Sɩpaolgo
Arzũma, sɩpaolgo, 1
D bas wẽn-kɩɩsgo la dũniyã ratem wẽnsã la d vɩɩmd . . . ne gũus-m-menga la tɩrlem la d sak Wẽnnaam.—Tit 2:12.
Ned sẽn kibind a meng maoodame n yõkd a menga, n gũusd ne a manesmã la a tagsa wã. Pa zʋgd d sẽn dogd ne ye. Yaa ned fãa n tog n bɩɩse. Roagdbã sã n maagd b meng wakat fãa n ‘sagend b kambã la b keoog-b wa sẽn zems Zu-soabã raabã,’ sõngda biig fãa t’a bɩɩs yam, n wa tõe n kibind a menga. (Efɛ. 6:4) Yaa woto me ne neb nins sẽn lebg kãsemb n yaool n na n bãng a Zeova wã. Tõe tɩ b zoe n tõogd n kibinda b mens bũmb kẽer wɛɛngẽ. La a Zeova tũubã wɛɛngẽ, b nan yaa wa yãase. B sã n sɩng ‘nin-paalgã yelgre,’ n maood n na n wõneg Kiristã, b wat n lebga wa kãsemba. (Efɛ. 4:23, 24) Ned pa tõe n lebg wa kãsem Wẽnnaam tũubã wɛɛngẽ, a sã n pa maood n kibind a meng ye. w18.03 29 s. a 3-4
Sibri, sɩpaolgo, 2
Mao-y n maand-y sãambã sãando.—Rom. 12:13.
Yaa a Zeova ne a siglgã n boond tõnd tigissẽ wã. D rat n deega neb nins fãa sẽn wat be wã neere, sẽn yɩɩd fãa sẽn nan sɩng-b tigissã waoongã. (Rom. 15:7) Yaa a Zeova n bool bãmb me. Rẽ n so tɩ d segd n deeg-b neere, n pa ges b futã wall b sẽn maneg b mens to-to wã ye. (Zak 2:1-4) Y sã n yã sãan sẽn yaa a yembre, bɩ y boola t’a wa zĩnd n yɛgl yãmba. Y sã n wilg-a tigissã na-kẽndrã, la y sõngd-a t’a baood vɛrse-rãmbã Biiblã pʋgẽ, a sũur na n yɩɩ noogo. Y sã n maand woto, wilgdame tɩ y ‘maood n maanda sãambã sãando.’ Tiging a to saam-biig bɩ tigims sull yel-gɛt wall saam-biig Betɛllã sẽn tʋm sã n wa d tigingã pʋgẽ n na n wɛgs sõsga, yaa segb d sẽn paam n tõe n maan-b sãando. (3 Zã 5-8) Wala makre, y tõe n bool-b lame tɩ y naag taab n dɩ wall y rɩk maasga. w18.03 15 s. a 5, 7
Hato, sɩpaolgo, 3
Bõe n gɩdg maam ne koom lisgu?—Tʋʋ. 8:36.
D gom Israyɛll rao a ye sẽn da namsd kiris-nebã yelle. Israyɛll buudã ra yaa buud Wẽnnaam sẽn so. La a Zeova wa n daaga zʋɩf-rãmbã n base, b kɩɩsgã yĩnga. Raoã ra tara yẽesem wʋsg zʋɩf-rãmbã tũudmã pʋgẽ. La a wa n bãnga bũmb sẽn tar yõod n yɩɩda. Daar a ye, a Zeezi sẽn da vʋʋg n be saasẽ wã vẽnega a meng n gom ne-a. A manesem yɩɩ wãna? A sakame tɩ kiris-ned a ye yʋʋr sẽn boond t’a Ananiyas na n sõng-a. Biiblã yeelame tɩ rẽ poore, a “yikame n deeg koom lisgu.” (Tʋʋ. 9:17, 18; Gal. 1:14) Sãmbg kae tɩ y bãngame tɩ yaa rao ning b sẽn wa n boond tɩ tʋm-tʋmd a Pollã yell la d sẽn gomdã. La d tẽeg t’a sẽn bãng tɩ yaa ne a Zeezi maasem la Wẽnnaam pidsd a raabã, a reega lisg zĩig pʋgẽ, n pa bas tɩ kaoos ye. (Tʋʋ. 22:12-16) Rũndã-rũndã me, yaa woto ne neb nins sẽn zãmsd Biiblã, b yaa kamb tɩ b yaa kãsemba. w18.03 5-6 s. a 9-11
Tẽne, sɩpaolgo, 4
Mam ka tõog n gom ne yãmb wa neb sẽn tagsd sɩɩgã yell ye, la yaa wa ne neb sẽn vɩ yĩng sakr pʋgẽ.—1 Kor. 3:1.
A Zakoob vɩɩmã pa yɩ nana ye. A Ezayu sẽn yaa a kĩn-kir-taagã ra baoodame n na n kʋ-a. Naoor wʋsg me, a rɛɛmbã baoome n na n zãmb-a. Baa nebã wʋsg sẽn da vɩ b mens yĩngã, a Zakoob ra basdame tɩ Wẽnnaam wilgd-a sore. (1 Kor. 2:14-16) A sẽn da kɩs sɩd t’a Zeova na n pidsa a sẽn pʋlem a Abrahaam bũmb ningã, a pa koms raood ye. A ra miime t’a Zeova na n tũu ne yẽ zakã rãmb n pids pʋlengã. Rẽ n so t’a ra maand a sẽn tõe fãa n get b yell sõma. (Sɩng. 28:10-15) A Zakoob no-goamã la a yel-manesmã ra wilgdame t’a mii Wẽnnaam noyã la a raabã. Wala makre, a sẽn wa n yɛɛsd a Ezayu na n wa maan-a yellã, a pʋʋsa a Zeova n yeel-a yaa: “Mam kot-y lame, tɩ y fãag maam.” A leb n yeela a Zeova yaa: “Yãmb yaool n yeela maam tɩ: ‘Mam na n maan-f-la neere, n kɩt tɩ f yagensã lebg wʋsg wa ko-kãsengã noor bĩisrã.’” (Sɩng. 32:7-13) Hakɩɩka, a Zakoob ra tẽeda a Zeova sẽn pʋlem yẽ bũmb ningã ne a sũur fãa. A sẽn da maand fãa wilgda rẽ. w18.02 20 s. a 9-10
Talaato, sɩpaolgo, 5
A yaa burkĩna, n yaa nin-tɩrga, la a zoet Wẽnnaam n zãagd a meng ne wẽnga.—Zoob 1:8.
A Zoob vɩɩmã pʋgẽ, a yãa yɛl wʋsg sẽn toeeme. A ra yaa arzɛk soaba. Biiblã yeelame tɩ “yaang sẽnẽ nebã fãa sʋka,” yẽ n “dag n yaa nin-kãseng n yɩɩd a taabã fãa.” (Zoob 1:3) Nebã ra mi-a-lame me, n waoogd-a wʋsgo. (Zoob 29:7-16) La rẽ pa kɩt t’a ra tagsd t’a sãoo a taabã, wall t’a pa le rat Wẽnnaam sõngr ye. Bõe n wilgd rẽ? A Zeova bool-a lame tɩ ‘yẽ tʋm-tʋmda.’ A Sʋɩtãan kɩtame tɩ yɛl ka tɛk pʋg taaba, n nams a Zoobe. A sẽn maan to-to wã kɩtame t’a Zoob wa tẽed tɩ yaa Wẽnnaam n namsd-a. (Zoob 1:13-21) Wakat kãng la rap a tãab sẽn yet tɩ b yaa a zo-rãmb wa n gom goam sẽn zabd sũuri. B yeelame tɩ yaa a wẽnemã yĩng la Wẽnnaam sɩbgd-a. (Zoob 2:11; 22:1, 5-10) Ne rẽ fãa, a Zoob kell n tũu a Zeova. A Zoob namsgã poore, a Zeova kɩtame t’a paam a sẽn da bõnã naoor a yiibu, la a vɩɩmd yʋʋm 140 n paase. (Zak 5:11) Yʋʋm-kãens fãa, a Zoob kell n tũu a Zeova ne a sũurã fãa. w18.02 6 s. 16; 7 s. 18
Arba, sɩpaolgo, 6
Nebã na n yɩɩ . . . yʋ-baoodba, wilg-m-mens rãmba, . . . tɩ wuk-m-meng leo b ninã.—2 Tɩm. 3:2, 4.
Neb a woto tʋllame tɩ b taabã waoog-b tɩ looge. Bãngd a ye yeelame tɩ ned sã n yaa wuk-m-meng soaba, yaa wa a “tara tẽn-kugr a sũurã pʋgẽ, n wõgemded a taoor n waoogd a menga.” Neb kẽer yeelame tɩ wuk-m-meng pa be yamleoog baa-baa, hal tɩ wuk-m-meng soab sã n ne a to sẽn yaa woto, pa sakd-a ye. A Zeova kisa wuk-m-menga. Biiblã wilgame t’a kisa “tɩtaam-gesgo.” (Yel. 6:16, 17) Wuk-m-meng kɩtdame tɩ ned pa tõe n paam Wẽnnaam zood ye. (Yɩɩn. 10:4) Wuk-m-mengã yaa a Sʋɩtãan zʋgo. (1 Tɩm. 3:6) Bʋko, baa neb sẽn da tũud a Zeova ne b sũy fãa wa n wuka b mense. Wala makre, na maan yʋʋm wʋsgo, rĩm a Ozɩyaas tũu a Zeova sõma. La Biiblã yeelame: “Yẽnda sẽn wa n mik t’a pãngã lebga wʋsgã, yẽnda wuka a meng tɩ wa ne a sãoongo. Bala, yẽnda maana sẽn ka zems ne Sẽn-Ka-Saab sẽn yaa yẽnda Wẽnnaamã. Yẽnda kẽe Sẽn-Ka-Saab roogã pʋg n na n yõog tɩdar wisd tẽn-kugrã zugu.” Rĩm a Ezekɩyaas sẽn da tũud a Zeova ne a sũur fãa wã me wa n wuka a menga, la pa kaoos wʋsg ye.—2 Kib. 26:16; 32:25, 26. w18.01 28 s. a 4-5
Lamusa, sɩpaolgo, 7
Bɩ yãmb ned kam fãa bĩng bũmb ning a sẽn tõe n kõ wã kɛɛnga.—1 Kor. 16:2.
Biiblã wilgda vẽeneg tɩ pĩnd wẽndẽ, a Zeova nin-buiidã ra kõta b sẽn tare, n teend a tũudmã tʋʋmã. Wakat ninga, b mi n kõo tʋʋmd takɩ yĩnga. (Yik. 35:5; 2 Rĩm. 12:5, 6; 1 Kib. 29:5-9) Pipi kiris-nebã wakat me, komã sẽn wa n kẽ Zide soolmã, tɩ ra yaa tɩlɛ tɩ beenẽ kiris-nebã paam sõngrã, b tẽed-n-taasã “yãka yam tɩ ned kam fãa kɩs sõngr ning sẽn zems a pãnga,” tɩ b tool-ba. (Tʋʋ. 11:27-30) La ned fãa sẽn maand to-to n na n paam bũmb n kõ n teel Wẽnnaam tũudmã tʋʋmã pa yembr ye. Pipi kiris-nebã wakatẽ wã, kẽer koosa b pʋt bɩ b zagse, n tall ligdã n wa kõ tʋm-tʋmdbã. Tʋm-tʋmdbã rɩka ligdã n pʋɩ sẽn dat-b sõngrã. (Tʋʋ. 4:34, 35) Kiris-neb sãnda me tigsa ligd bilf-bilfu, n wa rɩk n kõ n teel Wẽnnaam tũudmã tʋʋmã. Woto, sẽn tar-b la sẽn pa tar-bã fãa ra tõe n paama bũmb n kõ.—Luk 21:1-4. w18.01 18 s. a 7; 19 s. a 9
Arzũma, sɩpaolgo, 8
Kom-pogd pãng boogdame tɩ b yɛ.—Eza. 40:30.
Baa d bãngr la d minim sẽn yaa to-to fãa, bũmb kẽer la d pa tõe n maan ne d meng pãnga. D ned kam fãa segd n sak n deega rẽ. Tʋm-tʋmd a Poll tõog n maana bũmb toor-toore, la pa a sẽn da ratã fãa la a tõog n maan ye. A goma rẽ yell ne a Zeova, la a Zeova yeel-a lame: “Yaa pãn-komsmã pʋg la mam pãngã maand a tʋʋmde.” A Poll wʋma gomdã võore. Ad a sẽn yeele: “Yaa mam pãn-komsmã wakat la mam tar pãnga.” (2 Kor. 12:7-10) Woto rat n yeelame tɩ bõe? A Poll bãngame tɩ bũmb kẽer n be a sẽn pa tõe n maan ne a meng pãnga, la tɩ yaa tɩlɛ t’a paam tɩ Wẽnnaam sẽn yaa pãn-kãseng soabã sõng-a. A sã n wa pa tar pãnga, Wẽnnaam vʋʋsem sõngã tõe n kõ-a-la pãnga. Vʋʋsem sõngã pʋd n tõe n sõng-a lame t’a maan a sẽn da pa tõe n maanã. Tõnd me tõe n paama sõngr a woto. A Zeova sã n kõ tõnd a vʋʋsem sõngã, d paamda pãng la raoodo. w18.01 9 s. a 8-9
Sibri, sɩpaolgo, 9
Hal f yãadem wakate, fo bãnga Wẽnnaam sebrã. B tõe n kõo foom yam tɩ f tõog n paam fãagre.—2 Tɩm. 3:15.
Yãmb biig sã n wa rat n deeg lisgu, yɩta sõma tɩ y reng n ges bũmb nins a Zeova siglgã sẽn yiis roagdbã yĩngã, tɩ sõng-yã. Y sã n maan woto, y na n tõog n sõnga y biigã t’a tẽeg t’a sẽn dɩk a meng n kõ a Zeova wã pa reem yelle, la t’a sẽn deeg lisg n lebg kiris-nedã na n kɩtame t’a paam bark ka tɛka. Roagdba, yaa yãmb n segd n wub y kambã, “n sagl-ba, la y keoog-b wa sẽn zems Zu-soabã raabo.” Yãmb tʋʋmd la rẽ, la yaa zu-zẽkre. (Efɛ. 6:4) Sẽn na yɩl n maan woto, y segd n sõng-b lame tɩ b bãng Biiblã sẽn yetã. La pa rẽ bal ye. Yaa tɩlɛ me tɩ y sõng-b tɩ b kɩs sɩd ne b sẽn zãmsdã. Segdame tɩ b tẽebã paam pãnga, hal n kɩt tɩ b rɩk b meng n kõ a Zeova n tũ-a ne b sũur fãa. Bɩ a Zeova Gomdã ne a vʋʋsem sõngã, n paas yãmb mensã modgrã sõng y kambã tɩ b yɩ yam dãmba, n wa “paam fãagre.” w17.12 22 s. 17, 19
Hato, sɩpaolgo, 10
Fo na n . . . yik n deega f keoor yaoolem daarã.—Dãn. 12:13.
A Dãniyɛll ra kolga yʋʋm 100, n miẽ tɩ pa na n kaoos la a maan kaalem ye. A sã n ki, a na n wa vʋʋgame bɩ? N-ye! Dãniyɛll sebrã baasgẽ, Wẽnnaam yeel-a-la bũmb sẽn kɩt t’a ra tõe n bas a yam. A yeel-a lame t’a kell n yals kãn-kãe n tãag a yõor tɛka, t’a “na n paama vʋʋsgo.” A Dãniyɛll ra miime tɩ “tʋʋmde, tagsgo, la bãngr ne yam ka be” yaoogẽ wã, zĩig ning a sẽn na n kẽngẽ wã ye. (Koɛ. 9:10) La pa na n tek woto ye. A Zeova pʋlma a Dãniyɛll t’a beoog na n yɩɩ neere. Malɛkã togsa a Dãniyɛll goam nins sẽn yaa rũndã daar vɛrse wã. A pa togs-a sẽn na n yɩ wakat ningã takɩ ye. A wilgame bal t’a Dãniyɛll na n kiime, n paam vʋʋsgo. La a sẽn yeel t’a na n ‘yik n deega a keoor yaoolem daarã’ wilgdame t’a na n wa vʋʋgame. Rẽ na n yɩɩ hal kaoosg zugẽ, “yaoolem daarã.” w17.12 7 s. 17-18
Tẽne, sɩpaolgo, 11
Ned sã n kʋ a to, b ka tog n kʋ nin-kʋʋdã nin-yɛng kaset yĩng ye.—Sõd. 35:30.
A Zeova ra yeela Israyɛll kãsem-dãmbã tɩ b rɩk yẽ togs-n-taar tɩrlmã wɛɛngẽ. Ned sã n kʋ a to tɩ b na n bʋ, b segd n deng n bao n bãnga yellã vɩʋʋg sõma. Rẽ poore, b na n bao n bãnga bũmb ning sẽn kɩt t’a kʋ-a wã, la a manesem sẽn da yaa a soab ne kiidã, n ges b sã n tog n kõo sugri. Yaa tɩlɛ tɩ b bao n bãng sã n yaa ‘kisgr’ yĩng la a maan “pʋ-toog” n kʋ-a. (Sõd. 35:20-24) Kaset rãmb sã n beeme, yaa b yiib bɩ sẽn yɩɩd rẽ sã n kõ kaset t’a maana pʋ-toogo, la b tõe n ning-a taale. Kãsem-dãmbã sã n bãng yellã vɩʋʋgo, segdame tɩ b tags a soabã yelle, la b ra tagsd a sẽn maanã bal ye. B pa segd n dɩk yellã zugẽ-zugẽ ye. Yaa tɩlɛ tɩ b tall yam, n maag b yĩng n bʋgs neer n bãng yellã sẽn sɩng to-to. Sẽn yɩɩd fãa, yaa tɩlɛ tɩ b paam a Zeova vʋʋsem sõngã, tɩ sõng-b tɩ b rɩk a togs-n-taare, n bʋ yellã ne yam, nimbãan-zoeer la tɩrlem.—Yik. 34:6, 7. w17.11 16 s. 13-14
Talaato, sɩpaolgo, 12
Bʋgs bõn-kãens zug neere.—1 Tɩm. 4:15, MN.
Tõnd sẽn wa n sɩng Biiblã zãmsgã, d bãnga bũmb kẽer d sẽn da pa mi. D bãngame t’a Zeova la Naandã, la t’a pa naan ninsaalbã zaalem yĩng ye. D bãngame me t’a nonga ãdem-biisã hal n kɩt t’a Biigã wa ki tɩ yɩ maoongo, sẽn na yɩl tɩ d paam d mens ne yel-wẽnã la kũumã. D leb n bãngame tɩ Wẽnnaam Rĩungã na n wa kɩtame tɩ namsg buud fãa sa, la tɩ ne Rĩungã maasem, d na n tõog n vɩɩmda wakat sẽn kõn sa tẽngã zugu, ne sũ-noog la bãane. (Zã 3:16; Vẽn. 4:11; 21:3) Wakat ninga, tʋm-tʋmd sẽn tũud sɩdã mi n wilgame tɩ d sẽn da wʋmd Biiblã bãngr-gomd wall vɛrse ning võor to-to wã pa zemse, n sõng-d tɩ d maneg n wʋm a võore. Sã n wa yaa woto, yɩta sõma tɩ d maag d yĩng n zãms b sẽn lebg n wilg-dã, la d bʋgs a zug neere. (Tʋʋ. 17:11) D segd n bao n bãnga bũmb ning sẽn toeemã. La pa rẽ bal ye. Segdame me tɩ d gũus n ges b sẽn maneg n bilg bãngr-gomdã wall vɛrse wã võor to-to wã, la bũmb ning sẽn kɩt tɩ pa a ye ne pĩndã. Rẽ, bõn-paallã d sẽn bãngã na n naaga bũmb nins d sẽn da zoe n miẽ wã, tɩ d paoongã paase. w17.06 12-13 s. 15-16
Arba, sɩpaolgo, 13
Kɩt-y tɩ y dũni ka yalẽ wã ki. Yaa yoobo, tʋʋm-rẽgdo, wẽng maaneg ratem.—Kol. 3:5.
D sã n wa be yell ning pʋgẽ, tɩ tõe n wa kɩt tɩ d kɩɩs a Zeova noore, d segd n maana gũusg n yɩɩda. Wala makre, saam-biig ne saam-bi-poak sã n bao taab n dat n wa kẽ kãadem, b segd n deng n yẽsa ne taaba, n bãng b manesem sẽn na n yɩ to-to nonglmã wilgr wɛɛngẽ, la wakat ning la zĩis nins sẽn pa zems tɩ b yɩ b yiib balã. (Yel. 22:3) Kiris-ned sã n tog sor a tʋʋmã yĩnga, n tɩ yaa a yembr be, tõe n waa ne yelle. A sã n yaa rao n tʋmd ne paga, wall a yaa pag n tʋmd ne raoa, rẽ me tõe n waa ne yelle. (Yel. 2:10-12, 16) D sũur sã n wa sãam wʋsg wall d yam ka d menga, d tõe n data ned sẽn na n bels-do, n wilg-d tɩ d pa ned sẽn ka võor ye. Wakat kãnga, d sã n pa gũusi, d tõe n saka d sẽn paam a soab fãa belsgo. Y sũur sã n wa sãam woto, bao-y belsg a Zeova nengẽ, la y bao y tẽed-n-taasã zĩigẽ, n da wa maan bũmb sẽn na n kɩt tɩ y kong keoorã ye.—Yɩɩn. 34:19; Yel. 13:20. w17.11 26 s. a 4-5
Lamusa, sɩpaolgo, 14
Yãk-y weem-kẽma yãmb sẽn tõe n tɩ kẽ n soonde.—Zoz. 20:2.
Pĩnd wẽndẽ, Israyɛll soolmẽ wã, b sã n da yãk ned yõore, yaa yel-kãseng a Zeova nifẽ. Israyɛll ned sã n da yãk a to yõore, b tog n doka kiidã sũuri. “Sẽn tog n dok-a kiidã sũurã” tog n yɩɩ a zakã neda. A sã n paam nin-kʋʋdã, a segd n kʋ-a lame. (Sõd. 35:19) Woto, nin-kʋʋdã yõor ronda bʋʋm soabã yõore. B sã n bas nin-kʋʋdã, na n kɩtame tɩ kãabg tẽngã rẽgme, n pa le yaa yɩlemd Wẽnnaam nifẽ ye. Rẽ n so t’a Zeova yeel yaa: “Yãmb ka tog n dẽgem tẽng ning yãmb sẽn na n tɩ kẽ n zĩndã ye. Bala, [ninsaal] zɩɩm rẽgemda tẽnga.” (Sõd. 35:33, 34) La Israyɛll ned sã n da yãk a to yõor ne yĩdgu? Baa ne a sẽn pa maan pʋ-toogã, a tara taale, bala yaa ned yõor la a sẽn yãkã. (Sɩng. 9:5) La a Zeova nimbãan-zoeerã yĩnga, a ra kɩtame tɩ b yãk soondg tẽns a yoobe, tɩ nin-kʋʋd tõe n zoe n kẽng be tɩ sẽn tog n dok-a kiidã sũurã ra paam-a ye. A sã n ta soondg tẽngẽ, a tõe n paama koglgo. La yaa tɩlɛ t’a pa be n tãag maan-kʋʋdb kãsmã kũum.—Sõd. 35:15, 28. w17.11 9 s. a 3-5
Arzũma, sɩpaolgo, 15
Sẽn solgd-a a paoogr tara yam.—Yel. 12:16.
Saam-bi-poak sẽn be Ostrali yeelame: “Mam sɩdã baaba pʋd n da pa rat tɩ tõnd tũ a Zeova ye. Nand tɩ d bool-b telefonnẽ, maam ne m sɩdã rengd n pʋʋsa a Zeova t’a sõng-d tɩ d sã n wa sõsd bɩ d ra yik d sũur ye. Sẽn na yɩl n da wa sõs n kaoose, n wa kẽ tũudmã yɛl goam tɩ wa ne no-koɛɛma, d yãkda d sẽn na n sõs n tek wakat ninga.” Mo-yõsr sã n wa beẽ, d tõe n ningda d meng taale, bala d nonga d zakã rãmba, n dat n noog b sũuri. Sã n wa yaa woto, tẽeg-y tɩ yaa a Zeova la y segd n nong n yɩɩda, la tɩ yaa yẽ la y segd n sakd n yɩɩd y zakã rãmba. B sã n yã y sẽn sakd a Zeova ne y sũur fãa wã, tõe n sõng-b lame tɩ b bãng tɩ y pa reemd ne a Zeova tũudmã ye. Ra n yĩm-y tɩ y pa tõe n modg ned t’a sak n tũ a Zeova ye. La b sã n yã a Zeova noyã tũub sẽn nafd yãmb to-to wã, tõe n sõng-b lame. A Zeova kõo bãmb me sor tɩ b tõe n yãk yam n tũ-a wa tõndo.—Eza. 48:17, 18. w17.10 15-16 s. 15-16
Sibri, sɩpaolgo, 16
Bɩ tõnd nonglem ra yɩ noor goama wall no-noom ye. Bɩ a yɩ ne tʋʋmã la ne sɩda.—1 Zã 3:18.
Tõnd pa tog n wilg d nonglem ne d no-goam bal ye. Wakat ninga, rẽnda d maan tɩ zʋʋg no-goamã. D tẽed-n-taag sã n pa tar rɩɩb wall futu, d sã n yeel-a bal tɩ d nong-a lame, pa sek ye. (Zak 2:15, 16) D sẽn nong a Zeova la d taabã kɩtame tɩ d pʋʋsd n kotẽ t’a ‘tʋm tʋmtʋmdb a pʋʋgẽ wã,’ la d modgdame me n moond koɛɛgã wa d sẽn tõe fãa. (Mat. 9:38) D tẽeg tɩ tʋm-tʋmd a Zã yeelame tɩ d nonglmã segd n yɩɩ ‘ne tʋʋm la ne sɩda.’ Rẽnd d nonglmã pa segd n ‘naag ne zãmb’ ye. (Rom. 12:9; 2 Kor. 6:6) Rat n yeelame tɩ ned tõe n maana wa a nonga a taabã, tɩ yaool n pa sɩd ye. Woto yaa belgre, pa nonglem ye. w17.10 8 s. a 5-6
Hato, sɩpaolgo, 17
Karem tõogã koees daar fãa, n tags a yell wĩndg la yʋngo, . . . Yaa woto la f na n tõog ne f tʋʋmdã.—Zoz. 1:8.
D sã n dat tɩ Wẽnnaam Gomdã naf tõnd mengã, yaa tɩlɛ tɩ d nong n karemd-a. D modg n karemd-a daar fãa. Yaa sɩd tɩ d sẽkã pa waoog ye. La d pa segd n bas tɩ d tʋʋmã, wall bũmb baa a ye kɩt tɩ d pa le tõe n karem Biiblã ye. (Efɛ. 5:15, 16) D tẽed-n-taas wʋsg baoo b sẽn tõe n maaneg n paam weer n karemd Biiblã daar fãa. Kẽer karemda yibeoog pĩnda, tɩ sãnda karemd wĩndg wall zaabre, pa rẽ bɩ yʋngo. Tõnd fãa tagsda wa yɩɩn-gʋlsdã. A ra yeelame yaa: “Mam sɩd nonga yãmb tõogã! Mam tagsda a yell n ka basdẽ ye.” (Yɩɩn. 119:97)Biiblã kareng sẽn yãk a toogo, segdame me tɩ d bʋgs d sẽn karmã zug neere. (Yɩɩn. 1:1-3) Yaa d sã n maand woto bal la d tõogd n tũ a saglsã. D zãada Biiblã meng n karemdẽ wall yaa tablɛt bɩ portaabl zug la d karemd-a, d segd n modgame t’a goamã kẽ d sũyã sõma. w17.09 24 s. a 4-5
Tẽne, sɩpaolgo, 18
Bɩ yãmb fãa paam . . . nimbãan-zoeere.—1 Pɩy. 3:8.
Yell ning pʋgẽ, pa zems tɩ d wilg nimbãan-zoeer ye. Wala makre, a Zeova ra yeela rĩm a Sayull t’a kʋ Amalɛk nebã fãa sẽn da yaa Israyɛll bɛɛbã, la b rũmsã fãa. La a Sayull basa Amalɛk rĩm a Agaag n pa kʋ ye. Tõe t’a ra tagsdame t’a sẽn maanã yaa nimbãan-zoeere, la yaa a Zeova noor la a kɩɩs-yã. Kɩtame t’a Zeova yeel t’a pa na n le yɩ rĩm ye. (1 Sãm. 15:3, 9, 15) A Zeova yaa bʋ-kaood sẽn kaood bʋʋd tɩrga. A mii sẽn be nebã sũyẽ wã. Sã n pa zems t’a kʋm ned nimbãanega, a miime. (Wiis. 2:17; Eze. 5:11) Ka la bilfu, a na n sãama neb nins fãa sẽn pa rat n sak-a wã. (2 Tes. 1:6-10) Wakat kãnga, a pa na n zoe nin-wẽng baa a ye nimbãaneg ye. A na n sãam-b lame, la a fãag nin-tɩrsã, tɩ wilg t’a kʋmda nin-tɩrsã nimbãanega. Yaa vẽeneg tɩ pa tõnd n segd n kao nebã bʋʋdo, n wilg sẽn segd-a ne sãoong bɩ sẽn na n põs-a ye. D we n maan d sẽn tõe fãa n sõng-ba. w17.09 10-11 s. 10-12
Talaato, sɩpaolgo, 19
Sɩɩg-sõng bilã yaa . . . yõk-m-menga.—Gal. 5:22, 23.
Yõk-m-meng yaa zʋg-sõng Wẽnnaam sẽn tõe n sõng ned t’a bɩɩse. A Zeova yõk-m-mengã ka to ye. La ninsaalbã sẽn yaa koangdbã, yaa tɩlɛ tɩ b mao sẽn na yɩl n bɩɩs yõk-m-menga. Yaa neb wʋsg sẽn pa tar yõk-m-mengã n kɩt tɩ zu-loeesã yaa ka tɛk rũndã-rũndã wã. Kẽer sẽn pa tõe n yõk b mengã, b tʋʋmã zĩisẽ wall b lekollẽ wã, b wae n basda tʋʋm kẽer tɩ nindaare, b pa tʋmd ne b sũur fãa me ye. Yõk-m-mengã kaalem tõe n kɩtame me tɩ ned gomd gom-põaasa, tɩ ned lebg rã-yũuda, nen-kɛglem soaba, wall kɩt tɩ ned kao a kãadem, tɩ ned kẽ sam-bɛda, bɩ a wa tar minim-wẽns tɩ yɩl n bas yaa toogo. Tõe n waa ne taoor bãas la pʋs rɩkre. Leb n tõe n kɩtame tɩ ned maan bũmb tɩ b yõk-a n kẽes roogo, wall kɩt tɩ ned yam pa le gãe bãan ye. (Yɩɩn. 34:12-15) Hakɩɩka, sẽn pa tar-b yõk-m-mengã maanda b menga, la b maand b taabã me wẽnga. Yõk-m-mengã kaalem yaool n yaa yell sẽn tar kengre. Yʋʋmd 1940 sẽnese, bãngdb n maan vaeesgo, n mik tɩ neb wʋsg pa tar yõk-m-meng ye. Sẽn nan pa kaoose, bãngdb n le maan vaeesgo, la b mikame tɩ rũndã-rũndã, yõk-m-mengã kaalem yɩɩda pĩndã, la tɩ yellã pãng tara paasgo. La rẽ pa lingd neb nins sẽn zãmsd Wẽnnaam Gomdã ye. Bala, Biiblã ra pĩnd n togsame tɩ tõnd wakatã sẽn yaa ‘yaoolem wakatã,’ neb wʋsg na n yɩɩ neb “sẽn ka tar yõk-m-menga.”—2 Tɩm. 3:1-3. w17.09 3 s. a 1-2
Arba, sɩpaolgo, 20
Wẽnnaam laafɩ wã sẽn yɩɩd ninsaalbã bãngr fãa wã na n gũu yãmb sũyã.—Fili. 4:7.
Tõnd sã n paam “Wẽnnaam laafɩ wã,” kɩtdame tɩ d yam gãe, tɩ d sũy keeme. D miime t’a Zeova geta d yelle, la t’a ratame tɩ d vɩɩmã tall barka. (1 Pɩy. 5:10) Woto kɩtame tɩ d pa basd tɩ d zu-loeesã koms d raoodo, wall kɩt tɩ d maan yɩɩr tɩ loog noor ye. Ka la bilfu, to-kãsengã na n sɩngame. (Mat. 24:21, 22) Tõnd ned baa a ye pa mi bũmb nins sẽn tõe n paam-a wakat kãng ye. La d pa segd n maan yɩɩr wʋsg ye. Baa d sẽn pa mi bũmb nins fãa a Zeova sẽn na n maanã, d mii yẽ mengã sõma. D bãngame tɩ bũmb nins a sẽn maan pĩnd wẽndẽ n sõng a nin-buiidã wilgdame tɩ sẽn wa n yaa a soab fãa, a kɩtdame t’a raabã pidsi. Wakat ning menga, a maanda bũmb ned sẽn da pa tẽede! A Zeova sã n maan a buud n sõng tõnd me, kɩtdame tɩ d maneg n neẽ tɩ ‘Wẽnnaam laafɩ wã yɩɩda ninsaalbã bãngr fãa.’ w17.08 12 s. 16-17
Lamusa, sɩpaolgo, 21
Maan-y sũ-mar hal tɩ ta Zu-soabã waoongo.—Zak 5:7.
“Hal tɩ ta dabʋre?” No-rɛɛs a Ezayi ne a Habakuk n sok woto. (Eza. 6:11; Hab. 1:2) A Zeezi Kirist me ra soka a zãmaanã neb sẽn ka tẽebã tɩ yẽ na n paa ne-b hal tɩ ta wakat bʋgo, la a maan sũ-mar ne-b tɩ ta wakat bʋgo? (Mat. 17:17) Rũndã-rũndã, tõnd me mi n soka a buudu. Bõe n tõe n wa kɩt tɩ d sok woto? B sã n maan-d bũmb sẽn yaa kɛgre. Bãag bɩ kʋʋlem me tõe n kɩtame tɩ d sok woto. Wakat ning me, yaa d sẽn vɩ “yaoolem wakate,” tɩ toodã yaa wʋsgã. (2 Tɩm. 3:1) Nebã manesmã la b zʋgã sẽn pa lebd be wã mi n wa kɩtame tɩ d sẽn baood bal yaa yɛlã toeeme. Sẽn yaa a soab fãa, d sẽn mi tɩ pĩnd wẽnd-tũudb n da sok woto t’a Zeova pa zab-bã kengda d raoodo. D sã n wa tar zu-loɛɛga, tɩ yɩl n kell n tõog toog pa nana, bõe n tõe n sõng-do? A Zak leoka sok-kãnga. Rẽ n yaa tõnd rũndã daar vɛrse wã. w17.08 3-4 s. a 1-3
Arzũma, sɩpaolgo, 22
Rɩk dũni paoongã n bao zo-rãmba.—Luk 16:9.
A Zeezi sagla kiris-nebã tɩ b bao zo-rãmb saasẽ. Bũmb a ye d sẽn tõe n maan ne d paoongã, tɩ wilg tɩ d maanda sɩd ne a Zeova, yaa d sẽn na n kõt ligd n sõng tɩ b moon koɛɛgã dũniyã gill zug wa a Zeezi sẽn da pĩnd n togsã. (Mat. 24:14) Ẽnd bi-pugl a ye sẽn yaa bilf n bao konkong n poog n bĩngd ligd bilf-bilfu. A ra basame meng n pa le raad reem-teed ye. Konkongã sẽn wa n pidã, a rɩka ligdã fãa n kɩs sẽn na yɩl n teel koɛɛgã moonego. Ẽnd saam-biig a ye me n tar kaok pʋʋgo. A yãkd n kõta siglgã sɛbã lebr biru a ye sẽn be be. A yeelame tɩ sẽn mik tɩ biru wã mi n tɩ raa kaokã, yẽ tagsdame t’a sã n kõt-b kaokã, rẽ sãoo yẽ sẽn na n kõ-b ligd-vẽenega. A sẽn maandã sɩd yaa yam. Gɛrɛs saam-biis me n maand a buudu. B kõta beenẽ Betɛllã zak rãmb oliiv kaam, formaaze, la bũmb a taaba. w17.07 8 s. a 7-8
Sibri, sɩpaolgo, 23
Yɩɩl-y Sɩyõ yɩɩl n kõ-do.—Yɩɩn. 137:3.
Israyɛll nebã ra bee yembd Babilonde. Dẽnd b yam ra ka be yɩɩl ye. B ra baooda belsg la raood kengre. A Zeova sõng-b lame, n bels-b wa a sẽn da kɩt t’a no-rɛɛsdbã pĩnd n togsã. Bõe la a maan-yã? A kɩtame tɩ Pɛrs rĩm a Sirus zab n deeg Babilond tẽngã. Rẽ poore, ad a Sirus sẽn yeele: ‘Saasẽ Wẽnnaamã . . . yeela maam tɩ m me roog Zerizalɛm sẽn be Zʋʋda soolmã pʋgẽ wã. Woto, ned ning fãa sẽn yaa bãmb soolmã neda, bɩ a kẽnge, la bɩ Sẽn-Ka-Saab sẽn yaa yẽnda Wẽnnaamã zĩnd ne-a.’ (2 Kib. 36:23) Hakɩɩka, Israyɛll nebã sẽn wʋm koe-kãngã wã, b sũy yɩɩ noogo. Kenga b raood hal wʋsgo! A Zeova belsa Israyɛll nin-buiidã gilli, n keng b raoodo. La b ned kam fãa yembr-yembr me paamame t’a bels-a. Rũndã-rũndã me, a Zeova sõngda a nin-buiidã woto. Wẽnnaam “belsda sũ-sãang rãmbã, la b tɩpd b poglgã.” (Yɩɩn. 147:3) Rẽnd d tõe n kɩsa sɩd tɩ d sã n pa keeme, wall yaa d sũurã n sãame, a Zeova na n gesa d yell sõma. A rata ne a sũur fãa n bels tõnd la a sigs d sũyã. (Yɩɩn. 34:19; Eza. 57:15) A kõta tõnd yam la pãng tɩ d tõog n mao ne zu-loɛɛg buuda fãa.—Zak 1:5. w17.07 18 s. a 4-5
Hato, sɩpaolgo, 24
Yãmb paoong sẽn beẽ wã, yãmb sũurã me na n zĩnda be.—Luk 12:34.
A Zeova n so bũmb fãa. Ned kae t’a paoong kolg-a ye. (1 Kib. 29:11, 12) La a sẽn yaa kõatã, a pa soogd a paoongã a yembr ye. A kõta baa bũmb nins sẽn be yõod hal wʋsgã. Wala makre, 1) a Rĩungã, 2) koe-moonegã sẽn fãagd yõyã, la 3) a Gomdã sẽn yaa wa paoongã. A Zeova sõnga tõnd tɩ d bãng bõn-kãensã, tɩ lebg tõnd me paoongo. D sũur yaa noog wʋsg ne rẽ. La d sã n pa gũusi, d tõe n wa yĩmame tɩ bõn-kãensã yõodã waoogame. Yaa tɩlɛ tɩ d tẽegd wakat fãa tɩ yaa paoongo, la d nong rẽ ne d sũur fãa. Yɩɩ tɩlɛ ne neb wʋsg sẽn be tõnd sʋkã tɩ b toeem fasɩ sẽn na yɩl n lebg Rĩungã poorẽ dãmba. (Rom. 12:2) La nan pa sa ye. D segd n gũusame tɩ baa fʋɩ ra wa kɩt tɩ d pa le nong Wẽnnaam Rĩungã ye. Wala makre, ligdã la teedã baoobo, yoob wall raglem buud fãa.—Yel. 4:23; Mat. 5:27-29. w17.06 9 s. a 1; 10 s. a 7
Tẽne, sɩpaolgo, 25
Fo miime bɩ?—Zoob 38:21.
Wẽnnaam pa togs a Zoob a namsgã võor ye. A Zeova sẽn da ratã pa a sõng a Zoob t’a bãng a namsgã võor ye. A sẽn togs-a goam ninsã yaa sẽn na yɩl t’a bãng t’a paooda wʋsg yẽ taoore. Sõng-a lame t’a bãng tɩ bũmb n be n tar yõod n yɩɩd yẽ mengã yɛlã. (Zoob 38:18-20) Bũmb nins a Zeova sẽn yeel a Zoobã kɩtame t’a toeem a tagsgã. A Zeova sẽn gom ne a Zoob woto baa ne a sẽn da namsd wʋsgã, wilgdame t’a pa zoe a nimbãaneg bɩ? Ayo. A Zoob meng pa tags woto ye. A saka a Zeova goamã, hal n wilg tɩ kiblgã zemsame. A yeelame yaa: ‘Mam lebsda m noor poorẽ, la m maand m bãngẽ n zĩ tomẽ ne tompeglmẽ.’ (Zoob 42:1-6) A Zoob sẽn sak a Zeova kiblgã, n toeem a tagsgã, a Zeova wilgame t’a sẽn kell n maan sɩdã noogda yẽ sũuri. A goma rẽ yell ne neb a taab menga.—Zoob 42:7, 8. w17.06 24-25 s. 11-12
Talaato, sɩpaolgo, 26
A Maari yãka pʋɩ-sõng b sẽn kõn deeg n bas-a ye.—Luk 10:42.
Yɩl n bãng d sã n pa bas tɩ d tʋʋmã pak-d n yɩɩd a Zeova raabã maanego, d sok d meng yaa: ‘Rẽ yĩnga mam nonga m tʋʋmã n yɩɩd bũmb nins m sẽn maand a Zeova tũudmã pʋgẽ wã bɩ?’ D sã n sok d meng woto, la d tags neere, na n sõng-d lame tɩ d bãng d sẽn nong n yɩɩdã. A Zeezi wilga bũmb ning sẽn segd n pak tõnd n tɩ yɩɩda. Daar a ye, a kẽnga a Maari ne a Mart rãmb yirã. Tao-tao bala, a Mart sɩnga rɩɩb seglgo. La a Maari yẽ tɩ zĩnda a Zeezi sɛɛgẽ, n kelgd-a. A Mart yeela a Zeezi t’a Maari sẽn pa sõngd yẽ wã pa zems ye. Rẽ la a Zeezi yeel-a goam nins sẽn yaa rũndã daar vɛrse wã. (Luk 10:38-42) A Zeezi sõnga a Mart t’a bãng bũmb sẽn tar yõod wʋsgo. Tõnd me sã n dat n wilg tɩ d nonga Kiristã, d pa tog n bas tɩ d tʋʋmã soog-d ye. D segd n yãka ‘pʋɩ-sõngã,’ rat n yeel tɩ yaa tõnd ne a Zeova zoodã n segd n pak-d n yɩɩda. w17.05 24 s. a 9-10
Arba, sɩpaolgo, 27
Sak f ba remsgo.—Yel. 1:8.
A Zeova yeelame tɩ yaa roagdbã n segd n sõng b kambã tɩ b tũ yẽnda. Yaa roagdbã tʋʋmde, pa yaab-rãmbã wall neb a taab ye. (Yel. 31:10, 27, 28) La roagdb nins sẽn pa wʋmd tẽngã buud-gomd sõma wã tõe n data sõngre, sẽn na yɩl n zãms b kambã Biiblã tɩ kẽ-ba. B sã n kos sõngre, pa rat n yeel tɩ b ratame tɩ neb a taab wub b kambã n kõ-b ye. Pʋd yaa sẽn na yɩl n tõog n ‘wub-ba, n sagl-ba, la b keoog-b wa sẽn zems a Zeova raabã.’ (Efɛ. 6:4) Wala makre, roagdb tõe n kosa kãsem-dãmb sagls sẽn na n sõng-b tɩ b zak pʋgẽ Biibl zãmsgã yɩ sõma n paase, pa rẽ bɩ sẽn na n sõng b kambã tɩ b paam tũud-n-ta-sõma. Roagdbã tõe n mi n boola zak a to neb tɩ b wa naag-b n maan b zak pʋgẽ Biibl zãmsgã. Rẽ me sõngda kambã. Kom-bɩɩsã sã n paam me n tũud kiris-neb tẽeb sẽn bɩ n moond koɛɛgã la b maand bũmb a taaba, b rɩkda yam b nengẽ, tɩ sõngd-b tɩ b tẽebã paasdẽ.—Yel. 27:17. w17.05 11-12 s. 17-18
Lamusa, sɩpaolgo, 28
Zoe n kẽng Ezɩpte.—Mat. 2:13.
A Zeova sẽn wa n kɩt tɩ malɛk keoog a Zozɛf t’a Erood rata biig a Zeezi n kʋ wã, b zoe n tɩ zĩnda Ezɩpt. B paa be n tãag a Erood kũum. (Mat. 2:14, 19-21) Kaoosg zugẽ, yɩɩ tɩlɛ ne a Zeezi karen-biisã tɩ b ‘sãeeg n kẽ Zʋʋde soolem ne Samari soolem pʋsẽ,’ bala b ra namsd-b-la wʋsg b tũudmã yĩnga. (Tʋʋ. 8:1) A Zeezi ra miime tɩ kiris-neb wʋsg na n zoe n basa b zagse. A yeelame: “B sã n nams yãmb tẽn-kãngã, bɩ y zoe n kẽng tẽng a to.” (Mat. 10:23) Yaa woto me ne neb tusa sẽn yaa a Zeova Kaset rãmba. B bõna b sẽn da tarã fãa la bala. Wʋsg zak rãmb la b zo-rãmb maana kaalem. Zoeesã sasa, kẽer segda zu-loeese. Sẽn be-b kãnderefizie pʋgẽ wã me segda zu-loeese, bala rãamã yũubã, reem n baood ligdã, wagdmã la yoobã piuugame. La baa ne zu-loe-kãensã fãa, d saam-biisã mi n tagsa Israyɛll nebã yelle, n tẽegdẽ tɩ b sẽn yeeb weoogẽ wã talla tɛka. Kɩtame tɩ b ra miẽ tɩ bãmb me na n wa yii kãnderefizie wã pʋgẽ, tɩ kengd b raoodo.—2 Kor. 4:18. w17.05 3-4 s. a 2-5
Arzũma, sɩpaolgo, 29
Sẽn nong-b yãmb tõoga vɩɩ ne bãan meng-menga, la bũmb ka be n tõe n lub bãmb ye.—Yɩɩn. 119:165.
Tigingã pʋgẽ, yãmb mengã pa rẽ bɩ y roagd wall y zoa tõe n yãa bũmb n tagsdẽ tɩ yaa kɛgre. Tõe me tɩ yaa bũmb la b maan yãmb wall ned a to, tɩ y getẽ tɩ yaa kɛgre. Yaa sɩd tɩ pa wae, la a buud sã n wa maan bɩ d ra bas tɩ koms d tẽebã ye. D kell n maan sɩd ne Wẽnnaam, n teeg-a la d pʋʋs-a n kos sõngre. Yɩta sõma me tɩ d ra yĩm tɩ tõe tɩ d pa mi yellã vɩʋʋgo, la tɩ tõe n yaa d sẽn pa zems zãngã n kɩt tɩ d tagsdẽ tɩ yaa kɛgrã. D pa rat n gom d tẽed-n-taag yell wẽnga, tɩ wa kɩt tɩ yellã maneg n keng ye. D ra teeg d meng n na n welg yellã ye. D kell n maan sɩda, n tall sũ-mar n gũ t’a Zeova wa welg-a. D sã n maan woto, d tõe n kɩsa sɩd t’a Zeova sũur na n yɩɩ noog ne-do, t’a ning-d bark wa a Zozɛf nengẽ wã. D tõe n basa d yam t’a Zeova sẽn yaa “dũniyã fãa bʋ-kaoodã” na n maana tɩrg wakat fãa, bala a “soayã fãa yaa tɩrse.”—Sɩng. 18:25; Tõo. 32:4. w17.04 22 s. 17
Sibri, sɩpaolgo, 30
Bɩ nin-wẽng bas sor ning a sẽn tũudã, . . . n lebg n wa Sẽn-Ka-Saab nengẽ, tɩ tõnd Wẽnnaamã sẽn kõt sugr wʋsgã, tõe n zoe yẽnda nimbãanega.—Eza. 55:7.
Bõe n na n paam neb nins sẽn pa na n sak n toeeme, n kell n teel dũniyã n tãag to-kãsengã sasa? A Zeova pʋlmame t’a na n sãama nin-wẽnsã fãa. (Yɩɩn. 37:10) Nin-wẽnsã tõe n tẽedame tɩ b na n põsa sãoong ning sẽn watã. B wʋsg mii b sẽn tõe n maan to-to n solg b tʋʋm-wẽnsã. Naoor wʋsg menga, b pa paamd sɩbgre, la tõe n wõnda wa b põsda b tʋʋm-wẽnsã biisi. (Zoob 21:7, 9) La d tẽeg tɩ Biiblã yetame: “Wẽnnaam geta nebã fãa manesem. Bãmb geta bũmb nins fãa nebã sẽn maandã. Lik bida wall zĩ-libsg ka be yel-wẽn maandb sẽn tõe n kẽ n soond ye.” (Zoob 34:21, 22) Dẽnd zĩig kae ned sẽn tõe n solg tɩ Wẽnnaam pa yã-a ye. A nee bũmb nins fãa nin-wẽnsã sẽn maandã. Armagedõ loogr poore, d na n gesa b sẽn da be zĩis ninsã, la d pa na n yã b baa a yembr ye. B pa na n tol n le zĩnd ye!—Yɩɩn. 37:12-15. w17.04 10 s. a 5