Avukat tal-​Gwerra jew Bniedem li Ħadem għall-​Paċi?

MINN KITTIEB GĦAL STENBAĦ! FL-​ISVEZJA

Kull sena, il-​premju Nobel jingħata lil individwi jew organizzazzjonijiet li jkunu taw kontribut sinifikanti għall-​ġid taʼ l-​umanità f’diversi oqsma. Din it-​tradizzjoni meta bdiet, u x’għandha x’taqsam mat-​tfittxija tal-​paċi fid-​dinja?

ISMU hu assoċjat maʼ l-​avvanz taʼ l-​umanità, u madankollu kiseb għana kbir billi biegħ armi tal-​gwerra. Min kien? Alfred Bernhard Nobel, industrijalist u kimiku Svediż. Nobel ġie mfaħħar għall-​isforzi umanitarji tiegħu, imma ġie msejjaħ ukoll “negozjant tal-​mewt.” Għala? Għax Nobel ivvinta d-​dinamite, u matul ħajtu sar sinjur billi mmanifattura u biegħ splussivi qattiela.

Madankollu, wara li miet Nobel fl-​1896, instabet xi ħaġa sorprendenti. It-​testment tiegħu kien jgħid li kellhom jitwarrbu Lm4 miljun u li kull sena l-​imgħax minn dawn il-​flus jingħataw bħala premju lil individwi li jkunu wettqu affarijiet notevoli fil-​fiżika, fil-​kimika, fil-​mediċina, fil-​letteratura, u favur il-​paċi.

Għall-ewwel, ħafna nies tħawdu. Għala kien negozjant taʼ l-​isplussivi tant ħerqan biex jippremja sforzi twajbin u saħansitra paċifiċi? Xi wħud assumew li Nobel niggżitu l-​kuxjenza minħabba li l-​isplussivi, li kien qattaʼ ħajtu kollha jaħdem fuqhom, kienu tant qerrieda. Madankollu, oħrajn ħassew li Nobel kien qed jaħdem għall-​paċi mill-​bidunett. Fil-​fatt, milli jidher hu kien jemmen li hekk kif l-​armi jsiru iktar qattiela, kien se jkun hemm inqas ċans taʼ gwerra. “Forsi l-​fabbriki tiegħi għad itemmu l-​gwerer ħafna qabel il-​kungressi tagħkom,” jingħad li qal lil ċerta kittieba, u żied: “Dakinhar li żewġ kampijiet taʼ l-​armata jkunu jistgħu jeqirdu għalkollox lil xulxin f’sekonda, il-​ġnus ċivilizzati kollha x’aktarx se jidħlu ġo qoxorthom bil-​biżaʼ u jxolju t-​truppi tagħhom.”

Seħħ dak li bassar Nobel? Liema lezzjonijiet tgħallimna matul is-​seklu wara l-​mewt taʼ Nobel?

[Kumment f’paġna 3]

“Nixtieq nivvinta sustanza jew magna li tant ikollha qawwa terribbli li teqred ħafna nies, li mbagħad il-​gwerra tkun impossibbli għal dejjem—ALFRED BERNHARD NOBEL”

[Sorsi taʼ l-​Istampa f’paġna 3]

Paġna 2: Missila: U.S. Navy photo; bini mwaqqaʼ: UN PHOTO 158178/J. Isaac; paġna 3: Nobel: © Nobelstiftelsen