Ikel Mibdul Ġenetikament—Huwa Dan Perikoluż Għalik?

SKOND f’liema pajjiż tgħix, għandek mnejn li jew mal-​kolazzjon, jew maʼ l-​ikla taʼ nofsinhar jew maʼ dik taʼ fil-​għaxija ġieli kilt xi ikel mibdul ġenetikament.a Setgħet kienet xi patata li għamluha tiflaħ għall-​insetti, jew xi tadam li jibqaʼ sabiħ anki wara li jkun ilu li nqataʼ. Kien x’kien, dan l-​ikel jew ingredjent għandu mnejn ma deherx fuq it-​tikketta, u forsi meta doqtu ma ndunajtx li kien differenti minn dak naturali.

Saħansitra waqt li qed taqra dan l-​artiklu, dawn il-​prodotti mibdulin ġenetikament, bħas-​soja, il-​qamħirrum, iż-​żerriegħa tal-​kolza (rapeseed), u l-​patata qed jiġu mkabbrin fl-​Arġentina, fil-​Brażil, fiċ-​Ċina, fl-​Istati Uniti, fil-​Kanada, u fil-​Messiku. Ċertu rapport spjega li “sa l-​1998, 25 fil-​mija tal-​qamħirrum, 38 fil-​mija tas-​soja, u 45 fil-​mija tal-​qoton li jiġu mkabbrin fl-​Istati Uniti kienu mibdulin ġenetikament, jew biex dawn il-​prodotti ma jmutux bil-​bexx jew inkella biex jipproduċu l-​pestiċidi minnhom infushom.” Skond kalkolu li sar, sat-​tmiem taʼ l-​1999, kien hemm iktar minn 400 elf miljun metru kwadru mimlijin bi prodotti mibdulin ġenetikament li kienu qed jiġu kultivati mad-​dinja kollha b’mod kummerċjali, għalkemm mhux kollha kienu prodotti taʼ l-​ikel.

Huwa perikoluż li tiekol ikel mibdul ġenetikament? Huma l-​metodi xjentifiċi wżati biex jintgħamlu dawn il-​prodotti taʼ xi periklu għall-​ambjent? Fl-​Ewropa l-​argument dwar l-​ikel mibdul ġenetikament qiegħed jisħon. Wieħed minn dawk li qed jipprotestaw fl-​Ingilterra qal: “Jien noġġezzjona biss għall-​ikel mibdul ġenetikament minħabba li dan huwa perikoluż, ħadd ma jridu, u m’huwiex bżonnjuż.”

L-​Ikel Kif Jinbidel Ġenetikament?

Ix-​xjenza li tibdel l-​ikel ġenetikament tissejjaħ il-​bijoteknoloġija taʼ l-​ikel. Il-​bijoteknoloġija taʼ l-​ikel hija meta tintuża l-​ġenetika moderna biex isir titjib fil-​pjanti, fl-​annimali, u fil-​forom taʼ ħajja l-​iktar żgħar għall-​produzzjoni taʼ l-​ikel. M’għandniex xi ngħidu, l-​idea li jsiru esperimenti b’affarijiet ħajjin kważi għandha żmien daqs kemm għandha żmien il-​biedja. Nistgħu ngħidu li l-​ewwel bidwi li għammar l-​aħjar barri maʼ l-​aħjar baqra mill-​merħla tiegħu biex ikollu bhejjem taʼ l-​aqwa kwalità, minflok ma ħalliehom jitgħammru waħedhom, kien qed juża l-​bijoteknoloġija fil-​forma bikrija tagħha. Bl-​istess mod, l-​ewwel furnar li uża l-​proteini tal-​ħmira biex il-​ħobż jogħla kien qed juża xi ħaġa ħajja biex jipproduċi prodott aqwa. Dawn il-​metodi tradizzjonali kienu jixbhu lil xulxin għax fihom kienu jintużaw proċessi naturali biex isir xi tibdil fl-​ikel.

Il-bijoteknoloġija moderna bl-​istess mod tuża forom taʼ ħajja biex tipproduċi xi prodotti jew biex tibdilhom. Id-​differenza hi li l-​bijoteknoloġija moderna ma tużax metodi tradizzjonali imma tippermetti li jsir tibdil dirett u preċiż fil-​materjal ġenetiku tal-​forom taʼ ħajja. B’dan il-​mod, il-​ġeni minn forma taʼ ħajja waħda jkunu jistgħu jiddaħħlu f’forma oħra taʼ ħajja li ma jkollha x’taqsam xejn maʼ taʼ l-​ewwel. B’hekk, isir taħlit li normalment ma jkunx possibbli b’mezzi tradizzjonali. Dawk li jkabbru l-​pjanti issa jistgħu jieħdu xi karatteristiċi minn forom oħrajn taʼ ħajja u jqegħduhom fil-​materjal ġenetiku tal-​pjanta. Per eżempju, mill-​ħut jistgħu jieħdu dik il-​karatteristika li tippermettilu li ma jiffriżax fl-​ilma kiesaħ, mill-​viruses jistgħu jieħdu l-​karatteristika li tirreżisti l-​mard, u mill-​batterja tal-​ħamrija jistgħu jieħdu l-​karatteristika li tiflaħ għall-​insetti.

Ejja ngħidu li bidwi ma jridx li l-​patata jew it-​tuffieħ tiegħu jsiru kannella kulfejn ikun hemm xi qasma jew selħa. Dawk li jagħmlu r-​riċerki jgħinuh jagħmel dan, billi jneħħu l-​ġene li jġiegħel lil dawn il-​prodotti jsiru kannella, u minfloku jqegħdu verżjoni oħra mibdula li ma tħallihomx isiru kannella. Jew nagħtu każ li bidwi jixtieq iħawwel il-​pitravi iktar kmieni mis-​soltu biex ikollu ħsad aħjar. Normalment ma jkunx jistaʼ għax il-​pitravi jiffriżaw f’temp kiesaħ. Hawnhekk tidħol il-​bijoteknoloġija, fejn fil-​pitravi jitpoġġew il-​ġeni minn ħut li jiflaħ sew għall-​ilma kiesaħ. Dan jirriżulta f’pitravi mibdulin ġenetikament li jkunu jifilħu għal temperaturi baxxi sa 6.5°C taħt iż-​żero, iktar mid-​doppju tal-​kesħa li jkunu jifilħu l-​pitravi s-​soltu.

Madankollu, dawn il-​karatteristiċi li jirriżultaw meta jiġu trasferiti ġeni partikulari biss m’humiex effettivi għalkollox. Hemm iktar xogħol involut biex jinbidlu karatteristiċi iktar komplikati, bħar-​rata li l-​pjanti jikbru biha jew kemm dawn ikunu jifilħu għan-​nuqqas taʼ xita. Ix-​xjenza moderna għadha mhix kapaċi tikkontrolla gruppi sħaħ taʼ ġeni. Fuq kollox, ħafna minn dawn il-​ġeni lanqas biss għadhom skoprewhom.

Il-​Produzzjoni fl-​Agrikultura Se Terġaʼ Tieħu Spinta?

Dawk li huma favur il-​bijoteknoloġija jħarsu b’ottimiżmu lejn it-​tibdil ġenetiku tal-​prodotti avolja dan għadu limitat. Huma jgħidu li l-​prodotti mibdulin ġenetikament żgur se jerġgħu jżidu l-​produzzjoni fl-​agrikultura. Kumpanija li hija minn taʼ quddiem fil-​bijoteknoloġija qalet li l-​inġinerija ġenetika hija għodda li tistaʼ tintuża b’suċċess sabiex jiġi provdut iktar ikel lill-​popolazzjoni globali. Din qed tiżdied b’xi 230,000 ruħ kuljum.

Dawn il-​prodotti diġà għenu biex jorħos il-​prezz tal-​produzzjoni taʼ xi ikel. Ix-​xitel taʼ l-​ikel ġie msaħħaħ b’ġene li jipproduċi pestiċida naturali. Minħabba f’hekk, ma jkunx hemm bżonn li jbexxu ħafna kimiċi velenużi fuq uċuħ kbar tar-​rabaʼ. Prodotti li bħalissa għaddejjin minn dan il-​proċess taʼ tibdil jinkludu l-​fażola u l-​qamħ b’livelli ferm ogħla taʼ proteini. Dan se jkun taʼ benefiċċju kbir għall-​pajjiżi foqra fid-​dinja. Dawn il-​pjanti superjuri jistgħu jgħaddu l-​ġeni u l-​karatteristiċi ġodda tagħhom tant bżonnjużi, lill-​ġenerazzjonijiet taʼ warajhom. B’hekk, il-​pajjiżi foqra u b’popolazzjoni kbira żżejjed ikollhom ħsad akbar minkejja li r-​rabaʼ ma tantx ikun fertili.

Skond il-​president taʼ waħda mill-​kumpaniji ewlenin tal-​bijoteknoloġija, huwa taʼ siwi li titjieb il-​ħajja tal-​bdiewa madwar id-​dinja. Hu qal li huma se jtejbuhielhom billi jużaw il-​bijoteknoloġija. Din il-​ħaġa se tagħmel dak li l-​bdiewa ilhom jagħmlu għal sekli sħaħ bi pjanti sħaħ, imma issa huma se jagħmluh billi jidħlu ġol-​molekula u ġol-​ġene. Hu żied li se joħolqu prodotti aħjar li jissodisfaw bżonnijiet speċifiċi, u dan se jagħmluh b’ħeffa akbar minn qatt qabel.

Madankollu, skond ix-​xjenzati taʼ l-​agrikultura, peress li hemm ġenn sħiħ biex tintuża l-​inġinerija ġenetika bħala s-​soluzzjoni għan-​nuqqas taʼ ikel fid-​dinja, ir-​riċerka li għaddejja bħalissa dwar il-​prodotti tar-​rabaʼ qed titwarrab fil-​ġenb. Għalkemm m’hijiex daqshekk eċċitanti, din ir-​riċerka hija iktar effettiva u tistaʼ tkun taʼ benefiċċju wkoll għall-​partijiet tad-​dinja li huma iktar foqra. “M’għandniex nimxu skond din it-​teknoloġija li għadha mhix ċerta, meta hemm ħafna iktar modi effiċjenti kif tissolva din il-​problema taʼ l-​ikel,” jgħid Hans Herren, espert fil-​metodi wżati biex jinqered il-​mard fl-​uċuħ tar-​rabaʼ.

Tħassib Dwar x’Inhu Tajjeb u Ħażin

Xi wħud iħossu li dan it-​tibdil ġenetiku fl-​uċuħ tar-​rabaʼ u f’forom oħra taʼ ħajja, minbarra li jistaʼ jkun perikoluż għas-​saħħa u għall-​ambjent, jistaʼ jaqlaʼ l-​inkwiet dwar x’inhu tajjeb u x’inhu ħażin. Douglas Parr, xjenzat u attivista, osserva li bl-​inġinerija ġenetika, il-​bniedem se jibda jbagħbas fil-​pjaneta tagħna, billi jibdel in-​natura stess tal-​ħajja. Jeremy Rifkin, fil-​ktieb tiegħu, innota li malli nkunu nistgħu naqbżu l-​limiti kollha li jeżistu fil-​bijoloġija, nibdew inqisu lil ċerta speċi sempliċement bħala informazzjoni ġenetika li nistgħu nibdluha kif irridu. Hu jżid li minħabba f’hekk, nibdew naħsbuha differenti għalkollox mhux biss dwar ir-​relazzjoni tagħna man-​natura, imma wkoll dwar kif nużawha. Il-​mistoqsija li qajjem kienet jekk il-​ħajja hix prezzjuża minnha nfisha jew hijiex prezzjuża biss minħabba l-​użu li għandha. Staqsa wkoll jekk għandniex xi obbligi lejn il-​ġenerazzjonijiet fil-​futur, u liema responsabbiltà nħossu lejn il-​ħlejjaq l-​oħra li ngħixu magħhom.—The Biotech Century.

Oħrajn, inkluż il-​Prinċep Karlu taʼ l-​Ingilterra, jargumentaw li jekk naqbdu l-​ġeni taʼ speċi waħda u npoġġuha fi speċi oħra li m’għandha x’taqsam xejn magħha, “inkunu qed nindaħlu f’affarijiet li jappartjenu lil Alla, u lilu biss.” L-​istudenti tal-​Bibbja jemmnu b’mod sod li Alla hu “l-​għajn tal-​ħajja.” (Salm 36:10 [36:​9, NW]) Madankollu, m’hemm ebda evidenza soda li Alla ma japprovax il-​metodi li n-​nies jagħżlu biex inisslu l-​annimali u l-​pjanti. Fuq kollox, dan il-​metodu serva biex eluf taʼ miljuni taʼ nies ikunu jistgħu jgħixu fuq il-​pjaneta tagħna. Iż-​żmien biss se jagħtina parir jekk il-​bijoteknoloġija moderna hix taʼ ħsara għall-​bnedmin u għall-​ambjent. Jekk il-​bijoteknoloġija tassew tidħol “f’affarijiet li jappartjenu lil Alla,” allura—minħabba li Alla jħobb u jimpurtah mill-​bnedmin—hu jistaʼ jirranġa dawn l-​affarijiet mill-​ġdid.

[Kaxxa f’paġna 26]

Jistaʼ Jkun Hemm Riżultati Perikolużi?

Il-​bijoteknoloġija tant imxiet ’il quddiem b’ħeffa kbira li la l-​liġijiet u lanqas l-​organizzazzjonijiet governattivi ma jistgħu jlaħħqu magħha. Ir-​riċerka li ssir m’hijiex biżżejjed biex jiġu evitati l-​konsegwenzi mhux mistennijin. L-​uħud li jikkritikaw din il-​biċċa tax-​xogħol qegħdin dejjem jiżdiedu u dawn iwissu dwar ir-​riżultati li jistaʼ jkollna bla ħsieb. Dawn jistgħu jvarjaw minn taħwid kbir fl-​ekonomija tal-​bdiewa mad-​dinja kollha sa qerda taʼ l-​ambjent u ħsara kbira lis-​saħħa tan-​nies. Dawk li jagħmlu ħafna riċerki dwar is-​suġġett iwissu li ma sarux testijiet fuq affarijiet biżżejjed u għal tul taʼ żmien biżżejjed biex juru li l-​ikel mibdul ġenetikament m’huwiex perikoluż. Huma jiġbdu l-​attenzjoni lejn x’jistgħu jkunu r-​riżultati perikolużi:

● Allerġija. Ċerti ġeni jipproduċu proteina li tikkaġuna l-​allerġiji. Jekk wieħed minn dawn il-​ġeni jispiċċa per eżempju fil-​qamħ, in-​nies li jbatu mill-​allerġiji taʼ l-​ikel jistgħu jsibu ruħhom f’periklu kbir. Veru li l-​aġenziji li jagħmlu r-​regoli dwar l-​ikel jordnaw lill-​kumpaniji biex jirrapportawlhom meta xi ikel li ġie mibdul ikun fih xi proteini li jistgħu jikkaġunaw problema t’allerġija. Minkejja dan, xi riċerkaturi jibżgħu li fit-​testijiet jistgħu ma jinqabdux is-​sustanzi kollha li jwasslu għall-​allerġiji.

● Iżjed sustanzi tossiċi. Xi esperti jemmnu li t-​tibdil ġenetiku jistaʼ jagħmel lill-​pjanti iktar tossiċi minn kemm huma fil-​mod naturali tagħhom. Meta ġene jibda jaħdem fi pjanta, minbarra li jkollu l-​effett mixtieq, dan jistaʼ jġiegħel ukoll lill-​pjanta tibda tipproduċi sustanzi tossiċi naturali.

● Reżistenza għall-​antibijotiċi. Biex jibdlu l-​pjanti ġenetikament, ix-​xjenzati jużaw l-​hekk imsejħa ġeni li jimmarkaw. Dawn jużawhom sabiex jiddeterminaw jekk xi ġene partikulari jkunx irnexxielu jiġi aċċettat mill-​pjanta b’suċċess. Peress li l-​biċċa l-​kbira tal-​ġeni li jimmarkaw jipprovdu reżistenza għall-​antibijotiċi, il-​kritiċi jibżgħu li dan jistaʼ jkabbar il-​problema taʼ reżistenza għall-​antibijotiċi. Madankollu, xjenzati oħrajn jirribattu dan billi jgħidu li dawn il-​ġeni li jimmarkaw jiġu mgerfxin u separati ġenetikament qabel ma jintużaw, u dan inaqqas il-​periklu.

● Jiżdied il-​ħaxix ħażin. Xi pjanti li jitħawlu jiġu mibdulin ġenetikament biex ma jmutux bl-​erbiċidi. Ħafna jibżgħu li dawn il-​ġeni jistgħu jidħlu ġol-​ħaxix ħażin konness maʼ dawn il-​pjanti, jew permezz taż-​żerriegħa jew permezz tat-​trab tad-​dakkir. Jekk jiġri hekk, jibda jinbet ħaxix ħażin speċjali li ma jmutx bl-​erbiċidi.

● Ħsara lil forom oħra taʼ ħajja. F’Mejju taʼ l-​1999, riċerkaturi mill-​Università taʼ Cornell irrapportaw li l-​larvi tal-​farfett monarka kienu qed jimirdu u jmutu. Dan ġara peress li kienu qed jieklu weraq li kellu fuqu t-​trab tad-​dakkir taʼ qamħ li ġie mibdul ġenetikament. Filwaqt li xi wħud jiddubitaw kemm dan l-​istudju hu taʼ min joqgħod fuqu, xorta jinkwetaw li tistaʼ ssir ħsara mhux apposta lil speċi oħrajn.

● Jispiċċaw il-​pestiċidi li ma jagħmlux ħsara. Ċerti prodotti li jiġu mibdulin ġenetikament jirnexxu iktar minn oħrajn. Fosthom hemm ċerti prodotti li jkun fihom ġene li jipproduċi proteina velenuża għall-​insetti li jagħmlu l-​ħsara. Madankollu, xi bijoloġi jwissu li jekk dawn l-​insetti jidraw din is-​sustanza velenuża li jipproduċi dan il-​ġene, isiru jifilħu għall-​pestiċidi u ma jibdew jeffettwawhom xejn.

[Nota taʼ taħt]