Alla Diġà Ffissah id-​Destin Tagħna?

“TANT problemi mmaġinarji jiġu evitati li kieku t-​terminu predestinazzjoni li taʼ spiss jiġi mifhum ħażin qatt ma ġie wżat.” Forsi tistaqsi għala, jekk int użajt il-​kelma “predestinazzjoni” jew smajtha tiġi wżata.

Skond ir-​riċenti enċiklopedija Kattolika Franċiża Théo, ikun aħjar li wieħed jevita l-​kelma “predestinazzjoni.” Ktieb ieħor jistqarr: “Illum, il-​predestinazzjoni m’għadhiex iktar fil-​qalba taʼ dibattiti teoloġiċi, saħansitra għall-​biċċa l-​kbira tal-​Protestanti, milli jidher.”

Minkejja dan, il-​kwistjoni tal-​predestinazzjoni ħawdet lil ħafna nies matul l-​istorja. Kienet fil-​qalba tal-​kontroversja li qanqlet ir-​Riforma, u saħansitra ġewwa l-​Knisja Kattolika, kienet suġġett taʼ diskussjoni taħraq għal sekli sħaħ. Għalkemm hija inqas dibattuta llum, xorta tibqaʼ problema. Min ma jridx ikun jaf jekk id-​destin tiegħu kienx miktub minn qabel?

Predestinazzjoni ​—It-​Tifsira Tal-​Kelma

Il-​kelma “predestinazzjoni” xi tfisser fil-​knejjes? Id-​Dictionnaire de théologie catholique tikkunsidraha bħala li hija “l-​intenzjoni divina biex iġġib lil ċerti wħud, li huma nnominati b’isimhom, għall-​ħajja taʼ dejjem.” Ġeneralment huwa maħsub li dawk magħżulin, “[i]nnominati b’isimhom,” huma dawk li għalihom jirreferi l-​appostlu Pawlu fl-​ittra tiegħu lir-​Rumani, b’dawn it-​termini li ġejjin: “Alla jaħdem għat-​tajjeb maʼ dawk li jħobbuh, li huma msejħin skond l-​iskop tiegħu. Għal dawk li lilhom kien jaf minn qabel hu wkoll ippredestina li jkunu jaqblu max-​xbiha taʼ Ibnu . . . U dawk li lilhom ippredestina hu wkoll sejħilhom; u dawk li lilhom sejjaħ hu wkoll iġġustifikahom; u dawk li lilhom iġġustifika hu wkoll igglorifikahom.”—Rumani 8:28-30, Revised Standard Version.

Saħansitra qabel it-​twelid tagħhom, xi nies suppost li ġew magħżulin minn Alla bil-​għan li jieħdu sehem fil-​glorja taʼ Kristu fis-​smewwiet. Dan iwassal għall-​mistoqsija li tant ilha tiġi dibattuta: Jagħżel Alla b’mod arbitrarju lil dawk li hu jrid isalva, jew il-​bnedmin għandhom ir-​rieda ħielsa u għandhom sehem f’li jakkwistaw u f’li jżommu l-​favur t’Alla?

Wistin, Missier Il-​Predestinazzjoni

Għalkemm Santi Padri tal-​Knisja oħrajn kienu kitbu minn qabel dwar il-​predestinazzjoni, Wistin (354-430 E.K.) hu ġeneralment ikkunsidrat li poġġa l-​pedamenti tad-​duttrina kemm għall-​knejjes Kattoliċi kif ukoll Protestanti. Skond Wistin, it-​twajbin ilhom mill-​eternità ppredestinati minn Alla biex jirċievu barkiet eterni. Mill-​banda l-​oħra, dawk li m’humiex twajbin, għalkemm m’humiex ippredestinati minn Alla fil-​veru sens tal-​kelma, għandhom jirċievu l-​kastig mistħoqq għad-​dnubiet tagħhom, il-​kundanna. L-​ispjegazzjoni taʼ Wistin ħalliet ftit li xejn lok għar-​rieda ħielsa, u b’hekk fetaħ it-​triq għal partita kontroversji.

Il-​Werrieta Taʼ Wistin

Id-​dibattitu rigward il-​predestinazzjoni u r-​rieda ħielsa tfaċċa regolarment matul il-​Medju Evu, u laħaq il-​quċċata matul ir-​Riforma. Luteru ra l-​predestinazzjoni individwali bħala għażla ħielsa min-​naħa t’Alla, mingħajr ma Hu jara bil-​quddiem il-​merti futuri jew ix-​xogħlijiet tajbin tal-​magħżulin. Calvin wasal għal konklużjoni iktar radikali bil-​kunċett tiegħu taʼ predestinazzjoni doppja: Xi wħud huma predestinati għal salvazzjoni eterna, u oħrajn għal kundanna eterna. Madankollu, Calvin ikkunsidra wkoll l-​għażla t’Alla bħala arbitrarja, saħansitra inkomprensibbli.

Is-suġġett tal-​predestinazzjoni u l-​kwistjoni relatata mill-​qrib miegħu tal-​“grazzja”​—kelma wżata mill-​knejjes biex tfisser l-​att li bih Alla jsalva u jiddikjara l-​bnedmin twajbin—​waslu f’estremità li fl-​1611 is-​Santa Sede Kattolika pprojbiet li kwalunkwe ħaġa tiġi ppubblikata dwar is-​suġġett mingħajr il-​kunsens tagħha. Fi ħdan il-​Knisja Kattolika, it-​tagħlim taʼ Wistin irċeva appoġġ qawwi mis-​segwaċi Franċiżi taʼ Jansen tas-​sekli 17 u 18. Huma ddefendew forma stretta u għolja taʼ Kristjanità u saħansitra kellhom segwaċi fost l-​aristokrazija. Madankollu, il-​kontroversja fuq il-​kwistjoni ma battietx. Ir-​Re Lwiġi XIV ordna l-​qerda taʼ l-​abbatija taʼ Port-Royal, il-​benniena tal-​ħsieb Jansenist.

Fi ħdan il-​knejjes Protestanti Rriformati, id-​diskussjoni kien għad fadlilha biex tispiċċa. Flimkien m’oħrajn, ir-​Remostranti, li segwew lil Jacobus Arminius, emmnu li l-​bniedem għandu rwol xi jwettaq fis-​salvazzjoni tiegħu stess. Is-​Sinodu Protestant taʼ Dordrecht (1618-19) temporanjament issetilja l-​kwistjoni meta adotta forma stretta taʼ l-​ortodossija Kalvinista. Skond il-​ktieb L’Aventure de la Réforme​—Le monde de Jean Calvin, fil-​Ġermanja din it-​tħaqqiqa dwar il-​predestinazzjoni u r-​rieda ħielsa tat bidu għal perijodu twil taʼ “attentati bla suċċess taʼ rikonċiljazzjoni, kif ukoll abbużi, tfigħ fil-​ħabs, u tkeċċija taʼ teoloġi.”

Predestinazzjoni Jew Rieda Ħielsa?

Mill-​bidu, dawn iż-​żewġ ideat kompletament opposti għal xulxin, il-​predestinazzjoni u r-​rieda ħielsa, qanqlu ħafna konflitti jaħarqu. Wistin min-​naħa tiegħu ma kienx kapaċi jispjega din l-​inkompatibilità. Calvin ukoll raha bħala espressjoni tar-​rieda sovrana t’Alla u għalhekk inspjegabbli.

Imma r-​rivelazzjoni tal-​Bibbja dwar il-​kwalitajiet u l-​personalità t’Alla tgħinna nifhmu dawn il-​kwistjonijiet b’mod iktar ċar? L-​artiklu li jmiss se jeżamina dawn il-​punti f’iktar dettall. (w95 2/15)

[Stampi f’paġna 4]

Jansen

Luteru

Calvin

[Sors]

Pictures: Bibliothèque Nationale, Paris