ചു​വെ​ങ്കി​ലും മടികൂ​ടാ​തെ ഞങ്ങൾ മറുപടി പറഞ്ഞു: “യഹോ​വ​യു​ടെ സ്ഥാപന​ത്തി​ന്റെ ഹൃദയ​ത്തിൽ, ബെഥേ​ലിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ കൈ നിനക്ക്‌ അനുഭ​വി​ച്ച​റി​യാൻ സാധി​ക്കു​ന്നത്ര മറെറാ​രി​ട​ത്തും ഒരിക്ക​ലും സാധി​ക്കില്ല.” രണ്ടു മാസത്തി​നു​ള്ളിൽ അവൻ കാനഡ​യി​ലെ ബെഥേ​ലി​ലേക്കു പോയി. അത്‌ 1980-ലായി​രു​ന്നു, അന്നുമു​തൽ അവൻ അവിടെ സേവി​ക്കു​ന്നു.

1980-കൾ എനിക്കും ലൂസി​ക്കും പുതിയ വെല്ലു​വി​ളി​കൾ ഉയർത്തി. ഞങ്ങൾ തുടങ്ങി​യി​ടത്തു തിരി​ച്ചെത്തി—ഞങ്ങൾ ഇരുവ​രും തനിച്ചാ​യി. അപ്പോ​ഴേ​ക്കും സൂസൻ വിവാഹം കഴിച്ചു ഭർത്താ​വു​മൊ​ത്തു പയനി​യ​റിങ്‌ നടത്തു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. കിമ്മും ഗ്രെഗും ബെഥേ​ലിൽ സേവി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ എന്തു ചെയ്യും? 1981-ൽ, ആ ചോദ്യ​ത്തി​നു പെട്ടെന്ന്‌ ഉത്തരമാ​യി, കാനഡ​യു​ടെ 2,000 കിലോ​മീ​റ​റ​റോ​ളം വിസ്‌തൃ​ത​മാ​യി കിടക്കുന്ന ഒരു പോർച്ചു​ഗീസ്‌ സർക്കി​ട്ടിൽ സേവി​ക്കാൻ ഞങ്ങളെ ക്ഷണിച്ചു. ഇപ്പോ​ഴും ഞങ്ങൾ ഈ സഞ്ചാര​വേല ആസ്വദി​ക്കു​ന്നു.

അതിനു​ശേ​ഷം കിം വിവാ​ഹി​ത​യാ​യി, ഗിലെ​യാ​ദിൽ പങ്കെടുത്ത അവൾ ഇപ്പോൾ ബ്രസീ​ലിൽ സർക്കിട്ട്‌ വേലയിൽ ഭർത്താ​വു​മൊ​ത്തു സേവി​ക്കു​ന്നു. തങ്ങളുടെ രണ്ടു കുട്ടി​കളെ നോക്കി​വ​ളർത്തി​ക്കൊണ്ട്‌ സൂസനും ഭർത്താ​വും ഇപ്പോ​ഴും കാനഡ​യിൽത്ത​ന്നെ​യാണ്‌, സൂസന്റെ ഭർത്താവു പയനി​യ​റിങ്‌ ചെയ്യുന്നു. മുഴു​സമയ ശുശ്രൂ​ഷ​യി​ലുള്ള ഞങ്ങളുടെ നിയമ​ന​ങ്ങൾനി​മി​ത്തം ഈ വർഷങ്ങ​ളിൽ ഞങ്ങളുടെ കുടും​ബം ശാരീ​രി​ക​മാ​യി അകന്നി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽപ്പോ​ലും ആത്മീയ​മാ​യും വൈകാ​രി​ക​മാ​യും ഞങ്ങൾ അടുത്തു നില​കൊ​ള്ളു​ക​യാണ്‌.

ഒരു ശുദ്ധീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെട്ട ഭൂമി​യിൽ ഞങ്ങളുടെ കുടും​ബ​വു​മൊ​ത്തു ജീവി​ക്കുന്ന ഒരു ശോഭ​ന​മായ ഭാവി​ക്കു​വേണ്ടി ഞാനും ലൂസി​യും നോക്കി​പ്പാർത്തി​രി​ക്കു​ന്നു. (2 പത്രൊസ്‌ 3:13) പുരാതന നാളിലെ മോശ​യെ​പ്പോ​ലെ, സംഖ്യാ​പു​സ്‌തകം 11:23-ലെ അലങ്കാ​ര​ചോ​ദ്യ​ത്തി​നുള്ള ഉത്തരത്തി​ന്റെ സത്യാവസ്ഥ ഞങ്ങൾ നേരിട്ട്‌ അനുഭ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു: “യഹോ​വ​യു​ടെ കൈ കുറു​താ​യി​പ്പോ​യോ? എന്റെ വചനം നിവൃ​ത്തി​യാ​കു​മോ ഇല്ലയോ എന്നു നീ ഇപ്പോൾ കാണും.” തീർച്ച​യാ​യും, തങ്ങളുടെ മുഴു​ഹൃ​ദ​യ​ത്തോ​ടെ​യുള്ള സേവന​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ തന്റെ ദാസൻമാ​രെ അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്ന​തിൽനി​ന്നു യഹോ​വയെ തടയാൻ യാതൊ​ന്നി​നും കഴിയില്ല.

[25-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഭാര്യ ലൂസി​യു​മൊത്ത്‌