It-​Tfittxija għas-​Sigurtà fl-​Ajru

FTIT ġimgħat biss qabel il-​11/9, Alex ħass li kien kważi għeleb il-​biżaʼ tiegħu mill-​ivvjaġġar bl-​ajru. Hekk kif l-​ajruplan tal-​passiġġieri li kien fuqu telaq minn Ateni għal Boston, il-​maniġer taʼ l-​affarijiet pubbliċi li għandu 42 sena beda jħoss attakk ħafif taʼ paniku—qalbu bdiet tħabbat u beda ħiereġ l-​għaraq mill-​pali taʼ jdejh u minn rasu.

Iżda kien jaf x’għandu jagħmel. It-​terapista li kien qed jgħinu jegħleb il-​biżaʼ tiegħu kien qallu biex jieħu nifsijiet qawwijin, iġib quddiem għajnejh xi xenarju sabiħ, u jżomm sew mad-​dirgħajn tas-​siġġu, waqt li jitlaqhom erbaʼ darbiet kull minuta. Meta ċ-​ċaqliq qawwi u l-​ħsejjes tal-​biżaʼ kienu kważi ħallewh bla saħħa, Alex immaġina lilu nnifsu fejn għadira għall-​kwiet. “Ħassejt li kont qed nagħmel progress veru,” stqarr Alex.

Miljuni taʼ passiġġieri li jivvjaġġaw bl-​ajru kienu jibżgħu jsiefru bl-​ajruplan. F’dawn l-​aħħar snin ħafna kienu dawk li attendew klassijiet biex jgħinuhom jegħlbu l-​biżaʼ mill-​ajru, spiss għaliex ikkonvinċewhom il-​membri tal-​familja, dawk li jħaddmuhom, u l-​kumpaniji taʼ l-​ajru, li lkoll kellhom l-​intenzjoni li jarawhom fuq xi titjira. Għal bosta passiġġieri, il-​klassijiet kienu taʼ benefiċċju; ħafna kliniċi ftaħru bir-​rati taʼ suċċess li telgħu sa 90 fil-​mija.

Iżda l-​11/9 biddel dan kollu. Alex mill-​ewwel waqaf jattendi l-​klassi. U b’dispjaċir għall-​imgħallem tiegħu, ħassar ukoll il-​pjanijiet li kellu biex jieħu titjira ħalli jiltaqaʼ maʼ individwu prominenti li kien klijent prospettiv. “Il-​biżaʼ tiegħi mill-​ajru flimkien mat-​terroriżmu,” qal Alex, “ma niflaħx għalihom. It-​terapija ma ppreparatnix għal dan.”

Is-​Sigurtà Eżaminata

Uħud beżgħanin mill-​ivvjaġġar bl-​ajru jsemmu wkoll il-​fatt li l-​mistoqsijiet taʼ rutina li jsiru lill-​passiġġieri qabel ma jitilgħu fuq l-​ajruplan saru lil dawk li ħatfu l-​ajruplani fil-​11/9, bħal: “Kien hemm xi ħadd li ma tafux u li talbek biex iġġorr xi oġġett fuq din it-​titjira? Hemm xi oġġetti li se ssiefer bihom u li ma kinux taħt il-​kontroll tiegħek minn meta ppakkjajthom?” Żgur li dawn l-​uħud wieġbu kif iwieġbu ħafna nies: “Le!” Bl-​istess mod, xi esperti tas-​sigurtà jaraw il-​fatt li huma rnexxielhom jitilgħu fuq l-​ajruplan bħala evidenza li s-​sigurtà hija laxka fl-​ivvjaġġar bl-​ajru. “Ħadd jew xejn ma jistaʼ jġiegħel li ssir bidla,” jgħid Jim McKenna li kien id-​direttur taʼ l-​Alleanza dwar is-​Sigurtà fl-​Avjazzjoni. “L-​erbaʼ ajruplani maħtufin u meqrudin f’daqqa, b’eluf taʼ nies maqtula, jistgħu jkunu biżżejjed biex iġagħlu li ssir din il-​bidla.”

Bħala konsegwenza taʼ dawk il-​kraxxijiet fatali, is-​sigurtà kollha taʼ l-​ajruporti u l-​ajruplani bdiet tiġi miflija sew. Waqt smigħ taʼ kungress, Kenneth M. Mead, l-​ispettur ġenerali tad-​Dipartiment Amerikan tat-​Trasportazzjoni, stqarr: “Minkejja l-​ħtiġijiet tas-​sigurtà li kienu jeżistu u dawk li huma ġodda għad hemm nuqqasijiet allarmanti fis-​sigurtà u xi . . . dgħjufijiet li jridu jitranġaw.” X’qed isir biex jimtlew dawn il-​ħofor?

Iċċekkjar tal-​Passiġġieri għal Theddid Probabbli għas-​Sigurtà

Meta ssirilha l-​mistoqsija dwar jekk tibżax tivvjaġġa bl-​ajruplan, uffiċjal għoli tas-​sigurtà maʼ linja taʼ l-​ajru Amerikana u ewlenija twieġeb mingħajr tlaqliq: “Le, jien għandi fiduċja sħiħa [fis-sistema] CAPS.” Qed tirreferi għal sistema msejħa Computer Assisted Passenger Screening (Iċċekkjar tal-​Passiġġieri bil-​Kompjuter), li tirreġistra kull biljett li jinbiegħ mil-​linji taʼ l-​ajru li japplikaw din is-​sistema. Is-​sistema turi jekk il-​biljett inxtarax minn uffiċċju fejn jinqatgħu l-​biljetti taʼ l-​ajru jew mingħand aġenzija taʼ l-​ivvjaġġar jew permezz taʼ l-​Internet. Din tirrekordja informazzjoni oħra bħal jekk il-​passiġġier huwiex qed jivvjaġġa waħdu jew maʼ membri tal-​familja jew maʼ xi ħbieb oħrajn, flimkien maʼ dettalji dwar jekk għandux ħbieb li huma kriminali magħrufa jew jekk aġixxiex ħażin mal-​linji taʼ l-​ajru, maʼ l-​ekwipaġġ tagħhom, jew fil-​propjetà tagħhom.

Kulmeta passiġġier imur f’ajruport biex isiefer, din l-​informazzjoni tiġi verifikata u aġġornata bl-​aħħar dettalji, inkluż il-​mod kif l-​individwu jwieġeb għall-​mistoqsijiet taʼ l-​iċċekkjar. Id-​dettalji preċiżi taʼ l-​informazzjoni li tinġabar u tal-​mod kif isir il-​proċess u tinkiseb l-​informazzjoni dwar l-​individwu jibqgħu wieħed mill-​iktar sigrieti mgħassa sew taʼ l-​industrija. Madwar id-​dinja jintużaw diversi sistemi li jixbhu lil CAPS, xi wħud b’konnessjonijiet diretti maʼ aġenziji governattivi jew internazzjonali tal-​pulizija, bħall-​Interpol. F’ħafna ajruporti taʼ l-​Ewropa, is-​sistemi tal-​kontroll tal-​passaport jistgħu jirrekordjaw u jsegwu t-​titjiriet tal-​passiġġier u l-​movimenti tiegħu minn pajjiż għal ieħor.

Dan il-​mod kif tinkiseb l-​informazzjoni dwar l-​individwu jsir fuq il-​fatt li individwi b’intenzjonijiet ħżiena huma iktar taʼ theddida probabbli għas-​sigurtà mill-​affarijiet li jġorru magħhom fuq l-​ajruplan u mill-​basktijiet li jiġu ċċekkjati. Għalhekk, sabiex tiżdied iktar is-​sigurtà fl-​ajruport, alternattivi li qed jiġu kunsidrati jew attwati huma kards tal-​plastik li jkun fihom dettalji persunali (smart cards) u apparat li jidentifika l-​karatteristiċi taʼ l-​individwu.

Minbarra li tinkiseb l-​informazzjoni dwar il-​passiġġieri, it-​tfittxija li ssir sabiex oġġetti u sustanzi perikolużi ma jittellgħux fuq l-​ajruplan hija fattur importanti ieħor li hu involut fis-​sigurtà taʼ l-​ajruport. L-​iċċekkjar li jsir bil-​magni taʼ l-​eksrej għandu l-​limiti tiegħu. Il-​ħaddiema tas-​sigurtà fl-​ajruport isibuha diffiċli li jibqgħu attenti għal ħinijiet twal meta joqogħdu jaraw l-​immaġnijiet imċajprin taʼ l-​eksrej tal-​bagalji għaddejjin minn quddiem għajnejhom, għaliex din tistaʼ tkun esperjenza tedjanti. Fl-​istess waqt, l-​istrumenti li jkejlu l-​qawwa manjetika jkomplu jallarmawhom għalxejn darba wara l-​oħra, għax ikun hemm xi ċwievet tad-​dar, xi muniti, jew il-​bokkla taʼ xi ċinturin.

Liġijiet Iktar Ħorox

Biex jibbilanċjaw dawn il-​limitazzjonijiet, il-​gvernijiet poġġew fil-​prattika liġijiet iktar ħorox għas-​sigurtà fl-​ajruporti. Fl-​Istati Uniti, dan jeħtieġ li maʼ kull bagalja jitlaʼ l-​passiġġier li jkun sidha, li jiġu eżaminati sew l-​affarijiet li jittellgħu fl-​ajruplan, u li l-​bagalji kollha li jkunu diġà ġew iċċekkjati jerġgħu jiġu eżaminati minħabba xi esplussivi. Dan kollu jrid jiġi attwat sa l-​aħħar tas-​sena 2002. Il-​bibien tal-​kabina tal-​pilota qegħdin fil-​proċess li jissaħħu u jiġu siġillati. Qed isir iktar taħriġ għall-​ekwipaġġ taʼ l-​ajruplan għal meta tinqalaʼ xi kriżi. Marixxalli armati ġew impjegati wkoll fuq titjiriet kummerċjali.

Fil-ġimgħat u x-​xhur taʼ wara l-​11/9, il-​passiġġieri u l-​bagalji ġew iċċekkjati bl-​idejn f’ħafna ajruporti madwar id-​dinja. Xi drabi, kellu jsir iċċekkjar manwali sekondarju tal-​passiġġieri u l-​affarijiet li jġorru magħhom fuq l-​ajruplan. Dawn il-​prekawzjonijiet huma diġà familjari maʼ l-​Ewropej li jivvjaġġaw u li rawhom fil-​prattika b’mod estensiv fis-​snin sebgħin, meta l-​ħtif taʼ l-​ajruplani kien fl-​aqwa tiegħu. Issa l-​passiġġieri ma jistgħux iġorru oġġetti li jaqtgħu fuq l-​ajruplan. Dawk l-​uħud li jkunu qatgħu l-​biljetti biss jistgħu jgħaddu minfejn jiġu ċċekkjati. Ħafna huma dawk li draw il-​linji twal taʼ nies jistennew biex jiġu ċċekkjati flimkien mal-​preżenza taʼ suldati militari armati fit-​terminal taʼ l-​ajruporti.

L-​Enfasi fuq il-​Manutenzjoni

Immaġina din ix-​xena pjuttost familjari: Wara li l-​passiġġier ikun għadda minn bosta postijiet fl-​ajruport fejn jiġi ċċekkjat, fl-​aħħar isib ruħu fid-​daħla tat-​titjira tiegħu, waqt li jistenna s-​sejħa taʼ l-​aġent tal-​linja taʼ l-​ajru biex jitlaʼ fuq l-​ajruplan. “Smajtu?” jgħid in-​negozjant li jinsab ħdejh liebes libsa griża pulita. “Hemm problema mekkanika li se ġġagħalna nitilqu tard.” Hu jibda jaqleb għajnejh u jżid: “Nispera li ma jibagħtuniex mingħajr magna!”

Dak li ħafna mill-​passiġġieri ma jindunawx bih hu l-​fatt li l-​aġenziji taʼ l-​ajru għandhom sistemi preċiżi u eżatti biex jagħmlu l-​ispezzjonijiet. Il-​bżonn tat-​tiswijiet jindunaw bih minn qabel permezz taʼ tip taʼ ktieb mekkaniku taʼ l-​ajruplan li jiġi ċċekkjat sew. Fil-​fatt, aġenziji bħal dawn jeħtieġu li l-​ajruplani u l-​magni tagħhom issirilhom manutenzjoni tat-​tiswijiet bi skeda stretta—ħafna iktar spiss mill-​karozzi normali—anki jekk l-​ajruplan ikollu rekord li qatt ma ġarrab inkwiet.

Għal dan jistaʼ jixhed uffiċjal tal-​manutenzjoni maʼ kumpanija taʼ l-​ajru ewlenija. “F’dawn il-​kważi 15-il sena li ili f’din l-​industrija, qatt ma rajt, kellimt, jew osservajt lil xi ħadd li jaħdem fil-​manutenzjoni u li ma jiħux is-​sigurtà b’serjetà kbira,” jgħid hu. “Wara kollox, il-​ħbieb u l-​qraba taʼ dawn il-​ħaddiema jivvjaġġaw ukoll fuq l-​ajruplan li huma jaħdmu fuqu; allura ma jirriskjawx.”

Hemm responsabbiltà persunali kbira li jġorru t-​tekniċi u l-​ħaddiema tal-​manutenzjoni. Wieħed minnhom jiftakar: “Qatt ma se ninsa l-​lejl li fih tlifna DC-10 fil-​Belt taʼ Sioux, fl-​Iowa. Dak iż-​żmien kont naħdem bħala tekniku taʼ l-​ajruplani, u xogħli kien li nispezzjona u nagħmel dak li jkun hemm bżonn fid-​denb taʼ l-​istess tip t’ajruplan. Sa dak il-​ħin, ma tantx kellna informazzjoni dwar x’kien ġara fil-​fatt lill-​ajruplan li ntilef. Għadni niftakar kemm qgħadt attent f’xogħli dak il-​lejl, waqt li bdejt naħseb, ‘Xi ġralu dak l-​ajruplan? Forsi xi ħadd ieħor qabżitlu xi ħaġa li issa nistaʼ nsib x’kienet, u b’hekk ma nħallix li terġaʼ tiġri traġedja bħal din? Kont qed nagħmel kollox eżatt kif suppost?’ Dakinhar qattajt ħin twil fid-​denb taʼ l-​ajruplan, inħares u naħseb.”

It-tekniċi taʼ l-​ajruplani spiss jgħaddu minn ħafna taħriġ f’kull aspett taʼ xogħolhom, minn xogħlijiet taʼ rutina sa snajjaʼ fl-​ispezzjoni avanzata ferm u fl-​eliminar għalkollox taʼ kull tip taʼ ħsara. Il-​korsijiet tat-​taħriġ taʼ l-​ekwipaġġ jiġu aġġornati kull sena sabiex ikopru kull tip taʼ sitwazzjoni li jistaʼ jinqalaʼ, mill-​ordinarju għal dak li hu straordinarju.

Wara traġedja bl-​ajruplan, l-​informazzjoni li tinġabar tiġi analizzata u titqiegħed f’simulatur. Piloti esperti li jittestjaw u l-​inġiniera taʼ l-​ajruplani jittajru fis-​simulatur biex jaraw x’soluzzjonijiet oħrajn jistgħu jsibu sabiex l-​ekwipaġġi jkunu jistgħu jikkontrollaw aħjar problemi simili fil-​futur. Imbagħad, programm taʼ taħriġ li jittratta dan jiġi rranġat għall-​ekwipaġġi sabiex tingħata istruzzjoni speċifika. Dawn l-​eżamijiet iwasslu wkoll għal bdil fl-​ajruplani u f’xi partijiet minnu bit-​tama li tittieħed informazzjoni utli minn dawn l-​iżbalji, u b’hekk jiġu minimizzati.

Wieħed li jaħdem fil-​manutenzjoni jikkonkludi: “Lilna dejjem jgħidulna li ‘s-​sigurtà ma tiġix b’kumbinazzjoni—trid tiġi pjanata minn qabel.’”

Lura fl-​Ajru

Wara erbaʼ xhur li fihom qatagħha li ma jivvjaġġax bl-​ajru, Alex iddeċieda li kien wasal iż-​żmien li jegħleb dan il-​biżaʼ qawwi. Il-​preżenza taʼ l-​uffiċjali tal-​pulizija u tal-​gwardji nazzjonali fl-​Ajruport Internazzjonali taʼ Logan f’Boston ma dehritx li kienet qed iddejqu. Lanqas ma rrabja minħabba l-​fatt li kellu jistenna f’linji twal taʼ nies biex jiġu ċċekkjati u għax saritlu tfittxija bl-​idejn fil-​bagalji tiegħu.

Għal Alex dawn l-​affarijiet serrħulu rasu li livvjaġġar bl-​ajru sar iktar ħieles mill-​periklu kif xtaq hu. Xorta għadu jxoqq xi naqra għaraq għalih u qalbu għadha tħabbat xi ftit. Madankollu, hekk kif Alex ipoġġi l-​basket tiegħu ċċekkjat bl-​idejn fis-​sezzjoni taʼ fuq rasu, hu jgħid: “Issa nħossni ħafna aħjar.”

[Kaxxa/Stampa f’paġna 5]

Fatti dwar l-​Ivvjaġġar bl-​Ajru

Skond xi kalkoli li saru, il-​biżaʼ mill-​ivvjaġġar bl-​ajru jinsab f’xi 1 minn kull 5 passiġġieri. Madankollu, dawn l-​individwi mhux kollha jħossu li l-​ivvjaġġar bl-​ajru huwa perikoluż. Spiss, l-​ansjetà tagħhom tiġi minn xi fobja oħra, bħall-​biżaʼ mill-​għoli jew minn postijiet iffollati.

[Tabella f’paġna 8]

X’ĊANS HEMM LI JSEĦĦ XI INĊIDENT FATALI?

Ċans li jseħħ Ċans li jseħħ tul il-​ħajja

f’sena hu 1 fi: taʼ xi ħadd hu 1 fi:

Bil-​karozza 6,212 81

Bi qtil 15,104 197

Bil-​magni 265,000 3,500

Bi kraxx taʼ l-​ajruplan 390,000 5,100

Billi tegħreq fil-​banju 802,000 10,500

Permezz taʼ annimali, 4.2 miljuni 55,900

pjanti, velenużi

B’sajjetta 4.3 miljuni 56,000

[Sors]

Sors: National Safety Council

[Stampa f’paġna 6]

Żjieda fis-​sigurtà taʼ l-​ajruporti

[Sors]

AP Photo/Joel Page

[Stampa f’paġna 7]

Iċċekkjar tal-​passiġġieri u taʼ l-​informazzjoni dwarhom

[Stampa f’paġna 7]

Titjib fil-​manutenzjoni

[Stampa f’paġna 8]

Il-​piloti huma professjonisti mħarrġin sew