Tweġibiet Prattiċi!

ĦAFNA mill-​pariri li jinsabu fil-​kotba disponibbli llum li juruk kif tgħin lilek innifsek jiffokaw fuq li jgħinu lin-​nies li ħajjithom bħalissa tinsab fi kriżi. Il-​Bibbja hija differenti. Għalkemm il-​pariri tagħha jistgħu jgħinu lil min ikun għaddej minn żmien taʼ niket, dawn huma t’għajnuna għal ħafna iktar uħud. Il-​pariri tagħha jgħinu lin-​nies jevitaw l-​iżbalji li jistgħu jagħmlu l-​ħajja diffiċli bla bżonn.

Il-Bibbja tistaʼ ‘tagħti d-​dehen liċ-​ċkejknin, l-​għerf u l-​għaqal liż-​żgħażagħ.’ (Proverbji 1:4) Jekk tapplika dak li jingħad fil-​Bibbja, “l-​għaqal jgħasses fuqek, il-​fehma tajba tħarsek, teħilsek minn triq il-​ħażen.” (Proverbji 2:​11, 12) Ikkunsidra xi eżempji speċifiċi li juru kif tistaʼ tipproteġi lil saħħtek, ittejjeb il-​ħajja tal-​familja, u ssir ħaddiem jew imgħallem aħjar jekk issegwi l-​pariri tal-​Bibbja.

Kun Moderat fl-​Użu taʼ l-​Alkoħol

Il-​Bibbja ma tikkundannax l-​użu moderat taʼ l-​alkoħol. L-​appostlu Pawlu semma l-​benefiċċji mediċi taʼ l-​inbid meta ta l-​parir liż-​żagħżugħ Timotju: “Ħu naqra nbid minħabba l-​istonku tiegħek u l-​mard li timrad sikwit.” (1 Timotju 5:​23) Siltiet oħrajn mill-​Bibbja juru li Alla ried li l-​inbid ikun iktar minn sempliċi mediċina. L-​inbid hu deskritt bħala li “jferraħ qalb il-​bniedem.” (Salm 104:15) Madankollu, il-​Bibbja twissi kontra li nsiru “lsiera taʼ ħafna nbid.” (Titu 2:3) Din tgħid: “Tagħmilhiex maʼ dawk li jlegilgu l-​inbid, u maʼ dawk li għandhom kilba għal-​laħam; għax l-​ikel u x-​xorb żejjed iwasslu għall-​faqar.” (Proverbji 23:​20, 21) X’jiġri meta parir bilanċjat bħal dan jiġi injorat? Innota l-​fatti minn ftit pajjiżi biss.

Il-Global Status Report on Alcohol 2004 mill-​Organizzazzjoni Dinjija tas-​Saħħa jgħid: “Problemi relatati maʼ l-​alkoħol jiswew lis-​soċjetà Irlandiża madwar €2.4 biljun [Lm1.2 biljun] fis-​sena.” Inkluż f’dan il-​piż finanzjarju kbir hemm l-​“ispejjeż tal-​kura tas-​saħħa (€279 miljun), l-​ispejjeż konnessi maʼ l-​aċċidenti tat-​traffiku (€315-il miljun), l-​ispejjeż konnessi m’atti kriminali minħabba l-​użu taʼ l-​alkoħol (€100 miljun), [u] telf taʼ produttività minħabba li wħud li jabbużaw mill-​alkoħol ma jmorrux għax-​xogħol (€1034 miljun),” jgħid ir-​rapport.

Iktar importanti mill-​ispejjeż finanzjarji minħabba l-​abbuż taʼ l-​alkoħol hi t-​tbatija umana. Per eżempju, fl-​Awstralja f’perijodu taʼ 12-il xahar biss, iktar minn nofs miljun ruħ sofrew abbuż fiżiku minn dawk li kienu taħt l-​effett taʼ l-​alkoħol. Fi Franza, l-​abbuż taʼ l-​alkoħol huwa l-​kaġun taʼ xi 30 fil-​mija mill-​vjolenza domestika kollha li ssir. Meta nikkunsidraw dawn il-​fatti, ma taħsibx li l-​parir tal-​Bibbja dwar l-​alkoħol huwa raġunevoli?

Evita Drawwiet taʼ Ħsara

Saħansitra lura fl-​1942, meta t-​tipjip kien għadu jitqies bħala xi ħaġa popolari, dan il-​ġurnal għen lill-​qarrejja jifhmu li l-​użu tat-​tabakk imur kontra l-​prinċipji tal-​Bibbja u għandu jiġi evitat għalkollox. Artiklu li ġie pubblikat f’dik is-​sena spjega li dawk li jridu jogħġbu lil Alla għandhom isegwu l-​kmand tal-​Bibbja li “[jitnaddfu] minn kull tinġis tal-​laħam u taʼ l-​ispirtu.” (2 Korintin 7:1) Issa, xi 65 sena wara, ma weriex dan il-​parir minn fuq il-​Bibbja li huwa għaqli?

Fl-2006 l-​Organizzazzjoni Dinjija tas-​Saħħa ddeskriviet l-​użu tat-​tabakk bħala “t-​tieni lakbar kaġun tal-​mewt fid-​dinja.” Kull sena, xi ħames miljun ruħ imutu minħabba l-​konsum tat-​tabakk. Biex nagħmlu paragun maʼ dan, xi tliet miljun ruħ imutu kull sena minħabba l-​HIV/AIDS. Matul is-​seklu 20, it-​tipjip qatel xi 100 miljun ruħ, kważi daqskemm inqatlu nies fil-​gwerer kollha taʼ dak is-​seklu. Tabilħaqq, illum il-​maġġuranza tan-​nies jaqblu dwar kemm hu għaqli li t-​tabakk jiġi evitat.

“Aħarbu miż-​Żína”

In-​nies huma inqas lesti li jaċċettaw dak li tgħid il-​Bibbja dwar kwistjonijiet sesswali. Kuntrarju għal dak li ħafna ġew influwenzati biex jemmnu, il-​Bibbja ma tikkundannax b’mod skrupluż lil kull xewqa sesswali bħala li hija dnub. Imma tipprovdi pariri għaqlin dwar kif il-​bnedmin għandhom jaġixxu fi qbil max-​xewqat sesswali tagħhom. Il-​Bibbja tgħallem li r-​relazzjonijiet sesswali huma permessi biss bejn raġel u mara li huma miżżewġin lil xulxin. (Ġenesi 2:​24; Mattew 19:​4-6; Ebrej 13:4) Is-​sess huwa mod kif il-​miżżewġin jesprimu u jirċievu l-​imħabba u l-​affezzjoni tenera. (1 Korintin 7:​1-5) It-​tfal li jitwieldu minn unjoni bħal din jibbenefikaw minħabba li jkollhom ġenituri li jħobbu lil xulxin.​—Kolossin 3:​18-​21.

Dwar it-​taħlit sesswali, il-​Bibbja tikkmanda: “Aħarbu miż-​żína.” (1 Korintin 6:​18) Liema hi raġuni waħda għal dan? Il-​vers ikompli: “Kull dnub ieħor li jagħmel il-​bniedem hu ’l barra minn ġismu, imma min jipprattika ż-​żína qed jidneb kontra ġismu stess.” Liema riżultati jkun hemm meta l-​pariri tal-​Bibbja dwar kwistjonijiet sesswali jiġu injorati?

Ikkunsidra x’inhu jiġri fl-​Istati Uniti. Dan il-​pajjiż issa għandu l-​ogħla rata taʼ tqala fost l-​adoloxxenti fid-​dinja żviluppata​—xi 850,000 kull sena. Ħafna mit-​trabi li ma jġarrbux abort jitwieldu lil ommijiet li m’humiex miżżewġin. Mingħajr ebda dubju, għadd t’ommijiet minn dawn jagħmlu l-​almu tagħhom biex irabbu lil uliedhom bl-​imħabba u d-​dixxiplina, u xi wħud jirnexxilhom. Madankollu, ir-​realtà ħarxa hi li l-​ulied subien t’ommijiet adoloxxenti għandhom ċans akbar li jispiċċaw il-​ħabs u li l-​ulied bniet għandhom ċans akbar li huma stess isiru ommijiet fl-​adoloxxenza. Wara li rriveda xi statistiki taʼ dawn l-​aħħar għexur taʼ snin, ir-​riċerkatur Robert Lerman kiteb: “Jistaʼ jkun li l-​bidla għal familji b’ġenitur wieħed effettwat iż-​żjieda taʼ ċerti problemi soċjali, bħar-​rati ogħla taʼ tfal li jitilqu mill-​iskola, taʼ l-​użu taʼ l-​alkoħol u d-​droga, t’adoloxxenti li joħorġu tqal u jkollhom it-​tfal, u tad-​delinkwenza taż-​żgħażagħ.”

Min jipprattika t-​taħlit sesswali jiffaċċja wkoll riskji kbar għal saħħtu, kemm fiżiċi u kemm mentali. Per eżempju, il-​ġurnal Pediatrics jirrapporta: “L-​informazzjoni tissuġġerixxi li adoloxxenti attivi sesswalment qed jirriskjaw bil-​kbir li taqbadhom id-​dipressjoni u li jikkommettu suwiċidju.” Dwar riskji oħrajn tas-​saħħa, l-​Assoċjazzjoni Amerikana għas-​Saħħa Soċjali tgħid: “Iktar minn nofs in-​nies kollha [fl-Istati Uniti] se jkollhom MTS [marda trasmessa sesswalment] f’xi żmien jew ieħor f’ħajjithom.” Immaġina l-​uġigħ taʼ qalb u t-​tbatija li jistgħu jiġu evitati li kieku l-​parir prattiku tal-​Bibbja dwar is-​sess jiġi applikat!

Ibni Rabtiet b’Saħħithom fil-​Familja

Il-​Bibbja mhux biss twissi kontra d-​drawwiet taʼ ħsara. Innota l-​pariri prattiċi tagħha dwar kif intejbu l-​kwalità tal-​ħajja tal-​familja.

Il-Kelma t’Alla tgħid: “L-​irġiel . . . għandhom iħobbu lin-​nisa tagħhom, bħal ġisimhom stess.” (Efesin 5:​28) Minflok ma jittraskuraw lin-​nisa tagħhom, l-​irġiel miżżewġin huma mħeġġin jgħammru magħhom ‘skond l-​għarfien, billi jonoraw lill-​mara bħala reċipjent iktar dgħajjef.’ (1 Pietru 3:7) Dwar l-​argumenti li jistgħu jqumu, l-​irġiel jingħataw il-​parir: “Ibqgħu ħobbu lin-​nisa tagħkom u tkunux ħorox magħhom.” (Kolossin 3:​19) Ma taqbilx int li raġel miżżewweġ li japplika dan il-​parir se jikseb l-​imħabba u r-​rispett taʼ martu?

Lin-nisa miżżewġin, il-​Bibbja tagħtihom din id-​direzzjoni: “In-​nisa ħa jkunu sottomessi lejn żwieġhom bħallikieku lejn il-​Mulej, għax ir-​raġel hu l-​kap taʼ martu bħalma l-​Kristu wkoll hu l-​kap tal-​kongregazzjoni . . . Il-​mara għandu jkollha rispett profond lejn żewġha.” (Efesin 5:​22, 23, 33) Ma taħsibx int li mara li ssegwi dan il-​parir meta titkellem maʼ żewġha​—jew dwaru​—se tkun maħbuba ħafna minnu?

Dwar it-​taħriġ tat-​tfal, il-​parir tal-​Bibbja għalikom il-​ġenituri hu li tikkomunikaw maʼ wliedkom ‘meta tkunu f’darkom, u meta tkunu mexjin fit-​triq, u meta timteddu, u meta tqumu.’ (Dewteronomju 6:7) Il-​missirijiet b’mod partikulari jingħataw l-​istruzzjoni biex jipprovdu gwida morali u dixxiplina kollha mħabba lil uliedhom. Il-​Kelma t’Alla tgħid: “Missirijiet, iddejqux lil uliedkom, imma ibqgħu rabbuhom fid-​dixxiplina u l-​gwida mentali taʼ Ġeħova.” (Efesin 6:4) Mill-​banda l-​oħra, lit-​tfal jingħatalhom il-​parir: “Obdu lill-​ġenituri tagħkom,” u ‘onoraw lil missierkom u lil ommkom.’a​—Efesin 6:​1, 2.

Taħseb li l-​familji jibbenefikaw jekk japplikaw dan il-​parir? Għandek mnejn tgħid li ‘Iva, bil-​kliem dan jinstemaʼ sabiħ, imma huwa prattiku fir-​realtà?’ Aħna nistidnuk iżżur is-​Sala tas-​Saltna lokali tax-​Xhieda taʼ Ġeħova. Hemmhekk se tiltaqaʼ maʼ familji li qed jistinkaw biex japplikaw il-​pariri għaqlin tal-​Bibbja. Tkellem magħhom. Osserva l-​mod kif il-​membri tal-​familja jaġixxu maʼ xulxin. Se tara b’għajnejk stess li min jgħix fi qbil mal-​prinċipji tal-​Bibbja tassew ikollu l-​hena fil-​ħajja tal-​familja!

Ħaddiem Ħabrieki u Mgħallem Ġust

Il-​Bibbja x’għandha xi tgħid dwar l-​isfida kontinwa biex wieħed iżomm ix-​xogħol li jkollu? Din tgħid li ħaddiem li jitgħallem jagħmel xogħlu sew x’aktarx li se jkun apprezzat u premjat. “Qatt rajt wieħed imħarreġ fis-​sengħa tiegħu?” staqsa s-​Sultan għaref Salamun. “Dan mas-​slaten issibu.” (Proverbji 22:29) Mill-​banda l-​oħra, “l-​għażżien” jirrita “bħad-​duħħan għall-​għajnejn” taʼ l-​imgħallem tiegħu. (Proverbji 10:26) Il-​Bibbja tħeġġeġ lill-​ħaddiema biex ikunu onesti u ħabrieka. “Min kien jisraq ħa ma jisraqx iktar, imma minflok ħa jaħdem iebes u jagħmel b’idejh xogħol tajjeb.” (Efesin 4:​28) Dan il-​parir japplika anki meta l-​imgħallem ma jkunx qed jarak. “Obdu f’kollox lis-​sidien tagħkom tad-​demm u l-​laħam, mhux għal għajn in-​nies, biex togħġbu lill-​bnedmin, imma bis-​sinċerità tal-​qalb, bil-​biżaʼ minn Ġeħova.” (Kolossin 3:​22) Jekk int imgħallem, ma tapprezzax int lil impjegat li japplika dan il-​parir?

Il-Bibbja tipprovdi din it-​tfakkira lill-​imgħallmin: “Il-​ħaddiem jistħoqqlu ħlasu.” (1 Timotju 5:​18) Il-​Liġi t’Alla lill-​Iżraelin idderiġiet lill-​imgħallmin biex jipprovdu ħlas fil-​pront u ġust lill-​ħaddiema. “La taħqarx lil għajrek, u lanqas tisirqu; il-​ħlas tal-​ħaddiem mikri ma jibqax għandek sa filgħodu,” kiteb Mosè. (Levitiku 19:13) Ma tiħux pjaċir taħdem għal mgħallem li jobdi d-​direzzjoni tal-​Bibbja u jħallsek fil-​pront u b’mod ġust?

Sors t’Għerf Superjuri

Tissorprendi ruħek li ktieb antik daqs il-​Bibbja fih pariri li huma prattiċi għal-​lum? Ir-​raġuni għala l-​Bibbja baqgħet prattika, anki meta tant kotba oħrajn ma baqgħux, hi li fiha, mhux il-​kelma tal-​bniedem, imma “l-​kelma t’Alla.”​—1 Tessalonikin 2:​13.

Inħeġġuk tieħu l-​ħin biex issir iktar familjari mal-​Kelma t’Alla. Jekk tagħmel hekk, se tiżviluppa rabta m’Alla Ġeħova, l-​Awtur tal-​Bibbja. Applika l-​pariri li joffri, u tarahom jipproteġuk mill-​ħsara u jgħinuk ittejjeb ħajtek. Jekk tagħmel hekk, se ‘tersaq qrib lejn Alla, u hu jersaq qrib lejk.’ (Ġakbu 4:8) Ebda ktieb ieħor ma se jgħinek b’dan il-​mod.

[Nota taʼ taħt]

[Stampa f’paġna 4]

Taħseb int li l-​ħarsa tal-​Bibbja dwar l-​użu taʼ l-​alkoħol hija prattika?

[Stampa f’paġna 5]

Taqbel int mal-​parir ibbażat fuq il-​Bibbja biex tevita t-​tabakk?

[Stampi f’paġna 7]

Min isegwi l-​pariri tal-​Bibbja jtejjeb il-​ħajja tal-​familja

[Sors tal-​Istampa f’paġna 5]

Globu: Based on NASA photo