Kiris-nebã vɩɩm la b tʋʋma tigissã na-kẽndr not-rãmbã
ZĨ-LIKR RASEM A 1-7
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | ZÃ 9-10
“A Zeezi geta a piisã yell sõma”
Zã 10:1-3, 11, 14, nwtsty, fot-rãmb la video-rãmba
“Piisã yãgre”
Piis yãgr yaa zĩig b sẽn gũbgi, n kẽesd piisã sẽn na yɩl tɩ wagda wall we-rũms ra yõg ye. Yʋngo, pe-kɩɩmbã ra kẽesda b piisã yãgr pʋgẽ. Pĩnd wẽndẽ wã, b sẽn da maand yãgã to-to wã yaa toor-toore, tɩ b yalmã me pa yembr ye. Naoor wʋsgo, b ra maand-b-la ne kuga, n yãk noore. La yĩngrã ra pa lut ye. (Sõd. 32:16; 1 Sãm. 24:4; Sof. 2:6) A Zã goma ned sẽn tũud piis yãgr noor n kẽedẽ yelle, la “zag-no-gũud” yelle. (Zã 10:1, 3) Yãg kẽer da yaa neb wʋsg n so, tɩ zĩigã sã n sobg bɩ ned fãa kẽesd a piisi, tɩ ned gũud noorã tɩ bũmb da maan rũmsã ye. Beoogã sã n vẽege, gũudã pakda noorã tɩ pe-kɩɩm fãa bool a piisi, t’a piisã bãng a koɛɛgã n pʋg-a. (Zã 10:3-5) A Zeezi tika rẽ n dɩk makr n wilg yẽ sẽn get a karen-biisã yell to-to wã.—Zã 10:7-14.
w11-MM 1/5 s.n. 10 s. a 5
Zagsã rãmba, sõng-y taab n ‘gũ!’
Bɩ d gom yikãad sẽn tõe n dɩk yam ning a Zeezi mak-sõngã pʋgẽ wã yelle. Bas-yard la minim n be pe-kɩɩm ne a piis sʋka. Pe-kɩɩm mii a piis fãa, tɩ piisã me mi-a, n basd b yam ne-a. B pʋd n mii a koɛɛgã, la b sakd-a. A Zeezi yeela woto: “Mam mii mam piisã, la bãmb mii maam.” Woto wilgdame t’a ra mii tigingã neb sõma. Gɛrk gom-bil ning b sẽn lebg ka tɩ “miime” wã rat n yeelame t’a mii a pesg fãa sõma. Pe-kɩɩm-sõng sɩd mii a piis sõma. A mii pesg fãa sẽn date, a sẽn tõe la a sẽn pa tõe. A Zeezi sẽn kõ mak-sõng pe-kɩʋʋngã wɛɛngẽ wã mii bũmb fãa a piisã zugu. Piisã me mii b gũudã hal sõma, n sakd-a ne bas-m-yam.
Zã 10:4, 5, cf 124-125 s. 17
“B rag n ka gomd tɩ ka ne yel-bũn ye”
A George Smith sebr a yembr pʋgẽ, a gʋlsa bũmb yẽ mengã sẽn yã. A yeelame yaa: “Wakat ninga, d kẽngda Zide bulg a yembr noor n tɩ vʋʋs wĩnto-sʋk sasa. Beenẽ d yãta pe-kɩɩmb a tãab bɩ a naas sẽn wat ne b rũmsi. Rũmsã ra gẽdgda taaba, tɩ tõnd sokd d mens wãn to la pe-kɩɩm fãa na n tõog n welg a rũmsi. La rũmsã sẽn wa n yũ koomã la b reem n sa, pe-kɩɩmbã teesa babs toɛy-toɛya, tɩ ned kam fãa bool a piisã wa a sẽn minim n maandẽ wã. Ned kam fãa piis yii piisã sẽn yaa wʋsgã sʋk n kẽng a gũudã nengẽ, tɩ piisã bak taab bãgr-bãgr n loog wa b sẽn da wa to-to wã.” A Zeezi rɩka makr sẽn zems n yɩɩda, n bilg a sẽn dat n wilg a kɛlgdbã bũmb ningã. A ratame tɩ d bãng tɩ yaa d sã n sak n tũ a zãmsgã la d na n paam tɩ yẽ sẽn yaa “pe-kɩɩm-sõngã” get d yelle.
Zã 10:16, nwtsty
tall n wa: Bɩ, “wilg sore.” Yaa ago sẽn yaa Gɛrk gom-bilã la sẽn be vɛrse-kãngã pʋgẽ wã. A rat n yeelame tɩ “tall n wa” bɩ “wilg sore,” la bee ne goamã sẽn wʋg to-to wã. B gʋlsa sebr yʋʋmd 200 soabã sẽnes ne Gɛrke, n ning gom-bil sẽn wõnd ago wã, tɩ b mii n lebgd-a tɩ “tigmi.” Gom-bi-kãng yaa synago. A Zeezi sẽn yaa Pe-kɩɩm-sõngã tigimda a yãg-kãng piisã (a sẽn bool me t’a bãg-bil Luk 12:32 wã) ne a piis a taabã. A leb n wilgd-b-la sore, n kogend-b la a rɩlgd-ba. B fãa lebga bãgr a yembre, tɩ pe-kɩɩm-yɛng so-ba. Gom-kãensã bilgda zems-n-taar ning sẽn na n zĩnd a Zeezi karen-biisã sʋka.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Zã 9:38, nwtsty
wõgemd n waoog bãmba: Bɩ, “yĩgimd bãmb taoore, wõgemd bãmb taoore, waoog bãmba.” Gɛrkã pʋgẽ, b sã n wa gomd Wẽnnaam wall bõn-naandg waoogr yelle, yaa gom-bil ning sẽn yaa proskyneo wã la b pʋta. (Mat. 4:10; Luk 4:8) La vɛrse-kãngã pʋgẽ, b sẽn yeel tɩ raoã sẽn dog ne zond t’a Zeezi puk a ninã wõgemda a taoorã, yaa sẽn na n wilg t’a kɩsa sɩd tɩ yaa Wẽnnaam n tʋm a Zeezi. A pa ges a Zeezi wa Wẽnnaam ye. A ges-a-la wa “Ninsaal Bi-riblã” sẽn da segd n wa wã, rat n yeel tɩ Mesi wã Wẽnnaam sẽn tʋmã. (Zã 9:35) Wõnda raoã sẽn wõgemd a Zeezi taoorã, a maana wa neb a taab sẽn maan tɩ b gomd b yell Biiblã babg ning b sẽn da gʋls ne Ebre wã pʋgẽ wã. B sega no-rɛɛsdba, rĩm-dãmb wall neb a taab sẽn gomd Wẽnnaam yʋʋr yĩnga, n wõgemd b taoore. (1 Sãm. 25:23, 24; 2 Sãm. 14:4-7; 1 Rĩm 1:16; 2 Rĩm 4:36, 37) Naoor wʋsgo, nebã sẽn da mi n wõgemd a Zeezi taoorã, yaa sẽn na n wilg tɩ b sũur nooma ne Wẽnnaam sẽn vẽneg-b tɩ b yã bũmbu, wall b sẽn bãng tɩ Wẽnnaam bee ne a Zeezi yĩnga.—Mat. 2:2; 8:2; 14:33; 15:25.
Zã 10:22, nwtsty
Bark ningr tigrã bɩ Rɩk-n-kõ kibsã: Ne Ebre wã, kibs-kãng yʋʋrã yaa Hanuka, sẽn dat n togs tɩ “pakre, rɩk-n-kõ.” B ra maand-a-la rasem a nii. A ra sɩngda Kislɛɛv kiuugã rasem 25, rat n yeel tɩ yʋʋm-sar kiuugã baasg sẽnese. Ra yaa sẽn na n tẽeg b sẽn lebs n dɩk Zerizalɛm wẽnd-doogã n kõ a Zeova yʋʋmd 165 sẽn deng a Zeezi rogmã. Siri rĩm a Antiokus a naase-n-soabã b sẽn da boond t’a Epifannã rẽgma Zʋɩf-rãmbã Wẽnnaam a Zeova roogã, n wilg t’a kis-a lame. Wala makre, a mee tẽn-kugr wẽnd-doogã tẽn-kug-kãsengã zugu, zĩig ning b sẽn da kõt maand sẽn yõogd bugmã daar fãa wã. Yʋʋmd 168 Kislɛɛv kiuugã rasem 25 wã, a Antiokus sẽn da rat n dẽgem a Zeova roogã zãngã yĩnga, a kʋʋ kurkur n maan maoong tẽn-kugrã zugu, la a rʋg-a n toog a bɩɩmã n mes wẽnd-doogã n gilgi. A ninga wẽnd-doogã kʋɩlens bugum, n lub maan-kʋʋdbã rotã sẽn da be wẽnd-doogẽ wã, la a rɩk sãnem tẽn-kugrã, taabl ning zug b sẽn dogend burã, n paas sãnem fɩtl-doagendgã n looge. Rẽ poore, a rɩka a Zeova roogã n kõ a Zees sẽn yaa wẽn-faoogã. Yʋʋm a yiib poore, a Zida Makabe zabame n deeg galʋ-tẽngã la wẽnd-doogã. Wẽnd-doogã yɩlgr poore, b lebs n dɩk-a lame n kõ Wẽnnaam yʋʋmd 165 Kislɛɛv kiuugã rasem 25, yʋʋm a tãab a Antiokus sẽn maan maoong tẽn-kugrã zug n kõ a Zeesã poore. B lebs n sɩngame n kõt a Zeova maand sẽn yõogd bugum daar fãa. Wẽnnaam sẽn vẽneg tɩ b gʋls sɛb ninsã pʋsẽ, b pa wilg sã n yaa a Zeova n kɩt t’a Zida Makabe tõog zabrã la a yeel-a t’a lebs n maneg wẽnd-doogã ye. La a Zeova tũnuga ne bu-zems neba, n pids a raab a tũudmã wɛɛngẽ. Wala makre, Pɛrs ned a Siruusi. (Eza. 45:1) Rẽnd a Zeova tõe n tũnuga ne ned a nin-buiidã sʋk t’a pids a raabã. Gʋls-sõamyã wilgame tɩ wẽnd-doogã ra segd n kell n zĩndame, tɩ b ket n waoogd Wẽnnaam a pʋgẽ, hal tɩ bãngr-goam nins sẽn gomd Mesi wã yellã, a koe-moonegã la a kũumã sẽn na n yɩ maoongã yellã wa pidsi. Sẽn paase, Levi buudã neb ra segd n ket n kõta maandã n tãag wakat ning Mesi wã sẽn na n wa maan maoong yõod sẽn yɩɩd rẽ, rat n yeel tɩ n kõ a vɩɩmã ninsaalbã yĩnga. (Dãn. 9:27; Zã 2:17; Ebre. 9:11-14) B pa yeel Kirist karen-biisã tɩ b maand Rɩk-n-kõ kibsã ye. (Kol. 2:16, 17) La b pa yeel me t’a Zeezi bɩ a karen-biisã wilgame tɩ kibs-kãngã maaneg gɩdgame ye.
ZĨ-LIKR RASEM A 8-14
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | ZÃ 11-12
“D yɩ nimbãan-zoɛtb wa a Zeezi”
Zã 11:24, 25, nwtsty
Mam miime t’a na n vʋʋgame: A Mart ra tagsdame t’a Zeezi gomda kũum vʋʋgrã sẽn wat beoog-daare, rat n yeel tɩ yaoolem daarã yelle. (Zã 6:39) A sẽn da tẽed kũum vʋʋgrã seka pẽgre. Wakat-kãng tɩ tũudmã taoor dãmb kẽer b sẽn boond tɩ Sadiseẽ-rãmbã ra yetame tɩ kũum vʋʋgr kae, baa Gʋls-sõamyã sẽn da yet rẽ vẽenegã. (Dãn. 12:13; Mark 12:18) Fariziẽ-rãmbã yẽ ra tẽedame tɩ ninsaal tara sɩɩg sẽn pa kiidi. La a Mart ra miime t’a Zeezi zãmsda nebã n yetẽ tɩ kũum na n wa vʋʋgame. A ra miime me t’a zoe n vʋʋga neb sẽn ki, baa a sẽn da nan pa vʋʋg ned sẽn ki tɩ kaoos wa a Lazaarã.
Yaa maam la vʋʋgre, la vɩɩm: A Zeezi kũumã ne a vʋʋgrã maasem yĩnga, sẽn ki-bã na n wa vʋʋgame. A Zeezi vʋʋgrã poore, a Zeova le kõ-a-la tõog t’a tõe n vʋʋga kũum. La pa rẽ bal ye. A kɩtame me t’a tõe n kõ ninsaalbã vɩɩm sẽn kõn sa. (Zã 5:26) Vẽnegr 1:18 pʋgẽ, a Zeezi yeelame tɩ yẽ la “soab ning sẽn vɩ” wã, la a paas t’a “tara kũum ne kɩɩm-kulg kʋɩlen-biisi.” Rẽnd a Zeezi n tõe n kɩt tɩ sẽn vɩ-bã la sẽn ki-bã paam vɩɩm. A pʋlmame t’a na n wa pagsa yaadã, n vʋʋg sẽn ki-bã. Tõe n yɩɩ saasẽ tɩ b naag yẽ n dɩ naam, wall dũni-paalgã pʋgẽ, a goosneema wã sẽn be saasẽ wã sẽn na n soogã.—Zã 5:28, 29; 2 Pɩy. 3:13.
Zã 11:33-35, nwtsty
yãbdã: Bɩ, “kʋmdẽ.” Gɛrk gom-bil ning b sẽn lebg tɩ “yãbdã” bilgda ned sẽn kʋmd tɩ yita. Yaa gom-bi-kãng la b pʋd-yã, b sẽn wa n na n togs t’a Zeezi yãba Zerizalɛm zugu, a sẽn wa n gomd Zerizalɛm sẽn na n paam sãoongã yellã.—Luk 19:41.
bãmb yĩngã rigimdame, la b sũurã sãamame: Gɛrkã gom-biis a yiibã b sẽn naag taab ka wã bilgda a Zeezi sũurã sãoong sẽn yɩ kãseng to-to daar-n-kãngã. B sẽn lebg a soab ka tɩ “yĩngã rigimdame” wã yaa embrimaomai. Naoor wʋsgo, a bilgda ned sũur sẽn sãame, la zĩ-kãnga wã, a Zeezi sũurã sãama wʋsgo, hal t’a yĩngã rigimdi. Gom-bil ning b sẽn lebg tɩ “sũurã sãamame” wã yaa taraso, t’a võorã yaa gudgi. Biibl-mit a yembr yeelame tɩ zĩ-kãnga wã, a bilgda “bũmb sẽn maan tɩ ned sũur sãam hal kẽengo, tɩ namsd-a wʋsgo.” Yaa gom-bi-kãng la b sẽn ning Zã 13:21 pʋgẽ, n bilg a Zeezi sũurã sẽn sãam to-to, a sẽn wa n tags a Zida sẽn na n zãmb-a wã yellã.—Zã 11:35.
yãbame: Gɛrk gom-bil ning b sẽn ning ka wã yaa dakryo. A wõnda gom-bil sẽn be Luk 7:38, Tʋʋm 20:19, 31, Ebre-rãmb 5:7, la Vẽnegr 7:17; 21:4 pʋgẽ tɩ b lebg-a tɩ “nintãm.” Wõnda dakryo wã bilgda nintãmã raagr n yɩɩd f sẽn yãbd tɩ yitã. Biiblã babg ning b sẽn da gʋls ne Gɛrkã pʋgẽ, yaa vɛrse-kãngã pʋgẽ bal la gom-bilã beyã. A yaa toor ne a soab ning sẽn be Zã 11:33 pʋgẽ n bilgd a Maari ne Zʋɩf-rãmbã yãbrã. A Zeezi ra miime t’a na n vʋʋga a Lazaare. La a sẽn da ne a zo-rãmbã sũ-sãangã sẽn yaa kãsengã, sãama yẽ mengã sũur wʋsgo. A sẽn da nong a zo-rãmbã wʋsgo, la a zoet b nimbãanegã kɩtame t’a raag nintãm. Kiba-kãngã wilgda vẽeneg t’a Zeezi kʋmda neb nins neb sẽn maan kaalmã.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Zã 11:49, nwtsty
maan-kʋʋd kãsem: Israyɛll buudã sẽn wa n so a mengã, b sã n da yãk ned t’a lebg maan-kʋʋdb kãsma, yaa a yõor tɛka. (Sõd. 35:25) La Rom nebã sẽn wa n so Israyɛllã, nanambs nins Rom nebã sẽn yãkdã ra tara sor n na n yãk ned t’a lebg maan-kʋʋdb kãsmã, wall b reeg a tʋʋmdã n kõ ned a to. Yaa Rom nanambsã n yãk a Kayɩf t’a lebg maan-kʋʋdb kãsma. A sẽn da yaa ned sẽn mi a sẽn na n maan to-to tɩ yẽ ne neb a taabã moor noomẽ wã, a kaoosame n yɩɩg maan-kʋʋdb kãsem-dãmb nins sẽn deng yẽ wakat-kãngã. Yɩɩ yʋʋmd 18 soabã la b yãk-a, la a kell n tʋma tʋʋm-kãng n tãag yʋʋmd 36 sẽnese. A Zã sẽn yeel t’a Kayɩf ra yaa maan-kʋʋdb kãsem yʋʋm-kãngã, rat n yeel tɩ yʋʋmd 33 wã, wõnda a rat n wilgame t’a Zeezi kʋʋbã yʋʋmd sẽn yɩ yʋʋmd b sẽn pa na n tol n yĩmã sasa t’a Kayɩf maan-kʋʋrã nan ka sɛ ye.
Zã 12:42, nwtsty
nanambsã: Wõnda Gɛrk gom-bil ning b sẽn lebg ka tɩ “nanambsã” yaa Zʋɩf-rãmbã bʋ-kaoodb sull ning sẽn tar noor n yɩɩdã, rat n yeel tɩ Sãnedrẽ wã neba. Zã 3:1 pʋgẽ, b ninga gom-bi-kãng b sẽn wa n gomd a Nikodɛm sẽn da yaa sul-kãng nedã yellã.
rig n yiis karen-doogẽ wã: Bɩ, “yiis karen-doogẽ wã.” Gɛrk gom-bil ning sẽn yaa aposynagogosã bee vɛrse-kãngã pʋgẽ, la Zã 12:42 la 16:2 pʋgẽ bala. B sã n da yiis neda, a taabã gind-a lame la b yaand-a wa ned b sẽn yiis buudu. Zʋɩf-rãmb a taabã sẽn da gind-a woto wã tõe n kɩtame tɩ yẽ ne a zakã rãmb lebg naong rãmba. Karen-dotã sẽn da be wã yaa nebã zãmsgã yĩnga. La b ra tõe n kaoa ned bʋʋd be me, n pãb-a ne kalwaas la b yiis-a karen-doogẽ wã.
ZĨ-LIKR RASEM 15-21
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | ZÃ 13-14
“Yaa mamsg la mam kõ yãmba”
Zã 13:5, nwtsty
waas karen-biisã nao: Pĩnd wẽndẽ wã, Israyɛll nebã ra wae n wita neooda. La b neooda wã ra yaa pakls n tar wĩya, tɩ b sẽbd naoã la nao-sẽbã. Kɩtame tɩ ned sã n da togd sore, wubsgã la bɛgdã rẽgemda a naoã. Rẽ n so tɩ ned sã n da ta roog noore, a yãkda a neooda wã la a yaool n kẽ. Zak soab sã n da mi sãan deegre, a kɩtdame tɩ b waas a sãanã nao. Biiblã pʋgẽ, b goma minun-kãngã yell naoor wʋsgo. (Sɩng. 18:4, 5; 24:32; 1 Sãm. 25:41; Luk 7:37, 38, 44) A Zeezi sẽn waas a karen-biisã naoã, a zãms-b-la sik-m-menga, la taab sõngre.
Zã 13:12-14, nwtsty
tog: Bɩ, “yaa tɩlɛ.” B wae n pʋta Gɛrk gom-bil ning sẽn be vɛrse-kãngã pʋgẽ wã, b sẽn wat n gomd ligd yelle. A võor yaa “tar ned samde, tar ned ligdi.” (Mat. 18:28, 30, 34; Luk 16:5, 7) La vɛrse-kãngã pʋg la zĩis a taaba, a võorã pa tek woto ye. A bilgda bũmb f sẽn segd n maane, bɩ sẽn yaa tɩlɛ tɩ f maane.—1 Zã 3:16; 4:11; 3 Zã 8.
Zã 13:15, w99 1/3 31 s. a 1
Zãmaan fãa nin-kãsengã tʋma tʋʋmd sẽn baood sik-m-menga
A Zeezi sẽn waas a karen-biisã naoã, a kõo mak-sõng sẽn ka to sik-m-mengã wɛɛngẽ. Sɩd me, kiris-ned pa segd n tags t’a tara yõod wʋsg t’a taabã segd n maand a raabã wakat fãa ye. A pa segd me n bao naam wall ziir ye. A segd n tũu a Zeezi mak-sõngã. A Zeezi pa wa “tɩ nebã na sõng bãmb ye, la yaa tɩ bãmb na sõng nebã, la tɩ kõ b vɩɩmã, n yao n fãag neb wʋsgo.” (Mat. 20:28) A Zeezi karen-biisã me segd n sak n tʋma tʋʋm sẽn baood sik-m-menga, b taabã sõngr yĩnga.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Zã 14:6, nwtsty
Maam la sore, la sɩda, la vɩɩm: A Zeezi la sore, bala yaa ne yẽ maasem bal la d tõe n pʋʋs Wẽnnaam. Leb n yaa ne yẽ maasem bal la ninsaalbã tõe n maneg b yellã ne Wẽnnaam. (Zã 16:23; Rom. 5:8) A Zeezi la sɩda, bala a ra togsda sɩda. A sẽn vɩɩmd to-to wã me zemsa ne sɩdã. Sẽn paase, a pidsa bãngr-goam wʋsg sẽn wilgd t’a tara tʋʋm-kãseng Wẽnnaam raabã pidsg pʋgẽ. (Zã 1:14; Vẽn. 19:10) Bãngr-gom-kãens lebga “n-yẽe” yẽ maasem yĩnga, rat n yeel tɩ pidsa yẽ maasem yĩnga. (2 Kor. 1:20) A Zeezi la vɩɩm, bala yaa a sẽn ki tɩ yɩ maoongã yĩng la ninsaalbã tõe n paam “vɩɩm hakɩɩkã,” rat n yeel tɩ “vɩɩm sẽn kõn sa wã.” (1 Tɩm. 6:12, 19; Efɛ. 1:7; 1 Zã 1:7) A na n yɩɩ vɩɩm neb milyõ-rãmb nins sẽn na n vʋʋgã yĩng me. B tõe n wa paam n vɩɩmda wakat sẽn kõn sa arzãnã pʋgẽ.—Zã 5:28, 29.
Zã 14:12, nwtsty
tʋʋm-kãsems n yɩɩda: A Zeezi gomdã pa rat n yeel tɩ yel-soalem nins a karen-biisã sẽn na n maanã na n yɩɩ kãsems n yɩɩg yẽ sẽn maanã ye. Ne sik-m-menga, a wilgame t’a karen-biisã na n moona koɛɛgã la b zãms nebã n yɩɩg yẽ. A karen-biisã sẽn na n moon zĩig ningã yalem, neb nins b sẽn na n moonã sõore, la b moonegã sẽn na n kaoos to-to wã na n yɩɩga yẽnda. A Zeezi gomdã wilgda vẽeneg t’a ra ratame t’a karen-biisã kell n tʋm tʋʋmd ning a sẽn da tʋmdã.
ZĨ-LIKR RASEM 22-28
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | ZÃ 15-17
“Yãmb ka dũniyã rẽnd” ye
Zã 15:19, nwtsty
dũniyã: Vɛrse-kãngã pʋgẽ, yaa kosmos sẽn yaa Gɛrk gom-bilã la b sẽn lebg tɩ “dũniyã.” A bilgda dũniyã nebã sẽn yaa tʋʋm-kɛg rãmb n zãr ne Wẽnnaamã. Rẽnd Wẽnnaam nin-buiidã pa naag ye. Evãnzill-gʋlsdbã sʋka, yaa a Zã bal n togs t’a Zeezi yeelame t’a karen-biisã pa dũniyã rẽnda, rat n yeel tɩ pa dũniyã n so-b ye. Gom-kãensã bee zĩis a yiib me. Yaa a Zeezi sẽn wa n pʋʋsd a tʋm-tʋmdb nins sẽn kell n pa ne-a wã yĩngã la a yeel woto me. Pʋʋs-kãng n yɩ a yaoolem pʋʋsg a sẽn pʋʋs b yĩnga.—Zã 17:14, 16.
Zã 15:21, nwtsty
mam yʋʋrã yĩnga: Biiblã pʋgẽ, gom-bil ning sẽn yaa “yʋʋrã” wae n wilgda a soabã sã n tara yʋ-noogo, la a sẽn yaa ned ning buudu. (Mat. 6:9) A Zeezi nengẽ wã, wilgda naam la tõog ning a Ba wã sẽn kõ-a wã me. (Mat. 28:18; Fili. 2:9, 10; Ebre. 1:3, 4) Vɛrse-kãngã pʋgẽ, a Zeezi wilgda bũmb ning sẽn kɩt tɩ dũniyã neb na n kisg a karen-biisã: Yaa b sẽn pa mi soab ning sẽn tʋm yẽ wã. B sã n da bãngẽ-la Wẽnnaam, ra na n sõng-b lame tɩ b bãng a Zeezi yʋʋrã sẽn tõe n sõng-b tɩ b paam bũmb ningã. (Tʋʋ. 4:12) A yʋʋrã wilgdame me tɩ Wẽnnaam yãk-a lame t’a yaa Naaba, la rĩm-dãmb Rĩmã. Rẽ kɩtame tɩ neb nins fãa sẽn dat n paam vɩɩmã segd n yĩgimd a taoore, n wilg tɩ b sakd-a lame.—Zã 17:3; Vẽn. 19:11-16; ges-y Yɩɩn-sõamyã 2:7-12.
Zã 16:33, it-1 555
Raoodo
Kiris-ned segd n talla raoodo, a sã n dat n kell n yɩ yɩlemd tɩ dũniyã yamã la a nebã manesmã sẽn kɩɩsd Wẽnnaam a Zeova raabã ra mad-a, la a tõog n kell n maan sɩd ne a Zeova baa dũniyã neb sẽn kis-a wã. A Zeezi Kirist yeela a karen-biisã yaa: “Yãmb na n paama namsg dũniyã pʋgẽ. La bɩ y keng y sũyã, bala, mam tõoga dũniyã.” (Zã 16:33) Wẽnnaam Biigã pa tol n bas tɩ dũniyã tõog-a ye. A tõoga dũniyã, n pa rɩk a nebã togs-n-taar baa fʋɩ pʋgẽ ye. A Zeezi Kirist tõoga dũniyã n bas mak-sõng sẽn ka to. Sẽn paase, a sẽn pa tol n maan yel-wẽndã waa ne bark toor-toore. Rẽ fãa tõe n kõo ned raood t’a rɩk a togs-n-taare, n kell n zãag a meng ne dũniyã la a ra bas tɩ dũniyã rẽgm-a ye.—Zã 17:16.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Zã 17:21-23, nwtsty
yembre: Bɩ, “zems ta aba.” A Zeezi pʋʋsame n kos t’a karen-biisã yɩ yembre, n zems taab n tʋmd ne yam a yembr wa yẽ ne a Ba wã sẽn yaa yembrã. (Zã 17:22) Pipi Korẽnt rãmb 3:6-9 pʋgẽ, a Poll bilga zems-n-taar a woto buud sẽn be kiris-nebã sʋka, b sẽn naag taab n tʋmdẽ la b tʋmd ne Wẽnnaamã yĩnga.—Ges-y 1 Korẽnt-rãmbã 3:8; Zã 10:30; 17:11.
lebg yembr fasɩ: Bɩ, “zems taab sõma.” Vɛrse-kãngã pʋgẽ, a Zeezi wilgame tɩ d sã n dat tɩ Bã wã nong-do, d segd n zemsda taab sõma. Rẽ zemsa ne Kolos rãmb 3:14 goamã sẽn yeel tɩ “nonglem yaa loɛtg sɩd-sɩdã.” La woto pa rat n yeel t’a Zeezi karen-biisã sʋka, nebã fãa zʋgo, b pãn-toodo, b minund la b sũur-kaset yaa yembr ye. Rat n yeelame tɩ b tʋʋm-tʋmdɩ wã, b sẽn tẽed bũmb ninsã la b sẽn zãmsd nebã bũmb ninsã yaa yembre.—Rom. 15:5, 6; 1 Kor. 1:10; Efɛ. 4:3; Fili. 1:27.
Zã 17:24, nwtsty
dũni yẽbgrã: Yaa Gɛrkã gom-bil ning b sẽn lebg ka tɩ “yẽbgrã” la b sẽn lebg Ebre-rãmb 11:11 pʋgẽ tɩ “rogã.” Be, a bilgda biig rogem. Vɛrse-kãngã pʋgẽ, wõnda yaa a Ãdem ne a Awa kambã rogem la b sẽn bool tɩ “dũni yẽbgrã.” A Zeezi sẽn wa n gomd “dũni yẽbgrã” yellã, a goma a Abɛll yell me. Tõe tɩ yaa a Abɛll sẽn yɩ pipi ninsaal sẽn tõe n paam fãagre, la a yɩ pipi n paam tɩ b gʋls a yʋʋrã “vɩɩm sebrã pʋgẽ” wã yĩnga. (Luk 11:50, 51; Vẽn. 17:8) A Zeezi sẽn pʋʋs a Ba wã n yeel woto wã wilgdame me tɩ hal sẽn kaoose, nand meng t’a Ãdem ne a Awa rog kamba, Wẽnnaam da nonga a Bi-ribl sẽn ka to wã.
ZĨ-LIKR RASEM 29–SƖPAOLG RASEM A 4
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | ZÃ 18-19
“A Zeezi kɩsa sɩdã kaseto”
Zã 18:37, nwtsty
kɩs kaseto: Gɛrk gom-biis nins sẽn yaa martyreo b sẽn lebgd tɩ “kɩs kasetã,” n paas martyria ne martys b sẽn lebg tɩ “kasetã” võor yalmame. Yaa woto me Biiblã babg ning b sẽn da gʋls ne Gɛrkã pʋgẽ. B wae n pʋta gom-bi-kãngã n gomd kaset ned sẽn kõt bũmb a sẽn yã wɛɛngẽ, pa rẽ bɩ bũmb a sẽn mi tɩ yaa sɩda. La tõe n dat n yeelame me tɩ “togse, wilg tɩ yaa sɩda, gom n pẽge.” A Zeezi pa kõ bũmb nins a sẽn kɩs sɩd tɩ yaa sɩdã kaset la a moon rẽ bal ye. A sẽn vɩɩmd to-to wã wilgame t’a Ba wã bãngr-goamã la a sẽn pʋlem bũmb ninsã na n pidsame. (2 Kor. 1:20) Wẽnnaam pĩnd n togsa yẽ raabã sẽn yaa a soab ne Rĩungã la ne Mesi wã sẽn yaa Rĩungã naabã ball-balle. A Zeezi tẽng zug vɩɩmã tõre, n tɩ baas ne a kũumã sẽn yɩ maoongã pidsa bãngr-goam nins fãa sẽn da gomd a yellã, tɩ kẽer mamsg bɩ b maasem be Tõogã kaool pʋgẽ. (Kol. 2:16, 17; Ebre. 10:1) Rẽnd d tõe n yeelame t’a Zeezi “kɩsa sɩdã kaset” ne a no-goamã la a tʋʋm-tʋmdɩ wã.
sɩdã: Pa bũmb bɩ gomd sẽn yaa sɩd yell bal la a Zeezi sẽn da gomdã ye. Yaa sɩdã Wẽnnaam raabã wɛɛngẽ. Wẽnnaam data bũmb a ye sẽn tar yõod wʋsgo. A ratame t’a Zeezi sẽn yaa “a Davɩɩd biigã” yɩ Maan-kʋʋdb kãsma, la Wẽnnaam Rĩungã naaba. (Mat. 1:1, MN) A Zeezi wilgame tɩ sẽn yɩɩd fãa, yẽ sẽn wa dũniyã zugã, a vɩɩmã sẽn yɩ to-to wã la a sẽn moon koɛɛgã, yaa sẽn na n kõ sɩdã kaset Rĩungã wɛɛngẽ. Nand t’a Zeezi roge, la a rogmã poore, malɛgs n taas neb koe-kãng buudu. A roga Betlehɛm sẽn da be Zide, zĩig ning me a Davɩɩd sẽn dogã.—Luk 1:32, 33; 2:10-14.
Zã 18:38, nwtsty
Sɩd yaa bõe?: Wõnda a Pɩlat ra tagsda gomd bɩ bũmb sẽn yaa sɩd yelle, la pa rẽ yell la a Zeezi sẽn da gomdã ye. (Zã 18:37) A sã n da soka a sokrã ne pʋ-peelem, a Zeezi ra na n leok-a lame. La a pa sok n dat leoor ye. Sokrã wilgdame t’a pa tẽed a Zeezi goamã, la t’a toor kae ne a goamã ye. Yaa wa a sẽn da na n sok yaa: “Sɩda? Sɩd yaa bõe? Sɩd ka be ye!” Bala a sokrã poore, a pa yãas n gũ leoor ye. A yi n babsa Zʋɩf-rãmbã.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Zã 19:30, w10-MM 1/8 17 s. 15
A Zeezi kũumã sẽn kɩt tɩ bũmb nins tõog n maane
A Zeezi sẽn wa n be ra-lukã zug n wa kolg kũumã, a yeela woto: “Bũmb fãa maan n saame!” (Zã 19:30, Kãab-paalgã Koe-noogo) A lisgã tɛk n tãag a kũumã sẽn kaoos yʋʋm a tã la pʋɩ-sʋkã pʋgẽ, Wẽnnaam sõng-a lame t’a tõog n maan yel-kãsemse! A Zeezi sẽn wa n ki wã, tẽngã rigimda hal wʋsgo, tɩ Rom sodaas naab ning sẽn ges tɩ b kʋ-a wã meng yeel woto: “Hakɩɩka, dao kãngã sɩd yaa Wẽnnaam Biiga.” (Mat. 27:54) Wõnda sodaas naabã yãa b sẽn da wa n yaand a Zeezi, a sẽn yeel t’a yaa Wẽnnaam Biigã. Baa ne b sẽn nams a Zeezi wʋsgã, a kell n saka Wẽnnaam tɩ wilg t’a Sʋɩtãan sɩd yaa pʋ-yagda. Bala a Sʋɩtãan ra goma neb nins fãa sẽn sak tɩ yaa Wẽnnaam n segd n yɩ yĩngr la tẽng naabã yelle, n yeel woto: “Ned na n dɩka a sẽn tar fãa n kõ a vɩɩm yĩnga.” (Zoob 2:4) A Zeezi sẽn kell n sak Wẽnnaamã, a wilgame t’a Ãdem ne a Awa me ra tõe n kell n saka Wẽnnaam, bala b makrã toom pa ta a Zeezi rẽndã ye. Sẽn yɩɩd fãa, a Zeezi sẽn vɩɩmd to-to wã la a kũumã fãa kɩtame tɩ b bãng vẽeneg t’a Zeova rɩta a naamã ne tɩrlem. (Karm-y Yelbũn 27:11.) Rẽ yĩnga a Zeezi kũumã leb n kɩtame tɩ yɛl a taab tõog n pids bɩ? Yaa vẽeneg tɩ n-ye!
Zã 19:31, nwtsty
Vʋʋsg da-kãng dag n yaa da-kãsenga: Nizã kiuug rasem 15 sẽn yaa Pakã vẽkembeoogã sẽn seg daar ning fãa, ra-kãng yaa vʋʋsg daare. (Maan. 23:5-7) Vʋʋsg ra-kãng sã n wa seg vʋʋsg daar ning b sẽn maand semen fãa wã, (Zʋɩf-rãmbã semennã rasem a yopoe-n-soab daarã sẽn sɩngd arzũmã wĩndgã kõom n tãag sibrã wĩndgã kõom,) b boond-a lame tɩ Vʋʋsg “da-kãsenga.” A Zeezi kũumã sẽn yɩ arzũmã vẽkembeoogã sega vʋʋsg daar a woto buudu. Yʋʋmd 29 soabã n tãag yʋʋmd 35 wã, yɩɩ yʋʋmd 33 wã bal la Nizã kiuug rasem 14 seg arzũm daare. Rẽ yaa kaset tɩ tog n yaa yʋʋmd 33 Nizã kiuug rasem 14 la a Zeezi sẽn ki wã.