Il-​Qawwa li Tagħtini l-​Fidi Tiegħi—Il-​Ħajja bl-​ALS

KIF RAKKONTAT MINN JASON STUART

“Jiddispjaċini, Sur Stuart. Għandek l-​ALS, jiġifieri, ‘amyotrophic lateral sclerosis,’ magħrufa wkoll bħala l-​marda taʼ Lou Gehrig.”a Imbagħad it-​tabib qalli x’kienu se jkunu l-​effetti taʼ swied il-​qalb tal-​marda: Dalwaqt ma kienx se jirnexxili niċċaqlaq jew nitkellem iktar, u fl-​aħħar mill-​aħħar il-​marda kienet se tiħodli ħajti. “Kemm fadalli żmien?” staqsejtu. “Probabbilment bejn tliet snin u ħamsa,” wiġibni hu. Kien għad għandi 20 sena. Madankollu, minkejja l-​aħbar ħażina, ma stajtx ma nħossnix imbierek b’ħafna modi. Ħa nispjega ftit.

TWELIDT fit-​2 taʼ Marzu, 1978, fil-​belt taʼ Redwood, Kalifornja, l-​Istati Uniti taʼ l-​Amerika. Kont it-​tielet wieħed mill-​erbat itfal taʼ Jim u Kathy Stuart. Il-​ġenituri tiegħi kellhom imħabba kbira għal Alla, u nisslu rispett profond għall-​valuri spiritwali fija u f’ħuti—Matthew, Jenifer, u Johnathan.

Safejn niftakar, ir-​rutina tagħna tal-​familja minn dejjem kienet tinkludi li regolarment nieħdu sehem fil-​ministeru minn bieb għal bieb, nistudjaw il-​Bibbja, u nattendu l-​laqgħat Kristjani. Dik it-​trobbija spiritwali għenitni nibni fidi soda f’Alla Ġeħova. Fejn qatt immaġinajt kif il-​fidi tiegħi kienet se tiġi testjata!

Ħolma taʼ Tfuliti Ssir Realtà

Fl-​1985 missieri ħadna bħala familja sa New York biex naraw Betel taʼ Brooklyn, il-​kwartieri ġenerali tax-​Xhieda taʼ Ġeħova. Għalkemm kelli biss sebaʼ snin, ħassejt li Betel kellha xi ħaġa speċjali. Kulħadd kien jidher li qed jieħu gost jaħdem. F’qalbi għedt, ‘La nikber niġi Betel u ngħinhom jagħmlu l-​Bibbji għal Ġeħova.’

Fit-18 t’Ottubru, 1992, tgħammidt fl-​ilma bħala simbolu tad-​dedikazzjoni tiegħi lil Ġeħova. Ftit snin wara, meta kelli 17-il sena, missieri reġaʼ ħadni nara Betel. Peress li kont akbar, stajt napprezza ferm iktar l-​importanza tax-​xogħol li jsir hemmhekk. Mort id-​dar determinat iktar minn qatt qabel li nilħaq il-​mira tiegħi li mmur Betel.

F’Settembru taʼ l-​1996, jien bdejt naqdi bħala pijunier regulari, jew evanġelizzatur full-time. Biex inżomm moħħi ffokat, intfajt fuq affarijiet spiritwali. Żidt il-​qari tal-​Bibbja taʼ kuljum u l-​istudju persunali. Fil-​għaxija kont nismaʼ t-​taħditiet tal-​Bibbja rekordjati. Xi wħud minn dawn it-​taħditiet kien fihom esperjenzi taʼ Kristjani li ffaċċjaw il-​mewt b’fidi li ma titħarrikx fil-​Ġenna taʼ l-​art u l-​irxoxt li ġejjin. (Luqa 23:43; Rivelazzjoni 21:​3, 4) Fi ftit żmien tgħallimt it-​taħditiet kollha bl-​amment. Dak iż-​żmien lanqas kelli idea kemm din l-​informazzjoni inkuraġġanti kienet se tkun prezzjuża ftit tas-​snin wara.

Fil-​11 taʼ Lulju, 1998, waslet ittra minn Brooklyn. Iva, kont ġejt mistieden immur Betel. Xahar wara kont fil-​kamra tiegħi f’Betel. Qabbduni naħdem fejn jillegaw il-​kotba li jintbagħtu lil ħafna kongregazzjonijiet. Il-​ħolma tiegħi taʼ tfuliti kienet saret realtà. Jien kont f’Betel, ‘nagħmel il-​Bibbji għal Ġeħova’!

Tiżviluppa l-​Marda

Madankollu, xi xahar qabel mort Betel kont innotajt li sebgħi l-​werrej taʼ idi l-​leminija ma stajtx niftħu tajjeb. Madwar l-​istess żmien, sibt li kont qed negħja malajr fuq ix-​xogħol innaddaf il-​pixxini taʼ l-​għawm. Ħsibt li ma kontx qed nistinka biżżejjed. Wara kollox, qabel, kelli xogħlijiet oħrajn li kienu ħafna iktar taʼ strapazz u kont nagħmilhom bla problema taʼ xejn.

Ftit ġimgħat wara li wasalt Betel, is-​sintomi ggravaw. Ma stajtx illaħħaq maż-​żgħażagħ l-​oħra li kienu jinżlu u jitilgħu ħafna taraġ qishom m’humiex huma. Xogħli kien jinvolvi li nqandel munzelli taʼ faxxikli tal-​kotba. Mhux biss kont negħja malajr imma wkoll bdiet titgħawweġ idi l-​leminija. Barra minn hekk, il-​muskolu taʼ sebgħi l-​kbir beda jinxef, u ftit wara ma stajtx nużah iktar.

F’nofs Ottubru, xahrejn biss wara li kont wasalt Betel, it-​tabib qalli li dawn kienu s-​sintomi taʼ l-​ALS. Waqt li kont ħiereġ mingħand it-​tabib, jien mill-​ewwel bdejt niftakar f’dawk it-​taħditiet Bibliċi li kont tgħallimt bl-​amment. L-​ispirtu taʼ Ġeħova bilfors li kien miegħi għax il-​ħsieb li mmut ma beżżagħnix. Kulma għamilt, ħriġt barra u qgħadt nistenna lil min kellu jiħodni lura Betel. Bdejt nitlob lil Ġeħova biex isaħħaħ lill-​familja tiegħi meta ngħidilhom bl-​aħbar.

Bħalma semmejt fil-​bidu, ma stajtx ma nħossnix imbierek. Il-​ħolma taʼ tfuliti li mmur Betel kienet twettqet. Dakinhar fil-​għaxija kont miexi fuq Brooklyn Bridge, u rringrazzjajt lil Ġeħova talli ppermettieli nilħaq il-​mira tiegħi. Tlabtu wkoll bil-​ħrara biex jgħinni niffaċċja din il-​prova terribbli.

Ħafna minn ħbiebi ċempluli biex joffruli l-​għajnuna u l-​inkuraġġiment. Ipprovajt inkun ferrieħi u pożittiv. Madankollu, xi ġimgħa wara li sirt naf x’għandi, kont fuq it-​telefon m’ommi u hi qaltli li, għalkemm kien tajjeb li kont qed nuri daqshekk kuraġġ, ma kont se nagħmel xejn ħażin billi nibki. Bilkemm laħqet spiċċat titkellem li ma nfqajtx nibki u nolfoq. Intbaħt li dalwaqt kont se nitlef kulma qatt xtaqt.

Ommi u missieri kellhom sebaʼ mitt sena biex jiħduni d-​dar. Għalhekk, għodwa waħda fl-​aħħar t’Ottubru ħabbtuli l-​bieb u tawni sorpriża. Fil-​ftit jiem taʼ wara wrejthom Betel u laqqajthom maʼ ħbiebi kif ukoll maʼ membri oħrajn tal-​familja Betel li kellhom iż-​żmien u li kienu ilhom jaqdu hemm is-​snin. Dawk il-​ġranet prezzjużi, meta stajt naqsam l-​esperjenza tiegħi taʼ Betel mal-​ġenituri, huma fost l-​isbaħ memorji taʼ ħajti.

Ngħodd il-​Barkiet

Minn dakinhar ’l hawn, Ġeħova baqaʼ jberikni b’ħafna modi. F’Settembru taʼ l-​1999 tajt l-​ewwel taħdita pubblika tiegħi. Irnexxieli nagħti diversi taħditiet oħrajn f’kongregazzjonijiet differenti, imma ftit wara kliemi tant ma bediex jinftiehem li kelli nieqaf nagħti t-​taħditiet pubbliċi.

Barka oħra għalija kienet l-​imħabba u l-​appoġġ kontinwu kemm tal-​familja tiegħi kif ukoll tal-​familja spiritwali t’aħwa rġiel u nisa. Hekk kif riġlejja bdew jiddgħajfu iktar u iktar, il-​ħbieb kienu jżommuli idejja biex jgħinuni nimxi waqt li kont inkun fil-​ministeru. Xi wħud saħansitra kienu jiġu d-​dar ħalli jgħinu biex jieħdu ħsiebi.

Fost l-​akbar barkiet kien hemm marti, Amanda. Meta ġejt lura minn Betel sirna ħbieb, u impressjonajt ruħi bil-​maturità spiritwali tagħha. Għedtilha kollox dwar l-​ALS tiegħi u dak li t-​tabib qal li se jiġrili. Qattajna ħafna ħin flimkien fil-​ministeru qabel bdejna noħorġu flimkien. Imbagħad iżżewwiġna fil-​5 t’Awissu, 2000.

Amanda tispjega: “Jason għoġobni minħabba l-​imħabba tiegħu għal Alla u ż-​żelu għall-​affarijiet spiritwali. Kienet ħaġa naturali għan-​nies, kbar u żgħar, li jinġibdu lejh. Jien magħmula kwieta u għandi karattru riservat, imma hu veru kien vivaċi u fuq ruħu, dħuli maʼ kulħadd. It-​tnejn li aħna nħobbu niċċajtaw, u għalhekk konna nidħqu ħafna flimkien. Veru kont inħossni komda miegħu, daqslikieku konna nafu lil xulxin minn dejjem. Jason ħa ħsieb li jien inkun naf bil-​marda tiegħu u x’kelli nistenna. Imma jien iddeċidejt li kellna ngawdu kemm jistaʼ jkun żmien flimkien. Barra minn hekk, f’din is-​sistema qatt ma tistaʼ tkun ċert minn xejn. ‘Iż-​żmien u ċ-​ċirkustanzi’ jolqtu lil dawk f’saħħithom ukoll.”—Koħèlet 9:11.

Insibu Mezzi Kif Nikkomunikaw

Iktar m’għadda ż-​żmien inqas beda jintgħaraf kliemi, u għalhekk Amanda bdiet tittraduċi dak li kont ngħid. Meta ma stajtx nitkellem iktar, ħloqna sistema taʼ komunikazzjoni speċjali. Amanda tgħid l-​ittri taʼ l-​alfabet, u meta tgħid l-​ittra li rrid, jien inpetpet għajnejja. Hi tiftakar l-​ittra, u mbagħad ngħaddu għal taʼ warajha. B’hekk, jien nistaʼ nispelli sentenzi sħaħ. Jien u Amanda sirna tajbin ħafna biex nikkomunikaw b’dan il-​mod.

Issa, grazzi għat-​teknoloġija moderna, jien għandi kompjuter laptop li jippermettili nikkomunika. Jien nittajpja dak li rrid ngħid, u l-​leħen tal-​kompjuter jgħid dak li nkun ittajpjajt. Peress li issa m’għadnix nistaʼ nuża idejja, hemm apparat immirat lejn wiċċi li jaħdem bl-​infrared u dan jinduna b’kull ċaqliqa tiegħi. Fil-​kantuniera taʼ l-​iskrin tal-​kompjuter titlaʼ kaxxa bl-​alfabet. Biċ-​ċaqliq taʼ ħaddejja, nistaʼ nagħżel l-​ittra li rrid u nittajpja l-​kliem.

B’dan il-​kompjuter nistaʼ nikteb ittri lil nies interessati fil-​Bibbja li tkun iltaqgħet magħhom marti fil-​ministeru. Billi nuża l-​leħen tal-​kompjuter, spiss nistaʼ nagħmel preżentazzjonijiet, li nkun preparajt minn qabel, minn bieb għal bieb u nikkonduċi studji tal-​Bibbja. B’dawn il-​modi rnexxieli nkompli naqdi bħala pijunier regulari. Dan l-​aħħar, erġajt stajt nagħti taħditiet u nieħu ħsieb inkarigi oħrajn bħala għalliem fil-​kongregazzjoni, fejn naqdi bħala qaddej ministerjali.

Inżomm Sens t’Umoriżmu

Għaddejna minn diversi provi taʼ dwejjaq. Iktar ma saqajja bdew jiddgħajfu, iktar bdejt naqaʼ. Kemm-il darba waqajt lura u ftaħt rasi. Il-​muskoli kienu jibbiesu u allura kont naqaʼ bħalma taqaʼ siġra. Lil dawk taʼ madwari kont inwerwirhom u kienu jiġu jiġru jgħinuni. Imma spiss kont niċċajta biex innaqqas it-​tensjoni. Dejjem ipprovajt inżomm is-​sens t’umoriżmu. Xi stajt nagħmel iktar? Stajt nirrabja minħabba li ħajti kienet qed issir diffiċli ferm. Imma x’ġid kien se joħroġ b’daqshekk?

Lejla waħda jien u Amanda ħriġna maʼ żewġt iħbieb tagħna. F’daqqa waħda, waqajt lura u ħbatt rasi. Niftakarni nara tliet uċuħ inkwetati jħarsu lejja u l-​ħabib tiegħi staqsieni jekk kontx orrajt.

“Iva,” għedtlu, “imma qed nara l-​istilel.”

“Bis-​serjetà?” staqsieni l-​ħabib.

“Mela, hemm arahom,” wiġibtu jien, b’subgħajja merfugħ lejn is-​sema. “Kemm huma sbieħ!” Kulħadd infaqaʼ jidħaq.

Inkampaw maʼ l-​Isfidi taʼ Kuljum

Hekk kif il-​muskoli tiegħi komplew jibbiesu, bdejt inġarrab iktar u iktar sfidi. Affarijiet sempliċi, bħal li niekol, ninħasel, nuża t-​tojlit, u naqfel il-​buttuni, saru proċeduri taʼ kuljum li jifilġuni u jagħmluni frustrat. Issa l-​kundizzjoni tiegħi tant marret lura li m’għadnix nistaʼ niċċaqlaq, nitkellem, niekol, jew nieħu nifs mingħajr għajnuna. Għandi pajp taʼ l-​ikel fl-​istonku tiegħi biex niekol ikel likwidu. Għandi wkoll magna tan-​nifs imqabbda maʼ pajp fi griżmejja li tgħinni nieħu n-​nifs.

Għalkemm kont determinat li kemm jistaʼ jkun nibqaʼ nieħu ħsieb tiegħi nnifsi, Amanda dejjem kienet lesta li tgħinni. Maż-​żmien sirt niddependi minnha iktar, imma hi qatt ma ġagħlitni nħossni li m’iniex raġel biżżejjed. Dejjem żammitli d-​dinjità tiegħi. Ix-​xogħol li tagħmel issa biex tieħu ħsiebi hu taʼ l-​għaġeb wisq, imma naf li m’huwiex faċli għaliha.

Amanda tiddeskrivi s-​sentimenti tagħha: “Jason mar lura ftit ftit. Allura tgħallimt nieħu ħsiebu hekk kif żviluppaw l-​affarijiet. Peress li qiegħed fuq il-​magna tan-​nifs, hu jeħtieġ attenzjoni 24 siegħa kuljum. Fil-​pulmuni jinġemgħulu ħafna katarru u riq li jridu jinġibdu ’l barra permezz t’apparat apposta. Minħabba f’hekk, ħadd minna ma jorqod tajjeb bil-​lejl. Xi drabi nħossni waħdi u frustrata. Għalkemm dejjem inkunu flimkien, huwa diffiċli li nikkomunikaw. Xi darba kien bniedem fuq ruħu ħafna, u issa għajnejh biss għandhom il-​ħajja. Xorta għadu jdaħħaqni u intelliġenti. Imma leħnu nimmissjah. U nimmissja wkoll li jgħannaqni u li sempliċement iżommli idi.

“In-​nies kultant jistaqsuni kif inkampa. Din il-​prova għallmitni kemm għandi bżonn nistrieħ fuq Ġeħova. Jekk nistrieħ fuqi nnifsi, tant ninkedd bis-​sitwazzjoni tiegħi li nibda nħossni qisni qed naqtaʼ nifsi. It-​talb jgħinni, għax Ġeħova hu l-​uniku wieħed li tassew jifhimni u jifhem dak li għaddejja minnu. Omm u missier Jason huma għajnuna kbira. Dejjem insibhom meta jkolli bżonn ftit mistrieħ jew noħroġ fil-​ministeru taʼ l-​għalqa. Napprezza wkoll l-​għajnuna u l-​appoġġ li tawna ħutna fil-​kongregazzjoni tagħna. Xi ħaġa oħra li tgħinni hi li niftakar li kull tbatija f’din is-​sistema hi ‘mumentanja u ħafifa.’ (2 Korintin 4:17) Nipprova niffoka fuq id-​dinja l-​ġdida li ġejja, fejn Ġeħova se jirranġa kollox. X’aktarx li se nidħaq u nibki fl-​istess ħin meta din il-​pressjoni kollha tkun telqet u Jason jerġaʼ jkun Jason.”

Il-​Ġlieda Kontra d-​Dipressjoni

Ikolli nammetti li kultant jistaʼ jkun skuraġġanti ferm għalija, bħala raġel, li noqgħod f’dan is-​siġġu tar-​roti bla ma nistaʼ nagħmel xejn. Niftakar meta darba kellna ikla tal-​familja għand oħti. Kont għadni ma ħadtx l-​ikel tiegħi, u allura kont bil-​ġuħ. Kulħadd kien qed jieħu pjaċir jiekol il-​laħam imsajjar fuq il-​barbikju u l-​qamħirrum mixwi. Meta bdejt nara lill-​oħrajn jieklu u jilagħbu mat-​trabi, tgħidx kemm ħassejtni dipress. Bdejt naħseb: ‘Dan xejn m’hu fer! Għala jkolli noqgħod mingħajr dawn l-​affarijiet?’ Ma xtaqt inħassar il-​lejla lil ħadd. Għalhekk, issupplikajt lil Ġeħova biex jgħinni ma nibkix.

Fakkart lili nnifsi li billi nżomm il-​fedeltà tiegħi nistaʼ nagħti lil Ġeħova opportunità ‘li jwieġeb lil Satana, dak li qed jgħajru.’ (Proverbji 27:11) Dan tani s-​saħħa, għax irrealizzajt li hemm wisq iktar kwistjonijiet importanti milli jekk nistax niekol qamħirrum mixwi jew nilgħab mat-​trabi.

Jien naf tajjeb kemm hu faċli għal xi ħadd marid, bħali, li jkun ħsiebu biss fil-​problemi tiegħu stess. Imma sibt li l-​fatt li jkolli ‘ħafna x’nagħmel fix-​xogħol tal-​Mulej’ għenni ħafna. (1 Korintin 15:58) Billi nibqaʼ bieżel fil-​ministeru, ma jkollix ħin ninkwieta fuq il-​problemi tiegħi. Il-​fatt li niffoka fuq li ngħin lil oħrajn biex jiżviluppaw il-​fidi f’Ġeħova kien u għadu sors taʼ ferħ għalija.

Hemm xi ħaġa oħra li għenitni niġġieled id-​dipressjoni. Jien nirrifletti fuq l-​esperjenzi taʼ wħud leali li kienu l-​ħabs, xi wħud minnhom iżolati f’ċella, għax irrifjutaw li jieqfu jippridkaw dwar is-​Saltna t’Alla. Nagħmel taʼ bir-​ruħi li kamarti hi ċ-​ċella tal-​ħabs tiegħi u li jien qiegħed il-​ħabs minħabba l-​fidi tiegħi. Noqgħod nirrifletti fuq dak li għandi aħjar minnhom. Per eżempju, jien nistaʼ naqra l-​letteratura Biblika. Nistaʼ nattendi l-​laqgħat Kristjani, kemm personalment u kemm bit-​telefon. Għandi llibertà li nwettaq il-​ministeru tiegħi. Għandi lill-​għażiża marti biex tagħmilli kumpanija. Billi nimmedita fuq affarijiet bħal dawn inkun nistaʼ napprezza kemm jien imbierek.

Jien ngħożż b’mod speċjali l-​kliem taʼ l-​appostlu Pawlu meta qal: “Ma naqtgħux qalbna, imma anki jekk il-​bniedem li aħna minn barra qed jispiċċa, żgur li l-​bniedem li aħna minn ġewwa qed jiġġedded minn jum għall-​ieħor.” Jien bla dubju raġel li minn barra qed jispiċċa. Imma determinat li ma naqtax qalbi. Dak li jqawwini hu l-​fatt li nżomm l-​għajnejn tiegħi tal-​fidi ffokati fuq ‘l-​affarijiet li ma jidhrux,’ inkluż il-​barkiet tad-​dinja l-​ġdida li ġejja, li fiha naf li Ġeħova se jagħtini saħħti lura.​—2 Korintin 4:​16, 18.

[Nota taʼ taħt]

[Kaxxa/Stampa f’paġna 27]

Fatti dwar l-​ALS

◼ X’inhi l-​ALS? ALS tfisser amyotrophic lateral sclerosis. Hija marda li biha l-​qagħda tal-​pazjent tiggrava malajr. Din tattakka ċerti ċelluli tan-​nervituri fis-​sinsla tad-​dahar u fil-​parti t’isfel tal-​moħħ. Dawn iċ-​ċelluli partikulari (motor neurons) jibagħtu messaġġi mill-​moħħ għal dawk il-​muskoli kollha fil-​ġisem li normalment jistgħu jiġu kontrollati. L-​ALS ftit ftit tħassar lil dawn iċ-​ċelluli tan-​nervituri jew toqtolhom, u dan bil-​mod il-​mod iwassal għal paralisi.b

◼ L-​ALS għala tissejjaħ ukoll il-​marda taʼ Lou Gehrig? Lou Gehrig kien Amerikan famuż li kien jilgħab il-​baseball. Fl-​1939 instab li kien marid bl-​ALS u miet fl-​1941 taʼ 38 sena. F’xi pajjiżi l-​ALS tissejjaħ motor neuron disease, li hi kategorija li tinvolvi diversi mardiet oħra, fosthom l-​ALS. L-​ALS xi drabi wkoll tissejjaħ il-​marda taʼ Charcot, għal Jean-Martin Charcot, in-​newrologu Franċiż li ddeskrivieha għall-​ewwel darba fl-​1869.

◼ Kif tiġi l-​ALS? Ħadd ma jaf kif tiġi l-​ALS. Skond ir-​riċerkaturi, xi affarijiet li huma suspettati li jikkaġunawha jinkludu xi tipi taʼ virus, nuqqas taʼ proteini, difetti ġenetiċi (speċjalment fil-​każ taʼ l-​ALS tal-​familja), metalli tqal, sustanzi tossiċi għan-​nervituri msejħin newrotossini (speċjalment fl-​ALS tal-​Gwam), difetti fis-​sistema taʼ l-​immunità, u difetti fl-​enzimi.

◼ X’inhuma l-​effetti tagħha? Hekk kif il-​marda tiżviluppa, il-​muskoli mal-​ġisem kollu jibdew jiddgħajfu u jinxfu. Iktar tard, il-​marda ddgħajjef il-​muskoli tas-​sistema tan-​nifs, u l-​pazjent jispiċċa jkollu jiddependi minn magna tan-​nifs. Peress li l-​marda teffettwa biss in-​nervituri li jibagħtu l-​messaġġi lil ċerti muskoli, din ma teffettwax il-​moħħ, il-​personalità, l-​intelliġenza, jew il-​memorja tal-​pazjent. Lanqas is-​sensi ma jiddgħajfu—il-​pazjenti xorta jibqgħu jaraw, ixommu, iduqu, jisimgħu, u jagħrfu dak li jħossu. L-​ALS ġeneralment toqtol lil dak li jkun fi żmien tliet snin jew ħamsa minn meta jibdew is-​sintomi, imma sa 10 fil-​mija tal-​pazjenti jistgħu jibqgħu ħajjin għaxar snin jew iktar.

◼ X’jistaʼ jsir għal din il-​marda? M’hu magħruf l-​ebda fejqan għall-​ALS. Tabib jistaʼ jordna xi mediċini biex itaffu l-​uġigħ ħafif li ċerti sintomi jikkaġunaw. Skond xi jkunu s-​sintomi u f’liema fażi tkun waslet il-​marda, il-​pazjent jistaʼ jibbenefika minn ċerti servizzi taʼ riabilitazzjoni, inkluż terapiji fiżiċi u oħrajn li jgħinu lil dak li jkun jibqaʼ attiv, terapiji li jgħinuh jitkellem, u diversi apparati li jgħinu lil dak li jkun.

[Nota taʼ taħt]

[Sors]

Lou Gehrig: Photo by Hulton Archive/Getty Images

[Stampa f’paġna 25]

Meta mort nara Betel fl-​1985

[Stampa f’paġna 26, 27]

M’Amanda dakinhar tat-​tieġ tagħna

[Stampa f’paġna 28]

Kompjuter “laptop” speċjali jgħinni nikkomunika

[Stampa f’paġna 28, 29]

Nieħu pjaċir nagħti t-​taħditiet fil-​kongregazzjoni tagħna