Il-​Warda tal-​Passjoni kif Ħadet Isimha?

GĦAL liema passjoni qed nirreferu? Milli jidher m’hijiex xi passjoni romantika.

L-istorja kollha hi li lura fis-​seklu 16, din il-​pjanta ngħatat isimha minn xi qassisin Kattoliċi Rumani. Dawn qalu li xi partijiet tal-​fjura kienu jfakkruhom fil-​passjoni, jew tbatija, u l-​mewt taʼ Ġesù Kristu. Ifli l-​istampa sewwa, u forsi tkun tistaʼ tifhem l-​ispjegazzjoni tagħhom. Huma qalu li l-​ħames petali u l-​ħames sepalijiet donnhom petali tal-​fjura jirrappreżentaw l-​għaxar appostli leali li baqgħu maʼ Kristu waqt it-​tbatija tiegħu. (Huma qablilhom iħallu barra lil Ġuda, it-​traditur, u lil Pietru, li ċaħad lil Kristu tliet darbiet.) Huma saħansitra raw il-​kuruna tax-​xewk taʼ Kristu f’dik li qisha kuruna taʼ xagħar li hemm ftit ’il fuq mill-​petali. Il-​ħames stamijiet (strutturi maskili li jipproduċu t-​trab tad-​dakkir) kienu jirrappreżentaw il-​ħames pjagi li jingħad li kellu Kristu. It-​tliet filamenti, li huma twal iktar mill-​ovarju, jispiċċaw fi stigma donnha buttuna, u b’hekk pjuttost jixbhu lil xi musmar b’ras kbira. Dawn kien jingħad li jirrappreżentaw l-​imsiemer li ntużaw fl-​esekuzzjoni taʼ Ġesù. Dawk il-​qassisin ċertament li ma kinux neqsin mill-​immaġinazzjoni!

Meta skoprew din il-​fjura sabiħa, din kienet tikber f’dik li issa nsejħulha l-​Amerka Latina. Illum hija kultivata f’ħafna partijiet tad-​dinja, inkluż ħafna ġonna botaniċi. Id-​dijametru tagħha jvarja minn 13 sa 150 millimetru, u hemm varjetà kbira taʼ kuluri.

Hemm bejn wieħed u ieħor 400 speċi taʼ ward tal-​passjoni, li normalment jikbru fir-​reġjuni iktar sħan tad-​dinja. Uħud minnhom saħansitra jipproduċu frott li jistaʼ jittiekel, li jistaʼ jkun kemxejn qares jew inkella ħelu manna. Dan il-​frott jistaʼ jintuża biex isir il-​juice, il-​marmellata, u saħansitra l-​ġelat. Il-​granadilla ġganteska tixbah lill-​qargħa u għandha mnejn tkun tiżen xi tliet kilogrammi u nofs.

Bħalma tistaʼ tifhem, hemm wisq iktar x’tistaʼ titgħallem dwar fjura minn dak li jidher mad-​daqqa t’għajn. U hemm xi 250,000 speċi t’anġjospermi jew pjanti li jipproduċu l-​fjuri! X’suġġett dak għal student akkanit tal-​florikultura!

[Dijagramma f’paġna 23]

(Għall-formazzjoni sħiħa tat-test, ara pubblikazzjoni)

SEPALIJIET

KURUNA TAʼ XAGĦAR

PETALI

FILAMENTI

STAMIJIET