ကမ္ဘာ့ဖြစ်ရပ်အကဲခတ်

အမျိုးသမီးဆေးလိပ်သောက်သူများ အသေအပျောက်နှုန်းတက်လာ

ကနေဒီယန်အမျိုးသမီးများကြား ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းကြောင့်သေဆုံးသူဦးရေမှာ ၁၉၈၅ ခုနှစ်၌ ၉,၀၀၉ ဦးမှ ၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် ၁၃,၅၄၁ ဦးသို့တိုးများလာကြောင်း မကြာသေးမီက သုတေသနပြုချက်ကိုဖော်ပြထားသည့် ကနေဒီယန် လူထုကျန်းမာရေးဂျာနယ်၌တွေ့ရှိရသည်။ လက်ရှိအတိုင်းဆက်ဖြစ်နေလျှင် ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းကြောင့်လာမည့် ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများ သာ၍သေမည်ဖြစ်ကြောင်း သုတေသနပြုသူတို့ကခန့်မှန်းကြသည်။ သည်တိုရွန်တိုစတားသတင်းစာအရ ၁၉၉၁ ခုနှစ်၌ ဆေးလိပ်ကြောင့် ခန့်မှန်းခြေ ၄၁,၄၀၈ ဦး (အမျိုးသား ၂၇,၈၆၇ ဦးနှင့် အမျိုးသမီး ၁၃,၅၄၁ ဦး) သေဆုံးသည်။ အမေရိကန် ကင်ဆာအဖွဲ့မှ ဒေါက်တာ မိုက်ကဲလ် တွန်း က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် အသက် ၆၀ နှင့် ၈၀ ကြား ဆေးလိပ်သောက်သူအမျိုးသမီးများ၏ အဆုတ်ကင်ဆာကြောင့်သေဆုံးမှုသည် ခြောက်ကြိမ်မြောက်အောင် တိုးများလာခဲ့သည်။ သုတေသနပြုသူများက “အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် စီးကရက်သောက်သုံးမှု ဆက်တိုးပွားနေသရွေ့ မသေသင့်ဘဲသေဆုံးရခြင်း အများဆုံးဖြစ်စေမည်သာဖြစ်သည်” ဟုမှတ်ချက်ချကြောင်း ကနေဒါနိုင်ငံ၊ တိုရွန်တိုမြို့၏ သည်ဂလုပ်အဲန်မေးလ် သတင်းစာကသတင်းပေးပို့သည်။

ဂျာမန်ကျောင်းများရှိ မူးယစ်ဆေးများ

ဂျာမနီမြောက်ပိုင်းရှိ ကျောင်းသား ၃,၀၀၀ ထက်မကသောသူများအလယ် လေ့လာသိရှိချက်တစ်ရပ်က ဖော်ပြသည်မှာ ကျောင်းတွင် စွဲစေသောအရာများသုံးစွဲမှု ပျံ့နှံ့နေသည်ဟူသောအချက်ဖြစ်သည်။ ပတ်စဉ်ထုတ် ဆုံချက် မဂ္ဂဇင်းအရ၊ အသက် ၁၇ နှစ်အရွယ်ကျောင်းသားထက်ဝက်နီးပါးမှာ တားမြစ်ထားသောဆေးဝါးများကို သုံးစွဲဖူးသူများဖြစ်ပြီး သုံးပုံတစ်ပုံထက်မကသောသူတို့မှာ လက်ရှိသုံးစွဲနေသူများဖြစ်ကြသည်။ “ဟမ်ဘာ့ဂ်မြို့ရှိ အထက်တန်းကျောင်းများတွင် စိတ်ကြွစေသောဆေးနှင့် စိတ်ငြိမ်ဆေးများကို တစ်လှည့်စီအဆက်မပြတ်သုံးစွဲကြသည့် အသက် ၁၆ သို့မဟုတ် ၁၇ နှစ်အရွယ်ကျောင်းသားများကိုတွေ့ရသည်” ဟုပါမောက္ခ ပီတာ ရှထရွတ်ခ် ကရှင်းပြသည်။ သို့သော် မူးယစ်ဆေးသုံးစွဲမှုသည် အဘယ်ကြောင့်ဤမျှကျယ်ပြန့်ရသနည်း။ ပါမောက္ခ ကလောက်စ် ဟူရလ်မန်းက လူငယ်များမူးယစ်ဆေးသုံးစွဲကြသည့် အကြောင်းရင်းသုံးခုကိုပေးခဲ့သည်– ဘဝကိုငြီးငွေ့ ခြင်း၊ မိမိ၏အောင်မြင်မှုကိုအသိအမှတ်ပြုမခံရခြင်းနှင့် ရွယ်တူချင်းဖိအားကြောင့်ဖြစ်သည်။

အံ့ဖွယ်ခရီးသွားသူများ

လှည့်လည်သွားလာနေသည့် အယ်ဗာထရော့ပင်လယ်စင်ရော်တစ်ကောင်သည် ရက်ပေါင်း ၇၂ ရက်အတွင်း မိုင်ပေါင်း ၁၆,၀၀၀ ပျံသန်း၍၊ မီးခိုးရောင်ပင်လယ်ဖျံတစ်ကောင်သည် သုံးလအတွင်းမိုင်ပေါင်း ၃,၀၀၀ ကူးခတ်နိုင်သည်။ သဘာဝထိန်းသိမ်းရေးသိပ္ပံပညာရှင်များသည် ရွေးချယ်ထားသောအယ်ဗာထရော့နှင့် ပင်လယ်ဖျံများ၌ ရေဒီယိုအသံလွှင့်ကိရိယာများတပ်ဆင်ပေးပြီးနောက် သူတို့၏လှုပ်ရှားမှုများကို ဂြိုဟ်တုမှဖမ်းယူခြင်းဖြင့် ဤအံ့ဖွယ်ကောင်းသည့်ခံနိုင်ရည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ တစ်ကြိမ်တွင် အယ်ဗာထရော့သည် တောင်ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာကိုဖြတ်၍ လေးရက်အတွင်းမိုင်ပေါင်း ၂,၀၀၀ နီးပါးပျံသန်းခဲ့သည်။ ပင်လယ်ဖျံသည် စကော့တလန်နှင့် ဖရိုးကျွန်းစုကြား တစ်ရက်တွင်မိုင် ၆၀ ကူးခတ်ပြီး ကျယ်ပြောသည့်ပင်လယ်ပြင်ကိုဖြတ်၍ တည့်မတ်စွာကူးခတ်နိုင်သည့် အံ့ဖွယ်ကောင်းသည့်စွမ်းရည်ကိုထင်ရှားပြသည်ဟု လန်ဒန်မြို့ထုတ် သည်တိုင်းမ်စ် သတင်းစာကဆိုသည်။ ဤခရီးရှည်နှစ်ခုသွားဖို့ မည်သည့်အရာကတိုက်တွန်းသနည်း။ အစာရှာဖို့အတွက်ဖြစ်သည်ဟု သတင်းကဆိုသည်။

အပူချိန်မြင့်မားသောပျားရည်ပျားများ

ဂျပန်ပျားရည်ပျားများသည် ဧရာမပျားတူများကို သူတို့၏ကိုယ်ခန္ဓာအပူရှိန်နှင့် သတ်ပစ်ခြင်းဖြင့် ယင်း၏တိုက်ခိုက်ခြင်းမှ မိမိတို့ကိုယ်ကိုခုခံကာကွယ်ကြသည်ဟု သိပ္ပံသတင်း မဂ္ဂဇင်းကဖော်ပြသည်။ ပျားတူတစ်ကောင်ရှိနေသည်ကို သတိပြုမိသည့်နောက် ပျားရည်ပျားများသည် ရန်သူကိုအသိုက်ထဲသို့မျှားခေါ်သွားကာ ရာချီသောလုပ်သားပျားများက ပျားတူကိုဖမ်းရန်ကြိုးစားကြပြီး ဘောလုံးပုံစံဝိုင်းရံလိုက်သည်။ ထို့နောက် “ပျားများသည် တုန်ခါလှုပ်ရှားပြီး မိနစ် ၂၀ ကြာသည်အထိ သေလောက်သည့်အပူချိန်ကို ၄၇ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်အထိ မြှင့်တင်လိုက်သည်” ဟုမဂ္ဂဇင်းကဆိုသည်။ ဂျပန်ပျားရည်ပျားများသည် အပူချိန် ၅၀ ဒီဂရီ စင်တီဂရိတ်အထိ ခံနိုင်ရည်ရှိသောကြောင့် ယင်းသို့သောလုပ်ဆောင်မှုကို သူတို့မဖြုံပါ။ သို့သော်လည်း ပျားတူတိုင်းပျားရည်ပျား၏ထောင်ချောက်ထဲသို့ ကျရောက်ကြသည့်သားကောင်မဟုတ်ကြပါ။ “ပျားတူ ၂၀ မှ ၃၀ တို့သည် ၃ နာရီအတွင်း ပျားကောင်ရေ ၃၀,၀၀၀ ခန့်ရှိသောပျားအုပ်တစ်အုပ်ကိုသတ်နိုင်” သည့်အတွက် ဧရာမပျားတူများသည် ပျားရည်ပျားများကိုအုပ်စုလိုက်တိုက်ခြင်းဖြင့် အနိုင်ယူနိုင်သည်။ “ဤအဖြစ်အပျက်တွင် ပျားတူများသည် အသိုက်တွင်းသို့ဝင်ရောက်၍ ပျားပိုးလောင်းနှင့် ပျားပိုးတုံးလုံးတို့ကိုသိမ်းယူကြသည်” ဟုနယူးစ် သတင်းစာကဖော်ပြသည်။

လက်ဝါးကပ်တိုင် —အကြမ်းဖက်ခြင်း၏အထိမ်းအမှတ်လော

လက်ဝါးကပ်တိုင်သည် အကြမ်းဖက်မှုနှင့်ဆက်နွှယ်နေသောကြောင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏အထိမ်းအမှတ်အဖြစ်လျောက်ပတ်ပါသလောဟု အချို့ဓမ္မပညာဆရာများကမေးခွန်းထုတ်ကြကြောင်း ဒဲလပ်စ်နံနက်သတင်းစာက ဖော်ပြသည်။ ယေရှု၏သေခြင်းထက် ကိုယ်တော်၏အသက်တာကိုထင်ဟပ်ပြသော အထိမ်းအမှတ်များကိုအသုံးပြုဖို့ ထိုဓမ္မပညာဆရာများကအားပေးသည်။ ယူ.အက်စ်.အေ.၊ နယူးဂျာစီ၊ မိတ်ဒီဆင်မြို့ရှိ ဒယူးတက္ကသိုလ်ဓမ္မပညာရပ်ကျောင်း၏ ဓမ္မပညာရပ်ဆရာမ ကက်သရင်း ကဲလ်လာက လက်ဝါးကပ်တိုင်သည် “သေခြင်းဝတ်ပြုမှုကို တိုးမြှင့်ခြင်းဖြစ်သည်” ဟုပြောခဲ့သည်။ “မည်သူမျှ လျှပ်စစ်ကုလားထိုင် သို့မဟုတ် ထောင်ချောက်တို့ကို ယုံကြည်ခြင်း၏အဓိကအထိမ်းအမှတ်အဖြစ် အလိုရှိကြမည်မဟုတ်၊ သို့သော် အကယ်၍ ယနေ့ . . . ယေရှုကိုယင်းတို့ ဖြင့်သေစေခဲ့မည်ဆိုလျှင် ကျွန်မတို့အသုံးပြုကြပါလိမ့်မည်။”

ရေမျောကောင်များက ကယ်ဆယ်

သေးနုပ်လှသောရေမျောကောင်များသည် ကုန်းပေါ်ရှိရေလမ်းကြောင်းများမှ ရေထုညစ်ညမ်းခြင်းပြဿနာကို ဖြေရှင်းပေးနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း လန်ဒန်ရှိ အင်ဒီပဲန်ဒင့်သတင်းစာကဖော်ပြသည်။ ယင်းကို ယခုပြန်လုပ်နေကြသောစီမံကိန်းက ဖော်ပြသည်။ ဦးဆုံးအနေနှင့် ဇီဝဗေဒပညာရှင်များသည် ရေမျောကောင်လေးများကိုစားသောက်သည့် ၉.၅ တန်ရှိသောငါးများကို အင်္ဂလန်နိုင်ငံ၊ နော့ဖိုလ်က်ပြည်နယ်ရှိ အောမိုစ်ဘီ နုန်းမြေမှဖယ်ရှားခဲ့ကြသည်။ ယင်းက ရေမျောကောင်လေးများကို တိုးများလာစေ၍ ကန်ရေကိုညစ်ညမ်းစေသောအယ်လဂျီတို့ကို ငမ်းငမ်းတက်စားသောက်စေသည်။ ထိုအခါတွင် ရေအောက်ရှိတိမ်ငုပ်နေသောအစေ့ငယ်များမှ အခြားအပင်ငယ်လေးများပေါက်လာ၍ ရေကြက်နှင့်ငန်းကဲ့သို့သောငှက်များ ပြန်လာကြသည်။ နောက်ဆုံးတွင် ငါးတို့ကိုပြန်လည်ထည့်သွင်းကာ ဂေဟစနစ်တစ်ခုလုံးသည် နောက်ငါးနှစ်အကြာတွင် သမားရိုးကျအတိုင်းပြန်ဖြစ်မည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။ ဥရောပရှိ သဘာဝထိန်းသိမ်းရေးသမားများက ထိုစီမံကိန်း၏အကျိုးဆက်ကို စိတ်ဝင်စားစွာဖြင့်စောင့်၍ကြည့်ရှုနေကြသည်။

အပြစ်ကို ဝေ့လည်ကြောင်ပတ်ပြုလုပ်

“အပြစ်တရားကား ဘာဖြစ်သွားသနည်း” ဟူ၍ နယူးစ်ဝိခ် မဂ္ဂဇင်းကမေးမြန်းသည်။ “အမေရိကန်ရှိဘာသာတရားတွင် ဘာမဆိုဖြစ်သည်ဟူသောသဘောထား လတ်တလောဖြစ်ပေါ်နေကာ ကိုယ်တိုင်လုပ်သည့်အပြစ်တရားများ ပျောက်ဆုံးကုန်သည်။” သာသနာ့နယ်ခံများသည် “မိမိတို့၏စိတ်ကိုထိခိုက်စေသော တရားဟောပြောချက်များကို မကြားလိုကြချေ၊” . . . ဘာသာဝင်များကြားတွင်လည်း “ပုံမှန်ဝန်ချခြင်းသည် ယခင်ကပြုခဲ့ကြသောဝတ်ကိစ္စတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့ပြီ။” ပြိုင်ဆိုင်နေသောဓမ္မဆရာများသည် သူတို့၏သိုးစုများ သွေးခွဲသွားမည်ကိုကြောက်ရွံ့နေကြသည်။ များစွာတို့သည် “လူမျိုးရေးနှင့်လိင်စာရိတ္တကဲ့သို့သော လူမှုရေးဆိုးညစ်မှု ‘စနစ်’ ကိုအပြစ်တင်ခြင်းသည် လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်သာဖြစ်သည်” ဟုထိုဆောင်းပါးကဖော်ပြသည်။ “သို့သော် ကွာရှင်းခြင်း၊ မာနကြီးခြင်း၊ လောဘကြီးခြင်းနှင့် ကိုယ်ပိုင်ရည်မှန်းချက်များကိုအလွန်အကျွံလိုက်စားခြင်းကဲ့သို့သော တစ်ဦးစီကိုထိခိုက်သည့်အကြောင်းများတွင် သူတို့၏အသံမှာထူးဆန်းစွာ မပီမသဖြစ်နေသည်။”

ကျောက်မျက်ရတနာ “လက်ဗွေရာများ”

ဗြိတိန်အမျိုးသမီးများသည် ဒေါ်လာ ၁၇.၅ ဘီလီယံခန့်တန်ဖိုးရှိ စိန်လက်ဝတ်ရတနာအမျိုးအစားပေါင်း ၃၉ သန်းကိုပိုင်ဆိုင်ကြပြီး နှစ်စဉ်ဒေါ်လာ ၄၅၀ သန်းတန်ဖိုးသည် အခိုးခံနေရသည်။ ဤနည်းဖြင့် ပျောက်ဆုံးသွားသော လက်ဝတ်ရတနာအများစုမှာ ခြေရာမခံမိကြချေ။ မကြာမီ စိန်ကိုရံထားသောသတ္တုမှာ အရည်ကြိုခြင်းခံရသည်။ ထိုနောက်တွင် ထိုကျောက်မျက်ကိုပြန်သွေးသည်။ သို့သော်လည်း ယခုဗဟိုကွန်ပျူတာဌာန၏လုပ်ဆောင်မှုအားဖြင့် ပန်းထိမ်ဆရာများသည် ကျောက်မျက်တိုင်း၏ ထူးခြားသောအနာအဆာများကို ထည့်သွင်းထားနိုင်ပေမည်။ ကျောက်မျက်တို့၏ အပြစ်အနာအဆာများသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခုမတူညီကြ၍ ဤ “လက်ဗွေရာများ” ကိုသိပ်သည်းနှုန်းနိမ့် လေဆာရောင်ခြည်အားဖြင့် တွေ့ မြင်ရသည်။ သူခိုးများက ရှောင်နိုင်သောလုံခြုံရေးစနစ် နည်းတစ်နည်းကား ကျောက်မျက်များကိုဖြတ်တောက်ခြင်းဖြစ်ပြီး ယင်းသည် စရိတ်စကအလွန်ကုန်ကျသောလုပ်ဆောင်မှုဖြစ်သည့်အပြင် ယင်းတို့၏တန်ဖိုးကိုလည်းလျော့နည်းစေကြောင်းလန်ဒန်မှ သည်ဆန်းဒေးတိုင်းမ်စ် သတင်းစာကဖော်ပြသည်။

မီးကျည်မီးပန်း သတိပြု

“နှစ်စဉ် ယူ.အက်စ် ရှိအရေးပေါ်ဌာနတွင် မီးကျည်မီးပန်းနှင့်ဆက်နွှယ်၍ ဒဏ်ရာရရှိသောကြောင့် လူပေါင်း ၁၂,၀၀၀ နီးပါးခန့်သည်ကုသမှုခံယူရသည်” ဟုအရာရှိများကသတင်းပေးပို့ကြောင်း ကျန်းမာရေးနှင့် သေဆုံးနှုန်း ပတ်စဉ်မှတ်တမ်း (MMWR) ကဖော်ပြသည်။ ၁၉၉၀-၁၉၉၄ ခုနှစ်အတွက် ထုတ်ကုန်သုံးစွဲမှုအန္တရာယ်စစ်ဆေးရေးအဖွဲ့၏ ပြုစုသောမှတ်တမ်းက မီးကျည်မီးပန်းမှထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူအားလုံး၏ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းသည် မျက်စိထိခိုက်မှုဖြစ်သည်ဟု ခန့်မှန်းသည်။ MMWR ကယင်းတို့သည် “ရံဖန်ရံခါ အလွန်ပြင်းထန်၍ မျက်စိအာရုံကိုကြာရှည်စွာလျော့နည်းစေခြင်း သို့မဟုတ် မျက်စိကန်းခြင်းဖြစ်စေနိုင်သည်။” မှတ်သားစရာကောင်းသည်မှာ အနားတွင်ရှိသူတို့သည် မီးကျည်မီးပန်းလုပ်သူတို့ထက်ပင် ပို၍မျက်စိထိခိုက်မှုဖြစ်ကြသည်။

“ချိန်ကိုက်ဗုံးတစ်လုံးအလား”

လက်ရှိကမ္ဘာ့လူဦးရေ ၄၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သည် မြို့ကြီးပြကြီးများတွင်နေထိုင်ကြကာ လာမည့်နှစ်ပေါင်း ၂၀၀၀ တွင်လူဦးရေထက်ဝက်သည် မြို့ပြများတွင်နေထိုင်ကြမည်ဟုခန့်မှန်းရကြောင်း ဆုံချက်မဂ္ဂဇင်းကဖော်ပြသည်။ ဥရောပမြောက်ပိုင်း၏ဒေသများစွာ၊ အီတလီနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့တွင် လူဦးရေသိပ်သည်းမှုအတော်အတန်မြင့်မား၍ တရုတ်ပြည်၊ အီဂျစ်၊ အိန္ဒိယနှင့် တောင်အာဖရိကတို့၏ဒေသအချို့တွင် လူဦးရေထူထပ်သည်။ သို့သော်လည်း ကမ္ဘာကြီး၏ ၃ မှ ၄ ရာခိုင်နှုန်းသာလျှင် မြို့ကြီးပြကြီးဖြစ်ကြောင်း ဂြိုလ်တုမှယူဆချက်ကို ယခုထုတ်ဖော်သည်။ သို့သော် နှစ်စဉ် လူပေါင်း ၆၁ သန်းသည် အများအားဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးသောကမ္ဘာ့ဒေသရှိ မြို့ကြီးပြကြီးများသို့ ပြောင်းရွှေ့လာကြရာ ထိုမြို့ပြဒေသများတွင် လူဦးရေသိပ်သည်းမှုသည်တိုးများလာရကား “မြို့များသည် ယင်းတို့၏လူဦးရေတိုးများလာသလောက် မတိုးချဲ့နိုင်ချေ” ဟုဆုံချက် ကမှတ်ချက်ချ၏၊ ထပ်ဆင့်၍– “ထိုအခြေအနေမှာ ချိန်ကိုက်ဗုံးတစ်လုံးအလားပင်ဖြစ်သည်။”