വാച്ച്ടവര്‍ ഓണ്‍ലൈന്‍ ലൈബ്രറി
വാച്ച്ടവര്‍
ഓണ്‍ലൈന്‍ ലൈബ്രറി
മലയാളം
  • ബൈബിൾ
  • പ്രസിദ്ധീകരണങ്ങൾ
  • യോഗങ്ങൾ
  • w98 5/15 പേ. 28-31
  • എന്താണ്‌—തൽമൂദ്‌?

ഇപ്പോൾ തിരഞ്ഞതിന് ഒരു വീഡിയോയും ലഭ്യമല്ല

ക്ഷമിക്കണം, വീഡിയോ ലോഡ് ചെയ്യുന്നതിൽ ഒരു പിശകുണ്ടായി.

  • എന്താണ്‌—തൽമൂദ്‌?
  • വീക്ഷാഗോപുരം—1998
  • ഉപതലക്കെട്ടുകള്‍
  • സമാനമായ വിവരം
  • തൽമൂ​ദി​ന്റെ സൃഷ്ടി
  • രണ്ടു തൽമൂ​ദു​ക​ളു​ടെ സൃഷ്ടി
  • തൽമൂദ്‌ എന്താണു നേടി​യത്‌?
  • താൽമൂദ്‌
    പദാവലി
  • മിഷ്‌നായും ദൈവം മോശയ്‌ക്കു നൽകിയ ന്യായപ്രമാണവും
    വീക്ഷാഗോപുരം—1997
  • മിഷ്‌നാ
    പദാവലി
  • അലിഖിത നിയമം—അതു രേഖപ്പെടുത്തപ്പെട്ടത്‌ എന്തുകൊണ്ട്‌?
    വീക്ഷാഗോപുരം—1999
കൂടുതൽ കാണുക
വീക്ഷാഗോപുരം—1998
w98 5/15 പേ. 28-31

എന്താണ്‌—തൽമൂദ്‌?

“തൽമൂദ്‌ നിസ്സം​ശ​യ​മാ​യും എക്കാല​ത്തെ​യും അതി​ശ്രേഷ്‌ഠ സാഹിത്യ സൃഷ്ടി​ക​ളിൽ ഒന്നാണ്‌.”—ദ യൂണി​വേ​ഴ്‌സൽ ജൂയിഷ്‌ എൻ​സൈ​ക്ലോ​പീ​ഡിയ.

“മാനവ​രാ​ശി​യു​ടെ ബൗദ്ധിക നേട്ടങ്ങ​ളിൽ ഒന്നാണ്‌ [തൽമൂദ്‌]. മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ സുക്ഷ്‌മ​ശ്രദ്ധ ആവശ്യ​മായ, അർഥസ​മ്പു​ഷ്ട​വും ദുർഗ്ര​ഹ​വു​മായ അത്‌ ഒന്നര സഹസ്രാ​ബ്ദ​കാ​ലം അതിസ​മർഥ മനസ്സു​കളെ തിരക്കു​ള്ള​താ​ക്കി നിർത്തി.”—യഹൂദ പണ്ഡിത​നും ഗ്രന്ഥകാ​ര​നു​മായ ജേക്കബ്‌ നൊയി​സ്‌നർ.

“യഹൂദ ജീവി​ത​ധാ​ര​യു​ടെ ആത്മീയ​വും ബൗദ്ധി​ക​വു​മായ മുഴു ചട്ടക്കൂ​ടി​നെ​യും പിന്താ​ങ്ങുന്ന [യഹൂദ​മ​ത​ത്തി​ന്റെ] നെടും​തൂ​ണാണ്‌ തൽമൂദ്‌.”—തൽമൂദ്യ പണ്ഡിത​നും റബ്ബിയു​മായ ആഡിൻ സ്റ്റൈൻസോൾട്ട്‌സ്‌.

തൽമൂ​ദി​നു നൂറ്റാ​ണ്ടു​ക​ളാ​യി യഹൂദ​രു​ടെ​മേൽ ഗണ്യമായ സ്വാധീ​ന​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നതിൽ സംശയ​മില്ല. എന്നിരു​ന്നാ​ലും മുകളിൽ ഉദ്ധരിച്ച പ്രശം​സ​ക​ളിൽനി​ന്നു വ്യത്യ​സ്‌ത​മാ​യി, തൽമൂദ്‌ അപലപി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും “നിഗൂ​ഢ​ത​യു​ടെ​യും കൂടി​ക്കു​ഴഞ്ഞ ആശയങ്ങ​ളു​ടെ​യും ഒരു സമുദ്ര”മെന്നു വിളി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തി​ട്ടുണ്ട്‌. പിശാ​ചി​ന്റെ ദൈവ​ദൂ​ഷ​ണ​പ​ര​മായ കൃതി​യെന്നു പോലും അതിനെ വിളി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. പാപ്പാ​യു​ടെ ആജ്ഞപ്ര​കാ​രം അത്‌ ആവർത്തി​ച്ചാ​വർത്തിച്ച്‌ സെൻസർ ചെയ്യു​ക​യും കണ്ടു​കെ​ട്ടു​ക​യും യൂറോ​പ്പി​ലെ പൊതു​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളിൽ കൂട്ടി​യിട്ട്‌ കത്തിക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​ട്ടുണ്ട്‌.

ഇത്രയ​ധി​കം തർക്കത്തി​നു വഴി​തെ​ളി​ച്ചി​ട്ടുള്ള ഈ കൃതി വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ എന്താണ്‌? യഹൂദ കൃതി​ക​ളിൽ തൽമൂ​ദി​നെ അനന്യ​സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​ക്കു​ന്നത്‌ എന്താണ്‌? എന്തിനാണ്‌ അത്‌ എഴുത​പ്പെ​ട്ടത്‌? യഹൂദ​മ​ത​ത്തിൽ അത്‌ ഇത്രയ​ധി​കം പ്രഭാവം ചെലു​ത്തി​യത്‌ എങ്ങനെ? യഹൂദ​ര​ല്ലാ​ത്ത​വരെ സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം അതിന്‌ എന്തെങ്കി​ലും അർഥമു​ണ്ടോ?

പൊ.യു. 70-ൽ യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ലെ ആലയം നശിപ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തി​നെ തുടർന്നു​വന്ന 150 വർഷക്കാ​ല​യ​ള​വിൽ ഇസ്രാ​യേ​ലി​ലെ​മ്പാ​ടു​മു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന റബ്ബിമാ​രായ ഗുരു​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ വിദ്യാ​പീ​ഠങ്ങൾ യഹൂദ​പാ​ര​മ്പ​ര്യം നിലനിർത്തു​ന്ന​തിന്‌ ഒരു പുതിയ അടിസ്ഥാ​നം തേടി. അവർ സംവാദം നടത്തി തങ്ങളുടെ അലിഖിത നിയമ​ത്തി​ന്റെ വ്യത്യസ്‌ത പാരമ്പ​ര്യ​ങ്ങൾ സമന്വ​യി​പ്പി​ച്ചു. ആ അടിസ്ഥാ​ന​ത്തിൽ നിന്നു​കൊണ്ട്‌ അവർ യഹൂദ​മ​ത​ത്തി​നു പുത്തൻ പരിധി​ക​ളും വ്യവസ്ഥ​ക​ളും വെച്ചു. ഒരു ആലയമി​ല്ലാ​തെ​തന്നെ വിശു​ദ്ധി​യുള്ള അനുദിന ജീവി​ത​ത്തി​നു മാർഗ​നിർദേശം നൽകു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഈ പുതിയ ആത്മീയ ചട്ടക്കൂട്‌ മിഷ്‌നാ​യിൽ വിവരി​ച്ചി​രു​ന്നു. പൊ.യു. മൂന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ ആരംഭ​ത്തിൽ ജൂഡാ ഹനസി​യാണ്‌ അതു സമാഹ​രി​ച്ചത്‌.a

ബൈബിൾ സംബന്ധ​മായ പരാമർശ​ങ്ങ​ളു​ടെ അടിസ്ഥാ​ന​ത്തിൽ വേരൂ​ന്നാൻ ശ്രമി​ക്കാ​തെ മിഷ്‌നാ അതിൽത്തന്നെ സമ്പൂർണ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതിന്റെ ചർച്ചാ​രീ​തി​യും എബ്രാ​യ​ശൈ​ലി​യും അനന്യ​സാ​ധാ​ര​ണ​വും ബൈബിൾ പാഠത്തിൽനി​ന്നു വ്യത്യ​സ്‌ത​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. മിഷ്‌നാ​യിൽ ഉദ്ധരി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന റബ്ബിമാ​രു​ടെ തീരു​മാ​നങ്ങൾ എല്ലായി​ട​ത്തു​മുള്ള യഹൂദ​രു​ടെ അനുദിന ജീവി​തത്തെ സ്വാധീ​നി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ജേക്കബ്‌ നൊയി​സ്‌നർ വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ ഇങ്ങനെ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു: “മിഷ്‌നാ ഇസ്രാ​യേ​ലി​ന്റെ ഭരണഘ​ട​ന​യാ​യി ഉതകി. . . . അത്‌ അതിന്റെ നിയമ​ങ്ങ​ളോ​ടുള്ള യോജി​പ്പും പൊരു​ത്ത​വും ആവശ്യ​പ്പെട്ടു.”

മിഷ്‌നാ​യിൽ ഉദ്ധരി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന ഗുരു​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ അധികാ​രം വെളി​പ്പെ​ടു​ത്ത​പ്പെട്ട തിരു​വെ​ഴു​ത്തി​നു തുല്യ​മാ​ണോ​യെന്ന്‌ ആരെങ്കി​ലും ചോദ്യം ചെയ്‌താ​ലോ? മിഷ്‌നാ​യിൽ കാണ​പ്പെ​ടുന്ന റ്റാനാ​യി​മി​ന്റെ (അലിഖിത നിയ​മോ​പ​ദേ​ഷ്ടാ​ക്ക​ളു​ടെ) ഉപദേ​ശങ്ങൾ എബ്രായ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളു​മാ​യി പൂർണ യോജി​പ്പി​ലാ​ണെന്ന്‌ റബ്ബിമാർ കാട്ടി​ക്കൊ​ടു​ക്ക​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. കൂടു​ത​ലായ ഭാഷ്യം ആവശ്യ​മാ​യി​വന്നു. മിഷ്‌നാ വിശദീ​ക​രി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ക​യും അതിനെ ന്യായീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും അത്‌ സീനായ്‌ മലയിൽ മോശ​യ്‌ക്കു നൽകിയ ന്യായ​പ്ര​മാ​ണ​ത്തിൽനിന്ന്‌ ഉണ്ടായ​താ​ണെന്നു തെളി​യി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യേ​ണ്ടത്‌ ആവശ്യ​മാ​യി അവർക്കു തോന്നി. അലിഖിത നിയമ​ത്തി​ന്റെ​യും ലിഖിത നിയമ​ത്തി​ന്റെ​യും സ്വഭാ​വ​വും ഉദ്ദേശ്യ​വും ഒന്നുത​ന്നെ​യാ​ണെന്നു തെളി​യി​ക്കാൻ തങ്ങൾ നിർബ​ന്ധി​ത​രാ​ണെന്ന്‌ റബ്ബിമാർക്കു തോന്നി. യഹൂദ​മതം സംബന്ധി​ച്ചുള്ള അന്തിമ വാക്കാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം മിഷ്‌നാ മതചർച്ച​യ്‌ക്കും സംവാ​ദ​ത്തി​നു​മുള്ള ഒരു പുതിയ അടിസ്ഥാ​ന​മാ​യി​ത്തീർന്നു.

തൽമൂ​ദി​ന്റെ സൃഷ്ടി

ഈ പുതിയ വെല്ലു​വി​ളി ഏറ്റെടുത്ത റബ്ബിമാർ മിഷ്‌നാ​യു​ടെ ആമോ​റാ​യിം—“വ്യാഖ്യാ​താ​ക്കൾ” അഥവാ “വിശദ​മാ​ക്കു​ന്നവർ”—എന്നറി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. ഓരോ വിദ്യാ​പീ​ഠ​വും ഒരു പ്രമുഖ റബ്ബിയെ കേന്ദ്രീ​ക​രി​ച്ചു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്നു. പണ്ഡിത​ന്മാ​രു​ടെ​യും വിദ്യാർഥി​ക​ളു​ടെ​യും ഒരു കൊച്ചു​സം​ഘം വർഷത്തി​ലു​ട​നീ​ളം ചർച്ച നടത്തി​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ അതി​പ്ര​ധാന ചർച്ചകൾ വർഷത്തിൽ രണ്ടു പ്രാവ​ശ്യ​മാണ്‌ നടത്തി​യി​രു​ന്നത്‌. ആദാർ, ഏലൂൽ എന്നീ മാസങ്ങ​ളി​ലാ​യി​രു​ന്നു അവ. ആ മാസങ്ങ​ളിൽ കൃഷി​പ്പ​ണി​കൾ കുറവാ​യി​രു​ന്നു, തന്നെയു​മല്ല നൂറു​ക​ണ​ക്കി​നോ ആയിര​ക്ക​ണ​ക്കി​നോ പേർക്ക്‌ ആ ചർച്ചക​ളിൽ സംബന്ധി​ക്കാൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നു​താ​നും.

ആഡിൻ സ്റ്റൈൻസോൾട്ട്‌സ്‌ ഇങ്ങനെ വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു: “വിദ്യാ​പീ​ഠ​ത്തി​ന്റെ തലവൻ കസേര​യി​ലോ പ്രത്യേ​ക​മായ വിരി​പ്പി​ലോ ഇരുന്ന്‌ ആധ്യക്ഷ്യം വഹിക്കും. അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ അഭിമു​ഖ​മാ​യി മുൻനി​ര​യിൽ പ്രമുഖ പണ്ഡിത​ന്മാർ ഇരിക്കും. അവർക്കൊ​പ്പം അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ സഹകാ​രി​ക​ളോ സമർഥ​രായ വിദ്യാർഥി​ക​ളോ ഉണ്ടായി​രി​ക്കും. അവർക്കു പിന്നി​ലാ​യി മറ്റു പണ്ഡിത​ന്മാ​രും ഇരിക്കും. . . . [പ്രാധാ​ന്യ​മ​നു​സ​രിച്ച്‌] സൂക്ഷ്‌മ​മാ​യി നിർവ​ചി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന മേൽക്കോ​യ്‌മ​യു​ടെ അടിസ്ഥാ​ന​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു ഇരുപ്പി​ന്റെ ക്രമം.” മിഷ്‌നാ​യു​ടെ ഒരു ഭാഗം ആവർത്തി​ച്ചാ​വർത്തിച്ച്‌ ഉരുവി​ടു​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നിട്ട്‌ ഈ ഭാഗം റ്റാനാ​യിം സമാഹ​രി​ച്ച​തും മിഷ്‌നാ​യു​ടെ ഭാഗമ​ല്ലാ​ത്ത​തു​മായ സമാന്ത​ര​മോ അനുബ​ന്ധ​മോ ആയ വിവര​ങ്ങ​ളു​മാ​യി താരത​മ്യം ചെയ്യും. അങ്ങനെ വിശക​ല​ന​പ്ര​ക്രിയ തുടങ്ങു​ക​യാ​യി. ചോദ്യ​ങ്ങൾ ഉന്നയി​ച്ചും വിരു​ദ്ധാ​ശ​യങ്ങൾ അപഗ്ര​ഥി​ച്ചും ഉപദേ​ശങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള ആന്തരിക പൊരു​ത്തം കണ്ടെത്തു​മാ​യി​രു​ന്നു. റബ്ബിമാ​രു​ടെ ഉപദേ​ശ​ങ്ങളെ പിന്താ​ങ്ങു​ന്ന​തിന്‌ എബ്രായ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽനി​ന്നുള്ള തെളി​വു​വാ​ക്യ​ങ്ങൾ ആധാര​മാ​യി എടുത്തി​രു​ന്നു.

സൂക്ഷ്‌മ സ്വഭാ​വ​മു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, ഈ ചർച്ചകൾ തീവ്ര​വും ചില​പ്പോൾ പ്രക്ഷു​ബ്ധ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. സംവാ​ദ​ത്തി​നി​ട​യിൽ റബ്ബിമാ​രു​ടെ വായിൽനി​ന്നു വരുന്ന “തീപ്പൊ​രി” പ്രയോ​ഗ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു തൽമൂ​ദിൽ ഉദ്ധരി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന ഒരു പണ്ഡിതൻ പറയു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. (ഹ്യൂലിൻ 137ബി, ബാബി​ലോ​ണി​യൻ തൽമൂദ്‌) ആ നടപടി​ക്ര​മ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ സ്റ്റൈൻസോൾട്ട്‌സ്‌ ഇങ്ങനെ പറയുന്നു: “വിദ്യാ​പീ​ഠ​ത്തി​ന്റെ തലവൻ അല്ലെങ്കിൽ പ്രസം​ഗ​ക​നായ ഗുരു പ്രശ്‌നങ്ങൾ സംബന്ധിച്ച്‌ സ്വന്തം വ്യാഖ്യാ​നങ്ങൾ നൽകും. സദസ്സി​ലി​രി​ക്കുന്ന പണ്ഡിത​ന്മാർ മറ്റ്‌ ഉറവി​ട​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ഭാഷ്യ​കർത്താ​ക്ക​ളു​ടെ​യും തങ്ങളു​ടെ​തന്നെ യുക്തി​പ​ര​മായ നിഗമ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും അടിസ്ഥാ​ന​ത്തിൽ അദ്ദേഹ​ത്തി​നു നേരെ ചോദ്യ​ശ​ര​ങ്ങ​ളെ​റി​യും. ചില​പ്പോൾ സംവാദം ഹ്രസ്വ​നേ​രമേ കാണൂ. ചില പ്രത്യേക ചോദ്യ​ങ്ങൾക്കു കണിശ​വും വ്യക്തവു​മായ പ്രതി​ക​രണം നൽകേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു. വേറെ ചില കേസു​ക​ളിൽ മറ്റു പണ്ഡിത​ന്മാർ പകരനിർദേ​ശങ്ങൾ നൽകും. അങ്ങനെ വമ്പിച്ച ഒരു സംവാദം തുടങ്ങു​ക​യാ​യി.” സദസ്സി​ലി​രി​ക്കുന്ന ആർക്കും യഥേഷ്ടം പങ്കെടു​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഈ ചർച്ചക​ളിൽ വ്യക്തമാ​ക്കിയ വിവാ​ദ​വി​ഷ​യങ്ങൾ മറ്റു പണ്ഡിത​ന്മാ​രു​ടെ വിശക​ല​ന​ത്തി​നാ​യി മറ്റു വിദ്യാ​പീ​ഠ​ങ്ങ​ളി​ലേക്ക്‌ അയയ്‌ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു.

എങ്കിലും, ഈ ചർച്ചകൾ നിയമ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള അന്തമി​ല്ലാത്ത സംവാ​ദ​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നില്ല. യഹൂദ​രു​ടെ മതപര​മായ ജീവി​ത​ത്തോ​ടു ബന്ധപ്പെട്ട വ്യവസ്ഥ​ക​ളെ​യും ചട്ടങ്ങ​ളെ​യും കുറിച്ചു പ്രതി​പാ​ദി​ക്കുന്ന നിയമ​പ​ര​മായ കാര്യങ്ങൾ ഹാലാക്ക എന്നു വിളി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. “പോകുക” എന്നർഥ​മുള്ള എബ്രായ ധാതു​വിൽനി​ന്നു വരുന്ന ഈ പദം ‘ഒരുവൻ അനുസ​രി​ച്ചു​പോ​കേണ്ട ജീവി​ത​ഗതി’യെ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. മറ്റുള്ള എല്ലാക്കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളും—റബ്ബിമാ​രെ​യും ബൈബിൾ കഥാപാ​ത്ര​ങ്ങ​ളെ​യും കുറി​ച്ചുള്ള കഥകളും ജ്ഞാന​മൊ​ഴി​ക​ളും വിശ്വാ​സ​ത്തെ​യും തത്ത്വചി​ന്ത​യെ​യും കുറി​ച്ചുള്ള ആശയങ്ങ​ളും—ഹഗാദ എന്നാണു വിളി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നത്‌. “പറയുക” എന്നർഥ​മുള്ള എബ്രായ ധാതു​വിൽനി​ന്നു വരുന്ന​താണ്‌ ആ പദം. റബ്ബിമാ​രു​ടെ സംവാ​ദ​ങ്ങ​ളിൽ ഹാലാ​ക്ക​യും ഹഗാദ​യും ഇഴകോർത്തു​കി​ട​ന്നി​രു​ന്നു.

തൽമൂ​ദി​ന്റെ ലോകം (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ മോറിസ്‌ ആഡ്‌ലർ ഇങ്ങനെ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു: “ജ്ഞാനി​യായ ഒരു അധ്യാ​പകൻ ഇടയ്‌ക്കു കയറി ദീർഘ​വും ദുഷ്‌ക​ര​വു​മായ ഒരു നിയമ ചർച്ചയെ അത്ര ദുഷ്‌ക​ര​മ​ല്ലാ​ത്ത​തും കൂടുതൽ പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ജ​ന​ക​വു​മായ ഒരു വിഷയ​ത്തി​ലേക്കു തിരി​ച്ചു​വി​ടു​മാ​യി​രു​ന്നു. . . . അങ്ങനെ, കെട്ടു​ക​ഥ​യും ചരി​ത്ര​വും, സമകാ​ലി​ക​ശാ​സ്‌ത്ര​വും നാടോ​ടി​ക്ക​ഥ​ക​ളും, ബൈബിൾസം​ബ​ന്ധ​മായ വിശദീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളും ജീവി​ത​ക​ഥ​ക​ളും, മതപ്ര​സം​ഗ​വും ദൈവ​ശാ​സ്‌ത്ര​വും തുന്നി​ച്ചേർത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യി നാം കണ്ടെത്തു​ന്നു. വിദ്യാ​പീ​ഠ​ത്തി​ലെ രീതികൾ സംബന്ധിച്ച്‌ പരിച​യ​മി​ല്ലാത്ത ഒരാൾക്ക്‌ അത്‌ അസംഘ​ടി​ത​മായ വിവര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഒരു വിചിത്ര സഞ്ചയമാ​യേ തോന്നൂ.” വിദ്യാ​പീ​ഠ​ത്തി​ലെ പണ്ഡിത​ന്മാ​രെ സംബന്ധി​ച്ചാ​ണെ​ങ്കിൽ, അത്തരം വിഷയ​വ്യ​തി​യാ​ന​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം ഉദ്ദേശ്യ​ത്തോ​ടെ ഉള്ളതാ​യി​രു​ന്നു​വെന്ന്‌ മാത്രമല്ല ചർച്ചാ​വി​ഷ​യ​ത്തോ​ടു ബന്ധപ്പെ​ട്ട​തു​മാ​യി​രു​ന്നു. റബ്ബിമാ​രു​ടെ വിദ്യാ​പീ​ഠ​ങ്ങ​ളിൽ നിർമാ​ണ​ത്തി​ലി​രുന്ന ഒരു പുത്തൻ ഘടനയു​ടെ നിർമാ​ണ​ക്ക​ല്ലു​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു ഹാലാ​ക്ക​യും ഹഗാദ​യും.

രണ്ടു തൽമൂ​ദു​ക​ളു​ടെ സൃഷ്ടി

പിന്നീട്‌, റബ്ബിമാ​രു​ടെ പാലസ്‌തീ​നി​ലെ പ്രമുഖ കേന്ദ്രം തിബെ​ര്യാ​സി​ലേക്കു മാറ്റി. സെഫോ​രിസ്‌, കൈസര്യ, ലിഡ്ഡ എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളിൽ മറ്റ്‌ പ്രമുഖ വിദ്യാ​പീ​ഠങ്ങൾ സ്ഥാപി​ക്ക​പ്പെട്ടു. സാമ്പത്തി​കാ​വ​സ്ഥ​യ്‌ക്കു നേരിട്ട തകർച്ച, നിരന്ത​ര​മായ രാഷ്‌ട്രീയ അസ്ഥിരത, ഒടുവിൽ വിശ്വാ​സ​ത്യാ​ഗി​ക​ളായ ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​ക​ളിൽനി​ന്നു​ണ്ടായ സമ്മർദ​വും പീഡന​വും യഹൂദ​ന്മാർ ധാരാ​ള​മു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന കിഴക്കുള്ള മറ്റൊരു കേന്ദ്ര​ത്തി​ലേക്ക്‌—ബാബി​ലോ​ണി​യ​യി​ലേക്ക്‌—കുടി​യേ​റാൻ വഴി​തെ​ളി​ച്ചു.

പാലസ്‌തീൻ വിദ്യാ​പീ​ഠ​ങ്ങ​ളി​ലെ പ്രമുഖ റബ്ബിമാ​രു​ടെ കീഴിൽ പഠിക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി ബാബി​ലോ​ണി​യ​യിൽനി​ന്നുള്ള വിദ്യാർഥി​കൾ നൂറ്റാ​ണ്ടു​ക​ളാ​യി പാലസ്‌തീ​നി​ലേക്കു വന്നിരു​ന്നു. അവരിൽപ്പെട്ട ഒരുവ​നാ​യി​രു​ന്നു ആബ ബെൻ ഇബോ. അദ്ദേഹം ആബ ആരിക്കാ—പൊക്ക​മുള്ള ആബ എന്നർഥം—എന്നും വിളി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. പിന്നീട്‌ വെറും റാബ്‌ എന്നു വിളി​ക്ക​പ്പെ​ടാ​നി​ട​യാ​യി. അദ്ദേഹം ജൂഡാ ഹനസി​യു​ടെ കീഴിൽ പഠിച്ച​തി​നു​ശേഷം പൊ.യു. 219-ൽ ബാബി​ലോ​ണി​യ​യി​ലേക്കു മടങ്ങി​പ്പോ​യി. ബാബി​ലോ​ണി​യ​യി​ലെ യഹൂദ​സ​മൂ​ഹത്തെ സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം ആത്മീയ പ്രാധാ​ന്യം സംബന്ധിച്ച്‌ ഒരു വഴിത്തി​രി​വാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. പണ്ഡിത​ന്മാർ കുറവാ​ണെ​ങ്കി​ലും അനേകം യഹൂദ​ന്മാ​രുള്ള ഒരു പ്രദേ​ശ​മായ സൂറയിൽ അദ്ദേഹം ഒരു വിദ്യാ​പീ​ഠം സ്ഥാപിച്ചു. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഖ്യാതി നിമിത്തം 1,200 വിദ്യാർഥി​കൾ അവിടെ പതിവാ​യി വന്നിരു​ന്നു. ആദാർ, ഏലൂൽ എന്നീ യഹൂദ​മാ​സ​ങ്ങ​ളിൽ വേറെ​യും ആയിരങ്ങൾ അവിടെ വരുമാ​യി​രു​ന്നു. റാബിന്റെ പ്രമുഖ സമകാ​ലി​ക​നായ സാമുവൽ, നെഹാർഡി​യ​യിൽ ഒരു വിദ്യാ​പീ​ഠം സ്ഥാപിച്ചു. പൂം​ബെ​ഡി​ഥാ​യി​ലും മെഹോ​സാ​യി​ലും മറ്റു പ്രധാ​ന​പ്പെട്ട വിദ്യാ​പീ​ഠങ്ങൾ രൂപം​കൊ​ണ്ടു.

ഇപ്പോൾ പാലസ്‌തീ​നി​ലേക്കു പോകേണ്ട ആവശ്യ​മി​ല്ലാ​താ​യി. കാരണം, ഒരുവനു ബാബി​ലോ​ണി​ലെ മഹാപ​ണ്ഡി​ത​ന്മാ​രു​ടെ കീഴിൽ പഠിക്കാൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു വ്യത്യസ്‌ത പാഠമാ​യുള്ള മിഷ്‌നാ​യു​ടെ രൂപവ​ത്‌ക​രണം ബാബി​ലോ​ന്യ വിദ്യാ​പീ​ഠ​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നുള്ള സമ്പൂർണ സ്വാത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​നു വഴി​യൊ​രു​ക്കി. പാലസ്‌തീ​നി​ലും ബാബി​ലോ​ണി​യ​യി​ലും അവലം​ബി​ച്ചു​പോ​ന്നത്‌ വ്യത്യസ്‌ത പഠനരീ​തി​ക​ളും സമ്പ്രദാ​യ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, തുടർച്ച​യാ​യുള്ള ആശയവി​നി​മ​യ​വും അധ്യാ​പകർ ഈ രണ്ടു വിദ്യാ​പീ​ഠ​ങ്ങ​ളി​ലും മാറി​മാ​റി പഠിപ്പി​ച്ച​തും അവയുടെ ഐക്യം കാത്തു​സൂ​ക്ഷി​ച്ചു.

പൊ.യു. നാലാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ അവസാ​ന​ത്തി​ലും അഞ്ചാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ ആരംഭ​ത്തി​ലും പാലസ്‌തീ​നി​ലുള്ള യഹൂദ​ന്മാ​രെ സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം അവസ്ഥ വളരെ ദുഷ്‌ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. ഉദിച്ചു​യർന്ന വിശ്വാ​സ​ത്യാ​ഗി​യായ ക്രൈ​സ്‌ത​വ​ലോ​ക​ത്തി​ന്റെ കീഴിലെ വിലക്കു​ക​ളും പീഡന​വും നിമിത്തം പൊ.യു. 425-നോട​ടുത്ത്‌ സെൻഹെ​ദ്രി​മും നസിയു​ടെ (ഗോ​ത്ര​പി​താ​വി​ന്റെ) സ്ഥാനവും നീക്കം ചെയ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​ലേക്കു നയിച്ചു. അതു​കൊണ്ട്‌ പാലസ്‌തീ​നി​യൻ ആമോ​റാ​യിം പരിര​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു​വെന്ന്‌ ഉറപ്പാ​ക്കാൻ ഈ വിദ്യാ​പീ​ഠ​ങ്ങ​ളി​ലെ സംവാ​ദ​ങ്ങ​ളു​ടെ സംഗ്രഹം ഒറ്റ കൃതി​യി​ലാ​ക്കി ഏകീക​രി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. പൊ.യു. നാലാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ രണ്ടാം പകുതി​യിൽ ധൃതി​പി​ടിച്ച്‌ സമാഹ​രിച്ച ഈ കൃതി പാലസ്‌തീ​നി​യൻ തൽമൂദ്‌b എന്നറി​യ​പ്പെട്ടു.

പാലസ്‌തീ​നി​ലെ വിദ്യാ​പീ​ഠ​ങ്ങൾക്ക്‌ അപക്ഷയം സംഭവി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​പ്പോൾ ബാബി​ലോ​ണി​യ​യി​ലെ ആമോ​റാ​യിം അവരുടെ കഴിവു​ക​ളു​ടെ പാരമ്യ​ത്തിൽ എത്തുക​യാ​യി​രു​ന്നു. ആബയെ​യും റാബാ​യും സംവാ​ദ​ത​ലത്തെ സങ്കീർണ​വും നിഗൂ​ഢ​വു​മായ തർക്കത്തി​ലെ​ത്തി​ച്ചു. പിന്നീട്‌ തൽമൂ​ദി​ന്റെ വിശക​ല​ന​ത്തിന്‌ ആ രീതി ഒരു മാതൃ​ക​യാ​യി​ത്തീർന്നു. അതിനു​ശേഷം, സൂറയി​ലെ വിദ്യാ​പീ​ഠ​ത്തി​ന്റെ തലവനായ ആഷി (പൊ.യു. 371-427) സംവാ​ദ​ങ്ങ​ളു​ടെ രേഖകൾ സമാഹ​രിച്ച്‌ എഡിറ്റ്‌ ചെയ്യാൻ തുടങ്ങി. “അസംഘ​ടി​ത​മാ​യി കിടന്നി​രുന്ന അലിഖിത വിവര​സ​ഞ്ചയം വിസ്‌മ​രി​ക്ക​പ്പെട്ടു പോകു​ന്ന​തി​ന്റെ അപകടത്തെ ഭയന്നാണ്‌” അദ്ദേഹം അങ്ങനെ ചെയ്‌ത​തെന്ന്‌ സ്റ്റൈൻസോൾട്ട്‌സ്‌ പറയുന്നു.

വിവര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഈ മഹാസ​ഞ്ചയം ഒരു മനുഷ്യ​നോ ഒരു തലമു​റ​യ്‌ക്കോ ഏകീക​രി​ക്കാൻ കഴിയു​ന്ന​തി​ലും അധിക​മാ​യി​രു​ന്നു. പൊ.യു. അഞ്ചാം നൂറ്റാ​ണ്ടിൽ ആമോ​റാ​യിം കാലഘട്ടം ബാബി​ലോ​ണി​യ​യിൽ അസ്‌ത​മി​ച്ചു. എങ്കിലും, ബാബി​ലോ​ണി​യൻ തൽമൂ​ദി​ന്റെ അവസാന പണി, സാബോ​റാ​യിം—ഈ അരാമ്യ പദത്തിന്റെ അർഥം “വിശദ​മാ​ക്കു​ന്നവർ” അഥവാ “അഭി​പ്രാ​യ​മു​ള്ളവർ” എന്നാണ്‌—എന്നു വിളി​ക്ക​പ്പെട്ട ഒരു കൂട്ടമാ​ളു​കൾ പൊ.യു. ആറാം നൂറ്റാ​ണ്ടു​വരെ ചെയ്‌തു​പോ​ന്നു. അവസാ​ന​മാ​യി പരിഷ്‌ക​രി​ച്ചവർ പരസ്‌പ​ര​ബ​ന്ധ​മി​ല്ലാത്ത ഭാഗങ്ങളെ നൂറ്റാ​ണ്ടു​കൾ നീണ്ടു​നിന്ന റബ്ബിമാ​രു​ടെ സംവാ​ദ​ത്തോ​ടു കൂട്ടി​ച്ചേർത്തു. അങ്ങനെ, മറ്റെല്ലാ യഹൂദ ലിഖി​ത​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നും ബാബി​ലോ​ണി​യൻ തൽമൂ​ദി​നെ വിശേ​ഷ​ത​ര​മാ​ക്കി നിർത്തുന്ന ശൈലി​യും ഘടനയും അതിനു നൽകി.

തൽമൂദ്‌ എന്താണു നേടി​യത്‌?

എബ്രായ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ വന്ന അതേ ഉറവിൽനി​ന്നു​ത​ന്നെ​യാ​ണു മിഷ്‌നാ​യും വന്നിരി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു തെളി​യി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ തൽമൂ​ദി​ന്റെ റബ്ബിമാർ കച്ചകെ​ട്ടി​യി​റങ്ങി. എന്തിന്‌? ജേക്കബ്‌ നൊയി​സ്‌നർ ഇപ്രകാ​രം പറയുന്നു: “പ്രഖ്യാ​പിത വിവാ​ദ​വി​ഷയം മിഷ്‌നാ​യ്‌ക്കുള്ള സ്ഥാനമാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ കാതലായ സംഗതി ഗുരു​വി​ന്റെ​തന്നെ അധികാ​ര​മാ​യി​രു​ന്നു.” ഈ അധികാ​രം അരക്കി​ട്ടു​റ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി മിഷ്‌നാ​യു​ടെ ഓരോ വരിയും, ചില​പ്പോൾ ഓരോ വാക്കു​പോ​ലും, പരി​ശോ​ധി​ക്കു​ക​യും വെല്ലു​വി​ളി​ക്കു​ക​യും വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും ഒരേ രീതി​യിൽ അനുരൂ​പ​മാ​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഈ വിധത്തിൽ റബ്ബിമാർ “മിഷ്‌നാ​യു​ടെ കേന്ദ്രാ​ശ​യത്തെ ഒന്നിൽനിന്ന്‌ മറ്റൊ​ന്നി​ലേക്കു തിരി​ച്ചു​വി​ട്ടു” എന്ന്‌ നൊയി​സ്‌നർ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. പൂർണ​മായ കൃതി​യെന്ന നിലയിൽ ഉളവാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​താ​ണെ​ങ്കി​ലും, മിഷ്‌നാ​യെ കീറി​മു​റി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. ഈ പ്രക്രി​യ​യിൽ അതു പുനഃ​സൃ​ഷ്ടി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും പുനർനിർവ​ചി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഈ പുതിയ കൃതി—തൽമൂദ്‌—റബ്ബിമാ​രു​ടെ ഉദ്ദേശ്യ​ത്തി​നു​തകി. അത്‌ അപഗ്ര​ഥ​ന​ത്തി​നുള്ള നിയമങ്ങൾ വെച്ചു. റബ്ബിമാ​രെ​പ്പോ​ലെ ചിന്തി​ക്കാൻ അത്‌ ജനങ്ങളെ പഠിപ്പി​ച്ചു. തങ്ങളുടെ പഠനരീ​തി​യും അപഗ്ര​ഥ​ന​വും ദൈവ​ത്തി​ന്റെ മനസ്സി​നെ​യാ​ണു പ്രതി​ഫ​ലി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തെന്ന്‌ റബ്ബിമാർ വിശ്വ​സി​ച്ചി​രു​ന്നു. തൽമൂ​ദി​ന്റെ പഠനം​തന്നെ ശ്രദ്ധാ​കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി, അത്‌ ഒരുതരം ആരാധ​ന​യാ​യി. ദൈവ​ത്തി​ന്റെ അനുരൂ​പ​ത്തി​ലു​ള്ള​തെന്ന്‌ കരുത​പ്പെ​ടുന്ന മനസ്സിനെ ഉപയോ​ഗി​ക്കുന്ന രീതി​യാണ്‌ അത്‌. വരും തലമു​റ​ക​ളും ഇതേ രീതി​യിൽ തൽമൂ​ദി​നെ അപഗ്ര​ഥി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഫലമോ? ചരി​ത്ര​കാ​ര​നായ സെസിൽ റോത്ത്‌ എഴുതു​ന്നു: “തൽമൂദ്‌ . . . തങ്ങളെ മറ്റുള്ള​വ​രിൽനി​ന്നു വേർതി​രി​ച്ചു​നിർത്തുന്ന സവി​ശേ​ഷ​മായ പ്രത്യേ​ക​തകൾ [യഹൂദ​ന്മാർക്ക്‌] നൽകി. മാറ്റം വരുത്താ​നും ഏകീകൃ​ത​മാ​യി നില​കൊ​ള്ളാ​നു​മുള്ള ശ്രദ്ധേ​യ​മായ ശക്തിയും അതു പകർന്നു. അതിലെ ചിന്തകൾ അവരുടെ ബുദ്ധിയെ കൂർമ​മാ​ക്കി, മാനസി​ക​മായ . . . സൂക്ഷ്‌മത അവർക്കു പകർന്നു. . . . മധ്യയു​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ പീഡി​പ്പി​ക്ക​പ്പെട്ട ഒരു യഹൂദന്‌ തൽമൂദ്‌ രക്ഷപ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നുള്ള ഒരു ലോക​മാ​യി​രു​ന്നു . . . തന്റെ ദേശം നഷ്ടപ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​മ്പോൾ, തന്നോ​ടൊ​പ്പം കൊണ്ടു​പോ​കാൻ അത്‌ അവന്‌ ഒരു പിതൃ​ദേ​ശ​മാ​യി ഉതകി.”

റബ്ബിമാ​രു​ടെ ചിന്ത മറ്റുള്ള​വരെ പഠിപ്പി​ക്കു​ന്ന​തിൽ തീർച്ച​യാ​യും തൽമൂദ്‌ പ്രഭാ​വ​മു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ യഹൂദ​രും യഹൂദ​ര​ല്ലാ​ത്ത​വ​രും പരിചി​ന്തി​ക്കേണ്ട ചോദ്യ​മി​താണ്‌, തൽമൂദ്‌ സത്യമാ​യും ദൈവ​ത്തി​ന്റെ മനസ്സി​നെ​യാ​ണോ പ്രതി​ഫ​ലി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌?—1 കൊരി​ന്ത്യർ 2:11-16.

[അടിക്കു​റി​പ്പു​കൾ]

a മിഷ്‌നായുടെ വികാ​സ​ത്തെ​യും അതില​ട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കുന്ന കാര്യ​ങ്ങ​ളെ​യും കുറി​ച്ചുള്ള കൂടുതൽ വിവര​ങ്ങൾക്ക്‌ 1997 നവംബർ 15 ലക്കം വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​ത്തിൽ വന്ന “മിഷ്‌നാ​യും ദൈവം മോശ​യ്‌ക്കു നൽകിയ ന്യായ​പ്ര​മാ​ണ​വും” എന്ന ലേഖനം കാണുക.

b പാലസ്‌തീനിയൻ തൽമൂദ്‌ പരക്കെ അറിയ​പ്പെ​ടു​ന്നത്‌ യെരൂ​ശ​ലേം തൽമൂദ്‌ എന്നാണ്‌. എങ്കിലും ആ പേര്‌ തെറ്റാണ്‌. കാരണം, ആമോ​റാ​യി​മു​ക​ളു​ടെ കാലഘ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ ഏറിയ സമയത്തും യെരൂ​ശ​ലേ​മിൽ യഹൂദ​ന്മാർക്കു പ്രവേ​ശ​ന​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

[31-ാം പേജിലെ ചതുരം]

രണ്ട്‌ തൽമൂ​ദു​കൾ—അവയുടെ ആശയ​പ്പൊ​രു​ത്തം എങ്ങനെ?

“തൽമൂദ്‌” എന്ന എബ്രായ പദത്തിന്റെ അർഥം “അധ്യയനം” അഥവാ “പഠനം” എന്നാണ്‌. മിഷ്‌നാ പഠിക്കാ​നും അപഗ്ര​ഥി​ക്കാ​നും പാലസ്‌തീ​നി​ലെ​യും ബാബി​ലോ​ണി​യ​യി​ലെ​യും ആമോ​റാ​യിം ഇറങ്ങി​ത്തി​രി​ച്ചു. രണ്ടു തൽമൂ​ദു​ക​ളും (പാലസ്‌തീ​നി​യൻ തൽമൂ​ദും ബാബി​ലോ​ണി​യൻ തൽമൂ​ദും) ഇതിൽ പെടു​ന്നുണ്ട്‌, എന്നാൽ അവ എങ്ങനെ പൊരു​ത്ത​പ്പെ​ടു​ന്നു? ജേക്കബ്‌ നൊയി​സ്‌നർ ഇപ്രകാ​രം എഴുതു​ന്നു: “ആദ്യത്തെ തൽമൂദ്‌ തെളി​വു​കളെ അപഗ്ര​ഥി​ക്കു​ന്നു, രണ്ടാമ​ത്തേത്‌ നിഗമ​ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു ഗവേഷണം ചെയ്യുന്നു. ആദ്യ​ത്തേത്‌ അതിന്റെ വിഷയ​ത്തി​ന്റെ പരിധി​കൾക്കു​ള്ളിൽ പൂർണ​മാ​യി നില​കൊ​ള്ളു​ന്നു, രണ്ടാമ​ത്തേത്‌ അവയെ​യെ​ല്ലാം വളരെ​യ​ധി​കം കവിഞ്ഞു​പോ​കു​ന്നു.”

ബാബി​ലോ​ണി​യൻ തൽമൂ​ദി​നു കൂടുതൽ വ്യാപ​ക​വും സമഗ്ര​വു​മായ പരിഷ്‌ക​രണം നടത്തി​യ​പ്പോൾ അതിന്റെ വലുപ്പം കൂടി​യെന്നു മാത്രമല്ല, അതിലെ ചിന്തയും അപഗ്ര​ഥ​ന​വും കൂടുതൽ സൂക്ഷ്‌മ​ത​യു​ള്ള​താ​യി​ത്തീ​രു​ക​യും ചെയ്‌തു. “തൽമൂദ്‌” എന്നു പരാമർശി​ക്കു​മ്പോൾ സാധാരണ ബാബി​ലോ​ണി​യൻ തൽമൂ​ദി​നെ​യാണ്‌ ഉദ്ദേശി​ക്കു​ന്നത്‌. നൂറ്റാ​ണ്ടു​ക​ളാ​യി ഏറ്റവും കൂടുതൽ പഠനവി​ധേ​യ​മാ​യി​ട്ടു​ള്ള​തും ഭാഷ്യ​മെ​ഴു​ത​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​തും ഈ തൽമൂ​ദാണ്‌. നൊയി​സ്‌ന​റു​ടെ അഭി​പ്രാ​യ​ത്തിൽ പാലസ്‌തീ​നി​യൻ “തൽമൂദ്‌ മികവുറ്റ ഒരു കൃതി​യാണ്‌.” ബാബി​ലോ​ണി​യൻ തൽമൂ​ദാ​കട്ടെ “പ്രതി​ഭാ​സ​മ്പ​ന്ന​മായ ഒരു കൃതി​യും.”

    മലയാളം പ്രസിദ്ധീകരണങ്ങൾ (1970-2025)
    ലോഗ് ഔട്ട്
    ലോഗ് ഇൻ
    • മലയാളം
    • പങ്കുവെക്കുക
    • താത്പര്യങ്ങൾ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • നിബന്ധനകള്‍
    • സ്വകാര്യതാ നയം
    • സ്വകാര്യതാ ക്രമീകരണങ്ങൾ
    • JW.ORG
    • ലോഗ് ഇൻ
    പങ്കുവെക്കുക