LIBRERIJA ONLAJN tat-Torri tal-Għassa
LIBRERIJA ONLAJN
tat-Torri tal-Għassa
Malti
@
  • ċ
  • ġ
  • ħ
  • ż
  • à
  • è
  • ò
  • ù
  • ʼ
  • BIBBJA
  • PUBBLIKAZZJONIJIET
  • LAGĦQAT
  • g04 12/8 pp. 26-27
  • Għala Qegħdin fil-Periklu?

M'hawnx video għall-għażla li għamilt.

Jiddispjaċina, kien hemm problema biex jillowdja l-vidjow.

  • Għala Qegħdin fil-Periklu?
  • Stenbaħ!—2004
  • Sottitli
  • Materjal Simili
  • Joqtluhom għall-​Qarn Tagħhom
  • Biex Jagħmlu x-​Xalel tax-​Shahtoosh
  • Għall-​Ġilda u l-​Għadam Tagħhom
  • X’Hemm Maħżun fil-​Futur?
  • It-Tigra Siberjana—Se Tibqaʼ Teżisti?
    Stenbaħ!—2008
  • L-​avorju Kemm Jiswa?
    Stenbaħ!—1998
  • Ir-​Rinoċeronti Orfni fil-​Kenja
    Stenbaħ!—1998
  • Fix-Xifer taʼ l-Estinzjoni
    Stenbaħ!—2001
Ara Iżjed
Stenbaħ!—2004
g04 12/8 pp. 26-27

Għala Qegħdin fil-​Periklu?

MINN KITTIEB GĦAL STENBAĦ! FL-​INDJA

TIGRI tal-​Bengal maestużi, klieb salvaġġi, graw, fkieren taʼ l-​antik, u ljunfanti taʼ l-​Asja​—dawn huma biss ftit mill-​ispeċi t’annimali fl-​Indja li qegħdin f’periklu t’estinzjoni. Ikkunsidra l-​akbar mammal fuq l-​art, l-​iljunfant.

In-nejbiet taʼ l-​avorju taʼ l-​iljunfant huma mfittxin ħafna. Il-​Ġappun huwa wieħed mill-​iktar pajjiżi li juża l-​avorju, u hemm domanda simili għall-​avorju fiċ-​Ċina, fejn iċ-​chopsticks taʼ l-​avorju għadhom popolari ħafna. Id-​domanda għall-​avorju kif kellha effett ħażin speċjalment fuq l-​iljunfant taʼ l-​Asja?

Xi żmien ilu The Times of India spjegat: “Kuntrarju għall-​iljunfanti Afrikani, ftit mill-​irġiel biss fost l-​iljunfanti taʼ l-​Asja għandhom in-​nejbiet. Għalhekk l-​iljunfanti adulti b’żewġ nejbiet huma l-​mira prinċipali. Skond il-​figuri uffiċjali, madwar mija [iljunfanti rġiel] jinqatlu kull sena fl-​Indja, u b’hekk hemm iktar iljunfanti nisa milli rġiel.” Dan il-​qtil hedded l-​eżistenza taʼ din l-​ispeċi.

Joqtluhom għall-​Qarn Tagħhom

Ikkunsidra wkoll ir-​rinoċeronte, it-​tieni l-​akbar mammal li jgħix fuq l-​art illum. L-​Indja u n-​Nepal huma l-​aħħar postijiet taʼ protezzjoni għar-​rinoċeronte b’qarn wieħed. Madankollu, ir-​Riserva taʼ l-​Annimali Pobitara f’Assam, stat fil-​grigal taʼ l-​Indja, huwa biss 38 kilometru kwadru fid-​daqs, post relattivament żgħir għar-​rinoċeronti. Għalhekk, l-​annimali għandhom it-​tendenza li jidħlu fl-​art agrikola li hemm fil-​viċin, fejn jistgħu jaqilgħu xi tir jew jiġu vvelenati.

Il-bniedem ivvinta mod makakk kif joqtol ir-​rinoċeronte. Mad-​dawra tar-​Riserva Pobitara hemm żewġ ħbula ħoxnin taʼ l-​elettriku b’voltaġġ għoli. Il-​kaċċatur illegali jqabbad wajer fuq dawn il-​ħbula taʼ l-​elettriku billi juża zokk tal-​bambù, u l-​wajer jiġi jmiss kważi maʼ l-​art. Il-​bijologu taʼ l-​annimali Vivek Menon jispjega x’ġara meta rinoċeronte ġie jmiss maʼ dan il-​wajer: “Hekk kif dak l-​elettriku kollu għadda minn ġo ġismu, ħa żewġ nifsijiet qawwijin u f’daqqa waħda waqaʼ maʼ l-​art . . . L-​annimal enormi ntelaq fuq ġenbu, u f’inqas minn sekonda kien mejjet.”

B’dispjaċir, dan l-​annimal ġgantesk jinqatel għall-​qarn relattivament żgħir tiegħu, li jiżen biss kilo! Il-​valur kummerċjali enormi tal-​qarn​—li hu magħmul mill-​keratina bħad-​dwiefer tal-​bnedmin​—poġġa lir-​rinoċeronte f’periklu kbir.

Biex Jagħmlu x-​Xalel tax-​Shahtoosh

L-​antelop Tibetan, jew chiru, jipproduċi tip taʼ suf jismu shahtoosh. Dan is-​suf tant hu fin li xall maħdum minnu jistaʼ jgħaddi minn ċurkett li jintlibes fis-​sabaʼ l-​werrej. Xall bħal dan jistaʼ jiswa sa Lm5,654, u b’hekk huwa wieħed mill-​iktar xalel għoljin fid-​dinja. Imma dan xi jfisser għall-​antelop li tipproduċi dan is-​suf?

“Xall wieħed tax-​shahtoosh ifisser li ħames chirus tilfu ħajjithom,” tgħid The Indian Express. Jingħad li madwar 20,000 chiru mill-​pjanura tat-​Tibet jinqatlu illegalment kull sena. Dan iseħħ avolja l-​annimal suppost jiġi protett minn diversi liġijiet għall-​protezzjoni taʼ l-​ispeċi fil-​periklu. Iżjed minn hekk, fl-​1979 il-​bejgħ tas-​suf tax-​shahtoosh sar projbit. Madankollu, minn dakinhar ’l hawn, xorta kompla jonqos l-​għadd taċ-​chirus.

Għall-​Ġilda u l-​Għadam Tagħhom

Il-​ħajja taʼ tigri u qtates salvaġġi kbar oħra fl-​Indja hija fil-​periklu wkoll. F’xi postijiet, xi speċi taʼ tigri, bħall-​Caspian, il-​Java, u l-​Bali, jingħad li diġà huma estinti. Fil-​bidu tas-​seklu 20, madwar 40,000 tigra kienu jiġġerrew fil-​foresti taʼ l-​Indja. Matul is-​snin in-​numru naqas. Dan hu għaliex l-​ambjent naturali tagħhom ġie meqrud bil-​mod il-​mod u għaliex ġew ikkaċċjati għall-​ġilda tagħhom u għal ċertu għadam li, fil-​mediċina Ċiniża, jingħad li għandu l-​qawwa li jfejjaq.

Rigward l-​effett li għandu fuq it-​tigri nnuqqas t’ambjent naturali xieraq, il-​ktieb The Secret Life of Tigers jgħid: “Popolazzjonijiet taʼ tigri jistgħu jiżdiedu biss meta l-​foresti li jgħixu fihom jiżdiedu. Meta dan ma jseħħx, it-​tigri jikkontrollaw il-​popolazzjoni tagħhom stess permezz taʼ ġlied fatali bejniethom minħabba l-​ikel u t-​territorju.”

Qtates salvaġġi kbar oħra kif qed ikampaw fl-​Indja? Fi ġnien żooloġiku f’Junagadh, Gujarat, viżitatur ra gaġġa vojta. It-​tabella ħdejn il-​gaġġa kellha stampa taʼ cheetah taʼ l-​Asja u messaġġ miktub bil-​Gujarati, li kien jgħid: “Iċ-​cheetah saret estinta fl-​Indja fis-​snin 50.”

X’Hemm Maħżun fil-​Futur?

Il-​futur għall-​annimali fil-​periklu ġo l-​Indja ma tantx jidher sabiħ. Hemm abbundanza t’evidenza li l-​bnedmin b’egoiżmu qed jeqirdu l-​art, u dan jinkludi l-​qerda taʼ ħafna mill-​annimali meraviljużi tagħha. X’se jiġri? Il-​kelma awtorevoli t’Alla, imniżżla fil-​Bibbja Mqaddsa, turi li ż-​żmien hu viċin meta se titwettaq din il-​profezija: “Il-​ġnus imtlew bil-​korla, u ġiet il-​korla tiegħek [t’Alla], u wasal iż-​żmien stabbilit . . . biex teqred lil dawk li qed jeqirdu l-​art.”​—Rivelazzjoni 11:18.

X’se jkun l-​effett meta l-​art tindaf minn dawk kollha li qed jeqirdu kemm lilha u kemm lill-​annimali meraviljużi tagħha? Xi żmien meraviljuż se jkun dan! Il-​bnedmin qatt iktar m’huma se jipperikolaw lil kwalunkwe speċi t’annimal. Dan se jseħħ taħt il-​ħakma tas-​Saltna t’Alla, li Ġesù Kristu għallem lill-​bnedmin biex jitolbu għaliha.​—Isaija 11:​6-9; Mattew 6:​10.

[Stampi f’paġna 26]

Xi wħud mill-​annimali fil-​periklu t’estinzjoni fl-​Indja

Graw

Tigra tal-​Bengal

Iljunfant taʼ l-​Asja

Rinoċeronte b’qarn wieħed

Antelop Tibetan

[Sorsi]

Grawwa: Cortesía del Zoo de la Casa de Campo, Madrid; antelop: © Xi Zhi Nong/naturepl.com

    Pubblikazzjonijiet bil-Malti (1990-2025)
    Oħroġ
    Illoggja
    • Malti
    • Ixxerja
    • Preferenzi
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kundizzjonijiet għall-Użu
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Illoggja
    Ixxerja