Xi Jfisser li Tkun Leali?

IL-​ĦASIDIN Lhud tat-​tieni seklu Q.E.K. kienu jħossu li huma kienu verament leali. Isimhom ġej minn cha·sidhʹ, it-​terminu Ebrajk bażiku għall-​kelma “leali.” Huwa meħud min-​nom cheʹsedh, li spiss jiġi tradott “qalb tajba bl-​imħabba,” “imħabba leali,” “qalb tajba,” “tjubija,” “ħniena.” Skond it-​Theological Dictionary of the Old Testament, in-​nom cheʹsedh “huwa attiv, soċjali, u dejjiemi [u] jissinjifika mhux biss attitudni umana, imma wkoll l-​att li jirriżulta minn din l-​attitudni. Huwa att li jħares jew jippromwovi l-​ħajja. Huwa azzjoni għan-​nom taʼ xi ħadd li qed isofri xi gwaj jew xi niket. Huwa turija taʼ ħbiberija.”

Ovvjament, f’ħafna lingwi ma teżistix kelma waħda li tistaʼ tesprimi t-​tifsira sħiħa assoċjata maʼ dan it-​terminu Ebrajk kif inhu użat fil-​Bibbja. Hu x’inhu l-​każ, il-​lealtà fis-​sens Bibliku tfisser iktar milli wieħed jonora lealment l-​obbligi li jkun daħal għalihom. Tinkludi l-​idea taʼ rabta b’imħabba flimkien maʼ li wieħed jieħu azzjoni pożittiva sabiex jibbenefika lil ħaddieħor. Biex tifhem xi tfisser il-​lealtà vera, ikkunsidra kif intweriet minn Jehovah lejn Abraham, Mosè, David, il-​ġens taʼ Iżrael, u l-​bnedmin in ġenerali.

Jehovah Wera l-​Lealtà

Jehovah qal lil ħabibu Abraham: “Jiena tarka għalik.” (Ġenesi 15:1; Isaija 41:8) Dan ma kienx kliem biss. Jehovah ipproteġa u ħeles lil Abraham u lin-​nies taʼ daru mill-​Fargħun u minn Abimelek. Hu għen lil Abraham biex dan isalva lil Lot minn attakk taʼ erbaʼ slaten f’daqqa. Jehovah reġaʼ ta l-​qawwa prokreattiva lil Abraham li kellu 100 sena u lil Sara li kellha 90 sena sabiex permezz tagħhom setaʼ jiġi n-​Nisel imwiegħed. Jehovah ikkomunika regolarment m’Abraham permezz taʼ viżjonijiet, ħolm, u messaġġiera anġeliċi. Fil-​fatt, Jehovah wera l-​lealtà lejn Abraham meta dan kien ħaj u wkoll żmien twil wara li miet. Matul is-​sekli, Jehovah żamm il-​wegħdi li kien għamel lid-​dixxendenti t’Abraham, il-​ġens taʼ Iżrael, minkejja r-​ras iebsa tagħhom. Ir-​relazzjoni li kellu Jehovah m’Abraham kienet turija taʼ x’inhi l-​lealtà vera—l-​imħabba msarrfa f’azzjoni.—Ġenesi, kapitli 12 sa 25.

Intqal li “l-​Mulej kien ikellem lil Mosè wiċċ imbwiċċ, bħalma bniedem ikellem lil ħabibu.” (Eżodu 33:​11, korsiv tagħna.) Iva, ir-​relazzjoni li Mosè kellu maʼ Jehovah kienet iktar intima minn dik taʼ kwalunkwe profeta ieħor qabel Ġesù Kristu. Jehovah kif wera l-​lealtà tiegħu lejn Mosè?

Bħala raġel t’40 sena mimli qawwa u abbiltà, Mosè bi prużunzjoni refaʼ fuq spallejh ir-​responsabbiltà biex jeħles lill-​poplu tiegħu. Imma kien għadu ma wasalx iż-​żmien. Kellu jaħrab biex jibqaʼ ħaj. Dam 40 sena jirgħa n-​nagħaġ f’Midjan. (Atti 7:​23-30) Iżda Jehovah xorta waħda m’abbandunahx. Meta wasal iż-​żmien addattat, Mosè nġieb lura biex joħroġ lil Iżrael mill-​Eġittu.

B’mod simili, Jehovah wera l-​lealtà tiegħu lejn David, it-​tieni sultan famuż taʼ Iżrael. Meta David kien għadu żagħżugħ, Jehovah qal lill-​profeta Samwel: “Qum u idilku, għax dan hu.” Minn dak in-​nhar ’il quddiem, Jehovah ipproteġa u ggwida lealment lil David waqt li dan immatura bħala s-​sultan futur għal Iżrael kollu. Jehovah ħelsu “minn ħalq l-​iljun u l-​ors” u minn id Gulija, il-​ġgant Filisti. Lil David tah rebħa wara l-​oħra fuq l-​għedewwa taʼ Iżrael, u Jehovah ħeles lil David mil-​lanza taʼ Sawl li kien jgħir għalih u jobogħdu.—1 Samwel 16:12; 17:37; 18:11; 19:10.

M’għandniex xi ngħidu, David ma kienx perfett. Fil-​fatt, hu dineb b’mod gravi. Madankollu, minflok m’abbandunah, Jehovah urieh imħabba leali għax David kien nidem profondament. Matul il-​ħajja taʼ David, Jehovah aġixxa ripetutament biex iħares u jippromwovi l-​ħajja. Hu aġixxa għan-​nom taʼ dak li kien qed isofri n-​niket. Qalb tajba bl-​imħabba, tabilħaqq!—2 Samwel 11:1–12:25; 24:​1-17.

Il-ġens taʼ Iżrael bħala poplu daħal f’relazzjoni dedikata u speċjali maʼ Jehovah meta aċċetta t-​termini tal-​patt tal-​Liġi Mosajka fuq il-​Muntanja Sinaj. (Eżodu 19:​3-8) Għaldaqstant, is-​saltna taʼ Iżrael hija rappreżentata bħala li qiegħda f’relazzjoni taʼ żwieġ maʼ Jehovah. Lis-​saltna taʼ Iżrael intqalilha: “Bħal mara . . . sejjaħlek il-​Mulej.” U Jehovah qalilha: “Bi mħabba taʼ dejjem inħenn għalik.” (Isaija 54:​6, 8) Jehovah kif urieha l-​lealtà tiegħu f’din ir-​relazzjoni speċjali?

Jehovah ħa l-​inizjattiva biex jipprovdi għall-​ħtiġijiet taʼ l-​Iżraelin u biex isaħħaħ ir-​rabtiet li kellhom miegħu. Hu ħelishom mill-​Eġittu, organizzahom billi għamilhom ġens, u daħħalhom “f’art tnixxi ħalib u għasel.” (Eżodu 3:8) Hu pprovda istruzzjoni spiritwali regulari permezz tal-​qassisin, il-​Leviti, u linja kontinwa taʼ profeti u messaġġiera. (2 Kronaki 17:​7-9; Neħemija 8:​7-9; Ġeremija 7:25) Meta l-​membri tal-​ġens daru biex jaqdu allat oħrajn, Jehovah ikkoreġiehom. Meta nidmu, ħafrilhom. Irridu nammettu li s-​saltna taʼ Iżrael kienet “mara” diffiċli. Madankollu, Jehovah ma kienx ħafif biex iwarrabha. Minħabba l-​wegħdi li kien għamel lil Abraham, Hu baqaʼ marbut lealment maʼ l-​Iżraelin sakemm twettqu l-​iskopijiet Tiegħu f’konnessjoni magħhom. (Dewteronomju 7:​7-9) X’eżempju eċċellenti għal min hu miżżewweġ illum!

Jehovah juri wkoll il-​lealtà tiegħu lejn il-​bnedmin in ġenerali billi jipprovdi l-​ħtiġijiet bażiċi tal-​ħajja għall-​bnedmin kollha, it-​tajbin u l-​ħżiena. (Mattew 5:45; Atti 17:25) Iktar minn hekk, hu pprovda s-​sagrifiċċju taʼ Ibnu bħala prezz tal-​fidwa sabiex il-​bnedmin kollha jkollhom l-​opportunità li jiġu meħlusin mill-​jasar tad-​dnub u l-​mewt u li jgawdu l-​prospetti glorjużi taʼ ħajja perfetta għal dejjem fil-​Ġenna taʼ l-​art. (Mattew 20:28; Ġwann 3:16) Il-​provvediment tal-​fidwa kien l-​att suprem biex iħares u jippromwovi l-​ħajja. Dan kien tabilħaqq “azzjoni għan-​nom taʼ xi ħadd li qed isofri xi gwaj jew xi niket.”

Agħti Prova tal-​Lealtà Tiegħek b’Azzjonijiet Pożittivi

Peress li tfisser ukoll qalb tajba bl-​imħabba, il-​lealtà għandha wkoll sens qawwi taʼ li trodd lura. Jekk tintwerielek il-​qalb tajba bl-​imħabba, int tkun mistenni li tagħmel l-​istess. Il-​lealtà titpatta b’mod simili. Il-​fatt li David fehem l-​implikazzjonijiet assoċjati man-​nom cheʹsedh huwa evidenti fil-​kliem tiegħu: “B’wiċċi fl-​art ninxteħet quddiem is-​santwarju tiegħek, u nroddlok ħajr.” Għala? “Għat-​tjieba u l-​fedeltà tiegħek.” (Salm 138:2) Peress li rċieva l-​qalb tajba bl-​imħabba taʼ Jehovah, ovvjament David tqanqal biex iqimu u jfaħħru. Għaldaqstant, hekk kif nimmeditaw fuq kif Jehovah jurina l-​qalb tajba bl-​imħabba, niġu mqanqlin aħna biex nagħmlu l-​istess? Per eżempju, jekk isem Jehovah jiġi mmaqdar, se titqanqal biex titkellem ħalli tiddefendih għax tibżaʼ għar-​reputazzjoni tiegħu?

Hekk ġralhom raġel Kristjan u martu li ma tantx ilhom fil-​verità meta marru għall-​funeral taʼ wieħed minn qrabathom li kien miet f’inċident bil-​mutur. Ma kienx servizz reliġjuż, u dawk li attendew tħallew jgħidu xi ħaġa dwar il-​mejjet. Wieħed mill-​kelliema ssokta jitfaʼ l-​ħtija fuq Alla għall-​mewt qabel il-​waqt taʼ dan iż-​żagħżugħ billi qal, ‘Alla riedu fis-​sema, u għalhekk ħadu.’ Il-​Kristjan ħuna ma felaħx jibqaʼ sieket. Telaʼ fuq il-​podjum, avolja la Bibbja u lanqas noti ma kellu. “Taħsbu intom li Alla ħanin, li jagħder, u li jistaʼ kollox japprova sitwazzjonijiet bħal din?” staqsa hu. Imbagħad għalkemm ma kienx preparat minn qabel, għamel taħdita taʼ għaxar minuti u permezz taʼ kwotazzjonijiet mill-​Iskrittura spjega għala mmutu, dak li għamel Alla biex jeħles lill-​bnedmin mill-​mewt, u l-​prospett meraviljuż taʼ rxoxt għal ħajja taʼ dejjem fuq l-​art magħmula ġenna. Il-​folla taʼ iktar minn 100 ruħ li kienet preżenti tgħidx kemm damet iċċapċap. Il-​ħu iktar tard ftakar: “Ħassejt ferħ ġewwieni li qatt ma kont ħassejtu qabel. Irringrazzjajt lil Jehovah talli għallimni fl-​għerf tiegħu u talli tani l-​opportunità li niddefendi l-​isem qaddis tiegħu.”

Il-lealtà lejn Jehovah tinkludi lealtà lejn il-​Kelma tiegħu, il-​Bibbja. Għala? Għaliex permezz tal-​paġni tal-​Bibbja, Jehovah jgħallimna kif għandna ngħixu. Il-​liġijiet u l-​prinċipji li nsibu fiha huma tabilħaqq l-​aqwa tagħlim tal-​ħajja u l-​iktar taʼ benefiċċju. (Isaija 48:17) Tħallix il-​pressjoni minn ħaddieħor jew id-​dgħjufijiet tiegħek stess iwaqqfuk milli żżomm mal-​liġijiet taʼ Jehovah. Ibqaʼ leali lejn il-​Kelma t’Alla.

Il-lealtà lejn Alla tinkludi wkoll lealtà lejn l-​organizzazzjoni tiegħu. Matul is-​snin kien hemm bżonn taʼ xi korrezzjonijiet u aġġustamenti tal-​fehma tagħna dwar ċerti skritturi. Il-​fatt hu li ħadd fid-​dinja m’hu mitmugħ tajjeb spiritwalment daqsna. (Mattew 24:​45-47) Bla dubju, Jehovah żamm lealment maʼ l-​organizzazzjoni tiegħu fi żmienna. Ma nistgħux aħna nagħmlu l-​istess? A. H. Macmillan hekk għamel. Ftit qabel ma miet, hu qal: “Meta f’Settembru taʼ l-​1900 ddedikajt ruħi lil Alla fl-​età taʼ tlieta u għoxrin sena, l-​organizzazzjoni taʼ Jehovah rajtha tikber minn bidu żgħir għal soċjetà taʼ nies henjin minn madwar id-​dinja kollha li qegħdin ixandru b’mod żeluż il-​veritajiet tiegħu. . . . Ninsab konvint iktar minn qatt qabel, hekk kif nara riesaq it-​tmiem tas-​servizz tiegħi lil Alla fuq l-​art, li Jehovah idderieġa lin-​nies tiegħu u tahom preċiż dak li kellhom bżonn fiż-​żmien xieraq.” Ħuna Macmillan qeda fedelment u lealment għal kważi 66 sena, sakemm miet nhar is-​26 t’Awissu taʼ l-​1966. Hu kien eżempju mill-​aqwa taʼ lealtà lejn l-​organizzazzjoni viżibbli t’Alla.

Minbarra li nkunu leali lejn l-​organizzazzjoni, se nkunu leali lejn xulxin? Meta niġu mheddin b’persekuzzjoni ħarxa, se nibqgħu aħna leali lejn ħutna rġiel u nisa? Matul it-​Tieni Gwerra Dinjija, ħutna fl-​Olanda kienu t’eżempju mill-​aqwa f’dik li hi lealtà. Klaas de Vries, anzjan fil-​Kongregazzjoni taʼ Groningen, ġie interrogat b’kefrija u bla ħniena mill-​Gestapo tan-​Nazi, mitfugħ f’ċella għalih waħdu għal 12-il jum, mogħti biss ħobż u ilma, u mbagħad reġaʼ ġie interrogat. B’rivolver ippontat lejh u mhedded bil-​mewt, tawh żewġ minuti biex jikxef fejn kienu jinstabu l-​aħwa responsabbli, kif ukoll informazzjoni vitali oħra. L-​unika ħaġa li qal Klaas kienet: “Ma se tisimgħu xejn mingħandi. . . . M’iniex se nsir traditur.” Tliet darbiet ġie mhedded bir-​rivolver. Fl-​aħħar, tal-​Gestapo qatgħu qalbhom, u Klaas intbagħat f’ħabs ieħor. Hu qatt ma ttradixxa lil ħutu.

Se nuru wkoll il-​lealtà lejn l-​iktar persuna qrib tagħna—is-​sieħeb jew sieħba fiż-​żwieġ? Bħalma Jehovah onora r-​relazzjoni taʼ patt li kellu mal-​ġens taʼ Iżrael, se nibqgħu aħna leali lejn il-​wegħdi li għamilna fiż-​żwieġ? Mhux biss għandna nuru lealtà soda imma wkoll għandna nżommu ħajja relazzjoni mill-​qrib mas-​sieħeb jew is-​sieħba tagħna. Ħu l-​inizjattiva biex issaħħaħ iż-​żwieġ tiegħek. Qattgħu l-​ħin flimkien, ikkomunikaw liberament u b’mod sinċier bejnietkom, appoġġaw u inkuraġġixxu lil xulxin, agħtu widen lil xulxin, idħqu flimkien, ibku flimkien, ilagħbu flimkien, aħdmu flimkien biex tilħqu għanijiet komuni, ogħġbu lil xulxin, kunu l-​ħbieb taʼ xulxin. Oqogħdu attenti speċjalment biex ma tiżviluppawx sentimenti romantiċi lejn ħaddieħor. Waqt li hu sewwa u xieraq li tiżviluppaw konoxxenzi u saħansitra ħbiberiji mill-​qrib maʼ individwi oħrajn barra miż-​żwieġ, is-​sentimenti romantiċi għandhom ikunu limitati għal xulxin. Tħalli lil ħadd jidħol bejnek u bejn is-​sieħeb jew is-​sieħba tiegħek.—Proverbji 5:​15-20.

Ibqaʼ leali lejn ħbieb u membri tal-​familja li jemmnu bħalek. Hekk kif jgħaddu s-​snin, tinsihomx. Ibqaʼ f’kuntatt magħhom, iktbilhom, ċemplilhom, żurhom. Tkun xi tkun is-​sitwazzjoni tiegħek fil-​ħajja, ipprova tiddiżappuntahomx. Agħmilhom kburin li jgħidu li jafuk jew li huma qrabatek. Il-​lealtà lejhom se żżommok determinat li tagħmel dak li hu sewwa u se tkun għalik sors taʼ inkuraġġiment.—Ester 4:​6-16.

Iva, il-​lealtà vera tinkludi azzjonijiet pożittivi biex tħares relazzjonijiet prezzjużi. Agħmel dak li tistaʼ biex trodd lura l-​qalb tajba bl-​imħabba taʼ Jehovah. Imita l-​lealtà taʼ Jehovah fil-​mod kif taġixxi mal-​kongregazzjoni Kristjana, mas-​sieħeb jew is-​sieħba tiegħek fiż-​żwieġ, mal-​familja, u mal-​ħbieb. Xandar lealment il-​virtujiet taʼ Jehovah lill-​ġirien tiegħek. Is-​salmista esprima dan b’mod eżatt meta qal: “It-​tjieba tal-​Mulej irrid dejjem ngħanni; f’kull żmien ixandar fommi l-​fedeltà tiegħek.” (Salm 89:2 [89:​1, NW]) Ma ninġibdux aħna lejn Alla bħal dan? Tabilħaqq, “għal dejjem it-​tjieba tiegħu.”—Salm 100:5.

[Stampa f’paġna 23]

A. H. Macmillan