Jaqdi “fl-​Aħħar Parti tal-​Jiem”

1, 2. (a) Liema viżjoni kellu Ġeremija li pprovdiet it-​tema għad-​dikjarazzjonijiet profetiċi tiegħu? (b) Għala għandek tkun interessat fil-​messaġġ taʼ Ġeremija?

“X’QED tara?” staqsa Alla lill-​profeta li kien għadu kif ħatar. “Qed nara borma kbira li qed irewħulha,” wieġeb iż-​żagħżugħ Ġeremija, “u wiċċha jħares lil hinn mit-​tramuntana.” Din il-​viżjoni wriet minn qabel it-​tip taʼ dikjarazzjoni li Ġeremija kien se jagħmel. (Aqra Ġeremija 1:13-​16.) Il-​borma figurattiva kienu qed irewħulha, mhux biex iberrduha, imma biex ikomplu jqabbdu l-​fjammi minn taħt. Iva, Ġeħova kien qed ibassar li l-​inkwiet, bħal likwidu jismot, kien se jitferraʼ minn din il-​borma għal fuq l-​art taʼ Ġuda minħabba ż-​żlealtà li kienet saret tant komuni. Għaliex taħseb li wiċċ il-​borma kien imxaqleb lejn in-​Nofsinhar? Għax dan fisser li l-​inkwiet kien se jiġi mit-​Tramuntana—Babilonja kienet se tinvadi minn dik id-​direzzjoni. U hekk ġara. Matul is-​snin li qeda bħala profeta, Ġeremija ra b’għajnejh stess tiswib wieħed wara l-​ieħor minn din il-​borma tagħli, li fl-​aħħar wassal għall-​qerda taʼ Ġerusalemm.

² Babilonja m’għadhiex teżisti, imma xorta għandek għalfejn tkun interessat fil-​messaġġi profetiċi taʼ Ġeremija. Għala? Għax int tgħix “fl-​aħħar parti tal-​jiem” meta ħafna jsostnu li huma Kristjani; iżda, kemm huma kif ukoll il-​knejjes tagħhom m’għandhomx l-​approvazzjoni t’Alla. (Ġer. 23:20) B’kuntrast, bħal Ġeremija, int u x-​Xhieda sħabek qed tippritkaw messaġġ li mhux biss hu taʼ ġudizzju imma wkoll taʼ tama.

3. (a) Kif inhu rranġat il-​materjal fil-​ktieb Bibliku taʼ Ġeremija? (b) X’inhi l-​mira taʼ Kapitlu 2 taʼ din il-​pubblikazzjoni?

³ Ġeremija x’aktarx iddetta r-​rakkont tiegħu lil segretarju lejn l-​aħħar tal-​karriera profetika tiegħu, minflok ma niżżel bil-​miktub il-​ġrajjiet meta seħħew. (Ġer. 25:1-​3; 36:1, 4, 32) Dan il-​ktieb mhuwiex miktub b’mod kronoloġiku għax Ġeremija rranġa ħafna minnu skont is-​suġġett. Għalhekk, għandek issibha t’għajnuna li tikseb idea ġenerali tal-​isfond storiku tal-​kotba taʼ Ġeremija u l-​Lamentazzjonijiet u tal-​ordni kif seħħew il-​ġrajjiet. Ara t-​tabella f’paġna 19. Il-​fatt li tkun taf min kien is-​sultan f’Ġuda u f’liema żmien u, f’xi każi, x’kien qed jiġri f’Ġuda u fl-​inħawi tal-​madwar se jgħinek tifhem iktar dak li qal jew għamel Ġeremija. U se tkun imħejji aħjar biex tibbenefika mill-​messaġġi li Alla kellu għall-​poplu Tiegħu permezz taʼ Ġeremija.

L-​ISFOND STORIKU TAʼ ŻMIEN ĠEREMIJA

4-6. X’kienet is-​sitwazzjoni tal-​poplu tal-​qedem t’Alla fis-​snin qabel ma Ġeremija beda jaqdi bħala profeta?

⁴ Ġeremija pprofetizza matul żmien taʼ taqlib u bidliet. Kien żmien taʼ rivalità bejn l-​Assirja, Babilonja, u l-​Eġittu. Xi 93 sena qabel ma Ġeremija beda jaqdi bħala profeta, l-​Assirja għelbet lis-​saltna tat-​Tramuntana tal-​għaxar tribujiet t’Iżrael u eżiljat ħafna mill-​abitanti taʼ din is-​saltna. F’dak iż-​żmien Ġeħova salva lil Ġerusalemm u lis-​sultan leali tagħha, Ħeżekija, mill-​attakk Assirjan. Żgur tiftakar kif Alla permezz taʼ miraklu qatel 185,000 suldat tal-​għadu. (2 Slat. 19:32-​36) Wieħed mit-​tfal taʼ Ħeżekija kien Manasse. Ġeremija probabbilment twieled matul il-​ħakma taʼ Manasse li damet 55 sena, fi żmien meta l-​art taʼ Ġuda kienet fil-​kontroll politiku tal-​Assirja.—2 Kron. 33:10, 11.

⁵ Ġeremija kiteb il-​kotba tal-​1 u t-​2 Slaten, li fihom naqraw li Manasse reġaʼ bena l-​postijiet għall-​qima li missieru kien qered. Manasse bena artali lil Bagħal u lill-​armati tas-​smewwiet, anki fit-​tempju taʼ Ġeħova. U Manasse xerred ħafna demm innoċenti, pereżempju, għadda lil ibnu stess min-​nar bħala sagrifiċċju lil alla falz. F’kelma waħda, “għamel kemm felaħ dak li hu ħażin f’għajnejn Ġeħova.” Minħabba dan il-​ħażen kollu, Alla qal li kien se jiġi gwaj fuq Ġerusalemm u Ġuda, kif diġà kien ġie fuq is-​Samarija u l-​Iżrael. (2 Slat. 21:1-​6, 12-​16) Wara l-​mewt taʼ Manasse, ibnu Amon kompla bil-​prattiki idolatrużi li kien għamel missieru, imma malajr kienet se tinqaleb il-​folja. Wara sentejn, Amon ġie maqtul, u ibnu taʼ tmien snin, Ġosija, sar is-​sultan fis-​sena 659 Q.E.K.

⁶ Matul il-​ħakma taʼ Ġosija li damet 31 sena, Babilonja bil-​mod il-​mod bdiet tikseb iktar poter mill-​Assirja. Ġosija ra f’din is-​sitwazzjoni opportunità biex Ġuda terġaʼ tikseb l-​indipendenza tagħha mill-​ħakma barranija. Kuntrarju għal missieru u nannuh, Ġosija qeda lil Ġeħova b’fedeltà u daħħal riformi reliġjużi importanti. (2 Slat. 21:19–22:2) Fit-​12-​il sena tiegħu bħala sultan, Ġosija qered il-​postijiet għall-​qima, l-​arbli sagri, u x-​xbihat reliġjużi foloz li kien hemm fis-​saltna tiegħu, u wara dan ordna li jissewwa t-​tempju taʼ Ġeħova. (Aqra t-​2 Kronaki 34:1-​8.) Huwa interessanti li kien fit-​13-​il sena tal-​ħakma taʼ Ġosija (647 Q.E.K.) li Ġeremija ġie inkarigat bħala l-​profeta t’Alla.

7, 8. (a) Il-​ħakma tas-​Sultan Ġosija kif kienet differenti minn dik taʼ Manasse u Amon? (b) X’tip taʼ persuna kien Ġosija? (Ara l-​kaxxa f’paġna 20.)

⁷ Waqt li t-​tempju kien qed jiġi restawrat, fit-​18-​il sena tal-​ħakma tas-​sultan tajjeb Ġosija, il-​qassis il-​kbir sab “il-​ktieb tal-​liġi.” Is-​sultan qabbad lis-​segretarju tiegħu jaqrahulu. Ġosija għaraf l-​iżbalji tal-​poplu tiegħu, fittex il-​gwida taʼ Ġeħova permezz tal-​profetessa Ħulda, u ħeġġeġ lis-​sudditi tiegħu biex iżommu l-​kmandamenti t’Alla. Ħulda informat lil Ġosija li Ġeħova kien se jġib “gwaj” fuq in-​nies taʼ Ġuda minħabba ż-​żlealtà tagħhom. Però, minħabba l-​attitudni tajba taʼ Ġosija lejn il-​qima pura, dak il-​gwaj ma kienx se jiġi fi żmienu.—2 Slat. 22:8, 14-​20.

⁸ Is-​Sultan Ġosija ġedded l-​isforzi tiegħu biex jelimina dak kollu li kellu x’jaqsam mal-​idolatrija. Tant kien determinat li saħansitra daħal f’territorju li darba kien tas-​saltna t’Iżrael fit-​Tramuntana biex iwaqqaʼ l-​post għall-​qima u l-​artal f’Betel. Ukoll, hu ħejja ċelebrazzjoni liema bħalha tal-​Qbiż. (2 Slat. 23:4-​25) Aħseb kemm dan żgur ferraħ lil Ġeremija! Imma kien diffiċli biex in-​nies jiġu mqanqlin ibiddlu triqathom. Manasse u Amon kienu daħħlu fil-​pajjiż il-​qima degradanti tal-​idoli, għalhekk l-​ispiritwalità tan-​nies kienet majnat ħafna. Minkejja r-​riformi li għamel Ġosija, Alla qanqal lil Ġeremija jgħid li f’Ġuda kellhom allat daqskemm kellhom bliet. In-​nies taʼ pajjiż il-​profeta kienu bħal mara żleali—kienu telqu lil Ġeħova u żnew mal-​allat barranin. Ġeremija ddikjara: “Daqskemm hawn toroq f’Ġerusalemm waqqaftu artali għal dik il-​ħaġa taʼ mistħija, artali biex toffru lil Bagħal id-​duħħan tas-​sagrifiċċji.”—Aqra Ġeremija 11:1-​3, 13.

9. Liema ġrajjiet internazzjonali kkaratterizzaw l-​aħħar snin tal-​ħakma taʼ Ġosija?

⁹ Il-​fatt li Ġeremija wassal messaġġi bħal dawn, la biddel lil-​Lhud u lanqas ma biddel il-​fatt li l-​ġnus taʼ madwarhom kienu qed jiġġieldu għall-​poter. Fis-​sena 632 Q.E.K., l-​armati magħqudin tal-​Babiloniżi u l-​Medi għelbu lil Ninwe, il-​kapitali Assirjana. Tliet snin wara, il-​Fargħun Neko tal-​Eġittu mexxa l-​armata tiegħu lejn it-​Tramuntana biex jgħin lill-​Assirjani li kienu assedjati. Għal raġunijiet mhux imsemmijin fil-​Bibbja, Ġosija pprova jġiegħel lill-​armata Eġizzjana ddur lura f’Megiddo, imma ġie midrub għall-​mewt. (2 Kron. 35:20-​24) Din il-​ġrajja taʼ niket liema bidliet politiċi u reliġjużi kienet se ġġib magħha għal Ġuda? U liema sfidi ġodda kien se jiffaċċja Ġeremija?

BIDLA FIS-​SITWAZZJONI RELIĠJUŻA

10. (a) F’liema sens kienu ż-​żminijiet wara l-​mewt taʼ Ġosija simili għal żmienna? (b) Kif tistaʼ tibbenefika jekk teżamina l-​kondotta taʼ Ġeremija?

¹⁰ Immaġina kif żgur ħassu Ġeremija meta semaʼ bil-​mewt taʼ Ġosija! Imqanqal minn swied taʼ qalb hu kanta għanjiet taʼ niket lis-​sultan. (2 Kron. 35:25) Dan diġà kien żmien t’inkwiet, u instabilità internazzjonali kompliet għarrqet lil Ġuda. Il-​qawwiet rivali—l-​Eġittu, l-​Assirja, u Babilonja—kienu qed jissieltu għall-​kontroll tar-​reġjun. U s-​sitwazzjoni reliġjuża f’Ġuda kienet inbidlet mal-​mewt taʼ Ġosija. Dan kien it-​tmiem taʼ ħakma li fil-​biċċa l-​kbira kienet favorevoli lejn l-​attività taʼ Ġeremija, u kien il-​bidu taʼ ħakma ostili. Ħafna minn ħutna fi żminijiet moderni esperjenzaw bidla simili—filli kellhom ċerta libertà tal-​qima u filli ffaċċjaw persekuzzjonijiet u projbizzjonijiet. Min jaf kemm minna dalwaqt se nesperjenzaw bidliet simili? Dan kif jistaʼ jeffettwana? X’għandu mnejn ikollna nagħmlu biex inżommu l-​integrità tagħna? B’dawn il-​mistoqsijiet f’moħħna, ikun inkuraġġanti li neżaminaw l-​isfidi li Ġeremija rnexxielu jegħleb.

11. X’ġara f’Ġuda wara l-​mewt taʼ Ġosija?

¹¹ L-​abitanti taʼ Ġuda poġġew lit-​tifel taʼ Ġosija, Ġeħogħaħaż fuq it-​tron f’Ġerusalemm. Ġeħogħaħaż, li wkoll kien magħruf bħala Sallum, ħakem għal tliet xhur biss. Meta l-​Fargħun Neko reġaʼ niżel lejn in-​Nofsinhar wara li ġġieled kontra l-​Babiloniżi, hu neħħa lis-​sultan ġdid u ħadu l-​Eġittu, u Ġeremija ddikjara li Ġeħogħaħaż “ma jerġax lura hawnhekk.” (Ġer. 22:10-​12; 2 Kron. 36:1-​4) Minfloku, Neko poġġa lil Ġeħojakim, iben ieħor taʼ Ġosija, fuq it-​tron. Ġeħojakim ma imitax l-​eżempju tajjeb taʼ missieru. Mhux talli ma kompliex ir-​riformi li beda missieru imma talli pprattika l-​idolatrija.—Aqra t-​2 Slaten 23:36, 37.

12, 13. (a) Fil-​bidu tal-​ħakma taʼ Ġeħojakim liema sitwazzjoni reliġjuża kien hemm? (b) Il-​mexxejja reliġjużi Lhud kif ittrattaw lil Ġeremija?

¹² Fil-​bidu tal-​ħakma taʼ Ġeħojakim, Ġeħova qal lil Ġeremija biex imur fit-​tempju u bla tlaqliq jikkundanna lin-​nies taʼ Ġuda għall-​ħażen tagħhom. Huma ħasbu li la kellhom it-​tempju taʼ Ġeħova kienu se jkunu protetti. Madankollu, jekk ma kinux se jieqfu ‘jisirqu, joqtlu, jagħmlu adulterju, jaħilfu falz, joffru lil Bagħal id-​duħħan tas-​sagrifiċċji, u jimxu wara allat oħrajn,’ Ġeħova kien se jabbanduna t-​tempju tiegħu. U kien se jagħmel l-​istess lill-​ipokriti li qiemu fih, eżatt kif kien abbanduna t-​tabernaklu f’Silo fi żmien il-​Qassis il-​Kbir Eli. L-​art taʼ Ġuda kienet se ssir “xejn għajr ħerba.” (Ġer. 7:1-​15, 34; 26:1-​6)a Aħseb dwar il-​kuraġġ li kellu bżonn Ġeremija biex ixandar dak il-​messaġġ! X’aktarx li għamel dan fil-​pubbliku quddiem nies prominenti u influwenti. Xi aħwa llum b’mod simili ħassew li kellhom bżonn il-​kuraġġ biex jieħdu sehem fl-​għoti taʼ xhieda fit-​toroq jew biex ikellmu lil nies sinjuri jew importanti. Iżda, nistgħu nkunu ċerti minn dan: l-​appoġġ t’Alla għalina hu fiċ-​ċert, l-​istess kif kien għal Ġeremija.—Ebr. 10:39; 13:6.

¹³ Meta tqis is-​sitwazzjoni reliġjuża u politika li kien hemm f’Ġuda, il-​mexxejja reliġjużi kif kienu se jirreaġixxu għad-​diskors taʼ Ġeremija? Skont ir-​rakkont tal-​profeta stess, ‘il-​qassisin u l-​profeti u l-​poplu kollu qabduni u qaluli: “Int żgur għall-​mewt.”’ Kienu rrabjati għall-​aħħar u qalu: “Dan ir-​raġel ħaqqu l-​mewt.” (Aqra Ġeremija 26:8-​11.) Imma l-​opponenti taʼ Ġeremija ma rnexxilhomx joqtluh. Ġeħova kien mal-​profeta tiegħu biex jeħilsu. Inkwantu għal Ġeremija, hu ma ħalliex l-​attitudni taʼ theddid tal-​opponenti jew l-​għadd tagħhom ibeżżgħuh. U lanqas m’għandek int.

“IKTEB . . . IL-​KLIEM KOLLU”

14, 15. (a) Liema xogħol bdew Ġeremija u s-​segretarju tiegħu, Baruk, fir-​rabaʼ sena tal-​ħakma taʼ Ġeħojakim? (b) X’tip taʼ persuna kien Ġeħojakim? (Ara l-​kaxxa f’paġna 25.)

¹⁴ Fir-​rabaʼ sena tal-​ħakma taʼ Ġeħojakim, Ġeħova qal lil Ġeremija biex jikteb il-​kliem kollu li Ġeħova kien qallu minn żmien Ġosija. B’hekk, Ġeremija ddetta lis-​segretarju tiegħu, Baruk, dak kollu li Alla kien qal fit-​23 sena taʼ qabel. Il-​messaġġi taʼ ġudizzju tiegħu kienu jinvolvi xi 20 sultan u saltna. Ġeremija kkmanda lil Baruk biex jaqra r-​romblu b’leħen għoli fid-​dar taʼ Ġeħova. Għal liema skop? “Forsi dawk taʼ dar Ġuda jisimgħu bil-​gwaj kollu li bi ħsiebni nġib fuqhom,” qal Ġeħova, “u jerġgħu lura, kull wieħed minn triqtu l-​ħażina, u jien naħfrilhom l-​iżball tagħhom u dnubhom.”—Ġer. 25:1-​3; 36:1-​3.

¹⁵ Meta uffiċjal tas-​sultan qara r-​romblu lil Ġeħojakim, is-​sultan qattgħu u ħarqu. Imbagħad, ordna li Ġeremija u Baruk jinġiebu quddiemu. “Imma Ġeħova żammhom moħbijin.” (Aqra Ġeremija 36:21-​26.) Minħabba l-​attitudni tassew mill-​agħar taʼ Ġeħojakim, Ġeħova, permezz tal-​profeta tiegħu, iddikjara li s-​sultan kien se jkollu “difna bħal taʼ ħmar.” Hu kien se jiġi “mkaxkar u mormi, ’il barra mill-​bibien taʼ Ġerusalemm.” (Ġer. 22:13-​19) Taħseb li din il-​profezija dettaljata hi sempliċement esaġerazzjoni min-​naħa taʼ Ġeremija?

16. Liema messaġġ pożittiv ħabbar Ġeremija?

¹⁶ Minkejja l-​fatt li kellu jwassal messaġġi taʼ ġudizzju bħal dawn, Ġeremija ma kienx xi profeta tal-​kundanni. Hu ħabbar ukoll messaġġ taʼ tama. Ġeħova kien se jeħles lil fdal t’Iżrael mill-​għedewwa tagħhom u jiħodhom lura f’pajjiżhom stess, fejn kienu se jgħammru fis-​sigurtà. Alla kien se jistabbilixxi “patt ġdid,” wieħed “li jibqaʼ għal żmien indefinit,” mal-​poplu tiegħu u kien se jikteb il-​liġi tiegħu f’qalbhom. Hu kien se jaħfrilhom in-​nuqqasijiet tagħhom u ma jiftakarx iktar fi dnubiethom. Iktar minn hekk, dixxendent taʼ David kien se “jagħmel il-​ġustizzja u s-​sewwa fl-​art.” (Ġer. 31:7-​9; 32:37-​41; 33:15) Dawn il-​profeziji kienu se jitwettqu fl-​għaxriet taʼ snin u s-​sekli li kienu ġejjin, bi twettiq li saħansitra jeffettwa lil ħajjitna u li jistaʼ jagħtina t-​tama taʼ ħajja taʼ dejjem. Imma lura fi żmien Ġeremija, l-​għedewwa taʼ Ġuda baqgħu jissieltu għall-​poter.—Aqra Ġeremija 31:31, 33, 34; Ebrej 8:7-​9; 10:14-​18.

BABILONJA TIKSEB IL-​POTER

17, 18. L-​aħħar snin tal-​ħakma taʼ Ġeħojakim u Sedekija kienu mimlijin b’liema ġrajjiet internazzjonali?

¹⁷ Fis-​sena 625 Q.E.K., il-​Babiloniżi u l-​Eġizzjani ġġieldu f’battalja deċiżiva f’Karkemis, ħdejn ix-​Xmara Ewfrat li hi xi 600 kilometru lejn it-​Tramuntana taʼ Ġerusalemm. Is-​Sultan Nebukadnessar għeleb l-​armata tal-​Fargħun Neko, u b’hekk ġab fi tmiem il-​qawwa Eġizzjana f’dak ir-​reġjun. (Ġer. 46:2) Nebukadnessar issa ddomina lil Ġuda, u Ġeħojakim ġie sforzat ikun il-​qaddej tiegħu. Madanakollu, wara li kien ilu sudditu taʼ Nebukadnessar għal tliet snin, Ġeħojakim irribella. (2 Slat. 24:1, 2) B’riżultat taʼ dan, Nebukadnessar u l-​armata tiegħu mmarċjaw f’Ġuda fis-​sena 618 Q.E.K. u dawru lil Ġerusalemm. Ipprova ġib quddiem għajnejk kemm dan kien żmien taʼ taqlib, anki għall-​profeta t’Alla, Ġeremija. Milli jidher, Ġeħojakim miet matul l-​assedju.b Ibnu Ġeħojakin ċeda għall-​Babiloniżi wara li saltan f’Ġuda għal tliet xhur biss. Nebukadnessar neżżaʼ lil Ġerusalemm mir-​rikkezzi tagħha, u ħa fl-​eżilju lil Ġeħojakin, il-​familji tas-​sultan u tan-​nobbli taʼ Ġuda, l-​irġiel setgħanin, u n-​nies tas-​sengħa tal-​pajjiż. Fost dawk eżiljati kien hemm Danjel, Ħananija, Misael, u Għażarija.—2 Slat. 24:10-​16; Dan. 1:1-​7.

¹⁸ Nebukadnessar issa għamel lil Sedekija, iben ieħor taʼ Ġosija, sultan taʼ Ġuda. Hu kien se jkun l-​aħħar sultan fuq l-​art mil-​linja taʼ David. Il-​ħakma tiegħu spiċċat meta Ġerusalemm u t-​tempju tagħha nqerdu fis-​sena 607 Q.E.K. (2 Slat. 24:17) Iżda, il-​11-​il sena tal-​ħakma taʼ Sedekija kienu mimlijin b’tensjonijiet kbar soċjali u politiċi f’Ġuda. Jidher ċar li Ġeremija kellu jafda għalkollox f’Dak li kien inkarigah bħala profeta.

19. In-​nies fi żmien Ġeremija kif irreaġixxew għall-​messaġġ tiegħu, u dan għala għandu jinteressak?

¹⁹ Poġġi lilek innifsek fiż-​żarbun taʼ Ġeremija. Minn żmien Ġosija ’l quddiem, Ġeremija kien ra taqlib politiku u tmermir spiritwali fost in-​nies t’Alla. Però, kien jaf li l-​affarijiet kienu se jiggravaw. In-​nies mill-​belt tiegħu qalulu: “Tipprofetizzax f’isem Ġeħova, għax tmut taħt idejna.” (Ġer. 11:21) Anke meta l-​profeziji taʼ Ġeremija twettqu, il-​Lhud qalu: “Dwar il-​kelma li għedtilna f’isem Ġeħova, ma rridux nisimgħu minnek.” (Ġer. 44:16) Madanakollu, il-​ħajjiet tan-​nies kienu fin-​nofs, l-​istess kif inhuma llum. Il-​messaġġ li xxandar ġej minn Ġeħova, bħalma kien taʼ Ġeremija. Għalhekk, tistaʼ ssaħħaħ iż-​żelu tiegħek għall-​ministeru billi teżamina kif Ġeħova pproteġa lill-​profeta tiegħu matul il-​perijodu li wassal għall-​waqgħa taʼ Ġerusalemm.

L-​AĦĦAR JIEM TAʼ DINASTIJA

20. Il-​ħakma taʼ Sedekija għala kienet żmien partikolarment diffiċli għal Ġeremija? (Ara l-​kaxxa f’paġna 29.)

²⁰ Forsi l-​iktar snin diffiċli fil-​karriera profetika taʼ Ġeremija kienu matul il-​ħakma taʼ Sedekija. Bħal ħafna minn dawk taʼ qablu, Sedekija “kompla jagħmel dak li hu ħażin f’għajnejn Ġeħova.” (Ġer. 52:1, 2) Hu kien sudditu tal-​Babiloniżi, u Nebukadnessar ġiegħlu jaħlef f’isem Ġeħova li hu kien se jissottometti ruħu għas-​sultan taʼ Babilonja. Minkejja dan, Sedekija fl-​aħħar irribella. Sadattant l-​għedewwa taʼ Ġeremija għamlulu ħafna pressjoni biex jappoġġa r-​ribelljoni.—2 Kron. 36:13; Eżek. 17:12, 13.

21-23. (a) Liema opinjonijiet opposti kien hemm f’Ġuda matul il-​ħakma taʼ Sedekija? (b) Ġeremija kif ġie trattat minħabba l-​waqfa tiegħu, u dan għala għandu jinteressak?

²¹ Jidher li kmieni matul il-​ħakma taʼ Sedekija, ġew messaġġiera f’Ġerusalemm mingħand is-​slaten t’Edom, Mowab, Għammon, Tir, u Sidon. Għandu mnejn li l-​għan tagħhom kien li jġiegħlu lil Sedekija jingħaqad magħhom f’alleanza kontra Nebukadnessar. Imma Ġeremija ħeġġeġ lil Sedekija biex jissottometti ruħu għal Babilonja. Fi qbil maʼ dan, Ġeremija ta lill-​messaġġiera staneg tal-​madmad biex jagħtu stampa tal-​fatt li l-​ġnus tagħhom ukoll kellhom jaqdu lill-​Babiloniżi. (Ġer. 27:1-​3, 14)c Din il-​waqfa ma kinitx popolari, u Ħananija għamel l-​irwol taʼ Ġeremija bħala kelliemi b’messaġġ mhux popolari iktar diffiċli. Dan kien profeta falz li saħaq pubblikament f’isem Alla li l-​madmad Babiloniż kien se jitkisser. Madanakollu, il-​kelma taʼ Ġeħova permezz taʼ Ġeremija kienet li fi żmien sena l-​impustur Ħananija kien se jmut. U hekk ġara.—Ġer. 28:1-​3, 16, 17.

²² F’Ġuda issa kien hemm nies b’żewġ opinjonijiet opposti—dawk li kienu favur li jissottomettu lilhom infushom għal Babilonja u dawk li ħeġġew ir-​ribelljoni. Fis-​sena 609 Q.E.K., Sedekija rribella billi fittex l-​għajnuna militari tal-​Eġittu. Ġeremija mbagħad kellu jħabbatha mal-​isteriżmu nazzjonalistiku taʼ dawk li kienu favur ir-​ribelljoni. (Ġer. 52:3; Eżek. 17:15) Nebukadnessar u l-​armati tiegħu rritornaw Ġuda biex irażżnu l-​irvell filwaqt li għelbu l-​bliet kollha taʼ Ġuda u reġgħu assedjaw lil Ġerusalemm. Il-​messaġġ taʼ Ġeremija għal Sedekija u s-​sudditi tiegħu f’dan il-​perijodu kritiku kien li Ġerusalemm kienet se taqaʼ f’idejn il-​Babiloniżi. Għal dawk li baqgħu fil-​belt, il-​mewt kien hemm lesta għalihom. Dawk li ċedew għall-​Kaldin kienu se jsalvaw.—Aqra Ġeremija 21:8-​10; 52:4.

²³ Il-​prinċpijiet taʼ Ġuda sostnew li Ġeremija kien traditur li appoġġa lill-​Babiloniżi. Meta qal il-​verità, il-​prinċpijiet Lhud sawtuh u tefgħuh f’dar l-​irbit. (Ġer. 37:13-​15) Ġeremija xorta ma kienx se jrattab il-​messaġġ taʼ Ġeħova. Għalhekk, il-​prinċpijiet ikkonvinċew lil Sedekija biex joqtol lil Ġeremija. Huma tefgħu lill-​profeta f’ġiebja vojta fejn setaʼ miet fil-​ħama fond. Iżda Għebed-​melek, Etjopjan li kien jaqdi f’dar is-​sultan, salva lil Ġeremija. (Ġer. 38:4-​13) Min jaf kemm-​il darba l-​poplu taʼ Ġeħova fi żminijiet moderni ffaċċjaw perikli minħabba li, għal raġunijiet taʼ kuxjenza, irrifjutaw li jinvolvu ruħhom f’kontroversji politiċi! Jidher ċar li l-​esperjenza taʼ Ġeremija tistaʼ ssaħħek biex tiffaċċja l-​provi u tegħlibhom.

24. Iddeskrivi dak li ġara fis-​sena 607 Q.E.K.

²⁴ Fis-​sena 607 Q.E.K., il-​Babiloniżi fl-​aħħar niffdu s-​swar taʼ Ġerusalemm, u l-​belt waqgħet. L-​armati taʼ Nebukadnessar ħarqu t-​tempju taʼ Ġeħova, ġarrfu s-​swar tal-​belt, u qatlu n-​nobbli taʼ Ġuda. Sedekija pprova jaħrab, imma nqabad u nġieb quddiem dak li kien għelbu. Ulied Sedekija nqatlu quddiem għajnejh, u mbagħad Nebukadnessar għamieh, rabtu, u ħadu Babilonja. (Ġer. 39:1-​7) Iva, il-​kliem taʼ Ġeremija dwar Ġuda u Ġerusalemm kien seħħ. Iżda minflok ma feraħ, il-​profeta t’Alla tnikket minħabba l-​gwaj li ġie fuq niesu. Nistgħu naqraw kif ħassu fil-​ktieb Bibliku tal-​Lamentazzjonijiet. Għandna nitqanqlu profondament aħna u naqraw dan il-​ktieb.

ATTIVITÀ FOST FDAL TAʼ ĠUDA

25, 26. (a) X’ġara wara l-​waqgħa taʼ Ġerusalemm? (b) In-​nies fi żmien Ġeremija kif irreaġixxew għall-​messaġġ tiegħu wara li waqgħet Ġerusalemm?

²⁵ X’kien qed jiġri lil Ġeremija hekk kif żvolġew dawn il-​ġrajjiet drammatiċi? Il-​prinċpijiet taʼ Ġerusalemm kienu tefgħuh il-​ħabs, imma l-​Babiloniżi rebbieħa ttrattawh b’qalb tajba billi ħelsuh. Iktar tard, Ġeremija tħallat maʼ xi Lhud li kienu qed jittieħdu fil-​jasar, imma nħeles. Kien għad baqagħlu x’jagħmel fis-​servizz t’Alla; kien għad baqagħlu x-​xogħol fost dawk li salvaw. Nebukadnessar ħatar lil Gedalija bħala gvernatur fuq l-​art mirbuħa, u wiegħed il-​paċi lil-​Lhud li kien fadal sakemm dawn baqgħu jaqdu lilu, is-​sultan taʼ Babilonja. Però, xi Lhud li ma kinux kuntenti qatlu lil Gedalija. (Ġer. 39:13, 14; 40:1-​7; 41:2) Ġeremija ħeġġeġ lil fdal Lhudi biex jibqaʼ jgħix fil-​pajjiż u biex ma jibżax mis-​sultan taʼ Babilonja. Madanakollu, il-​mexxejja tagħhom qalu li Ġeremija kien giddieb u ħarbu lejn l-​Eġittu, filwaqt li sforzaw lil Ġeremija u Baruk biex imorru magħhom. Iżda, Ġeremija pprofetizza li Nebukadnessar kien se jinvadi u jrażżan anke lil dak il-​pajjiż u kien se jġib gwaj fuq ir-​refuġjati Lhud.—Ġer. 42:9-​11; 43:1-​11; 44:11-​13.

²⁶ Għal darba oħra, in-​nies taʼ pajjiż Ġeremija għażlu li ma jisimgħux mill-​profeta veru t’Alla. Għala? Huma rraġunaw: “Minn dakinhar li waqafna noffru d-​duħħan tas-​sagrifiċċji lis-​‘sultana tas-​smewwiet’ u nferrgħulha l-​offerti tax-​xorb naqasna kollox, u ntemmejna bis-​sejf u bil-​ġuħ.” (Ġer. 44:16, 18) Jaħasra, kemm waqgħu fi stat spiritwali tal-​biki n-​nies fi żmien Ġeremija! Min-​naħa l-​oħra, kemm għandu jinkuraġġina l-​fatt li nkunu nafu li bniedem imperfett jistaʼ jibqaʼ leali lejn Ġeħova minkejja li jkun imdawwar b’nies bla fidi!

27. X’nafu dwar l-​aħħar snin tal-​karriera profetika taʼ Ġeremija?

²⁷ L-​aħħar ġrajja li kiteb dwarha Ġeremija—il-​ħelsien mill-​ħabs taʼ Ġeħojakin minn Evil-​merodak, dak li saltan wara Nebukadnessar—tniżżlet fis-​sena 580 Q.E.K. (Ġer. 52:31-​34) Sa dan iż-​żmien, Ġeremija wisq probabbli kellu xi 90 sena. M’għandna l-​ebda informazzjoni taʼ min joqgħod fuqha dwar l-​aħħar snin taʼ ħajtu. X’aktarx għex il-​kumplament taʼ ħajtu fl-​Eġittu, u miet leali hemmhekk wara xi 67 sena f’servizz speċjali lil Ġeħova. Hu qeda matul żmien meta l-​qima vera kienet imħeġġa kif ukoll matul il-​ħafna snin meta kien imdawwar b’qima apostata. Hu sab min jagħtih widen fost uħud li kellhom il-​biżaʼ t’Alla. Imma, il-​maġġuranza rrifjutaw il-​messaġġi tiegħu, u anke wrew ostilità diretta. Fisser dan li Ġeremija falla? ’Il bogħod minn hekk! Mill-​bidu nett Ġeħova kien qallu: “Dawn jiġġieldu kontrik imma ma jegħlbukx, għax ‘jien miegħek.’” (Ġer. 1:19) Illum, l-​inkarigu tagħna bħala Xhieda taʼ Ġeħova hu bħal dak taʼ Ġeremija. Allura nistgħu nistennew li n-​nies jilqgħuna bl-​istess mod. (Aqra Mattew 10:16-​22.) Għalhekk, liema lezzjonijiet nistgħu nitgħallmu minn Ġeremija, u kif għandna nħarsu lejn il-​ministeru tagħna? Ejja nikkunsidraw dawn il-​mistoqsijiet.