Marzo

“Ichkame” tein ininka motajtoua itech Mateo 25:31-36 nejin tajkuilolmej kinixnextiaj taltikpakneminij yolmelaujkej akin nemij itech nejin itamian tonalmej uan kichiaj nemiskej nikan taltikpak, tein kijtosneki, okseki ichkamej. Yejuan nochipa kinpaleuiaj tokniuan taixpejpenalmej akin yetokejok nikan taltikpak, oso iikniuan Cristo. Okachi kinpaleuiaj kiteixmatiltiskej iTajtol Dios itech nochi taltikpak uan tamachtiskej (Mat. 24:14; 28:19, 20). Nochi xiujmej, achto ke moelnamikis imikilis Cristo, okseki ichkamej kinpaleuiaj tokniuan taixpejpenalmej. ¿Keniuj? Keman kinyoleuaj taltikpakneminij maj mosentilikan nejon tonal, se taman tein mochiua itech nochi taltikpak. Okseki ichkamej kichiuaj nochi tein monekis keman moelnamikis imikilis Cristo. Yejuan semi kinyolpaktia ijkon kinpaleuiskej iikniuan Cristo. Kimatij ke nochi nepaleuil tein kinmakaj tokniuan taixpejpenalmej, Jesús kiita ke kemej yeskia yejua kipaleuiaj (Mat. 25:37-39). w22.01 22 § 11, 12

Tikchiuaj kemej Jiova keman tiknextiaj kualneskayomej tein Jesús kinextij uan keman tikinitaj oksekin kemej Jesús kinitak. Kemej neskayot, kinextilij netasojtalis se takat akin kipiaya lepra, kiajsikamatik keniuj momachiliaya se siuat akin semi mokokouaya uan kiniknelij akin momikilijka se ininchankauj (Mar. 1:40, 41; 5:25-34; Juan 11:33-35). Komo okachi timochikauaj tikchiuaskej kemej Jiova, okachi kuali timouikaskej iuan. Komo tikchiuaj kemej Jesús, amo techtapololtis tein onkak nikan taltikpak. Youak achto ke momikiliskia, Jesús kijtoj: “Nejuatsin nochi niktamixijxikoj ya in chikaualis den amokuali Satanás” (Juan 16:33). Jesús kijtosnekik ke amo kikauak maj akin amo kitekitiliayaj Dios kipatanij tein kiixtalijtoya kichiuas, kemej tanemiliaya uan tein kichiuaya. Mochikauak nochipa kielnamikis keyej ualajka nikan taltikpak: tapaleuis maj mochipaua itokay Jiova. ¿Toni tikchiuaskej tejuan? Onkak miak taman tein uelis techtapololtis. Sayoj ke komo tiktayekanaltiaj tikchiuaskej tein Jiova kiyolpaktia ijkon kemej kichiuak Jesús, amo techtapololtis tein onkak nikan taltikpak (1 Juan 5:5). w21.04 3, 4 § 7, 8

Tatitanil Pablo kimatia ke Jesús kijtojka ke nochin akin iuan takuaujtamatiskej nemiskej nochipaya (Juan 3:16; Rom. 6:23). Senkis moita ke Pablo takuaujtamatia itech inemilis Jesús tein kitemakak. Kineltokaya ke Jiova kintapojpoluia komo moyolnonotsaj hasta akin kichiujkej se ueyi tajtakol (Sal. 86:5). Pablo kineltokaya ke Dios semi kitasojtaya porin kimatia ke kiualtitanka Jesús maj ika momikiliki. Maj tikitakan tein kijtoj Gálatas 2:20 tein semi techyolchikaua: “IKonetsin Dios [...] nechtasojtak uan noka momikilij”. Pablo amo kinemiliaya ke amo yolkuali katka uan ke Jiova amo kitasojtaskia. Amo kinemilij: “Nikajsikamati keyej Jiova kintasojta okseki tokniuan, sayoj ke nejua amo uelis nechtasojtas”. Hasta kinelnamiktij tokniuan akin nemiaj Roma: “Maski tejuan tech ne tonal tikatkaj semi titajtakolejke [...] Cristo momikilij toixpatka” (Rom. 5:8). Nion teyi kichiua maj Dios amo techtasojta. Pablo senkis kineltokaya ke inetasojtalis Dios kipia miak chikaualis. Kimatia ke Jiova miakpa kintapojpoluijka israelitas. Uan no kimatia ke yejua no kiiknelijka. w21.04 22 § 8-10

Keman aksa tikmachtiaj ika Biblia kipaleuia maj kitasojta Jiova. Keman tikitaskej ke uelis maj ika titajtokan ikualneskayouan Jiova. Maj tikpaleuikan akin tikmachtiaj maj kiita ke Jiova se Dios akin yolpaki uan ke nochipa kinpaleuia akin kitasojtaj (1 Tim. 1:11, TNM; Heb. 11:6). Maj tikiluikan keniuj kipaleuis komo kichiua tein momachtia uan no maj tikiluikan ke nejon kinextia ke Jiova kitasojta (Is. 48:17, 18). Komo netasojtalis tein kipialia Jiova okachi moskaltia, okachi kinekis kichiuas tein Biblia tamachtia. Akin momachtijtok Biblia moneki kikauas seki taman komo kineki moauis. Sekin akin momachtijtokej Biblia xa monekis kikauaskej seki taman tein kipiaj. Sekin xa monekis amo iniuan mouikaskejok akin amo kitasojtaj Jiova. Ininchankauan sekin akin momachtijtokej Biblia kintauelitaj itaixpantijkauan Jiova, uan yejuan xa no kintauelitaskej. Jesús kijtoj ke akin mochiuaskej imomachtijkauan, Jiova kintatiochiuis porin okseki itekitikauan mochiuaskej kemej ininchankauan (Mar. 10:29, 30). w21.06 4 § 8, 9

Tatitanil Pablo kinextij ke keman tikinpaleuiaj taltikpakneminij maj mochiuakan itatojtokakauan Cristo kemej yeskia keman titatokaj uan keman tiktekij tatok. Ijkon kinextij ke amo sayoj moneki titatokaskej. Pablo kinelnamiktij tokniuan akin nemiaj Corinto: “Nejuatsin nitamachtijtinemik ika in Tajtoltsin de Dios ijkon keme kuak se tatoka [...]. Uan in tokniu Apolos kachi ok kiajsikamajxitijtiaya notamachtilis ijkon keme kuak se kiajtselui in tatok. [...] Uan namejuan nankinejneuiliaj keme se milajtal kampa Dios motekitilia” (1 Cor. 3:6-9). Akin titekitij itech ‘imilajtal’ Dios titatokaj keman tikteixmatiltiaj iTajtol uan tikatekiaj tein tiktokkej keman titamachtiaj (Juan 4:35). Uan no, tejuan tikmatij ke yejua Dios akin kichiua maj se taltikpaknenkej mochiua itatojtokakauj Cristo. Se ueyi tatiochiualis se kiteixmatiltis iTajtol Dios uan se tamachtis. Nejin tekit semi teyolpaktia. Tatitanil Pablo kinpaleuij miakej akin nemiaj Tesalónica maj mochiuanij itatojtokakauan Cristo. Yejua kijtoj keniuj momachiliaya: “Ika por namotakuautamatilis timouelitatiue uan timoyolpaktitiue iixpantsinko Totekotsin Jesucristo tech ne tonal kuak Yejuatsin moualuikas [...], porin namejuan ya nantechyolseuiaj uan nantechyoltaliaj” (1 Tes. 2:19, 20; Hech. 17:1-4). w21.07 3 § 5; 7 § 17

Jiova kichiuak maj iuan timotokikan (Juan 6:44). Maj tiknemilikan toni kijtosneki nejon. Keman kinitstoya millones taltikpakneminij, kiitak ke tejuan tiknekiaj tikixmatiskej uan ke ueliskia tiktasojtaskej, uan yejuatsin semi kipatiuita nejon (1 Crón. 28:9). Jiova techixmati, techajsikamati uan techtasojta. Nejon semi techyolseuia. Jiova semi mitsontasojta, uan no semi kintasojta okseki tokniuan. Jesús kijtoj se neskayot tein techpaleuia maj tikajsikamatikan nejin. Yejua kijtoj ke Jiova kemej yeskia se ichkatajpixkej. Komo se ichkatajpixkej akin kipia 100 ichkamej kipoloua se, ¿toni kichiuas? “In tapixke kinkaua ne kuouta in oksekin nauipoal uan kaxtolo naui ichkame uan youi kitemoti in ichkatsin ten poliuik”. Keman kiajsis, amo kualanis porin poliujka, ta yolpakis. ¿Toni kijtosneki nejin? Ke Jiova kintasojta nochin iichkauan. Jesús kijtoj: “Toueyitajtsin Dios [...] amo no kimonekiltia de ke ma xiixpoliuikan senme de namejuan” (Mat. 18:12-14). w21.06 20 § 1, 2

Senkis titakuaujtamatij ke Jiova nochipa techtasojtas. Keman itech titanemiliaj nejin, okachi tiktasojtaj Jiova uan okachi kuali timouikaj iuan (Rom. 8:38, 39). Porin techolinia maj tikchiuakan kemej Jesús (1 Ped. 2:21). Seki tonalmej achto ke tikelnamikiskej imikilis Cristo, tikixtajtoltiaj itech Biblia tein kichiuak itech semana keman momikiliskia, tein panok keman momikilij uan keman oksepa nemik. Ompa, tanojnots tein motemaka youak keman tikelnamikij imikilis Cristo, techelnamiktia ke Jesús semi techtasojta (Efes. 5:2; 1 Juan 3:16). Keman tikixtajtoltiaj tein Jesús kichiuak uan itech titanemiliaj, techolinia maj tiksentokakan tinemikan “ijkon keme Cristo chipaukanemik” (1 Juan 2:6). Porin kichiua maj tiksentokakan tiknekikan kuali timouikaskej iuan Jiova (Jud. 20, 21). Keman timochikauaj tiktakamatiskej Jiova, tikueyitaliskej itokay uan tikyolpaktiskej techpaleuia maj tiksentokakan kuali timouikakan iuan (Prov. 27:11; Mat. 6:9; 1 Juan 5:3). Keman timosentiliaj keman moelnamiki imikilis Cristo techpaleuia maj mojmostaj tikiluikan Jiova ika tein tikchiuaj: “¡Nikneki nochipa kuali nimouikas mouan!”. w22.01 23 § 17; 25 § 18, 19

Jiova techkaua maj tejuan tikixpejpenakan toni tikchiuaskej. ToDios akin semi techtasojta yolpaki keman tikixtaliaj tiktekitiliskej (Sal. 84:11; Prov. 27:11). Uelis kuali titaixpejpenaskej itech miak taman. Jesús kitayekanaltij kichiuas tein oksekin kinpaleuiskia, uan tejuan no uelis tikchiuaskej kemej yejua. Se tonal, Jesús uan itatitaniluan semi sioujtoyaj uan kinekiaj moseuiskej, yejua ika yajkej kampa taseujtoya. Sayoj ke amo uelik moseuijkej porin kinajsitoj miakej taltikpakneminij akin kinekiaj kikakiskej itamachtilisuan Jesús. Yejua amo kualanik, ta kiniknelij uan “peuak kinmachtia ika miak tataman tamachtilisme” (Mar. 6:30-34). Keman tikuij totiempo uan tochikaualis porin tiknekij tikinpaleuiskej oksekin ijkon kemej kichiuak Jesús, tikueyitaliaj toTajtsin Jiova (Mat. 5:14-16). w21.08 3 § 7, 8

Keman tikitaj nochi tein Jiova kichijchiuak ueli tikitaj ke yejuatsin amo kiuelita maj sayoj se taman onka. Tikmatij nejin porin kinchijchiuak tataman koujmej, tataman tapialmej uan hasta tejuan tataman kemej techchijchiuak. Amo moajsi okse taltikpaknenkej maj senkis kemej tejuan, yejua ika Jiova amo keman kijtoua ke moneki tiyeskij kemej oksekin. Yejuatsin kiita toyolo, kemej yekmelauj titanemiliaj (1 Sam. 16:7). No kiita tein ueli tikchiuaj, tein amo ueli tikchiuaj uan tein tikpanokej keman timoskaltijtoyaj. Uan amo techtajtania maj tikchiuakan tein amo tiuelij. Moneki tikchiuaskej kemej yejuatsin uan timoitaskej kemej yejuatsin techita. Komo ijkon tikchiuaj, tiknextiskej kuali taixejekolis uan amo tiknemiliskej ke tiueyichiuanimej nion ke amo teyi tichiuanimej (Rom. 12:3). Tein kichiuaj seki tokniuan uelis semi techpaleuis. Kemej neskayot, xa tikitanij ke se tokniuj semi kuali tanojnotsa (Heb. 13:7). Komo tikitaj tein kichiua xa techpaleuis maj okachi kuali titanojnotsakan (Filip. 3:17). Kuali yetok komo tikitaj tein ueli kichiua se tokniuj porin no tiknekij tiueliskej, sayoj ke amo kuali yetok komo tikitaj porin tiknekij tikmatiskej ox okachi tiuelij oso amo. w21.07 20 § 1, 2

Komo kuali tikitaj keniuj chijchiujtokej tapialmej, tatokmej, koujmej uan sitalimej, mochikauas totakuaujtamatilis itech toTachijchiujkauj (Sal. 19:1). Komo kuali timomachtiaj nochi nejin, okachi tikneltokaskej ke Jiova tachijchiuak. Keman timomachtiskej keniuj chijchiujtok tein onkak, maj tikitakan keniuj techpaleuia maj tikixmatikan toTachijchiujkauj (Rom. 1:20). Kemej neskayot, Tonaltsin tatanextia uan takauantia nikan taltikpak, nejon tapaleuia maj yolto tein onkak. Sayoj ke no kitamota se tanex tein amo techpaleuia. Yejua ika, taltikpak kiyoualojtok se gas tein kitsakuilia nejon tanex uan tapaleuia maj amo teyi techchiuili. Keman tanex okachi chikauak, nejon gas momiakilia. ¿Melauj ke nejin kinextia ke taixejekol maj se kineltoka ke moajsi se Tachijchiujkej akin semi tamatkej uan semi techtasojta? w21.08 17 § 9, 10

Keman se taltikpaknenkej moauia, moneki tiksentokaskej tiktasojtaskej uan tikpoujkaitaskej (1 Juan 4:20). Kemej neskayot, komo amo tikajsikamatij keyej kichiuak teisa, maj amo tiknemilikan ke kitemouaya techyolkokos oso ke amo yolkuali. Okachi kuali maj tiknextikan ke tikpoujkaitaj keman tiknemiliskej ke okachi ueyichiujkej (Rom. 12:10; Filip. 2:3). Axkan, monekiskia maj tiknextikan ke tikinikneliaj nochin taltikpakneminij uan maj tikualtakamej iniuan. Komo tiknekij tiyeskij ichankauan Jiova nochipaya moneki tikchiuaskej tein Biblia tamachtia. Kemej neskayot, Jesús tamachtij ke moneki tikinikneliskej nochin taltikpakneminij uan tiyeskij tikualtakamej iniuan, hasta iniuan akin techtauelitaj (Luc. 6:32-36). Kemansa xa ouij techkisa tikchiuaskej nejin. Yejua ika moneki timochikauaskej titanemiliskej kemej Jesús uan tikchiuaskej kemej yejua. Keman timochikauaj tiktakamatiskej Jiova uan tikchiuaskej kemej Jesús, tiknextiliaj toTajtsin ke tiknekij tiyeskij ichankauan nochipaya. w21.08 6 § 14, 15

Xiontakuaujtamati iuan Jiova. Komo iuan titakuaujtamatij uan tikmakaj tein okachi kuali, yejuatsin kijtoua ke semi techtatiochiuis. Biblia ininka tajtoua miakej akin mochikaujkej okachi kitekitiliskej Dios. Miakej kiselijkej itatiochiualis Jiova hasta satepan ke kichiujkej teisa tein kinextij ke iuan takuaujtamatiaj. Kemej neskayot, kitatiochiuij Abrahán hasta satepan ke Abrahán “kisteuak de ne ichankopaka” maski “amo kimatik kan youi” (Heb. 11:8). Uan no, Jacob kiselij se tatiochiualis hasta satepan ke moteuij iuan se ángel (Gén. 32:24-30). Uan keman israelitas kalakiskiajya itech Tal tein Dios motenkaujka kinmakas, uelik kipanauijkej ueyiat Jordán hasta satepan ke tiopixkamej mometskalakijkej itech at uan at motsakuilij (Jos. 3:14-16). No uelis mitsonpaleuis tein kichiujkej tokniuan itech nejin tonalmej akin takuaujtamatkej iuan Jiova uan kitemojkej keniuj ueliskia okachi kitekitiliskej. w21.08 29, 30 § 12-14

Tokniuantsitsin akin xiuejkejya namejuan nankimatij keniuj mochiuaya seki taman itech inechikol Jiova ne uejkauj, sayoj ke no nankiitaj ke moneki nantatakamatiskej keman mopata seki taman. Uan komo sekin yankuixtok namoauijkej, no uelis semi nantapaleuiskej. Tokniuan akin ayamo xiuejkej semi kinyolpaktis kikakiskej tein nankipanouanij uan tein nanmomachtianij. Komo nanmomattokej nankinpaleuiskej oksekin ika nochi tein nankimatij, Jiova semi namechtatiochiuis (Luc. 6:38). Komo tokniuan akin xiuejkejya kitemouaj kuali mouikaskej iniuan tokniuan akin ayamo xiuejkej, uelis mosenpaleuiskej (Rom. 1:12). Akin xiuejkej kimatijya uan uelijya miak taman uan akin ayamo xiuejkej kipiaj chikaualis, uan nochi nejon semi kipia ipatiuj. Keman akin ayamo xiuejkej uan akin xiuejkejya kuali mouikaj uan sentekitij kiueyitaliaj toTajtsin Jiova uan semi tapaleuiaj itech nechikol. w21.09 8 § 3; 13 § 17, 18

Judíos kiixtopeujkej Jesús porin keman kimiktijkej kipilojkej itech se kouit, uan yejuan kinemiliayaj ke ijkon kinmiktiayaj sayoj akin kichiuayaj tein amo kuali uan tajtakolchiuanij. Yejua ika amo kineltokakej ke Jesús katka Mesías (Deut. 21:22, 23). Judíos akin kiixtopeujkej Jesús amo kineltokakej ke amo teyi kichiujka, ke kitakajkayauilijkaj uan ke kichiuilijkaj tein amo kinamikia. Uan no, tamelauanij amo kichiujkej tein monekia porin ijsiujka mosentilijkej uan amo kichiujkej tein kijtouaya inintanauatiluan (Luc. 22:54; Juan 18:24). Amo kichiujkej tein melauak keman kikakkej tein kipantiayaj Jesús uan hasta yejuan “kiyoltemoayaj tensa tajtakol para kipajpantiskiaj Jesús, para ijkon ueliskia [...] kimiktiske” (Mat. 26:59; Mar. 14:55-64). Uan satepan ke Jesús oksepa nemik, nejon tamelauanij kiniluijkej tateuianij romanos akin tajpixtoyaj kampa Jesús kitalijkaj maj takajkayauanij keman kintajtaniskiaj keyej Jesús amo ompa yetoyaok, uan kinmakakej “miak tomin” (Mat. 28:11-15). w21.05 11 § 12, 13

Komo Jiova kinekiskia, ueliskiaya kiixpolos tein amo kuali. Sayoj ke semi techpaleuiani maj ayamo kichiua. Nochin ikoneuan Adán uan Eva tiyolij titajtakolejkej. Maski ijkon, Jiova techtasojta uan techyekpia, uan motenkauanij ke amo uejkaua kiixpolos nochi tein amo kuali (1 Juan 4:19). Jiova kiixtalijya tonal keman kiixpolos nochi tein kintajyouiltia ikoneuan. Netasojtalis tein Jiova techpialia monekiskia kichiuas maj no tiksentokakan titaxikokan. Jiova techkauilia se kuali neskayot porin semi taxikouani. Uan Jesús no kichiuak kemej yejuatsin. Keman yetoya nikan taltikpak toka kixikoj miak taman, kiuijuikaltijkej, kipijpinaujtijkej uan kipilojkej itech se kouit (Heb. 12:2, 3). Kemej iTajtsin kixikouani miak taman, nejon kipaleuij maj no taxiko. Uan tejuan no uelis techpaleuis. w21.07 12, 13 § 15-17

ToTajtsin Jiova mojmostaj technextilia ke techiknelia (Sal. 103:10-14). No ijkon, maski imomachtijkauan Jesús katkaj tajtakolejkej, Jesús kiniknelij uan kintapojpoluij. Hasta toka momikilij, porin ijkon Jiova ueliskia techtapojpoluis totajtakoluan (1 Juan 2:1, 2). Keman titetapojpoluiaj tikchikauaj netasojtalis tein tikinpialiaj tokniuan (Efes. 4:32). Melauj ke kemansa ouij techkisa titetapojpoluiskej, sayoj ke moneki timochikauaskej tikchiuaskej. Se tokniuj siuat kijtoua ke semi kipaleuij tamachtilis “Maj timotapojpoluikan se iuan okse” tein kisak itech amaix Tanejmachtijkej. Tokniuj kijkuiloj: “Nejin tamachtilis kijtouaya ke keman tikintapojpoluiaj oksekin amo kijtosneki ke tiknemiliaj ke kuali yetok tein kichiujkej oso ke amo techyolkokoj, ta keman tikintapojpoluiaj kijtosneki ke amo tiksentokaj tikualantokej iniuan, uan nejon kichiua maj tiyolseujtokan”. Keman tikintapojpoluiaj tokniuan tikinnextiliaj ke tikintasojtaj uan ke tikchiuaj kemej toTajtsin Jiova. w21.09 23, 24 § 15, 16

Jesús kipatiuitaya tamachtilis tein melauak, tein kijtosneki, akoni Dios uan toni kiixtalijtok kichiuas. Ika tein kichiuak, kinextij ke kineltokaya nejon tamachtilis uan kinmatiltij oksekin (Juan 18:37). Akin yekmelauj kichiuayaj kemej Jesús no semi kipatiuitayaj nejon tamachtilismej (Juan 4:23). Tein melauj, tatitanil Pedro kijtoj ke akin yekmelauj kichiuayaj kemej Cristo moajsiaj itech “in yek melau ojtsin de Dios” (2 Ped. 2:2). Itatojtokakauan Cristo itech yekinika siglo semi kipatiuitayaj tamachtilis tein melauak, uan yejua ika kiixtopeujkej tamachtilismej, tachiualismej uan tanemililmej tein amo mouikayaj ika tamachtilis tein melauak (Col. 2:8). No ijkon, akin yekmelauj kichiuaj kemej Cristo itech nejin tonalmej “chipaukanentinemij itech in yek melauak Tajtoltsin de Dios” porin mochikauaj maj nochi tein kineltokaj uan tein kichiuaj mouika ika iTajtol Jiova (3 Juan 3, 4). Itaixpantijkauan Jiova amo kijtouaj ke senkis kiixmatij nochi tein Biblia tamachtia. Kemansa kiitanij ke mopolojkej kemej kimelauayaj se tamachtilis oso kemej kiixtalijkaj maj mochiua teisa itech nechikol. Keman teisa kuali moajsikamati, mopata kemej kinamikis. w21.10 21, 22 § 11, 12

Ne uejkauj, tepamit tein kiyoualouaya se altepet kinmatampauiaya akin ompa nemiaj, porin amo uelia kalakiaj akin kintauelitayaj. No ijkon, inetasojtalis Jiova tein amo tami kemej yeskia se tepamit tein techmatampauia, porin techpaleuia maj tiksentokakan kuali timouikakan iuan. Uan no, kemej Jiova techpialia netasojtalis tein amo tami, kichiua maj timotokikan iuan (Jer. 31:3). Ika okse neskayot, salmista David kinextij keniuj Dios kinmatampauia itekitikauan. Yejua kijkuiloj: “Dios nechpaleuis, Dios akin nechnextilia netasojtalis tein amo tami”. Uan no kijtoj: “Yejua nonetasojtalis tein amo tami uan kampa nimomatampauia, nonepaleuil uan akin nechmakixtia, noescudo uan kampa nimopaleuia” (Sal. 59:17; 144:2). ¿Keyej kijtoj David ke inetasojtalis Jiova tein amo tami kemej yeskia se nepaleuil uan kampa se momatampauia? Porin maski kampa yeski tinemiskej, komo tiksentokaj tiktekitiliaj Jiova, techmakas tein techpaleuis maj tiksentokakan kuali timouikakan iuan. w21.11 6 § 14, 15

Se tonal keman Jesús uan imomachtijkauan yajtoyaj itech se barco, peuak chikauak kiouaejeka. Ika nejon tein panok Jesús kinpaleuij maj kiajsikamatinij ke monekia okachi takuaujtamatiskej (Mat. 8:23-26). Kemej semi chikauak kiouia, at kalakik itech barco, sayoj ke Jesús kuali kochtoya. Imomachtijkauan semi momoujtijkej, yejua ika kijxititoj uan kitajtanijkej maj kinmakixtiani. Ika yolseuilis Jesús kiniluij: “¿Keye semi nanmomoutiaj? Namejuan amo yek majsitok de namotakuautamatilis”. ¿Tikonpanotok se ueyi ouijkayot, xa kampa tionnemi mochiuak se ueyi tetsauit oso xa semi tionmokokoua uan amo tikonmati toni tikonchiuas? Maski kemansa xa tionmotekipachos, amo xikonkaua maj nejon kichiua amo xiontakuaujtamatiok iuan Jiova. Xikonchiuili netataujtil uan xikonilui keniuj tionmomachilia. Itech xiontanemili keniuj Jiova mitsonpaleuiani achto, nejon kichiuas maj motakuaujtamatilis mochikaua (Sal. 77:11). Uelis senkis tiontakuaujtamatis ke yejuatsin amo keman mitsonkauas. w21.11 22 § 7, 10

Aksa ueliskia kinemilis ke komo amo mokuiliaya tein amo iaxka, kitakamattoya nejon tanauatil, sayoj ke xa kichiuaya okseki taman tein ika tachtektoya. Kemej neskayot, komo se tanamakakej kikuia balanzas oso okseki taman tein amo yektatamachiuayaj porin kinekia kinkajkayauas akin kitakouiayaj, tein melauj, kintachtekijtoya. Levítico 19:13 kijtoua: “Amo xikinkajkayaua oksekin”. Yejua ika, komo aksa takajkayaua keman tanamaka oso itech okse tekit, tein melauj, tachtektok. Chikueyitika tanauatil kiniluiaya judíos ke amo monekia tachtekiskej, sayoj ke amatajkuilol Levítico kijtoua okseki taman tein kinpaleuiaya maj kiajsikamatinij keniuj ueliskia kichiuaskej tein kinmachtiaya nejon tanauatil. Semi kuali maj tikmatikan keniuj kiita Jiova takajkayaualis uan tachtekilis. Yejua ika maj timotajtanikan: “Ika tein kijtoua Levítico 19:11-13, ¿monekiskia nikpatas kemej nikchiua seki taman, okachiok itech tanamakalis oso kemej nitekiti?”. w21.12 9, 10 § 6-8

Keman tiktataujtiskej Jiova, maj tikiluikan tein amo kuali tein tikchiujkej nejon tonal uan maj tikiluikan maj techtapojpolui. Sayoj ke komo tikchiujkej se ueyi tajtakol, no monekis tikintajtaniskej tayekananij maj techpaleuikan. Yejuan techkakiskej uan ika netasojtalis techyolmajxitiskej ika Biblia. Uan no, touan kichiuaskej netataujtil uan kitajtaniskej Jiova maj techtapojpolui uan ijkon uelis oksepa kuali timouikaskej iuan (Sant. 5:14-16). Uan no, techpaleuis maj itech titanemilikan inemilis Jesús tein kitemakak. Tejuan xa no techtayokoltia keman tiknemiliaj ke iKonetsin Dios semi tajyouij. Sayoj ke komo okachi titanemiliaj itech inemilis Jesús tein kitemakak, okachi tiktasojtaskej yejua uan iTajtsin. Keman xijxiujtika timosentiliaj keman tikelnamikij imikilis Cristo uan keman tikinyoleuaj oksekin maj touan mosentilikan, techpaleuia maj okachi tiktasojkamatikan inemilis tein kitemakak. ¡Se ueyi tatiochiualis maj Jiova technauatiani maj tikinpaleuikan oksekin maj kiixmatikan iKonetsin! w21.04 18, 19 § 13-16

Maj itech titanemilikan tein kichiuak keman miakej taltikpakneminij kiitatoj keman yetoya itech se tepet. Jesús nochi youal kichiujtoya netataujtil, yejua ika xa semi sioujtoya. Sayoj ke keman kinitak nochi nejon taltikpakneminij, kiniknelij akin kipanotoyaj tatasojtilis uan akin mokokouayaj. Amo sayoj kinpajtij, ta no kitemakak se tanojnots tein semi tayolchikauani, tein moixmati kemej Sermón del Monte (Luc. 6:12-20). Jesús nochipa kinpaleuij oksekin maski kemansa kinekia yetos iselti. Maj tiknemilikan keniuj momachiliaya Jesús keman kinauatijkej ke itasojikniuj Juan Taauijkej kimiktijkaj. Biblia kijtoua: “Kuak Jesús kimatik ya ke kimiktijke ya in Juan Taauijke, ijkuakon kisteuak Yejuatsin iselti uan kalayik itech se barco uan yajki oksekan kampa tayiukan” (Mat. 14:10-13). Sayoj ke Jesús amo uelik kichiuak nejon, porin miakej kichixtoyajya ompa (Mar. 6:31-33). Kiitak ke monekia kiseliskej yolseuilis tein Dios kitemaka uan yejua ika niman kinpaleuij (Luc. 9:10, 11). w22.02 21 § 4, 6

Yejua ika, ¿toni moneki tikchiuaskej komo tikitaj ke tikyolkokojkej se tokniuj? Moneki tiktataujtiskej Jiova uan tiktajtaniskej maj techpaleui maj tikyektalikan kuejmol tein tikpiaj iuan tokniuj. Uan no moneki tikitaskej toni tikchiujtokej. Kemej neskayot, uelis timotajtaniskej: “¿Amo ouij nechkisa nikijtos ke nimopoloj, niktajtanis tokniuj maj nechtapojpolui uan niktemos nikyektalis kuejmol? ¿Keniuj momachiliskej Jiova uan Jesús komo nejua niktemoua nikyektalis kuejmol iuan tokniuj?”. Kemej titanankiliskej kichiuas maj tikakikan Jesús uan maj tiktemokan tikyektaliskej kuejmol iuan tokniuj ika yolyemanilis. Tejuan no moneki tiknextiskej yolyemanilis komo tikyektalitij se kuejmol iuan se tokniuj (Efes. 4:2, 3). Moneki maj iuan titajtokan uan maj tiktemokan tikyektaliskej kuejmol. Maj tikelnamikikan ke okachi moneki oksepa kuali timouikaskej iuan tokniuj ke tiknextiskej akoni mopoloj (1 Cor. 6:7). w21.12 26 § 13-16

Jesús semi tayokoxtoya porin kimatia ke miakej judíos amo kiseliskiaj iTajtol Dios. Yejua ika, Jerusalén kiixpoloskiaj, uan judíos akin amo kinmiktiskiaj kinuikaskiaj okse altepet (Luc. 21:20-24). Ijkon kemej Jesús kijtojka, miakej kiixtopeujkej. ¿Keniuj tanankiliaj taltikpakneminij keman tikonteixmatiltia iTajtol Dios? Komo semi tionmochikaua tikonteixmatiltis iTajtol Dios, sayoj ke amo miakej kuali tanankiliaj ¿toni uelis mitsonmachtis keman Jesús chokak? Jiova kintasojta taltikpakneminij. Keman Jesús chokak kinextia ke Jiova ininka motekipachoua taltikpakneminij. “Yejuatsin amo kineki ma senme ixpoliuikan. Ta, Yejuatsin kimonekiltia ke tinochin ma timoyolnemilikan de totajtakoluan” (2 Ped. 3:9). Tejuan tiknextiaj ke tiktasojtaj ‘toknitsinʼ, keman tiksentokaj timochikauaj tikinpaleuiskej taltikpakneminij maj kiixmatikan tein kichiuas iTekiuajyo Dios (Mat. 22:39). w22.01 16 § 10-12

Totakuaujtamatilis okachi mochikauas komo itech titanemiliaj keniuj Jiova kinpaleuiani itekitikauan uan keniuj techpaleuiani tejuan. Tein okachi moneki, yejua ke okachi tiktasojtaskej Jiova. Netasojtalis yejua kualneskayot tein okachi techolinis maj tiktakamatikan Jiova, maj timochikauakan tikyolpaktiskej uan maj tikxikokan tein yeski ouijkayot (Mat. 22:37-39; 1 Cor. 13:4, 7; 1 Juan 5:3). Okachi tayekantok maj kuali timouikakan iuan toDios Jiova (Sal. 63:1-7). Maj tikelnamikikan ke no tikueyichiuaj Jiova keman tiktataujtiaj, keman timomachtiaj uan keman itech titanemiliaj tein timomachtiaj. Yejua ika, maj tikchiuakan kemej Jesús uan maj tiktemokan tikchiuaskej nejin kampa taseujtok. Maj amo tikauakan maj nion teyi techtapololti. Uan keman tikueyichiujtoskej Jiova, maj tiktajtanikan maj techpaleui maj amo titanemilikan itech okseki taman. Komo kuali tikuij tiempo, Jiova kichiuas maj tinemikan nochipaya itech yankuik taltikpak (Mar. 4:24). w22.01 31 § 18-20

Tein tiknemiliaj yejua tein tikchiuaj. Yejua ika Jesús kijtoj maj amo tiknemilikan nion teyi tein uelis kichiuas maj titajtakokan (Mat. 5:21, 22, 28, 29). ¿Melauj ke tiknekij tikyolpaktiskej toTajtsin Jiova? Komo ijkon, moneki niman timoajchiuiliskej komo peua tiknemiliaj teisa tein amo kuali. Jesús kijtoj: “Tajtolis ten kisa tech se iten, yejua ne ualeua tech se iyolo” (Mat. 15:18). Tein tikijtouaj kinextia keniuj yekmelauj titamatij. Xionmotajtani: “¿Nochipa nikijtoua tein melauj maski nejon uelis kichiuas maj nimokuejmolkalaki? Komo nimonamiktijya, ¿nimoyekpia uan amo niknextia ke nikinuelita oksekin? ¿Senkis amo ika nitajtoua auilnemilis? ¿Amo nitetauelnankilia maski aksa kichiua teisa tein nechkualantia?”. Itech xiontanemili nejin netajtanilmej. No ijkon, komo timochikauaj amo titeuijuikaltiskej, amo titakajkayauaj nion ika titajtouaj auilnemilis, okachi amo ouij techkisas timokixtiliskej ‘soltik talnamikilis’. w22.03 5 § 12-14

Miakpa, akin amo kichiaj maj kinyolmajxitikan, ta yejuan tajtanij, okachi kuali taixpejpenaj. Yejua ika maj tejuan titajtanikan maj techyolmajxitikan. ¿Kemanian uelis titajtaniskej maj techyolmajxitikan? Maj tikitakan seki taman. 1) Se tokniuj siuat kiluia se tokniuj akin uejkaujya kiteixmatiltia iTajtol Dios maj iuan youi tamachtiti ika Biblia, uan satepan kitajtania toni kipaleuis maj okachi kuali tamachti. 2) Se tokniuj siuat akin amo kipia inamik kineki mokouilis se pantalon, yejua ika kitajtania se tokniuj siuat akin chikauak itakuaujtamatilis maj kiita ox kuali yetok tein kiixpejpenak. 3) Se tokniuj takat yekinika kitemakati se tanojnots itech nechikol uan kitajtania se tokniuj akin uejkaujya kitemakani tanojnotsmej maj kuali kikaki para satepan uelis kiyolmajxitis. Hasta akin miak xiujmejya kitemakanij tanojnotsmej, no kuali yeskia maj kintajtanikan okseki tokniuan maj kinyolmajxitikan uan maj kichiuakan tein kiniluiskej (Prov. 19:20). w22.02 13 § 15-17

Jiova technextilia inetasojtalis ijkon kemej kinextilij iKonetsin keman yetoya nikan taltikpak (Juan 5:20). Kipaleuij maj itakuaujtamatilis kisentokani chikauak, kiyolchikauak keman semi motekipachojtoya uan kimakak tein ika moixpanoltiskia. Uan kiluij ke kitasojtaya uan ke kiyolpaktiaya tein kichiujtoya (Mat. 3:16, 17). Jesús amo keman kimachilij ke iselti yetoya, porin kimatia ke iTajtsin nochipa kipaleuiaya. Ijkon kemej kipanok Jesús, tinochin miakpa tikmachilianij ke Jiova techtasojta. Maj tiknemilikan nejin: Jiova techkauak maj kuali timouikakan iuan uan kichiuak maj timoajsikan iniuan miakej tokniuan akin tikinitaj kemej tochankauan uan semi techtasojtaj. Yejuan techpaleuiaj maj tiyolpakikan uan techyolchikauaj keman timotekipachojtokej (Juan 6:44). Jiova no techmaka miak tamachtilis tein techpaleuia maj totakuaujtamatilis kisentoka chikauak. Uan techpaleuia maj ueli timoixpanoltikan mojmostaj (Mat. 6:31, 32). Keman itech titanemiliaj ke Jiova semi techtasojta, okachiok tiktasojtaj. w21.09 22 § 8, 9

¿Keniuj tionnemia achto ke tionmomachtiskia Biblia? Miakej nion tiknekij tikelnamikiskejok. Tein tikchiuayaj uan tikijtouayaj kinextiaya ke timoyekanayaj ika tein taltikpakneminij akin amo kitekitiliaj Dios kijtouaj ke kuali uan ke amo kuali. Komo ijkon tinemiaj amo tikchiayaj tein kuali uan amo tikixmatiaj toTajtsin Dios (Efes. 2:12). Sayoj ke, ijkon kemej tionmomachtijtiajki Biblia, tikonajsikamatik ke tikonpia se moPopaj ompa iluikak akin semi mitsontasojta. No tikonitak ke komo tikonnekia tikonyolpaktis Jiova uan tionpouis iniuan itekitikauan, monekia tikonpatas kemej tionnemia uan kemej tiontanemiliaya. Monekia tikontakamatis tein Jiova kijtoua ke kuali yetok uan tein amo kuali yetok (Efes. 5:3-5). Kemej Jiova toTachijchiujkauj uan toTajtsin, kinamiki kiniluis keniuj moneki nemiskej akin pouij iniuan ichankauan. Uan akin kinekij moauiskej kiniluia: “[Ximoajchiuilikan] ne soltik namotalnamikilis [uan] [...] ne tachiualisme”. w22.03 2 § 1-3

Okseki ichkamej mosentiliaj ika yolpakilis keman moelnamiki imikilis Cristo uan itech tanemiliaj tein kichiaj kiseliskej. Kinekij kikakiskej tanojnots tein motemaka keman moelnamiki imikilis Cristo porin ika tajtoua tein kichiuaskej Cristo uan 144,000 keman tekiuajtiskej Mil Xiujmej. Tokniuan taixpejpenalmej kinixyekanas ininTekiuaj Jesucristo keman kichiuaskej maj taltikpak mochiua se Xochital uan kinpaleuiskej taltikpakneminij maj amo tajtakolejkejok. Millones akin mosentiliaj keman moelnamiki imikilis Cristo semi yolpakij keman itech tanemiliaj tonal keman mochiuas tein Jiova kijtoj, kemej tein moajsi itech Isaías 35:5, 6; 65:21-23 uan Apocalipsis 21:3, 4. Keman kinemiliaj ke moajsijya itech yankuik taltikpak iniuan ininchankauan, okachi takuaujtamatij ke kiseliskej tein kichiaj uan kinekij kisentokaskej kitekitiliskej Jiova (Mat. 24:13, TNM; Gál. 6:9). w22.01 21 § 5-7

Kemej Adán kichiuak maj amo ueliskiaok tinemikan nochipaya, Jesús kitemakak inemilis (1 Cor. 15:22). ¿Keyej monekik kitemakas inemilis? Porin itech Tanauatil, Jiova kiixtalijka maj motemakaskia “nemilis ika nemilis”, uan ijkon mochiuaskia tein melauak (Éx. 21:23, 24). Yejua ika Jesús monekia kitemakas inemilis porin amo tajtakolej katka, ijkon kemej katka Adán achto ke tajtakoskia (Rom. 5:17). Ijkon, Jesús nochipaya yeski ininPopaj nochin akin takuaujtamatij itech inemilis tein kitemakak (Is. 9:6; Rom. 3:23, 24). Jesús kinekik kitemakas inemilis porin semi kitasojta iTajtsin uan tejuan (Juan 14:31; 15:13). Nejon netasojtalis kiolinij maj kisentokani kitakamatini Jiova hasta keman kimiktijkej uan maj kichiuani tein yejuatsin kinekia. Tein kichiuak tapaleuis maj taltikpakneminij nemikan kemej Jiova kiixtalijtoya uan maj taltikpak moajsi kemej kinekia. w21.04 14 § 2, 3