Kif Jaffettwawna l-Gwerer
“Mit-Tieni Gwerra Dinjija ʼl hawn, id-dinja rat l-akbar numru taʼ gwerer, u wieħed minn kull erbaʼ persuni fid-dinja qed jgħixu f’post fejn hemm gwerra.”
Id-Deputat Segretarju Ġenerali tal-Ġnus Magħquda Amina J. Mohammed, 26 taʼ Jannar 2023.
Gwerra tistaʼ tibda kullimkien anki f’pajjiżi li bħalissa m’hemmx problemi. Imma anki nies li mhux qed jgħixu f’pajjiżi fejn hemm gwerra jistgħu jiġu affettwati. Meta tieqaf gwerra, l-effetti tagħha jibqgħu jinħassu għal ħafna żmien. Ejja naraw xi eżempji:
Il-gwerra ġġib il-ġuħ. Skont il-World Food Programme, “il-problema prinċipali li twassal għall-ġuħ hi l-gwerra. Ħafna nies li m’għandhomx biżżejjed ikel qed jgħixu f’pajjiżi fejn hemm il-gwerra.”
Il-gwerra ġġib problemi taʼ saħħa fiżika u mentali. Meta jkun jidher li tistaʼ tinqalaʼ gwerra, in-nies li jkunu jgħixu f’dak il-post jaf iħossu ħafna stress u ansjetà. Dawk li jgħixu f’postijiet fejn hemm il-gwerra, għandhom iktar ċans li jweġġgħu u li jkollhom problemi taʼ saħħa mentali. Però, minħabba l-gwerra jkun diffiċli għalihom biex jirċievu l-kura li jkollhom bżonn.
Il-gwerra ġġiegħel lin-nies jitilqu minn djarhom. Skont il-Kummissarju Għoli tal-Ġnus Magħquda għar-Refuġjati, minn Settembru tal-2023, iktar minn 114-il miljun persuna madwar id-dinja kienu mġiegħla jitilqu minn djarhom. Il-problema prinċipali għal din il-kriżi kienet il-gwerra.
Il-gwerra ġġib problemi taʼ flus. Spiss, meta jkun hemm gwerra f’pajjiż, ikun hemm problemi fl-ekonomija. Pereżempju, il-prezzijiet tal-affarijiet jaf jogħlew ħafna iktar. In-nies jaf ibatu minħabba li l-gvern jonfoq ħafna flus fl-armamenti tal-gwerra, li dawn is-soltu jintużaw għas-saħħa u l-edukazzjoni tan-nies. U l-ispejjeż biex titranġa l-ħsara kbira li tkun saret ikunu kbar ħafna.
Il-gwerra tagħmel ħsara lill-ambjent. In-nies ibatu meta l-affarijiet tal-pajjiż li jkunu jiddependu minnhom jinqerdu. Peress li l-ilma, l-arja, u l-ħamrija ma jkunux nodfa, il-mard jistaʼ jiżdied ħafna iktar. U anki wara l-gwerra, in-nies jistgħu jmutu minħabba xi bombi moħbijin taħt l-art.
Mingħajr ebda dubju, il-gwerer jagħmlu ħafna ħsara u jiswew ħafna flus.