Int Li Tħobb Tixxemmex Ipproteġi l-​Ġilda Tiegħek!

MINN KORRISPONDENT TAʼ STENBAĦ! FIL-​BRAŻIL

TĦOBB tqattaʼ xi btala ħdejn il-​baħar? Xi ngħidu għal ħarġa fil-​kampanja? Allura int wieħed mill-​miljuni taʼ nies li jħobbu l-​attivitajiet fil-​beraħ. Madankollu, oqgħod attent: Dan taʼ spiss ikun ifisser iktar ħin fix-​xemx. Hemm xi periklu b’daqshekk? Jekk iva, kif tistaʼ tipproteġi lilek innifsek?

“Il-​ġilda tiegħek hija l-​akbar u wieħed mill-​iktar organi viżibbli f’ġismek,” jikteb Dr. W. Mitchell Sams, Jr. Il-​ġilda tiegħek tipproteġi lil ġismek billi żżommu milli jixxotta mill-​ilma u billi żżommok sħun. Permezz tagħha int tistaʼ tħoss il-​kesħa, is-​sħana, l-​uġigħ, u l-​vibrazzjonijiet, kif ukoll affarijiet ħorox jew lixxi. Il-​ġilda tiegħek għandha wkoll irwol importanti fil-​produzzjoni tal-​vitamina D, li hija essenzjali għall-​iżvilupp taʼ l-​għadam. Din il-​produzzjoni tal-​vitamina D isseħħ bl-​għajnuna tad-​dawl tax-​xemx.

Madankollu, il-​periklu jiżdied meta tesponi l-​ġilda għad-​dawl tax-​xemx iktar milli suppost. Ir-​radjazzjoni solari li tasal sa wiċċ l-​art hija komposta minn dawl infrared u dawl viżibbli, kif ukoll dawl ultravjola taʼ l-​iskala A u B (UVA u UVB). Fortunatament, l-​atmosfera tassorbi r-​raġġi kosmiċi, ir-​raġġi gamma, u l-​X rays li tipproduċi x-​xemx. Il-​faxx taʼ l-​ożonu fl-​atmosfera jimblokka b’mod effettiv ir-​radjazzjoni ultravjola Ċ (UVC) u jiffiltra l-​biċċa l-​kbira taʼ l-​UVA u l-​UVB. Sfortunatament, dan il-​faxx taʼ l-​ożonu qed iġarrab il-​ħsara f’xi postijiet. Ħafna xjenzati qed iwaħħlu f’ċerti sustanzi li jintużaw biex ikessħu u fil-​bottijiet taʼ l-​isprej. Hu x’inhu l-​każ, li wieħed jesponi ruħu għax-​xemx qed isir taʼ ħsara għal saħħtu iktar minn qatt qabel.

Minbarra li tieħdok ix-​xemx, ir-​raġġi ultravjola jistgħu jikkaġunaw tbajjaʼ kannella u bil-​mod il-​mod il-​ġilda tiegħek tibda teħxien u tixxotta. Ir-​raġġi ultravjola jistgħu wkoll idgħajfu l-​fibri elastiċi tal-​ġilda tiegħek, bir-​riżultat li tibda tixjieħ qabel iż-​żmien, flimkien maʼ dak il-​misħut tikmix. Agħar minn hekk, li tesponi żżejjed il-​ġilda għar-​raġġi ultravjola jistaʼ jeffettwa s-​sistema taʼ l-​immunità taʼ ġismek u jistaʼ jwassal għall-​iżvilupp taʼ mard f’xi organi tal-​ġisem jew kanċer fil-​ġilda. Bħallikieku dan ma kienx biżżejjed, ġilda li ġġarrab xi ħsara jew mard teffettwa d-​dehra tiegħek u tistaʼ, f’xi każi, tikkontribwixxi għal sentimenti taʼ insikurezza u saħansitra dipressjoni.

X’Tistaʼ Tagħmel?

Il-​ġilda tiegħek teħtieġ protezzjoni mix-​xemx kull jum li jgħaddi, l-​istess bħalma jkollha bżonn matul perijodi qosra f’xemx tisreġ. X’jistaʼ jsir? Minbarra li tilbes ilbies protettiv u tillimita l-​ħin li tqattaʼ fix-​xemx, int tistaʼ ssegwi l-​parir taʼ esperti li jirrikkmandaw l-​użu taʼ krema protettiva. Kif tistaʼ tagħżel krema protettiva effettiva? Iċċekkja l-​grad taʼ protezzjoni mix-​xemx (sun protection factor) indikat mill-​manifattur. Iktar ma n-​numru jkun kbir, iktar ikollok protezzjoni. In-​nies li jkollhom ġilda bajdanija jeħtieġu kremi protettivi li jkollhom numru taʼ SPF ogħla milli jkollhom bżonn dawk b’karnaġġjon ismar. Nota taʼ twissija: L-​SPF jirreferi biss għall-​protezzjoni li toffri l-​krema protettiva kontra r-​radjazzjoni UVB. Għaldaqstant, agħti preferenza lil kremi protettivi li joffru protezzjoni iktar vasta, peress li dawn joffru xi ftit tal-​protezzjoni kontra r-​radjazzjoni UVA.

It-tfal, partikolarment dawk b’ġilda bajdanija, huma b’mod speċjali sensittivi għax-​xemx. Iktar minn hekk, isemmi l-​ktieb Fotoproteção (Fotoprotezzjoni), it-​tfal taʼ spiss iqattgħu iktar ħin fix-​xemx mill-​kbar. Meta tieħu passi biex tipproteġi l-​ġilda tat-​tfal tiegħek mix-​xemx matul l-​ewwel 18-il sena taʼ ħajjithom, int tistaʼ tnaqqas ħafna ċ-​ċans li dawn jiżviluppaw kanċer tal-​ġilda, jgħid Fotoproteção.

Id-dawl tax-​xemx huwa indispensabbli għall-​ħajja fuq l-​art. U min ma jiħux pjaċir b’temp bnazzi u xemxi? Imma titqarraqx meta tara nies magħrufin jirriklamaw il-​ġilda samra bħala l-​qofol tas-​sbuħija u ż-​żgħożija! Ħu ħsieb saħħtek​—ipproteġi l-​ġilda tiegħek minn ħafna xemx.

[Kaxxa f’paġna 25]

Ħu Ħsieb il-​Ġilda Tiegħek!

1. Ipproteġi lilek innifsek mix-​xemx speċjalment bejn l-​10:00 taʼ fil-​għodu u l-​4:00 taʼ wara nofsinhar, meta r-​raġġi tax-​xemx ikunu l-​iktar qawwija.

2. Anki meta t-​temp ikun imsaħħab, uża krema protettiva li toffri protezzjoni iktar vasta kontra r-​raġġi UVA u UVB u li jkollha grad taʼ protezzjoni mix-​xemx taʼ 15 jew iktar.

3. Erġaʼ applika l-​krema protettiva kull sagħtejn meta tkun barra, speċjalment jekk tkun qed tgħum jew ikun qed joħroġlok ħafna għaraq.

4. Ilbes ħwejjeġ protettivi b’nisġa magħquda. Il-​kuluri skuri joffru iktar protezzjoni.

5. Ilbes kappell li jkollu l-​faldi wesgħin minn taʼ l-​inqas erbaʼ pulzieri u nuċċali tax-​xemx bil-​lentijiet li jifilħu għar-​raġġi ultravjola.

6. Fejn ikun possibbli oqgħod fid-​dell.

7. Evita wċuħ li jirriflettu, bħall-​ilma, ir-​ramel, u s-​silġ, għax dawn jirriflettu ħafna mir-​raġġi dannużi tax-​xemx.

[Sors]

[Stampi f’paġna 25]

Ħu ħsieb is-​saħħa u d-​dehra tiegħek​—ipproteġi l-​ġilda

Tinħtieġ iktar attenzjoni f’postijiet fejn ir-​raġġi tax-​xemx jiġu riflessi