Il-​Kuċċinilja​—Insett Tassew Speċjali

MINN KITTIEBA GĦAL STENBAĦ! FIL-​MESSIKU U L-​PERÙ

MINFEJN inġibuh il-​kulur aħmar jgħajjat li jinsab f’xi ftit mil-​lipstiks u prodotti kosmetiċi oħra? Tistaʼ tiskanta meta ssir taf li l-​kulur aħmar kark li jinsab f’xi kosmetiċi għall-​ħmura tal-​wiċċ u għal-​lipstiks jiġi mill-​kuċċinilja, insett li jgħix minn fuq il-​pal tal-​bajtar. Ejja nħarsu iktar mill-​qrib lejn dan l-​insett tassew speċjali.

Jagħmel il-​Ġid jew il-​Ħsara?

Il-​kuċċinilja mara adulta hija twila bejn wieħed u ieħor terz taʼ ċentimetru, xi ftit jew wisq daqs ras taʼ sulfarina. Il-​kuċċinilja raġel hu twil biss bejn wieħed u ieħor nofs id-​daqs tal-​mara. Imma tħallix id-​daqs tal-​kuċċinilji jqarraq bik! Xogħol taʼ referenza jgħid: “Huma fost l-​iktar insetti qerrieda.” Madankollu, minkejja din ir-​reputazzjoni, xi bdiewa fil-​fatt irabbuhom. Għala? Sabiex jiksbu l-​karminju, kulur ħamrani sabiħ li jinġibed mill-​ġisem imnixxef u mgħaffeġ tal-​kuċċinilji nisa.

Minn żmien il-​poplu antik Miksteki, li kien jgħix f’dak li llum huwa l-​istat taʼ Oaxaca, fil-​Messiku, il-​kuċċinilji ntużaw għaż-​żebgħa. Il-​konkwistaturi Spanjoli baqgħu mistagħġbin bil-​kulur aħmar kark tal-​kuċċinilja, u ħafna Ewropej malajr issodisfaw il-​gosti tagħhom għall-​ilwien brillanti permezz taʼ din iż-​żebgħa naturali. Il-​Britannja kienet tuża l-​kuċċinilja għall-​kulur skarlat tradizzjonali taʼ l-​uniformi tal-​militar. L-​użu tal-​kuċċinilja tant kien mifrux li mill-​1650 sa l-​1860, id-​deheb u l-​fidda biss kienu jgħadduha bħala esportazzjoni taʼ valur mill-​Messiku.

Għabet u Reġgħet Tfaċċat

Min-​nofs is-​seklu 19, iż-​żebgħa sintetika bdiet tieħu post iż-​żebgħa naturali. Kien hemm ħafna fatturi li kkontribwew għal dan. John Henkel, mir-​rivista FDA Consumer, jispjega: “Kuluri sintetiċi permezz tal-​kimiċi kienu sempliċement eħfef biex tipproduċihom, irħas, u superjuri f’dik li hi kwalità tal-​kulur.” Għalhekk, fi żmien qasir, il-​kuluri sintetiċi ħadu post il-​kuluri naturali fis-​suq f’dak li hu ikel, mediċini, u kosmetiċi. “Però,” jgħid Henkel, “hekk kif l-​użu tagħhom infirex, hekk ukoll kiber it-​tħassib fuq is-​sigurtà.”

Studji li saru fis-​snin 70 tas-​seklu għoxrin urew li ċerti kuluri sintetiċi jistgħu jikkawżaw il-​kanċer. Hekk kif dawn il-​perikli għas-​saħħa bdew jitilgħu fil-​wiċċ, iż-​żebgħa naturali reġgħet bdiet titfaċċa. Per eżempju, in-​nazzjon tal-​Perù issa jipproduċi xi 85 fil-​mija tal-​provvista dinjija tal-​kuċċinilja. Il-​Canary Islands huma magħrufa għall-​ġbir tal-​kuċċinilji bħalma huma wkoll Spanja, l-​Alġerija, u pajjiżi fl-​Amerika Ċentrali u t’Isfel. Madankollu, peress li llum it-​talba għall-​karminju hija iktar milli hemm disponibbli, il-​gvern tal-​Messiku qed jipprova jżid il-​produzzjoni tiegħu.

Kif Tintgħamel iż-​Żebgħa tal-​Karminju

Il-​kuċċinilja tqattaʼ ħajjitha kollha fuq il-​pal tal-​bajtar. Din tipproteġi lilha nfisha mill-​predaturi billi tnixxi sustanza qisha xemgħa bit-​trab. Dan il-​materjal artab jiksi lill-​insett u jservi bħala dar għalih. Imma dan jgħin ukoll sabiex l-​insett jinstab iktar malajr fi żmien il-​ġbir.

Il-​kuċċinilji nisa biss għandhom il-​kulur l-​aħmar, jew l-​aċidu karminiku. Dawk li jkunu se jbidu jkollhom l-​iktar ammont minn dan l-​aċidu. Għalhekk, biex tinkiseb żebgħa taʼ l-​aħjar kwalità, il-​ħaddiema joqogħdu attenti b’mod speċjali li jiġbru lill-​kuċċinilji tqal eżatt qabel ibidu l-​bajd. Ġo l-​Andes, fil-​Perù, il-​ġbir jinqasam fi tliet darbiet matul perijodu taʼ sebaʼ xhur. Il-​kuċċinilji jiġu miknusa minn fuq il-​pjanta permezz taʼ xkupilja iebsa jew inkella maqlugħin b’xafra li ma taqtax ħafna. Wara li jitnixxfu, jitnaddfu, u jiġu mitħuna, l-​insetti mfarrkin jiġu proċessati f’taħlita bl-​ammonja jew sodju karboniku. Biċċiet taʼ l-​insetti jitneħħew permezz t’għarbiel biex b’hekk il-​likwidu li jifdal ikun purifikat. Jistaʼ jiġi miżjud ukoll il-​ġir biex jinħolqu kuluri differenti bil-​vjola.

Minkejja li l-​ħsieb li tapplika l-​makeup magħmul mill-​insetti ma tantx iħajrek, tistaʼ sserraħ rasek li l-​‘kuluri naturali li jiġu miżjuda huma fost l-​iktar li jiġu eżaminati bir-​reqqa,’ jgħid Henkel. “Dawn il-​kuluri ġew studjati fuq li ġew studjati, kultant ħafna drabi.” Għalhekk jekk xi darba xi ħadd jgħaddilek xi kumpliment dwar kemm tidher attraenti, parti minn dan jistaʼ jkun grazzi għall-​kuċċinilja, insett tassew speċjali!

[Stampi f’paġna 23]

1. Il-​kuċċinilji fuq pala tal-​bajtar

2. Ritratt mill-​qrib taʼ kuċċinilji nisa tqal

3. Kuċċinilji mnixxfin

4. Likwidu użat fil-​kosmetiċi qed jiġi proċessat

[Sorsi]

Ritratti f’paġna 23: #1: The Living Desert, Palm Desert, CA; #3 and products: Cortesía del Centro de Investigaciones Económicas, Sociales y Tecnológicas para la Agroindustria y la Agricultura Mundial, Universidad Autónoma de Chapingo, fotografía de Macario Cruz; #4: David McLain/AURORA

[Stampa f’paġna 23]

Prodotti magħmulin bil-​kulur