Diciembre

Jesús kijtoj ke yejua uan imomachtijkauan kemej yeskiaj se ichkatajpixkej iuan iichkauan (Juan 10:14). Uan kinamiki maj ijkon kijtouani, porin ichkamej kitenixmatij ininichkatajpixkauj uan kichiuaj tein kinnauatia. Se takat kiitak ke melauj nejin. Yejua kijtoj: “Tiknekiaj tikinfotojkixtiskej seki ichkamej, yejua ika tiktemojkej tikchiuaskej maj motokianij, sayoj ke amo techtojtokakej porin amo techtenixmatiaj. Ompa ajsik se okichpil, akin katka ininichkatajpixkauj, uan keman kinnotsak niman kitojtokakej”. Tein kipanok nejon takat techelnamiktia tein Jesús kijtoj ke kichiuaskiaj iichkauan, tein kijtosneki, imomachtijkauan. Yejua kijtoj: “Yejuan [...] kitakamatiske [oso kikakiskej] notajtoluan”. Sayoj ke Jesús yetok iluikak. Komo ijkon, ¿keniuj uelis tikakiskej? Komo timomachtiaj tein tamachtij uan tikchiuaj (Mat. 7:24, 25). w21.12 16 § 1, 2

Tatitanil Pablo kimatia ke monekia maj Jiova kipaleui. Achto semi kintajyouiltijka tokniuan. Sayoj ke satepan kiajsikamatik ke amo kuali tein kichiujka uan kiixtalij senkis mopatas (1 Tim. 1:12-16). Jiova kipaleuij maj mochiua se tayekankej akin teikneliaya, teajsikamatia uan katka yolyemanik. Yejua takuaujtamatia ke Jiova kitapojpoluiskia (Rom. 7:21-25). Kimatia ke ipa mopoloskia, yejua ika mochikauak okachi kuali kinextis ikualneskayouan Cristo, uan ika yolyemanilis mokauak maj Jiova kipaleui maj kichiua tekit tein yejuatsin kimakaka (1 Cor. 9:27; 2 Cor. 4:7). Tokniuan takamej kinmakaj tekit kemej tayekananij amo porin amo keman mopolouaj, sayoj ke Jiova kineki maj kiitakan itech toni mopolouaj uan maj kinextikan ikualneskayouan Cristo (Efes. 4:23, 24). Keman tayekananij momachtiskej Biblia moneki kiitaskej toni moneki kipataskej. Komo ijkon kichiuaj, Jiova kinpaleuis maj yolpakikan uan maj kuali kichiuakan tekit tein kinmakatok (Sant. 1:25). w22.03 29, 30 § 13-15

¿Toni monekiskia tikchiuaskej komo tikitaj ke tikijijtouanij se tokniuj? Maj tikelnamikikan ke moneki tikintasojtaskej tokniuan (Sant. 2:8). Uan no, moneki tikchiuaskej netataujtil uan tiktajtaniskej Jiova maj techpaleui maj amo tikijijtokanok nejon tokniuj. Uan uelis tiktemoskej iuan titajtoskej. Ijkon tikchiujtoskej tein tiktajtanijkej Jiova. No uelis tikyoleuaskej maj touan tanojnotsati oso maj touan takuati. Ijkon kemej tikixmattiaskej tokniuj, uelis tikitaskej toni kualneskayomej kipia, ijkon kemej kichiuaj Jiova uan Jesús. Ijkon tiknextiskej ke amo tikinijijtouajok oksekin kemej tanauatij toichkatajpixkauj Jesucristo. Ijkon kemej ichkamej kikakij itajtol ininichkatajpixkauj, tiimomachtijkauan Jesús no tikakij itajtol. Komo timoajsij iniuan ichkamej ‘tein amo miakej’ oso iniuan ‘okseki ichkamej’, maj tinochin tiksentokakan tikakikan uan tiktakamatikan itajtol toichkatajpixkauj Jesucristo (Luc. 12:32, TNM; Juan 10:11, 14, 16). w21.12 19 § 11; 21 § 17, 18

Keman Rehoboam peuak tekiuajti ompa Israel, israelitas kitajtanijkej maj kiajchiuani seki taman tein kiixtalijka ipopaj, Salomón, tein semi kintajyouiltiaya. Rehoboam kichiuak se taman tein kuali: kintajtanij taixyekananij itech xolal Israel maj kiyolmajxitianij. Yejuan kiluijkej ke komo kichiuaya tein israelitas kitajtaniayaj, nochipa kipaleuiskiaj (1 Rey. 12:3-7). Nesi ke Rehoboam amo kiuelkakik tein kiyolmajxitijkej, yejua ika kintajtanij maj kiyolmajxitianij takamej akin iuan moskaltijkaj. Sayoj ke ijkuak amo kuali kiyolmajxitijkej, kiluijkej maj okachiok kintajyouiltiani israelitas (1 Rey. 12:9-11). Rehoboam ueliskia kitajtanis Jiova katiyejua tayolmajxitilis monekia kikakis, sayoj ke amo kichiuak tein kiyolmajxitijkej takamej akin ayamo xiuejkej katka. Nejon amo kipaleuij yejua nion israelitas. No ijkon, kemansa tejuan xa no techyolmajxitiskej teisa tein amo tikuelkakiskej. Sayoj ke, komo nejon tayolmajxitilis moajsi itech Biblia moneki tikakiskej. w22.02 9 § 6

Akin ayamo xiuejkej, amo tein amo ueli kichiuaj. Amo kinemilia ke kiixnamikij, ta kinita kemej akin iniuan tekiti. Tokniuan akin xiuejkejya kinitaj tokniuan akin ayamo xiuejkej kemej netetayokolilmej tein Jiova kinmakak uan semi kitasojkamatij tein kichiuaj. Kemej amo semi kipiajok chikaualis, kitasojkamatij maj tokniuan akin ayamo xiuejkej uan chikaujkej kinekikan kichiuaskej tekimej tein onkak itech nechikol. Noemí se kuali neskayot tein moajsi itech Biblia porin keman katka xiuejya kinextij ke motasojkamatia keman kikauak maj se ichpoch kipaleuiani. Noemí yekinika kiluij Rut maj mokepani iniuan ichankauan satepan ke momikilij inamik, akin katka iokichpil Noemí. Sayoj ke keman Rut kiluij ke amo kikauaskia, ta ke iuan yaskia hasta Belén, Noemí mokauak maj kipaleui (Rut 1:7, 8, 18). Uan nejon semi kinpaleuij nochin omen (Rut 4:13-16). Tokniuan akin xiuejkejya akin yolyemankej kichiuaj kemej Noemí. w21.09 10, 11 § 9-11

ToTajtsin Jiova kimati tein tisejsemej ueli tikchiuaj. Tejuatsin xa ueli okachi tikonchiua seki taman ke motasojikniuan, oso xa amo semi ueli tikonchiua kemej oksekin, xa porin tionxiuejya, tionmokokoua oso porin moneki tikonyekpias mochankauan. Sayoj ke amo xionmotayokolti (Gál. 6:4). Jiova amo kielkauas tein tejuatsin tikonchiuas. Komo tionmochikaua kuali tikontekitilis uan tikonchiua porin tikontasojta, yejuatsin yolpakis. Jiova kimati tein tikonuelitaskia tikonchiuas. Yejuatsin kineki xionyolpaki uan kuali xionmomachili ika tein ueli tikonchiua. Axkan tikpiajya yolseuilis porin tikmatij ke Jiova techpaleuia keman tikpiaj ouijkayomej (Is. 41:9, 10). Onkak miak taman tein kichiua maj tiyolpakikan keman tikueyichiuaj toTajtsin Jiova, akin kinamiki kiselis “mouistililis uan ne ueyipanchiualis” (Apoc. 4:11). w22.03 24 § 16; 25 § 18

Tiknekij tikchiuaskej kemej Jesús, sayoj ke amo moneki timotayokoltiskej komo amo ueli senkis tikchiuaj kemej Jesús (Sant. 3:2). Se momachtijkej amo keman uelis senkis kichiuas kemej itamachtijkauj, sayoj ke komo mochikaua kichiuas kemej yejua uan kiyektalia inepololuan, nejon kipaleuis maj okachi kuali kikisa tein momachtia. No ijkon, uelis tikchiuaskej kemej Jesús komo tikchiuaj tein timomachtiaj itech Biblia uan komo timochikauaj tikyektaliskej tein ouij techkisa tikchiuaskej (Sal. 119:59). Miakej itech nejin tonalmej sayoj kitayekanaltiaj inintanejnekilis, sayoj ke tiitekitikauan Jiova amo ijkon tikchiuaj. Tein kichiuak Jesús keman kinpaleuij oksekin techyololinia uan tiknekij tikchiuaskej kemej yejua (1 Ped. 2:21, TNM). Komo timochikauaj tiktayekanaltiskej tikinpaleuiskej oksekin kemej Jesús kichiuak, tiyolpakiskej porin tikmatij ke Jiova kiyolpaktia tein tikchiuaj. w22.02 24 § 16; 25 § 18

Itech nejin tonalmej, Jiova kinixyekana itekitikauan ika iTajtol, Biblia. Komo tikxelouaj tiempo itech titanemiliskej tein Jiova techmachtia, timokauaskej maj Jiova techixyekana uan uelis tikchiuaskej tekit tein techmakatok (1 Tim. 4:15, 16). Jiova no kinixyekana itekitikauan itechkopa “takeual takuaujtamach uan tamatkej” (Mat. 24:45, TNM). Xa kemansa nejin takeual techmaka tanauatilmej tein amo senkis tikajsikamatij. Kemej neskayot, xa technauatiskej toni moneki tikchiuaskej keman mochiuas se tetsauit uan xa tiknemiliaj ke kampa tejuan tinemij amo keman mochiuas. Yejua ika, ¿toni monekiskia tikchiuaskej komo tiknemiliaj ke tein technauatiaj amo tapaleuia? Maj titanemilikan itech tajkuilolmej tein tikixtajtoltianij itech Biblia. Miakpa, tein Dios kinnauatiani itekitikauan kinmakixtiani, maski xa ueliskia se kinemilis ke amo tapaleuiskia (Juec. 7:7; 8:10). w22.03 18, 19 § 15, 16

Jesús kinextij ke semi takuaujtamatia kemej kijtoua tajkuilol tein axkan tikitaj. Kimatia ke inemilis mokauaya imako iTajtsin Jiova uan takuaujtamatia ke kielnamikiskia. Tein techmachtia. Maj tiksentokakan tiktakamatikan Jiova maski uelis timomikiliskej. Uelis tikchiuaskej nejin komo senkis iuan titakuaujtamatij (Prov. 3:5). Maj tikitakan tein kichiuak Joshua, se telpoch akin kipiaya 15 xiujmej uan semi mokokouaya. Amo kinekik maj tapajtianij kitalilianij pajti tein kijtouayaj porin amo kinekia kitapanauilis itanauatiluan Dios. Tepitsin achto ke momikiliskia, kiluij imomaj: “Nonemilis yetok imako Jiova”. Uan no kiluij: “Ueli nimitsiluia nejin: senkis nikneltoka ke Jiova oksepa nechmakas nonemilis. Yejuatsin kimati tein niknemilia uan tein nikmachilia uan kimati ke yekmelauj niktasojta”. Tinochin monekiskia timotajtaniskej: “Komo nikpanoua se ouijkayot uan uelis nimomikilis, ¿niksentokas niktakamatis Jiova uan nitakuaujtamatis ke nechelnamikis uan ke oksepa nechmakas nonemilis?”. w21.04 12, 13 § 15, 16

Ixolal Jiova kiselia yolchikaualis keman tanojnotsa. Keman tikteixmatiltiaj iTajtol Dios techpaleuia maj kuali timomachilikan uan techyolchikaua, maski taltikpakneminij techkakiskej oso amo. Ika tein seki tokniuan kipanotokej xa kinemiliaj ke amo ueli semi tapaleuiaj itech tanojnotsalis. Komo ijkon timomachiliaj, maj tikelnamikikan ke Jiova yolpakis komo timochikauaj tikchiuaskej tein tiueliskej. Sekin amo ueli tikisaj porin timokokouaj oso porin tixiuejkejya, maski ijkon Jiova kimati ke tiknekij titapaleuiskej itech tanojnotsalis. Yejuatsin uelis kichiuas maj ueli tikinnojnotsakan akin techyekpiatij tochan oso tapajtianij. Komo tiknemiliaj ke achto okachi uelia titanojnotsayaj, xa timotayokoltiskej. Sayoj ke komo tikitaj keniuj techpaleuijtok Jiova, tikpiaskej chikaualis tein techpaleuis maj tikxikokan tein yeski ouijkayot uan maj tiksentokakan tiyolpakikan. Keman titanojnotsaj amo tikmatij akoni uelis kipaleuis tein tikteixmatiltiaj uan kiixtalis kitekitilis Dios (Ecl. 11:6). w21.05 24, 25 § 14-17

Maj tikitakan tein kichiuak tekiuaj David. Jiova kimakaka miak taman, kemej tomin, tanauatil uan kichiujka maj kintanini miakej akin kitauelitayaj. David semi kitasojkamatia tein Jiova kimakaka uan kijtoj ke nion uelia kipouaya (Sal. 40:5). Maski kinpiayaya miakej siuamej, peuak kinejneki inamik okse takat, se taman tein Jiova kijtoua ke amo kuali yetok. Siuat monotsaya Bat-Seba uan inamik katka se hitita akin monotsaya Urías. David sayoj kitemoj itanejnekilis, yejua ika auilnemik iuan Bat-Seba uan satepan kimatik ke Bat-Seba kipiaskia se konetsin. Uan amo sayoj kichiuak nejon, ta no kitemoj maj kimiktianij Urías (2 Sam. 11:2-15). ¿Kinemilij David ke Jiova amo kiitstoya? Maski miak xiujmejya kitekitilijtoya Jiova, kitemoj itanejnekilis uan kinejnekik kipias okachi uan nejon kiualkuilij miak tajyouilis. Sayoj ke satepan kijtoj ke tajtakolchiuak uan moyolnonotsak. ¡Uan semi kitasojkamatik maj Jiova kitapojpoluiani! (2 Sam. 12:7-13). w21.06 17 § 10

Tiknemiliaj ke amo uelis titamachtiskej. Xa tiknemiliaj ke amo semi tikixmatij Biblia oso ke moneki okachi kuali titamachtiskej. Maj tikitakan eyi taman tein techpaleuis maj titakuaujtamatikan ke uelis tikmachtiskej se taltikpaknenkej. Yekinika, Jiova kimati ke kemaj uelis titamachtiskej. Ojpatika, Jesús, akin kipia “nochi in tanauatil tech in eluiyaktsinko uan nikan taltikpak”, technauatij maj titamachtikan (Mat. 28:18). Uan expatika, oksekin uelis techpaleuiskej. Ijkon kemej Jesús, uelis titakuaujtamatiskej ke Jiova techpaleuis maj tikmatikan toni tikijtoskej (Juan 8:28; 12:49). Uan no, uelis tikiniluiskej seki tokniuan maj techpaleuikan maj tikpeualtikan se nemachtil ika Biblia, kemej tokniuj akin kiixyekana tanojnotsalis, se precursor akin kuali tamachtia oso se tokniuj akin uejkaujya tanojnotskej. Komo iniuan tiouij keman tamachtitij ika Biblia, techpaleuis maj tikmatikan keniuj uelis okachi kuali titamachtiskej. w21.07 6 § 12

Amo uejkaua ixpoliuisya tein amo kuali. Yejua ika, axkan okachi moneki titakuaujtamatiskej ke Jiova nochipa kichiua tein kinamiki. ¿Keyej? Porin itech okachi ueyi tajyouilis xa techiluiskej maj tikchiuakan seki taman tein amo tikajsikamatiskej, tein tiknemiliskej ke amo taixejekol oso tein ouij techkisas tikchiuaskej. Sayoj ke Jiova amo technojnotsas, ta xa kichiuas maj techiluikan toni moneki tikchiuaskej akin kinixtalijtok maj techixyekanakan. Ijkuak amo monekis timotajtaniskej ox yekmelauj Jiova kineki maj tikchiuakan nejon oso tokniuan akin techixyekanaj. ¿Titakuaujtamatiskej iuan Jiova uan itech inechikol? Komo axkan titakuaujtamatij itech inechikol Jiova uan niman tiktakamatij tein kiixtaliaj, xa no ijkon tikchiuaskej itech okachi ueyi tajyouilis. w22.02 6 § 15

Ika inepaleuil Jiova, Gedeón uan 300 takamej akin iuan tateuitoj kintankaj miakej tateuianij, uan nejon ueliskia kichiuas maj moueyimatinij. Takamej akin ualeuayaj itech ichankauan Efraín kiitatoj Gedeón, sayoj ke amo porin kinekiaj kiluiskej ke kinyolpaktiaya tein kichiujka, ta porin kinekiaj iuan motajtolteuiskej porin amo kiniluijkaj maj iniuan yanij itech tateuilis. Gedeón kinelnamiktij se taman tein Jiova kinpaleuijka maj kichiuanij. Nejon tapaleuij maj moyolseuianij (Juec. 8:3). Gedeón kinextij yolyemanilis porin kinekia maj onkani yolseuilis itech ixolal Dios. Takamej akin ualeuayaj itech ichankauan Efraín techmachtiaj ke amo moneki tiktayekanaltiskej maj techueyitalikan, ta ke moneki tiktemoskej maj kiueyitalikan Jiova. Tokniuan takamej akin kipiaj ininchankauan uan tokniuan tayekananij uelis kichiuaskej kemej Gedeón. Komo se ininchankauj oso se tokniuj kualantok porin amo kiuelitak teisa tein kichiujkej, moneki kitemoskej kiajsikamatiskej keyej kualantok. No uelis kiluiskej ke semi kuali teisa tein kichiuak. Moneki yeskij yolyemankej. Sayoj ke okachi tayekantok kuali mouikaskej iuan, ke kinextiskej ke mopolojtok. w21.07 16, 17 § 10-12

Jiova techchijchiuak kemej uelis tiknextiskej ikualneskayouan. Kemej tichijchiujtokej kemej Dios, uelis tikpiaskej kualneskayomej tein yejuatsin kipia. Kemej neskayot, uelis titetasojtaskej, titeikneliskej, amo titekauaskej uan tiknextiskej melaujkayot (Sal. 86:15; 145:17). Keman timochikauaj tiknextiskej nejin kualneskayomej, tikueyitaliaj Jiova uan tiknextiliaj ke timotasojkamatij (1 Ped. 1:14-16). Komo tikchiuaj tein kiyolpaktia toTajtsin Jiova, tiyolpakij uan kuali timomachiliaj. Uan no, kemej Jiova techchijchiuak kemej uelis tiknextiskej ikualneskayouan, uelis tiyeskij akin yejuatsin kineki maj mochiuakan ichankauan. Jiova techchijchiuilij kampa tinemiskej. Miak xiujmej achto ke kichijchiuaskia yekinika takat, kichijchiuak taltikpak (Job 38:4-6; Jer. 10:12). Kemej semi yolkuali uan kualtakat, techchijchiuilij miak taman porin kineki maj tiyolpakikan (Sal. 104:14, 15, 24). Kemansa itech tanemiliaya tein kichijchiujka uan “kiitak ke nejin kuali katka” (Gén. 1:10, 12, 31). w21.08 3 § 5, 6

Nochin tiitekitikauan Dios moneki tikteixmatiltiskej iTajtol uan tikinpaleuiskej oksekin maj mochiuakan itatojtokakauan Cristo (Mat. 28:19, 20; Rom. 10:14). ¿Tikuelitaskiaj okachi kuali tikchiuaskej nejin tekit? Semi techpaleuis komo timomachtiaj folleto Titamachtikan uan komo tikixtaliaj tikchiuaskej seki taman tein techpaleuis maj tikchiuakan tein timomachtiaj. Maj tikixtalikan tikpiaskej kualneskayomej tein kiyolpaktiaj Jiova. Maj amo tikelkauakan ke nejin se taman tein uelis tikixtaliskej tikchiuaskej tein semi moneki (Col. 3:12; 2 Ped. 1:5-8). Tikmatij ke maski tiktekitilijtokejya Jiova, tinochin tikuelitaskiaj okachiok tiktekitiliskej. Itech Xochital tein yejuatsin kijtoua ke kichiuas nikan taltikpak uelis tikchiuaskej nejon. Hasta maj ejko nejon tonal, maj timochikauakan kuali tikchiuaskej tein yeski tekit tein tikseliskej. Nejon kichiuas maj okachi tiyolpakikan uan maj amo timotayokoltikan. Uan tein okachi moneki, tikueyitaliskej uan tikueyichiuaskej Jiova, toDios “akin yolpaki” (1 Tim. 1:11, TNM). Yejua ika, maj tiyolpakikan ika tein ueli tikchiuaj itech itekiyo Jiova. w21.08 25 § 18-20

Komo keman tionyolik motatuan katkajya itaixpantijkauan Jiova, xa semi katka tionkonetsinok keman tikonmatik ke Jiova kichijchiuak nochi tein onkak, ke kipia kualtsitsin kualneskayomej uan ke kineki maj tinemikan itech se Xochital nikan taltikpak (Gén. 1:1; Hech. 17:24-27). Sayoj ke miakej amo kineltokaj ke Dios nemi oso ke yejuatsin kichijchiuak nochi tein onkak. Kineltokaj ke nochi tein onkak iselti nesik uan ke satepan yolik mopatatiajki. Sekin akin kineltokaj nejin kiselijkej miak tamachtilis. Xa kijtouaj ke tein kiajsinij tamatinij kinextia ke tein Biblia kijtoua amo melauak, uan ke kineltokaj ke moajsi se Tachijchiujkej sayoj akin amo teyi kimatij, akin amo momachtijkej uan akin nochi kineltokaj. Maski uejkaujya oso yankuixtokok peuak tiktekitiliaj Jiova, tinochin moneki tiksentokaskej tikchikauaskej totakuaujtamatilis. Komo tikchiuaj nejin, amo techkajkayauaskej akin kijtouaj ke tein Biblia tamachtia amo melauak (Col. 2:8). w21.08 14 § 1-3

Abel, Noé, Abrahán uan Job kinextijkej ke kipoujkaitayaj uan kitasojtayaj yejuatsin. Keman kitakamatkej, iuan takuaujtamatkej uan keman kitemakakej netemaktilmej. Senkis tikmatij ke kichiujkej nochi tein uelkej uan yejuatsin kiyolpaktij inintaueyichiualis. Satepan, Jiova kinmakak israelitas seki tanauatilmej itechkopa Moisés. Itech nejin tanauatilmej kiniluij keniuj kinekia maj kiueyichiuakan. Satepan ke Jesús momikilij uan oksepa nemik, Jiova amo kintajtanijok itekitikauan maj kitakamatikan tanauatilmej tein kimakaka Moisés (Rom. 10:4). Akin kichiuayaj kemej Cristo monekia kitakamatiskej se yankuik tanauatil, “in tanauatil de Cristo” (Gál. 6:2). Yejua ika, amo monekia nochipa kielnamiktoskej uan kitakamatiskej miak tanauatilmej kampa kijtouaya toni monekia kichiuaskej uan toni amo, ta monekia kichiuaskej kemej Jesús uan tein tamachtiaya. Axkan, itekitikauan Dios mochikauaj kichiuaskej kemej Cristo uan ijkon kiyolpaktiskej Jiova uan kipiaskej yolseuilis (Mat. 11:29). w22.03 20, 21 § 4, 5

Jiova kinkaki ikoneuan. Yejuatsin nochipa kikakik Jesús keman kitataujtij. Kikakik keman kitataujtij maj kipaleuiani keman monekia kiixpejpenas seki taman tein semi monekia, kemej neskayot, keman kinixpejpenak 12 itatitaniluan (Luc. 6:12, 13). Jiova no kikakik keman kitataujtij maj kipaleuiani keman semi motekipachojtoya. Achto ke Judas kitemaktiskia, Jesús kitataujtij iTajtsin maj kipaleuiani porin yaya kipanoti miak tajyouilis. Jiova amo sayoj kikakik iKonetsin, ta no kititanik se ángel maj kiyolchikauati (Luc. 22:41-44). Itech nejin tonalmej, Jiova no techkaki keman tiktataujtiaj, uan technankilia keman okachi moneki uan kemej okachi techpaleuis (Sal. 116:1, 2). Se tokniuj siuat kayot India kiitak ke Jiova ijkon kichiua. Yejua semi motekipachojtoya uan kitataujtij Jiova maj kipaleuiani. Yejua kijtoua: “Broadcasting^® tein kisak itech metsti mayo xiuit 2019, tein ika tajtouaya toni uelis se kichiuas keman semi se motekipachojtok, semi nechpaleuij. Jiova ijkon kinankilij nonetataujtiluan”. w21.09 21, 22 § 6, 7

Tokniuan itech yekinika siglo xa semi ouij kinkisak kikauaskej nochi tein kipiayaj uan yaskej nemitiuij okseko. Monekia takuaujtamatiskej ke Jiova kinpaleuiskia maj kipianij tein ika moixpanoltiskiaj. Makuil xiujmej achto ke romanos kiyoualoskiaj Jerusalén, tatitanil Pablo kinyolmajxitijka tokniuan hebreos seki taman tein semi kinpaleuiskia. Yejua kijtoj: “Namejuan san amo ximotekauilikan de xiktasojtatinemikan kachi ok intomin. Ta, ximoyolpaktijtinemikan sayo ika ten nankipiaj ya. Porin Totajtsin Dios techilia ijkuin: ‘Amo keman nimitssekokauas uan nion no nimitssenkauas moseltiʼ. lka ya nojon tikijtojtinemij ka yolchikaualis ijkuin: ‘Totekotsin Yejuatsin nechpaleuijtinemi. Ika ya nojon amo nimoyolmoutis tenika tensa uelis nechchiuilis in tagayot’” (Heb. 13:5, 6). Tokniuan akin kichiujkej tein Pablo tayolmajxitij achto ke romanos ajsiskiaj Jerusalén xa okachi amo ouij kinkisak nemiskej ika amo miak taman kampa ajsikej. Kimatiaj ke Jiova kinpaleuiskia maj kipianij tein ika moixpanoltiskiaj. w22.01 4 § 7, 9

Keman itech titanemiliaj aksa akin teiknelia, xa itech titanemiliaj se taltikpaknenkej akin kiuelita kitemakas tein kipia uan kualtakat. Xa tikelnamikij tein kichiuak samaritano akin Jesús ika tajtoj itech se neskayot. Nejin takat kiiknelij se judío akin kitachtekijkaj. Samaritano “kiueyiyoliknelij” judío, uan netasojtalis kiolinij maj kipaleuiani (Luc. 10:29-37). Itech nejin neskayot moita se taman tein Jiova kinextia: teiknelilis. Yejuatsin techiknelia porin techtasojta, uan mojmostaj technextilia ika miak taman. Teiknelilis no ueli se kinextia keman amo se kitatsakuiltia se taltikpaknenkej maski kinamikiskia maj se kichiua. Jiova semi techikneliani, ta kemej kijtoj se salmista, “amo techchiuiliani tein technamiki” (Sal. 103:10). Sayoj ke kemansa, Jiova moneki kimelauas akin tajtakolchiua. w21.10 8 § 1, 2

Jiova kinnextilia inetasojtalis tein amo tami sayoj akin semi kuali mouikaj iuan, tein kijtosneki, itekitikauan. Tikajsikamatij nejin ika tein kijtojkej tekiuaj David uan tanauatijkej Daniel. Kemej neskayot, David kijkuiloj: “Xiksentoka xikinnextili monetasojtalis tein amo tami akin mitsixmatij” uan “netasojtalis tein amo tami tein Jiova kinpialia akin kimoujkatokaj uejkauas nochipaya”. Uan Daniel kijtoj: “Jiova, Dios akin melauak, akin semi ueyi uan ueyichiujkej, akin [...] kinnextilia netasojtalis tein amo tami akin kitasojtaj uan kitakamatij itanauatiluan” (Sal. 36:10; 103:17; Dan. 9:4). Kemej tikitaj, Jiova kinnextilia itekitikauan netasojtalis tein amo tami porin kiixmatij, kimoujkatokaj, kitasojtaj uan kitakamatij itanauatiluan. Jiova sayoj kinnextilia netasojtalis tein amo tami akin kiueyichiuaj kemej yejuatsin kiyolpaktia. Achto ke peuaskia tiktekitiliskej Jiova, yejuatsin ipa techtasojtayaya ijkon kemej kintasojta nochin taltikpakneminij (Sal. 104:14). Sayoj ke keman peuak tikueyichiuaj, no peuak technextilia inetasojtalis tein amo tami. w21.11 4 § 8, 9

Maski oksekin kitemoskej maj tikchiuakan nejon, senkis tikixtaliaj tiktakamatiskej tein kijtoj Jesús. Itech nejin tonalmej, miakej taltikpakneminij semi kiuelitaj kintojtokaskej taixyekananij itech taneltokalismej akin semi kinixmatij, hasta kemej yeskia kinueyichiuaj. Miakej mosentiliaj itech inintiopan, kikouaj amatajkuilolmej tein kijkuilouaj uan kinpaleuiaj ika miak tomin. Sekin kineltokaj nochi tein kiniluiaj. ¡Komo kiitaskiaj Jesús, xa amo semi yolpakiskiaj kemej yolpakij keman kinitaj nejon taixyekananij! Sayoj ke akin tiktekitiliaj Jiova kemej yejuatsin kiyolpaktia, amo tiktojtokaj nion se taltikpaknenkej. Maski tikinpoujkaitaj akin techixyekanaj, tiktakamatij nejin tein Jesús tamachtij: “Namejuan nochi naniknime” (Mat. 23:8-10). Amo tikinueyichiuaj taltikpakneminij, maski yeskij taixyekananij itech taneltokalis oso tekiuanij. Uan keman kitemouaj kichiuaskej teisa tein ika kinekij kinpaleuiskej taltikpakneminij, amo tikinpaleuiaj nion tikinixnamikij. Tiitaixpantijkauan Jiova senkis amo tikchiuaj kemej miakej akin kijtouaj ke kichiuaj kemej Cristo (Juan 18:36). w21.10 20 § 6, 7

Nochin itekitikauan Dios akin kinekij yeskij yektikej moneki kitayekanaltiskej ininkuali uikalis iuan Dios uan amo okseki taman oso se taltikpaknenkej. Kemej tejuan tiitaixpantijkauan Jiova, amo tiknekij tikchiuaskej nion teyi tein kipitsotilis itokay tein yektik (Lev. 19:12; Is. 57:15). Komo israelitas kitakamatiaj itanauatiluan Jiova, kinextiayaj ke kiseliayaj kemej ininDios. Levítico 18:4 kijtoua: “Xikchiuakan tein nikixtalia, uan ximonejnemiltikan kemej kijtouaj notanauatiluan uan xiktakamatikan. Nejua Jiova nanmoDios”. Itech capítulo 19 moajsij seki tanauatilmej tein kinmakak israelitas. Kemej neskayot, versículos 5 hasta 8, 21 uan 22 ika tajtouaj keniuj monekia kintemaktiskej tapialmej. Monekia kichiuaskej kemej kipoujkaitaskiaj “tein yektik iixpan Jiova”. Nejin versículos monekiskia techolinis maj tiknekikan tikyolpaktiskej Jiova uan maj tikueyichiuakan ika netemaktilmej tein kiyolpaktiaj, ijkon kemej techiluia Hebreos 13:15. w21.12 5, 6 § 14, 15

Tokniuan akin yankuixtok namonamiktijkej, ininneskayo seki tokniuan akin kipanouanij miak taman tein kinpaleuiani maj takuaujtamatikan iuan Jiova uelis semi namechpaleuis. Seki tokniuan akin kipiaj ininnamik miak xiujmejya kitekitilianij Jiova kemej precursores. Uelis nankintajtaniskej maj namechyolmajxitikan ika tein nankiixtalijtokej nankichiuaskej itech itekiyo Jiova. Ijkon no nankinextiaj ke nantakuaujtamatij iuan Jiova (Prov. 22:17, 19). Xikelnamikikan, nenamiktilis se inetetayokolil Jiova (Mat. 19:5, 6). Uan yejuatsin kineki maj akin monamiktijkejya yolpakikan. Tokniuan akin yankuixtok namonamiktijkej, kuali yeskia xikitakan toni nankichiujtokej itech namonemilis. ¿Namochikaujtokej nankinextiliskej Jiova ke nankitasojkamatiliaj nochi tein namechmakani? Xiktataujtikan Jiova, xiktemokan tayolmajxitilis itech iTajtol tein uelis namechpaleuis uan xikchiuakan. Uelis nantakuaujtamatiskej ke komo nankitayekanaltiaj nankitekitiliskej Jiova, nanyolpakiskej iuan namonamik. w21.11 19 § 16, 18

Santiago amo moueyitalij. Amo kinemilij ke kemej katka iikniuj Jesús oso ke kemej kipiaya uejueyi tekimej katka okachi ueyichiujkej ke okseki tokniuan, ta keman kinnojnotsak kiniluij “notasojikniuan” (Sant. 1:16, 19; 2:5). Santiago amo no kitemoj maj tokniuan kinemilianij ke amo mopolouaya. Tein techmachtia: Maj tikelnamikikan ke tinochin titajtakolejkej. Maj amo tiknemilikan ke itech seki taman okachi tiueyichiuanimej ke akin tikinmachtiaj. ¿Keyej amo? Komo tikchiuaj maj akin tikmachtiaj kinemili ke amo keman timopolouaj, xa kinemilis ke yejua amo keman uelis kitakamatis Dios. Sayoj ke keman tikiluiaj ke kemansa ouij techkisani tikchiuaskej tein Biblia tamachtia uan tiktapouiaj keniuj techpaleuiani Jiova maj timopatakan, tikpaleuiaj maj kiita ke yejua no uelis kitekitilis Jiova. w22.01 11, 12 § 13, 14

Keman okachi titanemiliskej kemej Jesús, okachi kuali tikchiuaskej kemej yejua uan okachi kuali tiknextiskej ikualneskayouan. Tejuatsin xa tikonnemilis: “Jesús amo tajtakolej. ¡Amo keman uelis senkis nikchiuas kemej yejua!”. Komo ijkon tikonnemilia, xikonelnamiki nejin eyi taman. Yekinika, tejuatsin mitsonchijchiujkej kemej uelis tikonchiuas kemej Jiova uan Jesús. Yejua ika, uelis tikonixtalis tikonchiuas kemej yejuan uan uelis tikonchiuas hasta kampa tionuelis (Gén. 1:26). Ojpatika, amo onkak okse taman tein kipia okachi chikaualis ke iespíritu Dios, ika inepaleuil uelis tikonchiuas miak taman tein moselti amo tionueliskia. Expatika, Jiova amo kichia senkis xikonnexti axkan kualneskayomej tein iespíritu Dios techpaleuia maj tikpiakan. Xikonelnamiki ke toTajtsin Jiova kinmakas akin kichiaj nemiskej nikan taltikpak 1,000 xiujmej hasta maj senkis amo kipiakanok tajtakol (Apoc. 20:1-3). Jiova kineki maj axkan timochikauakan tiknextiskej kualneskayomej hasta kampa tiueliskej uan maj titakuaujtamatikan ke yejuatsin techpaleuis. w22.03 9 § 5, 6

Amo sayoj moneki tiktataujtiskej Jiova, ta no moneki timomachtiskej iTajtol uan tiaskej nechikolmej. Nejin no techpaleuis maj okachi kuali timouikakan iuan. ¿Keniuj uelis okachi kuali tikuiskej totiempo keman timomachtiaj uan keman tietokej itech nechikolmej? Maj timotajtanikan: “¿Toni okachi nechtapololtia keman nimomachtia oso keman nietok nechikolmej?”. Xa aksa nechnotsa, nechtajkuilouilia oso nechtitanilia se correo. Komo timomachtijtokej oso tietokej itech se nechikol uan peua titanemiliaj itech okse taman, maj tiktajtanikan Jiova maj techpaleui. Xa ouij techkisas itech titanemiliskej tein timomachtijtokej uan amo tikelnamikiskejok tein techtekipachoua, sayoj ke moneki tikchiuaskej. Maj tiktataujtikan Jiova uan maj tiktajtanikan maj techmaka yolseuilis tein techpaleuis (Filip. 4:6, 7). w22.01 29, 30 § 12-14

Tekiuaj Uzías amo no kikakik tein kiyolmajxitijkej. Kemej kinekia kichichinouilis kopal Jiova, yajki templo uan kalakik kampa sayoj tiopixkamej uelia kalakiaj. Tiopixkamej kiluijkej: “¡Uzías, tejua amo mitsnamiki xikchichinouili kopal Jiova! Sayoj tiopixkamej ueli kichichinouaj kopal”. ¿Toni kichiuak Uzías? Biblia kijtoua ke “semi kualanik”. ¿Uan keyej amo kikakik tein kiyolmajxitijkej? Kemej katka tekiuaj xa kinemiliaya ke ueliskia kichiuas tein kinekiskia. Sayoj ke Jiova amo ijkon kiitaya. Komo Uzías yeskia yolyemanik, kikakiskia tein kiyolmajxitijkej uan niman kisaskia den templo, Jiova xa kitapojpoluiskia. Sayoj ke kemej kinekia kichiuas tein amo kinamikia, Jiova kichiuak maj kikuini lepra uan ijkon kisentokak “hasta keman momikilij” (2 Crón. 26:16-21). ¿Toni techmachtia tein kipanok Uzías? Ke komo amo tikakij tein Biblia tayolmajxitia, Jiova techixtopeuas maski tein yeski tekit tikpiaskej. w22.02 9 § 7

Akin kikaua maj kiixyekana ‘soltik talnamikilis’ miakpa sayoj kichiua uan tanemilia itech itanejnekilis (Col. 3:9). Xa niman kualani, sayoj itech tanemilia, amo motasojkamati uan moueyineki. Xa kiuelita moixpetanis ika auilnemilis uan películas kampa nesi auilnemilis oso tateuilis. Maski ijkon, kipia miak kualneskayomej uan xa hasta amo kuali momachilia ika tein kijtoua oso kichiua, sayoj ke monekiok teisa tein uelis kipaleuis maj kipata kemej tanemilia uan tein kichiua (Gál. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5). Kemej titajtakouanij, amo uelis senkis tiktsakuiliskej tein amo kuali tein tiknemiliaj uan tein tiknejnekij. Kemansa, tikchiuaskej oso tikijtoskej teisa tein satepan tiknemiliskej maj amo tikchiuanij oso maj amo tikijtouanij (Jer. 17:9; Sant. 3:2). Sayoj ke keman timokixtiliaj ‘soltik talnamikilis’ timopataj, porin timochikauaj amo tikchiuaskejok tein amo kuali tein tiknemiliaj uan tein tiknejnekij (Is. 55:7). w22.03 3 § 4, 5

Tokniuan tayekananij, xikitakan ininkualneskayouan tokniuan. Maski tajtakolejkej, no kipiaj kualneskayomej tein semi kualtsitsin. Tein melauj, kemansa monekis nankimelauaskej se tokniuj. Sayoj ke, ijkon kemej tatitanil Pablo, ximochikauakan amo sayoj nankiitaskej keyej nankimelauaj. Okachi xikitakan ke nejon tokniuj kitasojta Jiova, kinextiani taxikolis uan ke uelis kichiuas tein kuali. Tayekananij akin kiitaj ininkualneskayouan tokniuan tapaleuia maj itech nechikol nochin tokniuan motasojtakan. Xikelnamikikan ke Jiova amo kichia amo keman ximopolokan, ta kineki xiksentokakan xiktekitilikan (1 Cor. 4:2). Uelis senkis nankineltokaskej ke Jiova no kipatiuita tein nankichiuaj, porin kemej kijtoua Hebreos 6:10, yejuatsin “amo keman kelkauatiu de keniu namejuan nanmotekitiltijke para Dios. Uan [...] keniu nankitasojtajtinemij Dios kuak namejuan nankinpaleuijtiualayaj in taneltokani yolchipauke. Uan namejuan nankinpaleuijtiyoue ok”. w22.03 31 § 19, 21