TITWILA LEJN IL-PASSAT
Platun
Platun (ċ. 427-347 Q.K.) kien filosfu Grieg pagan. Twieled f’Ateni ġo familja aristokratika u rċieva l-edukazzjoni li kienet tingħata lill-ġuvintur Griegi stabene. Hu kien influwenzat mhux ħażin mill-filosfu magħruf Sokrate u mis-segwaċi tal-filosfu u matematiku Pitagora.
WARA li dar ir-reġjun tal-Mediterran u involva ruħu fil-politika taʼ Sirakuża, belt kbira Griega fi Sqallija, Platun irritorna lejn Ateni, fejn stabbilixxa l-Akkademja. L-Akkademja, li spiss tiġi msejħa l-ewwel università tal-Ewropa, saret ċentru għar-riċerka tal-matematika u l-filosofija.
GĦALA GĦANDU JIMPURTAK?
It-tagħlim taʼ Platun influwenza bil-kbir it-twemmin reliġjuż taʼ miljuni taʼ nies, inkluż il-Kristjani tal-isem li ħafna minnhom jaħsbu b’mod żbaljat li dan it-twemmin huwa bbażat fuq il-Bibbja. L-iktar konċett magħruf mit-tagħlim taʼ Platun hu li l-bniedem għandu ruħ immortali li tibqaʼ ħajja wara l-mewt tal-ġisem fiżiku.
“L-immortalità tar-ruħ kienet waħda mis-suġġetti favoriti taʼ Platun.”—Body and Soul in Ancient Philosophy
Platun kellu interess kbir fil-ħajja wara l-mewt. Il-ktieb Body and Soul in Ancient Philosophy jgħid li “l-immortalità tar-ruħ kienet waħda mis-suġġetti favoriti taʼ Platun.” Hu kien konvint għalkollox li “r-ruħ tkompli tgħix wara l-inkarnazzjoni preżenti, biex tkun ippremjata jew ikkastigata kif ikun ħaqqha” fil-ħajja taʼ wara l-mewt, skont kif il-persuna tkun għexet fuq l-art.a
KIF INFIREX IT-TAGĦLIM TAʼ PLATUN?
Matul id-disaʼ sekli li damet tiffunzjona l-Akkademja taʼ Platun, mit-387 Q.K. sal-529 W.K., kellha influwenza kbira. L-ideat taʼ Platun saru popolari f’pajjiżi ddominati mill-Griegi u r-Rumani. Il-filosfu Lhudi Filo taʼ Lixandra adotta l-Platoniżmu bħalma għamlu ħafna mexxejja reliġjużi fost il-Kristjaneżmu. B’hekk, ideat filosofiċi pagani, inkluż l-immortalità tar-ruħ, daħlu fin fin fit-tagħlim tal-Ġudaiżmu u l-Kristjanità.
“The Anchor Bible Dictionary jgħid li “t-teoloġija Kristjana kollha tiddependi, għall-inqas sa ċertu punt, fuq il-filosofija kontemporanja Griega, primarjament il-Platoniżmu, imma xi filosfi Kristjani . . . jistħoqqilhom it-titlu taʼ Platonisti Kristjani.” Qabbel x’jgħidu s-sorsi li ġejjin.
Dak li qal Platun: “[Mal-mewt,] dik li hi l-persuna reali taʼ kull wieħed minna, u li aħna nsejħulha r-ruħ immortali, tmur fil-preżenza taʼ allat oħra . . . biex tagħti rendikont tagħha nfisha,—prospett li t-tajbin jiffaċċjaw bil-kuraġġ, imma l-ħżiena bl-ikbar biżaʼ.”—Plato—Laws, Book XII.
Dak li tgħid il-Bibbja: Ir-ruħ hija l-persuna nfisha jew il-ħajja li din tgawdi. Anke l-annimali huma erwieħ. Mal-mewt, ir-ruħ ma tibqax teżisti.b Ikkunsidra l-iskritturi li ġejjin:
“L-ewwel bniedem Adam sar ruħ ħajja.”—1 Korintin 15:45.
“Alla ssokta jgħid: ‘Ħa tnissel l-art erwieħ ħajjin skond ġenshom, l-annimali domestiċi u l-annimali li jitkaxkru u l-bhejjem salvaġġi taʼ l-art.’”—Ġenesi 1:24.
“Ħa tmut ruħi.”—Numri 23:10.
“Ir-ruħ li qed tidneb—din tmut.”—Eżekjel 18:4.
Jidher ċar li l-Bibbja ma tgħallimx li r-ruħ tibqaʼ ħajja wara li jmut il-ġisem fiżiku. Għalhekk, staqsi lilek innifsek, ‘It-twemmin tiegħi hu bbażat fuq il-Bibbja jew fuq il-filosofija taʼ Platun?’ ’
a Għalkemm l-idea tar-ruħ immortali għamilha popolari Platun, hu ma kienx l-ewwel li adottaha. Fil-forom differenti tagħha, din l-idea kienet ilha parti mir-reliġjon pagana, inkluż dik tal-Eġittu u l-Babilonja.
b Il-Bibbja tgħallem li l-mejtin huma bħallikieku reqdin, jistennew l-irxoxt. (Ekkleżjasti 9:5; Ġwanni 11:11-14; Atti 24:15) B’kuntrast, l-hekk imsejħa ruħ immortali ma tistax tmut, u għalhekk ma jkollhiex bżonn irxoxt.