Pag ne rao tõe n sɩd nonga taab wakat fãa bɩ?

1, 2. D sẽn na n gom a Salomo Yɩɩllã yellã na n nafa ãnd dãmba, la bõe yĩnga? (Ges-y fotã sẽn be yĩngrã.)

YƖƖ yi-kãadem daare, tɩ pʋg-paalã ne a sɩdã yas n get taab ne sũ-noogo. Neb nins fãa sẽn be beenẽ wã neeme tɩ b sɩd nonga taaba. Saam-biig ning sẽn kõ yi-kãadmã sõsgã gesa b sẽn gãd taab n saoodẽ tɩ be yamleoogã, n sok a meng woto: ‘Nin-kãensã na n ket n nonga taab yʋʋm wʋsg poor bɩ, bɩ b nonglmã pãng na n boogame?’ Pag ne a sɩd sã n sɩd nong taaba, baa b sã n seg zu-loees wʋsgo, b na n ket n zemsda taaba. Zu-bʋko, neb wʋsg sẽn kẽ kãadem wat n baas n kao b kãadmã. Rẽnd tõe tɩ y sok y meng woto: ‘Neb tõe n sɩd nonga taab wakat fãa bɩ?’

² Baa rĩm a Salomo wakatã, b ra pa wae n yãt neb sẽn sɩd nong taab Israyɛll soolmẽ wã ye. A Salomo goma rẽ yelle, n yeel woto: “Mam yãa rao a ye bal [“sẽn yaa tɩrg,” MN] rap tusr sʋka. La mam ka yã pag ba a yembr bãmb sʋk ye. Gese, yaa bũmb a ye bal la mam yã-yã. Yaa tɩ Wẽnnaam naana ninsaalbã tɩrse, la nebã baoome tɩ ges bũmb wʋsgo.” (Koɛ. 7:26-29) Bõe yĩng tɩ ra yaa woto Israyɛll soolmẽ wã? Bu-zẽms pagb sẽn nong yoob la sẽn pʋʋsd a Baal n da vɩ Israyɛll nebã sʋk wakat kãnga. Woto kɩtame tɩ Israyɛll pagb la rap wʋsg me lebg yoaadba.a La yʋʋm 20 sẽn deng t’a Salomo gʋls Koɛɛg Soab sebrã, a gʋlsa sebr ning b sẽn boond t’a Salomo Yɩɩllã, n gom pag ne rao sẽn sɩd nong taab yelle. D kẽe kãadem tɩ d pa kẽ me, a Salomo Yɩɩllã tõe n sõng-d lame tɩ d bãng nonglem hakɩkã sẽn yaa bũmb ninga, la pag ne rao sẽn tõe n wilg to-to tɩ b sɩd nonga taaba.

PAG NE RAO TÕE N SƖD NONGA TAAB WAKAT FÃA

3. Bõe n kɩt tɩ pag ne rao tõe n sɩd nong taaba?

³ Karm-y A Salomo Yɩɩllã 8:6. Vɛrse wã yeelame tɩ nonglem yaa “Zu-soabã bug-witim.” Bõe yĩnga? Yaa t’a Zeova yaa nonglem. Sẽn paase, a naana tõnd a meng wẽnego, tɩ d tõe n nong taaba. (Sɩng. 1:26, 27) A Ãdem sẽn yã a Ɛɛv pipi wã, a sũur yɩɩ noog wʋsgo, hal t’a wilg t’a ta a yam. Sãmbg kae t’a Ɛɛv me ra nonga a sɩdã, bala a Zeova yãka a Ãdem sĩif kõbr n naan-a. (Sɩng. 2:21-23) Hal sɩngrẽ wã, a Zeova sẽn naan rao ne pag to-to wã kɩtame tɩ b tõe n sɩd nong taab wakat fãa.

4, 5. Togs-y-yã a Salomo Yɩɩllã sẽn gomd bũmb ning yellã koɛɛg-koɛɛga.

⁴ A Salomo Yɩɩllã gomda pag ne rao sẽn tõe n nong taab to-to wã yelle. A gomda bi-pugl sẽn yit tẽn-bil sẽn boond tɩ Sunem la bi-bɩɩg sẽn yaa pe-kɩɩm yelle. B yiibã nonga taab hal wʋsgo. Bi-puglã wa n tɩ tʋmda a ma-bi-rapã viyn pʋʋg pʋgẽ, t’a Salomo ne a tãb-biisã wa sig be sɛɛgẽ. A Salomo yãa bi-puglã sẽn yaa neerã, n kɩt t’a tʋm-tʋmdbã tɩ tall-a n wa sikã zĩigẽ. A pẽga bi-puglã neermã, la a pʋlm-a bũmb wʋsgo. La bi-puglã ra nonga pe-kɩɩmã, n yeel t’a sẽn dat bal yaa a we n be ne a noangã. (Sal. Yɩɩl. 1:4-14) Pe-kɩɩmã gẽesa bi-puglã n tɩ yã-a sikã zĩigẽ. B sẽn yã taabã, b ned kam fãa wilga a to t’a nong-a lame.—Sal. Yɩɩl. 1:15-17.

⁵ A Salomo sẽn wa n lebd Zerizalɛmmã, a zãa bi-puglã, la pe-kɩɩmã pʋgame. (Sal. Yɩɩl. 4:1-5, 8, 9) Baa a Salomo sẽn modg wʋsgã, a pa tõog tɩ bi-puglã toeem yam, n pa le nong pe-kɩɩmã ye. (Sal. Yɩɩl. 6:4-7; 7:2-11) Rẽ n so t’a kong n bas-a t’a kuli. Yɩɩllã baasgẽ, bi-puglã yeela a noangã t’a zoe tao-tao “wa yãka,” n wa a nengẽ.—Sal. Yɩɩl. 8:14.

6. D sã n wa karemd a Salomo Yɩɩllã, bõe yĩng tɩ tõe n yɩ toog tɩ d bãng neb nins sẽn gomdã n bake?

⁶ A Salomo Yɩɩllã yaa yɩɩll sẽn noom wʋsgo. B bool-a lame tɩ ‘yɩɩll sẽn yɩɩd yɩɩl a taabã fãa.’ (Sal. Yɩɩl. 1:1) Baa yɩɩllã sẽn yaa neb toor-toor n gomdã, a Salomo pa rengd n wilg sẽn gomd-a wã yʋʋr la a yaool n gʋls a goamã ye. A sẽn da rat bal yaa yɩɩllã we n yɩ noogo. La baa a sẽn pa wilg neb nins sẽn gomdã n bakã, d sã n maag d yĩng n karem goamã, d bãngda ned kam fãa goam n bake.

“FO NONGLEM N SÃO RÃAM”

7, 8. Gom-bʋs la pe-kɩɩmã ne bi-puglã yeel n wilg tɩ b nonga taaba?

⁷ A Salomo Yɩɩllã sebr pida ne goam bi-puglã ne pe-kɩɩmã sẽn togs taaba, n wilg tɩ b nonga taaba. Tõe n yɩɩ toog tɩ d wʋm b goamã kẽer võore, bala b sẽn gʋls-bã yʋʋm tus a tã la zak la woto. Baa b minimdã sẽn yaa toor ne tõndã, d sã n karem b goamã, d tõe n yãame tɩ b sɩd ra nonga taaba. Wala makre, pe-kɩɩmã yeelame tɩ bi-puglã “ninã yaa wa wall nini,” sẽn dat n yeel t’a ninã sẽn yaa to-to wã nooma yẽnda. (Sal. Yɩɩl. 1:15) La bi-puglã yeelame tɩ pe-kɩɩmã nin yaa neeb wa wala. (Karm-y A Salomo Yɩɩllã 5:12.) A maka pe-kɩɩmã ninã sẽn yaa peels tɩ tẽn-sʋkã yaa sablgã ne wal sẽn sood bĩisim.

⁸ La b pa pẽg taab neerem bal ye. B ned kam fãa pẽga a to a zʋg-sõma wã yĩnga. Wala makre, pe-kɩɩmã wilgame t’a sũur nooma ne bi-puglã sẽn gomd ne nebã to-to wã. (Karm-y A Salomo Yɩɩllã 4:7, 11.) A yeelame tɩ bi-puglã “no-bɩmsã tokda sɩɩdo.” Bõe yĩnga? Yaa tɩ sɩɩd sẽn yit a vakẽ n tosdẽ noom yɩɩda sɩɩd b sẽn yãk n bĩngi. A paasame tɩ “sɩɩd ne bĩisim bee [a] zɩlemdã tẽngre.” Woto fãa rat n yeelame tɩ ne yẽ, a no-goamã yaa noog wa sɩɩd la bĩisim, n sakd kelgre. Vẽenega, pe-kɩɩmã sẽn yeel bi-puglã t’a ‘yaa neer n ka tar zangã,’ pa a nengã neerem yell bal la a ra gomd ye.

9. a) Nonglem bʋg buud n segd n zĩnd pag ne a sɩd sʋka? b) Bõe yĩng tɩ pag ne a sɩd segd n wilgd ne b no-goam la b manesem tɩ b nonga taaba?

⁹ Rũndã-rũndã, kiris-neb nins sẽn kẽ kãadmã miime tɩ kãadem pa neb a yiib sẽn tik b nusi, n wilg tɩ b na n vɩɩmda ne taab bal ye. B yiibã segd n sɩd nonga taaba, la b wilgd rẽ ne b no-goam la b manesem. La b nonglmã segd n yɩɩ nonglem bʋg buudu? Yaa wa Biiblã sẽn yeel tɩ d segd n nonga nebã fãa wã bɩ? (1 Zã 4:8) Yaa nonglem ning sẽn be zak a ye neb sʋkã bɩ? Yaa nonglem ning sẽn be ned ne a zoa sʋkã bɩ? (Zã 11:3) Yaa nonglem ning sẽn kɩtd tɩ pag ne rao yam kẽ taabã bɩ? (Yel. 5:15-20) Sɩd-sɩda, neb sẽn kẽ kãadem segd n nonga taab ne nonglmã buk kãensã fãa. Yaa ne b no-goamã la b manesmã la b wilgd tɩ b nonga taaba. Rẽnd b pa segd n bas tɩ b daar fãa tʋʋmã kɩt tɩ b pa wilgd tɩ b nonga taab ye. Buud kẽer pʋsẽ, yaa roagdbã n baood pag n kõ b biiga. Rẽ n so tɩ pagã ne a sɩdã pa mi taab sõma b kãadmã kõom sasa ye. La b sã n bãngd taab n paasdẽ tɩ b nonglmã me pãng paasdẽ, b ned kam fãa segd n wilgda a to wã t’a nong-a lame. Woto na n kɩtame tɩ b maneg n nong taaba, tɩ b kãadmã yɩ sõma.

10. Neb sẽn kẽ kãadem sã n wilgdẽ tɩ b nonga taaba, wãn to la nafd-ba?

¹⁰ Bũmb a to me n kɩt tɩ neb sẽn kẽ kãadem sã n wilgdẽ tɩ b nonga taab bɩ nafd-ba. Rĩm a Salomo pʋlma Sunem bi-puglã t’a na n “maana sãnem yãnd sẽn tui ne wanzuri” n kõ-a. A pẽga a neermã, n yeel t’a “yaa neer wa kiuugu, n yãgd wa wĩndga.” (Sal. Yɩɩl. 1:9-11; 6:10) La bi-puglã ra ket n nonga pe-kɩɩmã wʋsgo. Bõe n sõng-a t’a yamã kell n zĩnd ne pe-kɩɩmã? Baa b sẽn wa n zãr ne taabã, bõe n sõng-a t’a sũurã pa sãam wʋsgo? (Karm-y A Salomo Yɩɩllã 1:2, 3.) A tẽega pe-kɩɩmã sẽn da wilgd to-to t’a nong-a lame wã yelle. A yeelame t’a “nonglem n são rãam” sẽn kõt nebã sũ-noogã, la t’a sã n tẽeg a yʋʋrã yelle, noom-a-la wa tɩdar kaam b sẽn ning a zugu. (Yɩɩl 23:5; 104:15) Rẽnd yɩta sõma tɩ pag ne a sɩd wae n wilgd ne b no-goam la b manesem tɩ b nonga taaba, bala paasda b nonglmã pãnga, tɩ b sã n tẽegd rẽ yelle, bɩ na n sõng-b tɩ b kell n nong taaba.

RA NEK-Y M NONGLMÃ T’A WAKATÃ NAN KA TA YE

11. Yam bʋg la kiris-neb nins sẽn nan pa kẽ kãadmã tõe n dɩk bi-puglã sẽn yeel Zerizalɛm kom-pugli wã bũmb ningã pʋgẽ?

¹¹ A Salomo Yɩɩllã tara sagls sẽn tõe n naf kiris-neb nins sẽn nan pa kẽ kãadmã, sẽn yɩɩd fãa b rãmb nins sẽn dat n kẽ kãadmã. Bi-puglã ra pa nong a Salomo ye. Rẽ n so t’a yeel Zerizalɛm kom-pugli wã woto: “Ra sak n nek m [“nonglmã,” MN] t’a yikrã wakat nan ka ta ye.” (Sal. Yɩɩl. 2:7; 3:5) Bõe yĩnga? Bala a miime tɩ pa zems t’a bas t’a yam kẽ ned yaar ye. Woto me, kiris-ned sã n dat n kẽ kãadem, yɩta sõma t’a maag a yĩng n wa paam ned a sẽn sɩd nonge.

12. Bõe n kɩt tɩ Sunem bi-puglã ra nong pe-kɩɩmã?

¹² Bõe n kɩt tɩ Sunem bi-puglã ra nong pe-kɩɩmã? Yaa sɩd t’a ra yaa ra-sãn-beelle, n tar pãng me, tɩ bi-puglã yeel t’a ‘yaa wa yãka,’ t’a nusã “wẽnda sãnem-gilsi,” la t’a karsã ‘wẽnda marbr kug ra-lugdsi.’ La a ra pa ra-sãng n tar pãng bal ye. Bi-puglã ra miime tɩ pe-kɩɩmã ra nonga a Zeova, la a tar zʋg-sõma me. Yaa rẽ yĩng la a sẽn yeel tɩ wa ‘pom tɩɩg sẽn yaa bũmb ning tʋgr tɩɩs sʋkã, a noangã me yaa woto kom-bɩɩs sʋka.’—Sal. Yɩɩl. 2:3, 9; 5:14, 15.

13. Bõe n kɩt tɩ pe-kɩɩmã ra nong Sunem bi-puglã?

¹³ Sunem bi-puglã me ra yaa neer wʋsgo. Baa rĩm a Salomo meng ra rat-a lame. A yaool n da tara “rĩm-pogs pis-yoobe, la pʋg-bi pis-nii la pʋg-sadb sẽn ka tõe n sõd n sɛ” wakat kãnga. La pa bi-puglã neermã yĩng bal la pe-kɩɩmã sẽn da nong-a wã ye. Yẽ me ra nonga a Zeova, n tar zʋg-sõma. Wala makre, a ra yaa sik-m-meng soaba. A yeelame tɩ yẽ yaa wa “tɩ-puud sẽn be Sarõ” bala. La pe-kɩɩmã getame t’a pa tar to ye. A yeelame tɩ ‘rulg-lelemd sẽn yaa bũmb ning gõos sʋkã, a noangã me yaa woto kom-pugli sʋka.’—Sal. Yɩɩl. 2:1, 2; 6:8.

14. Y sã n dat n kẽ kãadem, yam bʋg la y tõe n dɩk pe-kɩɩmã ne Sunem bi-puglã kibarã pʋgẽ?

¹⁴ Biiblã sagenda kiris-nebã tɩ b sã n na n kẽ kãadem, tog n yɩɩ ne ned “sẽn tũud Zu-soabã bala.” (1 Kor. 7:39) Woto rat n yeelame t’a Zeova Kaset soab sẽn dat n kẽ kãadem segd n gũusame t’a yamã ra wa kẽ ned sẽn pa tũud a Zeova ye. A segd n baoo ned sẽn dɩk a meng n kõ a Zeova n deeg lisg bala. Wãn to la rẽ na n sõng-a a kãadmã pʋgẽ? Pag ne a sɩd pa tõe n pa seg zu-loees ye. La b ned kam fãa sã n tar zood sõma ne a Zeova, b na n tõog n naaga taab n welg zu-loe-kãense, tɩ b zĩid-n-taarã kell n yɩ noogo. Woto wã, y sã n dat n kẽ kãadem bɩ y rɩk pe-kɩɩmã ne Sunem bi-puglã togs-n-taare, n bao ned sẽn tar zʋg-sõma, la sẽn nong a Zeova ne a sũur fãa.

M PƲG-PAALÃ “WẼNDA ZẼED ZĨIG SẼN TAR YÃGRE”

15. Mak-sõng bʋg la Sunem bi-puglã kõ kiris-neb nins sẽn dood taab n dat n kẽ kãadmã?

¹⁵ Karm-y A Salomo Yɩɩllã 4:12. Bõe yĩng tɩ pe-kɩɩmã yeel t’a noangã wẽnda “zẽed zĩig sẽn tar yãgre”? B sã n me lalg n gũbg zẽed zĩiga, wall b wẽ yãgr n gũbg n ning kʋɩleng n page, ned yaar pa tõe n paam be n kẽ ye. Sunem bi-puglã ra yaa wa zẽed zĩig a woto buudu, bala, a ra nonga pe-kɩɩmã sẽn yaa ned ning a sẽn dat n kẽ kãadem ne wã bala. A sẽn pa sak rĩmã rolemdã, a wilgame t’a “yaa wa lalga,” la t’a pa ‘wa rig-noor’ sẽn pak hãoo ye. (Sal. Yɩɩl. 8:8-10) Woto me, kiris-neb a yiib sã n dood taab n dat n kẽ kãadem, b segd n maana pʋ-peelem ne taaba, n da bas tɩ b yamã kẽ ned a to ye.

16. Y sã n dood ned n dat n kẽ kãadem, yam bʋg la y tõe n dɩk a Salomo Yɩɩllã pʋgẽ?

¹⁶ Pe-kɩɩmã sẽn wa n yeel bi-puglã t’a wa tɩ b tɩ gõ wã, a ma-bi-rapã pa sak ye. B yeel-a lame t’a kẽng n tɩ tʋm b viyn pʋtẽ. Bõe yĩnga? Yaa b sẽn da pa bas yard ne-a, n tagsdẽ tɩ yẽ ne pe-kɩɩmã rat n tɩ yoome yĩng bɩ? Ayo. A ma-bi-rapã ra rat n kogl-a lame. B ra pa rat t’a wa tɩ be zĩig sẽn tõe n kɩt t’a paam makr ye. (Sal. Yɩɩl. 1:6; 2:10-15) Kiris-neb nins sẽn nan pa kẽ kãadmã tõe n dɩka yam b manesmã pʋgẽ. Y sã n wa rood ned n dat n kẽ kãadem, bɩ y gũus n da wa yo ye. Ra tol-y n zĩnd-y zĩig yãmb y yiibã bal tɩ ned a to pa be yambẽ ye. Y sã n wa rat n maan bũmb n wilg y to wã tɩ y nong-a lame, y segd n gũusame tɩ ra yɩ bũmb sẽn na n wa ne tʋls-wẽns ye.

17, 18. D sẽn gom a Salomo Yɩɩllã yellã, wãn to la naf yãmba?

¹⁷ A Zeova pa rat tɩ neb sẽn kẽ kãadem kao b kãadmã ye. A ratame tɩ pag ne a sɩd nong taab wakat fãa. Naoor wʋsgo, kãadmã kõom sasa, neb a yiibã nonga taaba. La sẽn na yɩl tɩ b kãadmã yɩ sõma, b segd n kɩtame tɩ b nonglmã kell n tall pãnga.—Mark 10:6-9.

¹⁸ Y sã n dat n kẽ kãadem bɩ y maag y yĩnga, n wa paam ned y sẽn sɩd nonge. Y sã n wa paam ned a woto buud bɩ y modg tɩ y nonglmã kell n tall pãnga. Wa d sẽn yã a Salomo Yɩɩllã pʋgẽ wã, pag ne rao tõe n sɩd nonga taab wakat fãa, bala, nonglem yaa “Zu-soabã bug-witim.”—Sal. Yɩɩl. 8:6.