Kente—id-​Drapp tas-​Slaten

MINN KITTIEB GĦAL STENBAĦ! FIL-​GANA

B’ĦEFFA liema bħalha, in-​nissieġ imexxi idejh ’l hemm u ’l hawn fuq wiċċ id-​drapp. Hu u jiċċaqlaq mar-​ritmu tat-​taljoli u l-​lievi jżaqżqu, in-​nissieġ tas-​sengħa jikkonċentra fuq l-​istrixxa kulurita tad-​drapp li għandu quddiemu. Bejn is-​swabaʼ taʼ saqajh għandu l-​ħbula; dawn il-​ħbula jħaddmu l-​injar tan-​newl li jimxu ’l fuq u ’l isfel biex jifirdu u jidderieġu l-​medd, jew ħjut, vertikali, li jlaħħaq is-​6 metri quddiem in-​newl.a Imbagħad jinseġ bil-​ħeffa minn naħa orizzontali s’oħra kull ħajta taʼ ħarir kulurit mal-​ħajt wieqaf li jkun mifrud. B’hekk hu joħloq disinn minsuġ tat-​tgħama u x’ħin ilesti jissikkah sew mad-​drapp li jkun diġà niseġ.

Il-​biċċa drapp minsuġa li toħroġ tkun wiesgħa għaxar ċentimetri biss. Imma tkun tixgħel b’kuluri brillanti u disinni komplikati. In-​nissieġ jitbissem b’sodisfazzjon x’ħin jeżamina l-​kapulavur tiegħu—biċċa drapp ġenwina tal-​kente.

Sengħa Antika Ħafna

Għal eluf taʼ snin, l-​artiġjani taʼ ħila użaw is-​sengħa antika ħafna taʼ l-​insiġ. Il-​ħajt mibrum mill-​kittien, mill-​qoton, u mill-​ħarir dejjem kien sors tajjeb taʼ materjal għall-​insiġ. Il-​kuluri bażiċi kienu joħorġuhom mill-​għeruq u l-​weraq tal-​pjanti, u b’hekk in-​nissieġa setgħu joħolqu xogħol b’disinni sempliċi.

In-nissieġa fost in-​nies nomadi taʼ l-​Afrika vvintaw inwiel taʼ l-​insiġ li kienu żgħar u setgħu jinġarru faċilment minn post għal ieħor. Dan in-​newl kien magħruf bħala n-​newl taʼ l-​istrixxa, għax bih kienu jinsġu strixxa taʼ drapp wiesgħa biss minn xi sebaʼ ċentimetri u nofs sa ħdax-il ċentimetru u nofs. Imbagħad, dawn it-​tulijiet dojoq taʼ drapp kienu jinħietu flimkien, tarf maʼ tarf, biex jifformaw biċċa drapp akbar li wieħed setaʼ jdawwarha miegħu bħal libsa. Dawn l-​inwiel żgħar taʼ l-​insiġ kienu jinġarru fuq id-​dahar t’annimali tat-​tagħbija minn ġo deżerti, xmajjar, u minn fuq muntanji għoljin. In-​newl taʼ l-​istrixxa, li n-​nissieġa kienu jġorruh minn rotot antiki tan-​negozjanti, kellu influwenza qawwija fuq min kien jaħdem bih.

Ix-​Xewqa għad-​Drapp

Għal ħafna sekli s-​slaten u l-​kapijiet taʼ l-​Afrika tal-​Punent kienu jikkontrollaw l-​art abbundanti bil-​minerali li l-​esploraturi Ewropej kienu jsejħulha l-​Kosta tad-​Deheb.b Hemmhekk kienu jħaffru minn ġo l-​art ammonti kbar taʼ deheb, u dan kien jipprovdi ġid lis-​slaten mexxejja taʼ l-​Ashanti u l-​familji rjali tagħhom. Imżejnin b’ġojjelli tqal tad-​deheb u mgeżwrin fi drapp minsuġ speċjali, dawn is-​slaten u l-​kapijiet prominenti tagħhom kienu jiddandnu quddiem is-​sudditi biex juru l-​ġid, il-​poter, u l-​awtorità li kellhom. Id-​drapp uniku li kienu jilbsu dawn is-​slaten beda jissejjaħ kente, kelma li setgħet kellha x’taqsam max-​xebh li kellu d-​drapp man-​nisġa taʼ qoffa. Kien hemm tribujiet oħra tal-​Kosta tad-​Deheb li kienu jinsġu l-​istrixxi tad-​drapp, imma għas-​slaten taʼ l-​Ashanti, id-​drapp tal-​kente sar jirrappreżenta l-​prestiġju u l-​istat irjali.

In-​nissieġa taʼ l-​istrixxi tad-​drapp fil-​Kosta tad-​Deheb kienu jużaw qoton mibrum lokalment. Kulma kellhom disponibbli kien ħajt mogħti l-​kulur blu. Dan il-​ħajt blu kien jintiseġ maʼ l-​abjad mitfi tad-​drapp tal-​qoton biex jipproduċi linji u kaxxi b’disinni ġeometriċi sempliċi għan-​nies lokali.

L-insiġ iktar fin tad-​drapp irjali tal-​kente li kien jilbes is-​sultan kien limitat għal ċerti klassijiet taʼ nies. Twaqqfu gruppi rjali taʼ nissieġa tas-​sengħa biex joħolqu u jipproduċu materjal taʼ kwalità għolja. Il-​metodu taʼ l-​insiġ kien jinżamm sigriet assolut u ma jingħad lil ħadd. In-​nissieġa l-​oħra kollha ma kinux jitħallew jinsġu d-​drapp bid-​disinni li kienu merfugħin biss għas-​sultan u membri tal-​palazz irjali tiegħu. Is-​sultan kien jakkumula mijiet taʼ drappijiet, kull biċċa bid-​disinn uniku tagħha. Tradizzjonalment, hu qatt ma kien jilbes l-​istess biċċa drapp fil-​pubbliku iktar minn darba.

It-​Tfittxija għall-​Kuluri

Fis-​seklu 16, beda jidher tip ieħor taʼ drapp fil-​Kosta tad-​Deheb. Dan id-​drapp ġdid ma kienx minsuġ fuq l-​inwiel taʼ l-​istrixxa Afrikani imma kien inħadem f’artijiet imbiegħda u kienu ġabuh magħhom l-​ewwel baħħara Ewropej fit-​tfittxija tagħhom għall-​avorju, id-​deheb, u l-​ilsiera. Id-​drapp importat kien fih ħjut taʼ kuluri jgħajtu u li jolqtu l-​għajn. Dan id-​drapp importat u minsuġ bi ħjut sbieħ ħomor, sofor, u ħodor malajr sar merkanzija taʼ valur. Ftit kienu n-​nies li kienu sinjuri biżżejjed biex jixtru dan id-​drapp għali min-​negozjanti Ewropej. L-​uniċi wħud li setgħu jiksbuh kienu l-​Ashanti sinjuri, għax huma kienu jikkontrollaw in-​negozju tad-​deheb, l-​avorju, u l-​ilsiera għal fuq ix-​xwieni li kienu jkunu qed jistennew mal-​kosta. Imma s-​sultan taʼ l-​Ashanti u l-​kapijiet tiegħu mhux dan id-​drapp minsuġ riedu.

Ladarba kienu jiksbu d-​drapp, in-​nissieġa rjali kienu b’attenzjoni kbira joftqu d-​drapp u jneħħu l-​ħjut kuluriti tant mixtieqa. Id-​drapp li kien jibqaʼ kienu jarmuh. Imbagħad kienu jerġgħu jinsġu dawn il-​ħjut prezzjużi fuq l-​inwiel taʼ l-​istrixxa tagħhom. Iktar ma bdiet tiżdied l-​għażla tal-​kuluri fid-​drappijiet, iktar daħlet l-​inizjattiva u żdiedu l-​ideat, u n-​nissieġa bdew jesprimu l-​abbiltajiet kreattivi u tekniċi tagħhom fis-​sengħa tad-​drapp aħjar minn qatt qabel. Is-​slaten taʼ l-​Ashanti bdew iħaddmu nissieġa tas-​sengħa minn tribujiet oħra, u b’hekk bdew jipproduċu drapp tal-​kente taʼ l-​aqwa kwalità.

Ir-riżultat kien li beda jinħadem drapp b’disinni ġeometriċi li kienu qishom ħut, għasafar, frott, weraq, inżul ix-​xemx, qawsalli, u xeni oħra tan-​natura. Din l-​arti fid-​drapp kienet tidħol ħafna fid-​dettall u kellha tifsir simboliku. Drapp minsuġ bi ħjut kulur id-​deheb kien jirrappreżenta l-​għana, il-​kulur aħdar kien jindika xi ħaġa friska u ġdida, l-​iswed kien jissimbolizza d-​dwejjaq, l-​aħmar ir-​rabja, u l-​fidda s-​safa u l-​ferħ.

In-nissieġa kienu jaħdmu bil-​paċenzja u bla għaġla taʼ xejn għal xhur sħaħ fuq biċċa drapp waħda. Huma kienu jafu li minn xogħolhom kienu jiġu ġudikati kemm kellhom ħila u kapaċità kreattiva taʼ l-​għaġeb. Ma kienx hemm talba kbira għal dan ix-​xogħol mill-​isbaħ, peress li ftit kienu dawk li setgħu jixtru drapp tal-​kente rari u għali.

Il-​Kente Modern

Mal-​medda taż-​żmien, l-​influwenza tas-​slaten u l-​kapijiet kbar bdiet tonqos. Ma kienx għad baqaʼ l-​bżonn li n-​nies irjali u dawk komuni jintgħarfu mid-​drapp li jilbsu. Id-​drapp beda jintuża għal affarijiet li ma kellhomx x’jaqsmu mas-​sultan, u b’hekk żdiedet it-​talba għal dan id-​drapp mill-​isbaħ. Biex ilaħħqu mad-​domanda, id-​drapp tal-​kente beda jintiseġ malajr u minħabba f’hekk tbaxxew il-​kwalità, is-​sengħa, u l-​prezz.

Illum il-​biċċa l-​kbira tal-​kente jintiseġ b’ħajt sintetiku u mbagħad jintuża biex jinħadem fi kwantitajiet kbar bħala basktijiet, ingravati, ċinturini, kpiepel, u ħwejjeġ. Ftit huma n-​nissieġa li huma interessati li jipproduċu drapp tal-​kente bil-​metodi antiki li tant riedu xogħol u ħin. Id-​drapp tal-​kente antik u taʼ kwalità għolja sar xi ħaġa prezzjuża u jintiret minn ġenerazzjoni għal oħra. Tabilħaqq, id-​drapp tal-​kente m’għadux bħal taʼ dari, taʼ kwalità liema bħalha u maħdum b’sengħa taʼ l-​għaġeb fuq inwiel sempliċi taʼ l-​injam u mfaħħar bħala d-​drapp tas-​slaten.

[Noti taʼ taħt]

[Stampi f’paġna 16]

L-​inwiel taʼ l-​istrixxa huma ħfief u jistgħu jinġarru faċilment

[Stampa f’paġna 17]

In-​nissieġ juża saqajh biex jidderieġi l-​injar tan-​newl taʼ l-​insiġ