Ħarsa Lejn Id-dinja
Jitgħallmu Jitbissmu
Fil-Ġappun, fejn in-nies jieħdu pjaċir b’servizz tajjeb, il-kumpaniji qegħdin dejjem iżidu f’li “jibagħtu l-ħaddiema fi skejjel biex jitgħallmu kif għandhom jinġiebu iktar maʼ l-oħrajn,” tirrapporta l-Asahi Evening News. “Il-kumpaniji jikkunsidraw it-tbissim, id-daħq u ċ-ċajt bħala mod irħis u effettiv biex jippromwovu l-bejgħ fost ir-reċessjoni inattiva.” Fi skola waħda, l-istudenti jpoġġu bil-qegħda quddiem il-mirja u jipprattikaw it-tbissim—“billi jipprovaw joħolqu l-iktar tbissima pjaċevoli.” Jintqalilhom biex jaħsbu fuq l-iktar persuna li jħobbu. L-għalliema jħabirku biex jgħinu lill-istudenti jirrilassaw, u b’hekk jitbissmu b’mod naturali. Minbarra li jibagħtuhom fl-iskejjel, xi negozjanti jibagħtu lill-ħaddiema tagħhom biex jieħdu l-ordnijiet f’restoranti li jservu l-ikel malajr, fejn il-ħaddiema hemmhekk huma mħarrġin biex jitbissmu l-ħin kollu. Tassew li t-tbissim jippromwovi n-negozju? Skond il-gazzetta, kumpanija tal-kosmetiċi li offriet korsijiet tat-tbissim lil iktar minn 3,000 impjegat magħha rat qabża kbira t’20 fil-mija fil-bejgħ tagħha matul dik is-sena. Waħda mill-ħaddiema kkummentat li l-kors tejjeb ukoll l-atmosfera fl-uffiċċju tagħha. “Huwa sabiħ li tkun imdawra minn mgħallmin pjaċevoli li jitbissmu ħafna,” qalet hi.
Li Tieklu Flimkien
F’ħafna pajjiżi, il-ġenituri jilmentaw li wliedhom rari jieklu magħhom, billi taʼ spiss jippreferu jieklu ikliet taʼ malajr minn barra. Imma Franza tistaʼ tassew tkun eċċezzjoni. Skond il-gazzetta Franċiża La Croix, stħarriġ reċenti rrivela li 84 fil-mija tal-familji fi Franza jieklu l-ikla taʼ fil-għaxija flimkien. Fil-fatt, l-istħarriġ sab li 95 fil-mija tat-tfal bejn it-12 u d-19-il sena ħassew li l-atmosfera taʼ li jieklu mal-familja kienet xi ħaġa pożittiva. L-esperti jenfasizzaw l-importanza li l-familji jieklu flimkien regolarment. Dr. François Baudier, taċ-Ċentru Franċiż għall-Edukazzjoni tas-Saħħa, jinnota: “L-ikla m’hijiex sempliċement il-ħin biex tieklu imma hija speċjalment il-ħin biex taqsmu l-ħsibijiet.”
Missirijiet Interessati Għandhom Ulied Iktar Ferħanin
Il-missirijiet li juru interess persunali fl-inkwiet, fix-xogħol taʼ l-iskola, u fil-ħajjiet soċjali taʼ wliedhom jipproduċu “żgħażagħ motivati u ottimisti, mimlijin fiduċja u tama,” tirrapporta The Times taʼ Londra. Fi stħarriġ li sar mill-proġett tat-Tomorrow’s Men dwar 1,500 tifel fl-età taʼ bejn it-13 u d-19-il sena, iktar minn 90 fil-mija tas-subien li ħassew li missirijiethom qattgħu ħin magħhom u ħadu interess attiv fil-progress tagħhom urew “stima għolja lejhom infushom, hena u fiduċja.” Għall-kuntrarju, 72 fil-mija tas-subien li ħassew li missirijiethom rari jew qatt ma wrew interess fihom kellhom “l-inqas livelli taʼ stima u fiduċja lejhom infushom, u kellhom iktar probabbiltà li jkunu dipressi, ma jħobbux l-iskola u jidħlu fl-inkwiet mal-pulizija.” Adrienne Katz, tal-proġett tat-Tomorrow’s Men, osservat li l-ammont attwali tal-ħin li jqattgħu flimkien missier u iben m’għandux għalfejn ikun twil. Hi tgħid: “L-iktar ħaġa importanti hi li tagħmel lit-tifel iħossu mixtieq, maħbub u li qed jingħata widen.”
Mekkaniżmu li Jaħleb
“Li taħleb darbtejn kuljum jistabbilixxi sistema mhux naturali fil-baqar,” tgħid Sue Spencer, membru taʼ tim li żviluppa robot li jaħleb. Skond Spencer, li baqra jkollha driegħha mimli żżejjed jistaʼ jwassal għal tagħriġ u wġigħ ieħor. Għalhekk, x’tistaʼ tagħmel baqra tal-ħalib meta tkun trid tinħaleb imma ma jkunx il-ħin regulari tal-bidwi biex jaħleb? Is-soluzzjoni tistaʼ tkun ir-robot li jaħleb! Dan diġà qed jintuża ġewwa razzett fl-Isvezja, skond ir-rivista New Scientist. Kull meta jħossu l-bżonn, il-baqar f’din il-merħla Svediża jistgħu sempliċement jidħlu f’maħżen miftuħ fejn hemm ir-robot. Kull waħda mit-30 baqra tal-merħla għandha kullar elettroniku li jġiegħel lis-sistema tidentifikaha. Jekk il-baqra jkun imissha li tinħaleb, ix-xatba għall-istalla fejn isir it-taħlib tinfetaħ. Imbagħad, l-id mekkanika tar-robot, li taħdem bil-laser, issib bil-mod il-bżieżel tal-baqra u tqabbad magħhom l-apparat li jaħleb li għandu l-forma taʼ barmil żgħir.
Meta Jinqabad Kmieni Jsalva l-Ħajjiet
“Iċ-ċavetta għal trattament u kura xierqa għal kanċer hu li dan jinqabad kmieni,” jistqarr rapport fit-Times of Zambia. B’sogħba, f’xi partijiet taʼ l-Afrika, numru mhux magħruf taʼ nies imutu bil-kanċer li setaʼ jinqabad kmieni kieku lil dawn l-individwi sarulhom eżamijiet mediċi. Fin-nisa, l-iktar forom komuni tal-marda huma l-kanċer taċ-ċerviċi u l-kanċer tas-sider. Fl-irġiel, huma l-kanċer tal-prostata u l-kanċer taʼ l-imsaren. Għalhekk, il-Bord Ċentrali tas-Saħħa taz-Zambja qed jirrikkmanda li n-nies imorru l-isptar biex jagħmlulhom it-testijiet għall-kanċer. It-Times tistqarr li jekk jinqabad kmieni “jkun ifisser inqas uġigħ u trawma kemm għall-pazjent kif ukoll għall-familja tiegħu jew tagħha. Iktar minn hekk, dan jgħin lit-tobba sabiex jieħdu l-miżuri f’waqthom.”
Kumpensati Dawk Infettati bl-Emofilja
Billi akkużathom bin-“nuqqas taʼ osservazzjoni u kontroll” u “bid-dewmien f’li jneħħu l-prodotti [infettati],” il-Qorti Ċivili taʼ Ruma ordnat lill-Ministeru Taljan tas-Saħħa biex iħallas kumpens lit-385 emofiliċi li ħadu l-epatite jew il-virus taʼ l-AIDS minn prodotti taʼ demm infettat. Terz minnhom diġà mietu. Skond il-prokuratur Mario Lana, il-president taʼ l-Unjoni Forensika Taljana għall-Ħarsien tad-Drittijiet tal-Bniedem, “dan il-ġudizzju jirrikonoxxi relazzjoni kawżali preċiża bejn il-kondotta ħatja u imprudenti taʼ l-Istat Taljan u l-ħsarat li ġarrbu dawk infettati bl-emofilja.” Fl-Italja, xi 2,000 infettati bl-emofilja ħadu l-virus taʼ l-AIDS, u kważi 5,000 ħadu l-epatite Ċ. B’riżultat taʼ li ngħataw dawn il-prodotti taʼ demm infettat, 1,246 Taljan mietu.
L-Influwenza Għadha Qed Toqtol
Reċentement, iktar minn 300 espert fuq l-influwenza ltaqgħu fil-kwartieri ġenerali taʼ l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO) f’Ġinevra, l-Isvizzera, biex jiddiskutu kif jiġġieldu kontra din il-marda qattiela. Minkejja l-avvanz kbir li sar matul l-aħħar 50 sena, l-influwenza qed tkompli toqtol mijiet t’eluf taʼ nies kull sena, jirrapporta d-Dipartiment tat-Tagħrif Pubbliku tal-Ġnus Magħquda. Sabiex ittejjeb il-prevenzjoni u l-kontroll taʼ l-influwenza, il-WHO se tippubblika skema disinjata biex tgħin u tipprepara għal dak li ssejjaħlu “tixrid eventwali maʼ kullimkien taʼ l-influwenza.” It-tabiba Gro Harlem Brundtland, id-direttur ġenerali tal-WHO, qalet: “Iż-żmien biex nirreaġixxu jistaʼ jkun ferm qasir—mis-sejba taʼ xi tip sekondarju ġdid għall-bidu taʼ tixrid kbir maʼ kullimkien.”
Qed Isiru Iktar Konxji taʼ l-Abbuż fuq it-Tfal?
Skond l-El Universal, gazzetta taʼ Caracas, il-persentaġġ t’abbuż sesswali fuq it-tfal fil-Venezwela żdied minn 1 minn kull 10 itfal fl-1980 għal 3 minn kull 10 llum. Fl-1980, l-età medja taʼ tifel abbużat kienet bejn 12 u 14-il sena. Illum il-biċċa l-kbira huma tfal taʼ taħt it-tliet snin. Min huma dawk li prinċipalment qed jikkommettu din il-kriminalità li twaħħax? L-idea li huma xi barranin li jistaħbew wara l-bitħa taʼ l-iskola u jistennew biex iħajru lit-tfal bil-ħelu m’hi realistika xejn. L-El Universal tispjega li 70 fil-mija taʼ dawk li jagħmlu dawn l-atti offensivi huma qraba jew ħbieb tal-familja. Iktar minn nofs taʼ dan in-numru huma ġenituri tar-rispett, u l-kumplament ġeneralment huma dawk bl-awtorità, bħal xi ħu akbar fl-età, xi kuġin, jew xi għalliem.
Ossessjoni fuq il-Karozzi
Skond l-Assoċjazzjoni Amerikana tal-Manifattura tal-Karozzi, l-Istati Uniti reċentement laħqet il-mitt miljun fil-produzzjoni tal-karozzi. “Ħadu 25 sena biex jipproduċu l-ewwel miljun karozza,” tirrapporta r-rivista Compressed Air. Madankollu, illum “il-produzzjoni kurrenti hija b’rata taʼ 30 karozza tal-passiġġieri u għaxar trakkijiet u tal-linja kull minuta għal kull ġurnata xogħol.” Jekk tikkunsidra l-fabbriki li jgħaqqdu l-karozza flimkien, il-fabbriki li jagħmlu l-partijiet tal-karozzi, in-nies li jbigħu u li jagħmlu t-tiswijiet u l-manutenzjoni, u s-sewwieqa professjonali, fl-Istati Uniti l-industrija tal-karozzi tħaddem madwar 1 minn kull 7 persuni li jaqilgħu l-paga. Huwa kalkulat li fl-Istati Uniti bħalissa qed jinħadmu madwar 40 miljun karozza.
Kriżi taʼ l-Edukazzjoni
“Id-dinja li qed tiżviluppa qed tiffaċċja kriżi taʼ l-edukazzjoni b’125 miljun tifel u tifla, il-biċċa l-kbira minnhom bniet, li mhux qed jirċievu tagħlim fl-iskola u 150 miljun oħra li qed joħorġu mill-iskola qabel ma jkunu kapaċi jaqraw u jiktbu,” tirrapporta l-England’s News Unlimited. Fil-preżent, fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw, 1 minn kull 4 adulti, jew 872 miljun ruħ, huma illetterati. Iktar minn hekk, il-kriżi taʼ l-edukazzjoni ssir agħar meta pajjiżi b’rati għoljin taʼ illetterati jissellfu l-flus minn pajjiżi iktar għonja. Għala? Għaliex il-flus li huma tant meħtiġin għall-edukazzjoni taʼ spiss qed jintużaw biex jitħallsu d-djun. Għalhekk, iċ-ċiklu taʼ l-illetterati jirrepeti ruħu u dan ikompli jżomm il-faqar għal dejjem.