Il-​Konsegwenzi li Ġġarrab Meta Tipprova Tagħmel Iżżejjed

ID-​DINJA TAL-​PUNENT ILLUM MOĦĦHA WISQ FIL-​ĦEFFA U L-​KUMDITÀ.

MAGNI li jaħslu l-​platti jiffrankaw il-​ħin li wieħed iqattaʼ jaħdem fil-​kċina. Magni li jaħslu l-​ħwejjeġ jagħmlu l-​istess ħaġa. Miljuni taʼ nies lanqas biss għad għandhom għalfejn jitilqu mid-​dar biex jagħmlu x-​xirja u jmorru l-​bank. Huma sempliċement jixegħlu l-​kompjuter u jużaw l-​Internet.

Iva, id-​dinja, għall-​inqas parti minnha, issa hija mborġata b’kull tip taʼ apparat li jiffranka l-​ħin u x-​xogħol. Għaldaqstant, wieħed jaħseb li n-​nies suppost għandhom bosta ħin xi jqattgħu mal-​familji tagħhom u biex jistrieħu. Madankollu, fil-​biċċa l-​kbira, ħafna jgħidu li jħossuhom iktar għajjenin u għandhom iktar tensjoni minn qatt qabel. Hemm ħafna affarijiet komplikati li jikkaġunaw dan.

Il-pressjonijiet ekonomiċi huma fost l-​iktar imsemmijin. Iċ-​Ċentru Awstraljan għar-​Riċerka u t-​Taħriġ taʼ Relazzjonijiet Industrijali analizza n-​numru taʼ sigħat li n-​nies qattgħu jaħdmu f’dak il-​pajjiż u sab li “proporzjon sostanzjali minnhom qed jaħdmu regolarment iktar minn 49 siegħa fil-​ġimgħa” u li “din iż-​żjieda fis-​sigħat taʼ xogħol x’aktarx li kellha effett ħażin fuq il-​ħajja tal-​familja u fil-​komunità li taʼ min jagħti kasu.” Ħafna ħaddiema jagħżlu li jgħixu fin-​naħa taʼ barra tal-​bliet fejn ikun hemm il-​ħdura u iktar kwiet. Dan jistaʼ jkun ifisser li kull ġimgħa—jew saħansitra kull ġurnata—ikollhom iqattgħu sigħat sħaħ jivvjaġġaw f’ferroviji u karozzi tal-​linja ffollati jew f’toroq mimlijin traffiku. Fil-​fatt, dan itawwal il-​ġurnata tax-​xogħol u jżid mat-​tensjonijiet tagħha.

Għandek Dejn maʼ l-​Irqad?

Il-​problemi taʼ l-​irqad tant saru komuni f’dawn l-​aħħar ftit snin li f’ħafna partijiet tad-​dinja fetħu kliniċi li jikkumbattu l-​problemi konnessi maʼ l-​irqad. Dawk li għamlu r-​riċerki sabu li meta n-​nies ma jorqdux biżżejjed b’mod regulari, jinġemgħalhom dejn maʼ l-​irqad. Naturalment, ġisimhom ikun irid li jħallas dan id-​dejn u jinkuraġġihom jagħmlu dan billi jġagħalhom iħossuhom għajjenin. Imma peress li l-​istil taʼ ħajja tal-​lum huwa nieqes mill-​irqad, ħafna nies jibqgħu dejjem għajjenin.

F’ċertu pajjiż tal-​Punent, il-​ħin lin-​nies iqattgħu reqdin niżel b’20 fil-​mija f’dan l-​aħħar seklu. Kien disaʼ sigħat kull lejl u issa sar sebaʼ sigħat. Dawk li jagħmlu r-​riċerki ġabru evidenza li turi li d-​dejn maʼ l-​irqad jikkaġuna problemi fit-​tagħlim u l-​memorja, ħsara fejn għandu x’jaqsam iċ-​ċaqliq tal-​muskoli, u sistema dgħajfa taʼ l-​immunità. Il-​biċċa l-​kbira minna skoprejna mill-​esperjenza tagħna stess li moħħ għajjien faċli li jagħmel ħafna żbalji. Il-​ħaġa kerha hi li dawn l-​iżbalji jistgħu jkunu kemm serji kif ukoll taʼ spiża kbira.

Il-​Konsegwenzi Koroh taʼ l-​Għeja Estrema

L-​għeja estrema li tirriżulta minn ħinijiet twal taʼ xogħol u nuqqas taʼ ħaddiema jintqal li kienet ir-​raġuni għala ġraw xi wħud mill-​agħar diżastri fi tmiem is-​seklu 20. Fosthom hemm id-​diżastru nukleari f’Ċernobil, fl-​Ukraina; l-​isplużjoni taʼ l-​ispace shuttle Challenger; u t-​tixrid taż-​żejt meta t-​tanker Exxon Valdez ħabat maʼ sikka fil-​Kanal Prince William, l-​Alaska.

L-​isplużjoni taʼ Ċernobil seħħet matul test speċjali li kien qed iseħħ fl-​impjant. Fil-​ktieb tiegħu The 24-Hour Society, Martin Moore-Ede jgħid li t-​test “kien qed isir taħt is-​superviżjoni taʼ tim taʼ inġinieri taʼ l-​elettriku eżawriti li kienu ilhom fl-​impjant minn taʼ l-​inqas tlettax-il siegħa, u probabbilment iktar minn hekk minħabba li damu għaxar sigħat sakemm ngħataw il-​permess li jibdew.” Kien x’kien il-​każ, f’dan l-​inċident ħarġet ħafna radjazzjoni mill-​impjant li skond studju reċenti, wieħed mill-​effetti tagħha li se jibqaʼ jolqot lill-​pajjiż għal ħafna żmien huwa ż-​żjieda fil-​kanċer tat-​tirojde. Fil-​fatt il-​kanċer tat-​tirojde fost it-​tfal Ukranjani żdied b’għaxar darbiet mill-​1986 ’l hawn.

Wara li saret investigazzjoni bir-​reqqa taʼ l-​isplużjoni taʼ l-​ispace shuttle Challenger, rapport mill-​kummissjoni presidenzjali qal li l-​limitu t’20 siegħa sahra wara l-​ħin normali taʼ xogħol ġie maqbuż b’480 darba minn grupp wieħed taʼ ħaddiema li kienu fuq xogħol b’kuntratt u grupp ieħor qabeż dak il-​ħin b’2,512-il darba. Ir-​rapport żied li l-​fatt li d-​diretturi wkoll kienu għajjenin ħafna, minħabba “diversi ġranet taʼ ħinijiet tax-​xogħol mhux normali u nuqqas taʼ rqad,” kien fattur sinifikanti ieħor għala l-​ispace shuttle ngħata l-​ordni żbaljata biex jitlaq. Ir-​rapport osserva li meta “x-​xogħol bis-​sahra jsir eċċessiv, l-​effiċjenza tal-​ħaddiema tonqos u tiżdied il-​possibbiltà li jagħmlu l-​iżbalji.”

Skond xi uffiċjali taʼ ċerta unjoni tal-​ħaddiema, il-​fatt li ġew imnaqqsin il-​baħrin minn fuq l-​Exxon Valdez—manuvra li suppost kellha tnaqqas l-​ispiża—kien ifisser li dawn kellhom jaħdmu ħinijiet itwal u jwettqu iktar xogħol mis-​soltu. Rapport fuq id-​diżastru jispjega li l-​uffiċjal terz, li kien qed jieħu ħsieb il-​bastiment meta dan ħabat ftit wara nofsillejl, kien ilu mqajjem minn kmieni fil-​għodu taʼ dak in-​nhar. Kważi 42 miljun litru żejt—l-​iktar ammont taʼ żejt li qatt inxtered fl-​istorja taʼ l-​Istati Uniti—ikkaġuna ħsara terribbli lill-​bajjiet u lill-​ħlejjaq salvaġġi. Dan sewa iktar minn Lm900 miljun biex jitnaddaf.

Il-​Konsegwenzi Inqas Ovvji taʼ l-​Għeja Estrema

Skond kalkolu wieħed, l-​għeja u l-​eżawriment jiswew lid-​dinja minn taʼ l-​inqas Lm170 elf miljun kull sena! Imma l-​ebda ċifra ma tiswa daqs il-​ħajja umana u s-​saħħa, li ħafna drabi jiġu effettwati wkoll. Per eżempju nieħdu l-​inċidenti tat-​traffiku. Skond klinika tal-​problemi taʼ l-​irqad f’Sydney, l-​Awstralja, bejn 20 u 30 fil-​mija taʼ l-​inċidenti tat-​traffiku f’dan il-​pajjiż iseħħu minħabba li s-​sewwieqa jonogħsu waqt li jkunu qed isuqu. Huwa stmat li fl-​Istati Uniti, il-​ħedla tikkontribwixxi għal minn taʼ l-​inqas 100,000 inċident tat-​traffiku fis-​sena.

Minkejja dan, il-​konsegwenzi taʼ l-​eżawriment jistaʼ jkun li ma jiqfux hemmhekk. Vittma taʼ inċident li tittieħed bil-​ġirja lejn l-​isptar għal operazzjoni tittama li t-​tabib jinsab fl-​aqwa tiegħu u jkun f’sensih. Imma minħabba l-​iskeda mimlija u l-​ħinijiet twal taʼ xogħol, it-​tabib jistaʼ jkun kollox minbarra fl-​aqwa tiegħu u f’sensih! Rapport mill-​Istitut Awstraljan għas-​Saħħa u l-​Assistenza wera li madwar 10 fil-​mija tat-​tobba kienu qed jaħdmu iktar minn 65 siegħa fil-​ġimgħa, 17 fil-​mija taʼ l-​ispeċjalisti kollha qabżu dawk is-​sigħat, u 5 fil-​mija tat-​tobba li għadhom jibdew kienu qed jaħdmu iktar minn 80 siegħa fil-​ġimgħa!

Martin Moore-Ede jgħid li l-​magni huma protetti minn kotba taʼ istruzzjonijiet, tabelli taʼ twissija, u korsijiet taʼ taħriġ, imma l-​bnedmin jiġu fid-​dinja mingħajr ebda protezzjoni bħal din. Hu jkompli jgħid li l-​verità hi li nafu bil-​wisq inqas dettalji taʼ kif inhu disinjat il-​bniedem u l-​ħtiġijiet tiegħu milli nafu dwar il-​makkinarju u l-​programmi li jaħdem bihom.

Ġisimna m’għandux dwal ħomor u allarmi li jgħidulna meta għandna nieqfu jew innaqqsu l-​pass. Madankollu, jagħtina sinjali taʼ twissija. Fosthom hemm għeja l-​ħin kollu, bdil fil-​burdata, dipressjoni, u tendenza li tlaqqat malajr kull virus li jkun għaddej. Jekk għandek dawn is-​sintomi—waqt li nassumu li ovvjament m’għandekx xi problema fiżika jew problema taʼ saħħa oħra—jistaʼ jkun il-​waqt li teżamina mill-​ġdid l-​istil taʼ ħajtek.

Il-​Konsegwenzi Soċjali Minħabba Ħajja Mħabbta Wisq

Il-​ħajja mimlija tensjoni u nieqsa mill-​irqad tħalli effett ikrah ukoll fuq ir-​relazzjonijiet bejn il-​bnedmin. Ikkunsidra l-​każ taʼ koppja miżżewġa friska, John u Maria.a Huma xtaqu dak li jkunu jixtiequ l-​biċċa l-​kbira taʼ dawk li jkunu għadhom kif iżżewġu—dar komda u sigurtà finanzjarja. Allura t-​tnejn li huma sabu xogħol full-time. Imma peress li l-​ħin tagħhom tax-​xogħol ma kienx dejjem l-​istess, ma tantx kellhom ħin xi jqattgħu flimkien. Ir-​relazzjoni tagħhom malajr bdiet sejra lura. Imma huma ma tawx kas tas-​sintomi u komplew sejrin bl-​iskedi mimlijin tagħhom sakemm iż-​żwieġ tagħhom, li bilkemm kien għadu beda, sfaxxa.

Skond il-​ktieb The 24-Hour Society, l-​istudji juru li r-​rata taʼ divorzju f’familji li jaħdmu bix-​xift hija 60 fil-​mija ogħla minn taʼ dawk li jaħdmu matul il-​ġurnata f’impjiegi regulari. Minkejja dan, sew jekk il-​koppji jkunu jaħdmu f’ħinijiet differenti jew le, dawn tant jipprovaw ideffsu affarijiet f’ħajjithom li, fil-​fatt, ikunu qed ineħħu l-​ħajja miż-​żwieġ tagħhom. Bl-​istress u l-​eżawriment, hemm min jidħol f’ċiklu taʼ abbuż tad-​drogi u alkoħol kif ukoll jaqbad drawwiet ħżiena taʼ l-​ikel. Dawn huma fatturi li mhux biss l-​eżawriment jagħmluh agħar imma jistgħu jwasslu wkoll għal ħafna problemi oħrajn, saħansitra għall-​abbuż tat-​tfal.

Sabiex il-​ġenituri jkunu jistgħu jlaħħqu maʼ l-​iskedi diffiċli tagħhom, qed jiżdiedu ċentri fejn jieħdu ħsieb it-​tfal, u xi wħud minnhom saħansitra jiftħu 24 siegħa kuljum. Iżda, għal ħafna tfal it-​televixin fil-​fatt jispiċċa jsir dak li jieħu ħsiebhom. M’għandniex xi ngħidu, biex it-​tfal isiru adulti responsabbli u jkunu jafu jikkontrollaw l-​emozzjonijiet tagħhom, għandhom bżonn ħafna u ħafna ħin taʼ kwalità mal-​ġenituri tagħhom. Għalhekk, il-​ġenituri li jkunu għajjenin wisq għal uliedhom minħabba li jipprovaw iżommu livell t’għajxien għoli b’mod mhux raġunevoli, jagħmlu tajjeb li jqisu n-​nefqa—kemm għal uliedhom u kemm għalihom infushom.

Fis-soċjetà teknoloġika tal-​lum li tant qed tiżviluppa bl-​għaġla, ħafna drabi x-​xjuħ jispiċċaw vittmi wkoll. Tant qed jinbidlu affarijiet malajr u tant joħorġu ruxxmata t’affarijiet ġodda fis-​suq li dawn iħossuhom imħawdin, beżgħanin, mheddin, jew saħansitra li żmienhom għadda. Mela x’hemm jistenniehom fil-​futur?

Veru li lkoll kemm aħna—kbar u żgħar—ninsabu f’idejn dinja li donnha hija determinata li timxi dejjem iktar bl-​għaġla? Jew hemm xi affarijiet li nistgħu nagħmlu biex jgħinuna nvinċu u ntejbu l-​kwalità taʼ ħajjitna? B’ferħ ngħidu li hemm, kif se naraw fl-​artiklu li jmiss.

[Nota taʼ taħt]

[Stampi f’paġna 6]

L-​eżawriment setaʼ kkontribwixxa għad-​diżastru nukleari taʼ Ċernobil, l-​isplużjoni taʼ l-​ispace shuttle “Challenger,” u t-​tixrid taʼ żejt mill-​“Exxon Valdez”

[Sors]

Bil-​korteżija tal-​U.S. Department of Energy’s International Nuclear Safety Program

Ritratt tan-​NASA

[Stampi f’paġna 7]

Il-​pass mgħaġġel tal-​ħajja jistaʼ jwassal għal żwiġijiet mimlijin inkwiet

[Stampa f’paġna 8]

Xi wħud jabbużaw mill-​alkoħol biex jipprovaw ikampaw