Kif Nistgħu Nikkultivaw il-​Virtù

DIZZJUNARJI moderni jagħtu d-​definizzjoni tal-​kelma “virtù” bħala “eċċellenza morali; tjubija.” Hija “mġiba korretta u ħsieb korrett; karattru tajjeb.” Il-​lessikografu Marvin R. Vincent jgħid li s-​sens oriġinali u klassiku tal-​kelma Griega tradotta “virtù” jindika “eċċellenza taʼ kull xorta.” Mhux taʼ b’xejn, allura, li kwalitajiet bħalma huma l-​prudenza, il-​kuraġġ, ir-​rażna, il-​ġustizzja, il-​mogħdrija, il-​perseveranza, l-​onestà, l-​umiltà, u l-​lealtà ġew meqjusin bħala virtujiet f’xi żmien jew ieħor. Il-​virtù ngħatat id-​definizzjoni wkoll bħala “qbil maʼ livell taʼ korrettezza.”

Mal-​livell taʼ min għandna naqblu f’dik li hi eċċellenza, tjubija, u korrettezza? “Skond il-​fehma dominanti tal-​filosofija morali,” qalet ir-​rivista Newsweek, “ix-​xettiċiżmu li żviluppa mit-​Tidwil irriduċa l-​ideat kollha dwar x’inhu tajjeb u x’inhu ħażin għal kwistjoni taʼ gosti persunali, preferenza emozzjonali jew għażla kulturali.” Imma huma s-​sempliċi gosti jew preferenzi mod sodisfaċenti taʼ kif wieħed jiddetermina x’inhu tajjeb u x’inhu ħażin? Le. Biex nikkultivaw il-​virtù, għandna bżonn livell taʼ min joqgħod fuqu dwar x’inhu tajjeb u x’inhu ħażin—livell li bih ċertu att, attitudni, jew kwalità tkun tistaʼ tiġi ġudikata li hija tajba jew ħażina.

L-​Uniku Sors Veru għal-​Livelli Morali

L-​uniku Sors veru għal-​livelli morali huwa Alla Jehovah, il-​Ħallieq taʼ l-​umanità. Malli ħalaq l-​ewwel bniedem, Adam, Alla Jehovah tah dan il-​kmand: “Mis-​siġar kollha tal-​ġnien tistaʼ tiekol, imma mis-​siġra taʼ tagħrif it-​tajjeb u l-​ħażin, la tikolx minnha, għax dak in-​nhar li tiekol minnha żgur li tmut.” (Ġenesi 2:16, 17) Alla Jehovah ta lis-​siġra dan l-​isem uniku biex jindika d-​dritt esklużiv tiegħu li jiddeċiedi x’inhu tajjeb u x’inhu ħażin għall-​ħlejjaq tiegħu. Il-​livelli t’Alla dwar x’inhu tajjeb u x’inhu ħażin b’hekk saru l-​bażi li fuqha jiġu ġudikati, jew kunsidrati, l-​għemejjel, id-​dehra, u l-​karatteristiċi tal-​personalità taʼ dak li jkun. Mingħajr dawn il-​livelli ma stajniex niddistingwu b’mod korrett it-​tajjeb mill-​ħażin.

Il-kmand dwar is-​siġra tat-​tagħrif tat-​tajjeb u tal-​ħażin poġġielhom għażla quddiemhom lil Adam u Eva—jew jobdu jew ma jobdux. Għalihom, il-​virtù kienet tfisser ubbidjenza lejn dan il-​kmand. Maż-​żmien, Jehovah kompla jirrivela x’jogħġbu u x’ma jogħġbux, u dan iddokumentah għalina fil-​Bibbja. Għalhekk, biex nikkultivaw il-​virtù rridu naqblu mal-​livelli taʼ tjieba taʼ Jehovah kif miktubin fl-​Iskrittura.

Sir Midħla bis-​Sħiħ tal-​Livelli t’Alla

Ladarba Alla Jehovah ddetermina l-​livelli taʼ x’inhu tajjeb u x’inhu ħażin u rrivelahom fil-​Bibbja, m’għandniex aħna nsiru midħla bis-​sħiħ tagħhom? L-​appostlu Pawlu kiteb: “L-​Iskrittura kollha hija mnebbħa minn Alla, u tiswa biex wieħed jgħallem, iċanfar, iwiddeb u jrawwem fis-​sewwa, biex hekk il-​bniedem taʼ Alla jkun perfett, mħejji għal kull ħidma tajba.”—2 Timotju 3:​16, 17.

Per eżempju, ikkunsidra n-​nuqqas taʼ ftehim li ħabbat wiċċu miegħu Kunihito, imsemmi fl-​artiklu taʼ qabel, meta wera l-​modestja kif kienet tifhimha l-​kultura tiegħu. Iktar tard, ħarsa iktar mill-​qrib lejn il-​livelli Skritturali għenitu juri attitudni iktar bilanċjata. Il-​Bibbja ċertament li tinkuraġġixxi l-​modestja, u twissi kontra li wieħed ikun kunfidenti żżejjed u prużuntuż. (Proverbji 11:2; Mikea 6:8) Madankollu, meta kien qed iniżżel il-​kwalifiki għal “kariga taʼ indokratur,” l-​appostlu Pawlu tkellem dwar li wieħed “jirsisti” għal dak il-​privileġġ. (1 Timotju 3:​1, NW) Meta wieħed “jirsisti” ma jridx jagħmel dan bi ftaħir jew prużunzjoni imma lanqas ma jrid iċekken lilu nnifsu bla bżonn.

X’tgħid il-​Bibbja dwar li nuru eċċellenza morali fil-​qasam tan-​negozju? Illum, hija ħaġa komuni fid-​dinja tan-​negozju li wieħed juża metodi dubjużi jew iqarraq f’dawk li huma regolamenti tal-​gvern u liġijiet tat-​taxxa. Madankollu, hu x’inhu li jagħmel ħaddieħor, il-​livell tal-​Bibbja huwa li “nġibu ruħna sewwa f’kollox.” (Lhud 13:18) Għaldaqstant, aħna nikkultivaw il-​virtù billi nkunu onesti u imparzjali maʼ min iħaddem, maʼ l-​impjegati, mal-​klijenti, u mal-​gvernijiet sekulari. (Dewteronomju 25:​13-16; Rumani 13:1; Titu 2:​9, 10) L-​onestà ċertament li tinkuraġġixxi fiduċja u rieda tajba. U li npoġġu fil-​kitba dak li niftehmu dwaru spiss jiskansana min-​nuqqas taʼ ftehim u l-​komplikazzjonijiet li jistgħu jqumu minħabba “l-​ġrajja mhix mistennija.”—Koħèlet 9:​11, NW; Ġakbu 4:13, 14.

Il-​kwistjoni taʼ l-​ilbies u d-​dehra tagħna hija aspett ieħor li fih jeħtieġ li nikkultivaw il-​virtù. L-​għażla f’dak li hu lbies tvarja skond il-​kultura, u l-​pressjoni tistaʼ tkun qawwija biex dak li jkun jiġi mħajjar iżomm maʼ l-​aħħar stili u moda. Imma għala għandna nsegwu kull moda li toħroġ? Il-​Bibbja twissina biex ma ‘nimxux max-​xejra taʼ din id-​dinja.’ (Rumani 12:2) Minflok ma ħoloq xi regoli, l-​appostlu Pawlu kiteb taħt ispirazzjoni: “Nixtieq li n-​nisa jiżżejjnu bi lbies xieraq, bil-​modestja u bl-​għaqal, mhux b’xagħarhom midfur, anqas bid-​deheb jew ġawhar jew ilbies lussuż, imma bl-​għemil it-​tajjeb, kif jixraq lil nisa li jridu jkunu twajbin.” (1 Timotju 2:​9, 10) Dan il-​livell bażiku japplika kemm għall-​irġiel kif ukoll għan-​nisa. M’għandniex xi ngħidu, hemm il-​wisaʼ għal varjetà mill-​isbaħ f’dak li hu stil bħala riżultat tal-​preferenza kulturali jew gost persunali.

Il-Bibbja tidentifika wkoll il-​prattiċi immorali li huma kundannati b’mod ċar minn Alla. Fl-​1 Korintin 6:​9, 10 naqraw din it-​twissija: “Ma tafux li l-​inġusti ma jirtuhiex is-​saltna taʼ Alla? La titqarrqux! La żienja, la idolatri, la adulteri, la effemminati, la omosesswali, la ħallelin, la rgħiba, la skaren, la qassiesa fuq in-​nies, la ħattafa, ma jirtu s-​saltna taʼ Alla!” Maria, li ssemmiet qabel, ġiet megħjuna minn din l-​iskrittura biex tara li skond il-​livell t’eċċellenza morali stabbilit mill-​Ħallieq, ir-​relazzjoni li kellha maʼ Juan kienet ħażina u kellha ttemmha jekk riedet li jkollha l-​approvazzjoni t’Alla. Jidher ċar li biex nikkultivaw il-​virtù rridu nsiru familjari bis-​sħiħ mal-​livelli taʼ Jehovah.

Itgħallem Permezz tal-​Qalb

Il-​virtù m’hijiex li wieħed jevita b’mod passiv dak li hu ħażin. Għandha qawwa morali. Persuna virtuża għandha t-​tjubija. Ċertu professur jgħid li wieħed irid jitgħallem il-​virtù permezz tal-​qalb kif ukoll permezz tal-​moħħ. Allura, li tikkultiva l-​virtù jinkludi iktar milli tkun midħla bis-​sħiħ tal-​Kelma t’Alla. Jirrikjedi meditazzjoni fuq dak li hemm miktub sabiex qlubna jimtlew bi gratitudni lejn Jehovah u aħna nitqanqlu biex napplikaw il-​prinċipji Skritturali f’ħajjitna.

“Kemm inħobbha l-​liġi tiegħek!” esklama s-​salmista. “Il-​jum kollu ħsiebi fiha.” (Salm 119:97) U s-​Sultan David kiteb: “Niftakar fiż-​żmien l-​imgħoddi, naħseb f’kull ma int [Alla] għamilt, għemil idejk dejjem fi ħsiebi.” (Salm 143:5) Aħna wkoll għandna nagħmlu l-​meditazzjoni bit-​talb bħala parti integrali mill-​istudju tagħna tal-​Bibbja u tal-​pubblikazzjonijiet ibbażati fuq il-​Bibbja.

Huwa veru li jistaʼ jkun taʼ sfida li ssib il-​ħin biex tistudja bir-​reqqa u toqgħod timmedita fuq dak li studjajt. Imma li ssus wara l-​virtù jirrikjedi li nixtru l-​ħin minn attivitajiet oħrajn. (Efesin 5:​15, 16) Aaron, li għandu 24 sena, jixtri dan il-​ħin kuljum billi jqum nofs siegħa iktar kmieni milli kien iqum qabel. Hu jirrakkonta: “Għall-​ewwel, kont inqattaʼ n-​nofs siegħa sħiħa naqra l-​Bibbja biss. Kien biss dan l-​aħħar li rrealizzajt kemm hi importanti l-​meditazzjoni. Għalhekk, issa nuża nofs dak il-​ħin biex noqgħod naħseb fuq is-​silta li nkun għadni kif qrajt. Dan ippremjani verament.” Il-​meditazzjoni tistaʼ ssir f’ħinijiet oħrajn. F’melodija lil Jehovah, David kanta: “Naħseb fuqek fis-​sahriet tal-​lejl.” (Salm 63:7 [63:​6, NW]) U l-​Bibbja tirrakkonta: “Iżakk . . . ħareġ [“jimmedita,” Karm Żammit] fir-​rabaʼ għall-​ħabta taʼ filgħaxija.”—Ġenesi 24:63.

Il-meditazzjoni hija imprezzabbli biex nikkultivaw il-​virtù, għax tgħinna nħossu dak li jħoss Jehovah u jkollna l-​istess ħarsa tiegħu. Per eżempju, Maria kienet taf li Alla jipprojbixxi l-​fornikazzjoni. Imma biex ‘ma taħmilx il-​ħażen u żżomm mat-​tajjeb,’ kellha bżonn timmedita fuq siltiet Bibliċi fundamentali. (Rumani 12:9) Hi ġiet megħjuna tara li kellha bżonn tagħmel xi bidliet wara li qrat Kolossin 3:​5, li jħeġġiġna biex ‘immewtu ġo fina dak kollu li hu taʼ l-​art: żína, faħx, ġibdiet, xewqat ħżiena, u r-​regħba.’ Maria kellha tistaqsi lilha nfisha: ‘X’tip taʼ ġibdiet irrid immewwet? X’għandi nevita li jistaʼ jqajjem xewqat maħmuġin? Hemm xi bidliet li jeħtieġli nagħmel fil-​mod kif nittratta lil dawk tas-​sess oppost?’

Il-​meditazzjoni tinkludi li tikkunsidra r-​riżultat taʼ xi azzjoni li tkun għamilt. Pawlu jħeġġeġ lill-​Kristjani biex jitbegħdu miż-​żína u jeżerċitaw ir-​rażna sabiex “ħadd ma . . . jagħmel tort jew ħsara lil ħuh.” (1 Tessalonikin 4:3-7) Mistoqsijiet tajbin biex nimmeditaw fuqhom huma dawn: ‘Xi ħsara se nagħmel lili nnifsi, lill-​familja tiegħi, jew lil oħrajn billi nagħmel dan l-​att? Kif se niġi effettwat spiritwalment, emozzjonalment, u fiżikament? Xi ġralhom dawk li kisru l-​liġi t’Alla fil-​passat?’ Kontemplazzjoni bħal din kompliet isaħħaħ qalb Maria, u lilna tistaʼ tagħmlilna l-​istess.

Itgħallem mill-​Eżempji

Tistaʼ l-​virtù tiġi mgħallma fi klassi? Din il-​mistoqsija ħawdet lill-​filosfi għal millennji sħaħ. Platun, il-​filosfu Grieg, kien taʼ l-​idea li tistaʼ tiġi mgħallma. Mill-​banda l-​oħra, Aristotele rraġuna li l-​virtù tinkiseb permezz tal-​prattika. Wieħed ġurnalist ġabar fil-​qosor dan id-​dibattitu dwar il-​kwistjoni b’dan il-​mod: “Fil-​qasir, l-​etika tal-​virtù ma tistax tiġi mgħallma waħedha. Lanqas ma tistaʼ tiġi mgħallma minn fuq il-​kotba. Karattru tajjeb jirriżulta milli wieħed jgħix fil-​komunitajiet . . . fejn il-​virtù tiġi inkuraġġita u premjata.” Imma fejn nistgħu nsibu individwi li huma verament virtużi? Waqt li l-​biċċa l-​kbira tal-​kulturi joffru xi eżempji f’dik li hi virtù, għallinqas fl-​eroj u fl-​istejjer mitoloġiċi tagħhom, il-​Bibbja fiha abbundanza t’eżempji veri.

L-​iktar eżempju li jispikka f’dik li hi virtù huwa Jehovah. Hu dejjem jaġixxi b’mod virtuż u jagħmel dak li hu taʼ tjieba u tajjeb. Aħna nistgħu nikkultivaw il-​virtù billi nsiru ‘nixbhu lil Alla.’ (Efesin 5:1) U l-​Iben t’Alla, Ġesù Kristu, ‘ħallielna eżempju biex nimxu fuq il-​passi tiegħu.’ (1 Pietru 2:21) Iktar minn hekk, il-​Bibbja fiha rakkonti dwar ħafna individwi leali, bħal Abraham, Sarah, Ġużeppi, Rut, Ġob, u Danjel u t-​tliet imseħbin Ebrej tiegħu. Ukoll, m’għandniex ninjoraw l-​eżempji taʼ virtù fost il-​qaddejja taʼ Jehovah fi żmienna.

Nistgħu Nirnexxu

Nistgħu aħna nirnexxu tassew f’li nagħmlu dak li hu virtuż f’għajnejn Alla? Billi writna l-​imperfezzjoni, kultant tistaʼ tfaqqaʼ ġewwa fina battalja feroċi bejn il-​moħħ u l-​ġisem—bejn li nkunu rridu nagħmlu dak li hu virtuż u li nsegwu t-​tendenzi midinbin tagħna. (Rumani 5:12; 7:​13-23) Imma l-​battalja tistaʼ tintrebaħ bl-​għajnuna t’Alla. (Rumani 7:​24, 25) Jehovah pprovda l-​Kelma tiegħu u pubblikazzjonijiet ibbażati fuq il-​Bibbja. Jekk nistudjaw l-​Iskrittura bir-​reqqa u nimmeditaw fuqha bit-​talb, jistaʼ jkollna qalb safja. Minn din il-​qalb safja jistgħu joħorġu ħsibijiet, kliem, u azzjonijiet virtużi. (Luqa 6:45) Billi nibbażaw fuq l-​eżempji t’Alla Jehovah u taʼ Ġesù Kristu, nistgħu nibnu personalità li togħġob lil Alla. U ċertament li nistgħu nitgħallmu ħafna minn individwi li llum qegħdin jaqdu lealment lil Alla.

L-appostlu Pawlu ħeġġeġ lill-​qarrejja tiegħu biex ikomplu ‘jaħsbu’ fil-​virtù u f’affarijiet oħrajn li jixirqilhom it-​tifħir. Jekk nagħmlu dan, żgur li se jirriżulta f’li jkollna l-​barka t’Alla. (Filippin 4:​8, 9) Bl-​għajnuna taʼ Jehovah nistgħu nirnexxu f’li nikkultivaw il-​virtù.

[Stampa f’paġna 6]

Agħmel il-​meditazzjoni parti mill-​istudju tiegħek tal-​Bibbja

[Stampa f’paġna 7]

Ibni personalità li togħġob lil Alla billi timita lil Kristu Ġesù