Is-​Suwiċidju—L-​Epidemija Moħbija

JOHN U MARYa għandhom fuq il-​50 sena sew u jgħixu f’parti rurali taʼ l-​Istati Uniti f’dar żgħira. John qiegħed imut bil-​mod il-​mod bl-​enfisema u kollass minħabba konġestjoni fil-​qalb. Mary sempliċement ma tistax timmaġina kif se tkun il-​ħajja mingħajr John, u ma tiflaħx tarah jispiċċa fix-​xejn ftit ftit, maʼ kull nifs li jieħu. Mary wkoll għandha problemi taʼ saħħa u ilha snin sħaħ tbati bid-​dipressjoni. John dan l-​aħħar kien inkwetat għax semaʼ lil Mary ssemmi s-​suwiċidju. Moħħha iktar qed jitħawwad minħabba d-​dipressjoni u l-​medikazzjoni kollha li tieħu. Hi tgħid li ma tistax timmaġina lilha nfisha tgħix waħedha.

Id-​dar mimlija mediċini—pilloli tal-​qalb, antidipressanti, u kalmanti. Jum minnhom, fis-​sigħat bikrin taʼ fil-​għodu, Mary tmur fil-​kċina u taqbad tiblaʼ l-​pilloli. Ma tiqafx tiblaʼ sakemm John isibha u jiħdilha l-​pilloli. Hu jsejjaħ l-​iskwadra tas-​salvataġġ hekk kif hi taqaʼ f’koma. Hu jitlob li m’huwiex tard wisq.

X’Jikxfu l-​Istatistiċi

Inkiteb ħafna f’dawn l-​aħħar snin dwar l-​għadd li dejjem jiżdied taʼ suwiċidji fost iż-​żgħażagħ—u bix-​xieraq, għax liema traġedja akbar hemm mill-​mewta ħesrem taʼ xi ħadd żagħżugħ, mimli ħajja u stennijiet? Madankollu, fil-​punti ewlenin taʼ l-​aħbarijiet jinqabeż il-​fatt li r-​rata taʼ suwiċidju fil-​biċċa l-​kbira tal-​pajjiżi tibqaʼ tiżdied maʼ l-​età. Dan huwa minnu sew jekk ir-​rata ġenerali taʼ suwiċidji f’ċertu pajjiż tkun għolja u sew jekk tkun baxxa, bħalma turi l-​kaxxa f’din il-​paġna. Ħarsa lejn dawn l-​istatistiċi turi kemm hija globali din l-​epidemija moħbija.

Fl-​1996, iċ-​Ċentri Amerikani għall-​Kontroll tal-​Mard irrapportaw li n-​numru taʼ suwiċidji fost l-​Amerikani taʼ 65 sena jew akbar żdied b’36 fil-​mija mill-​1980 ’l hawn. Ftit minn din iż-​żjieda kienet minħabba n-​numru akbar t’Amerikani anzjani—imma din m’hijiex ir-​raġuni kollha. Fl-​1996 ir-​rata attwali taʼ suwiċidji fost dawk ’il fuq minn 65 sena żdiedet ukoll, b’9 fil-​mija, għall-​ewwel darba f’40 sena. Rigward imwiet kaġunati minn ġrieħi, il-​waqgħat biss u l-​ħbit bil-​karozzi qatlu iktar Amerikani anzjani. Fil-​fatt, anki dawn il-​figuri allarmanti għandhom mnejn huma baxxi wisq. “Is-​suwiċidju huwa suspettat li ma jiġix kalkulat kemm suppost fl-​istatistiċi bbażati fuq iċ-​ċertifikazzjoni tal-​kaġun tal-​mewt,” josserva A Handbook for the Study of Suicide. Il-​ktieb iżid li xi wħud jikkalkulaw li l-​figuri fil-​verità huma d-​doppju taʼ l-​istatistiċi li jiġu rapportati.

Ir-riżultat x’inhu? L-​Istati Uniti, bħal ħafna pajjiżi oħrajn, qed tbati mill-​epidemija globali u moħbija taʼ suwiċidji fost ċittadini anzjani. It-​Tabib Herbert Hendin, espert f’dan is-​suġġett, jinnota: “Minkejja l-​fatt li r-​rata taʼ suwiċidji fl-​Istati Uniti tiżdied konsistentement u b’mod speċjali maʼ l-​età, is-​suwiċidju fost nies ixjeħ ma tantx irċieva attenzjoni mill-​pubbliku.” Dan għala? Hu jissuġġerixxi li parti mill-​problema hija li peress li r-​rata taʼ suwiċidji fost nies ixjeħ minn dejjem kienet għolja, ‘din ma ħasditx lin-​nies daqs kemm ħasdithom iż-​żjieda drammatika taʼ suwiċidji fost iż-​żgħażagħ.’

Effiċjenza taʼ l-​Għaġeb

Dawn l-​istatistiċi, għalkemm jixxokkjaw, huma biss numri xotti xotti. Ma jistgħux jesprimu s-​solitudni tal-​ħajja mingħajr sieħeb għażiż, il-​frustrazzjoni meta wieħed jitlef l-​indipendenza, id-​disprament minn xi marda fit-​tul, il-​vojt li tħalli dipressjoni kronika, jew in-​nuqqas taʼ tama minħabba marda fatali. Il-​verità kerha hi li filwaqt li ż-​żgħażagħ għandhom mnejn jipprovaw jagħmlu suwiċidju bħala reazzjoni mgħaġġla għal problemi temporanji, nies ixjeħ ġeneralment jiffaċċjaw problemi li jkunu jidhru permanenti u li ma jissolvewx. Bħala riżultat, taʼ spiss dawn jiffaċċjaw is-​suwiċidju b’determinazzjoni akbar minn dik taż-​żgħażagħ u jwettquh b’effiċjenza taʼ l-​għaġeb.

“Is-​suwiċidju mhux biss huwa ħafna iktar komuni fost l-​anzjani, imma l-​att stess taʼ suwiċidju jirrifletti differenzi importanti bejn ix-​xjuħ u ż-​żgħażagħ,” jinnota t-​Tabib Hendin, fil-​ktieb tiegħu Suicide in America. ‘B’mod partikulari, meta tqabbel il-​proporzjon t’attentati taʼ suwiċidji maʼ dawk li jitwettqu, dan jinbidel mhux ħażin fost ix-​xjuħ. Fost il-​popolazzjoni b’mod ġenerali, il-​proporzjon t’attentati taʼ suwiċidji mqabbel maʼ suwiċidji li jitwettqu ġie stmat li hu 10 għal kull 1; fost iż-​żgħażagħ (15-24 sena), ġie stmat li hu 100 għal kull 1; u fost dawk fuq il-​55 sena, ġie stmat li hu 1 għal kull 1.’

Kemm huma statistiċi koroh! Kemm hu taʼ dwejjaq li tixjieħ, titlef is-​saħħa fiżika, u tbati bl-​uġigħ u l-​mard! Mhux taʼ b’xejn li ħafna jagħmlu suwiċidju. Madankollu, hemm raġuni qawwija għala għandek tgħożż il-​ħajja—anki taħt ċirkustanzi diffiċli ħafna. Ikkunsidra xi ġralha Mary, li ssemmiet fl-​introduzzjoni.

[Nota taʼ taħt]

[Tabella f’paġna 3]

Rati taʼ Suwiċidju għal kull 100,000 Persuna, Skond l-​Età u s-​Sess

Minn 15 sa 24 Minn 75 ʼl fuq

Irġiel/Nisa Pajjiż Irġiel/Nisa

8.0/2.5 Arġentina 55.4/ 8.3

10.1/4.4 Ġappun 51.8/37.0

4.0/0.8 Grecja 17.4/ 1.6

7.6/2.0 Messiku 18.8/ 1.0

53.7/9.8 Russja 93.9/34.8

23.4/3.7 Stati Uniti 50.7/ 5.6

19.2/3.8 Ungerija 168.9/60.0