Isem Bibliku fuq ġarra antika

Fl-​2012, xi arkeoloġi sabu biċċiet żgħar taʼ ġarra tal-​fuħħar li għandhom 3,000 sena. Ir-​riċerkaturi kienu eċċitati ħafna. Għala? Mhux minħabba l-​biċċiet tal-​ġarra imma minħabba l-​kitba li kellhom fuqhom.

Meta l-​arkeoloġi fl-​aħħar għaqqdu l-​biċċiet kollha, huma setgħu jaqraw il-​kitba Kangħanija taʼ fuq il-​ġarra. Din kienet tgħid: “Eshba’al Ben Beda,” li tfisser “Esbagħal, bin Beda.” Din hi l-​ewwel darba li l-​arkeoloġi sabu dan l-​isem miktub fuq oġġett antik.

Raġel ieħor li kien jismu Esbagħal jissemma fil-​Bibbja. Hu kien wieħed minn ulied is-​Sultan Sawl. (1 Kronaki 8:33; 9:39) Il-​professur Yosef Garfinkel, li kien wieħed minn dawk li sabu l-​ġarra, qal: “Hu interessanti li tinnota li l-​isem Esbagħal jidher fil-​Bibbja, u issa anki fir-​rekord arkeoloġiku, biss matul ir-​renju tas-​Sultan David.” Xi wħud jaħsbu li dan l-​isem kien użat biss matul dan il-​perijodu taʼ żmien speċifiku. Dan hu eżempju ieħor taʼ kif l-​arkeoloġija tappoġġja l-​Bibbja!

Fil-​Bibbja, iben Sawl, Esbagħal, jissejjaħ ukoll Is-​boset. (2 Samwel 2:10) Għala “bagħal” ġiet mibdula għal “boset”? Riċerkaturi jispjegaw li l-​kittieb tat-​Tieni Samwel setaʼ evita li juża l-​isem Esbagħal għax kien ifakkar lill-​Iżraelin f’Bagħal, l-​alla tat-​tempesti li kienu jqimu l-​Kangħanin. Madankollu, fil-​ktieb tal-​Ewwel Kronaki fil-​Bibbja, xorta għadna nistgħu nsibu l-​isem Esbagħal.