¿TIKONMATIA?
Ne uejkauj, ¿keniuj mochijchiuayaj uan mokuiaj amatajkuilolmej tein tetekuiniujtoyaj?
Amatajkuilol Ester tein kipanoltijkej itech kuetax uan vitela (siglo dieciocho)
Itech amatajkuilol Lucas ika tajtoua keman Jesús kitapoj amatajkuilol Isaías tein tetekuiniujtoya, kiixtajtoltij uan kitetekuinoj. Uan no, itech itamian amatajkuilol, Juan yejua kijtoj ke amo uelik kijkuiloj nochi tein Jesús kichiuak (Lucas 4:16-20; Juan 20:30; 21:25).
¿Keniuj mochijchiuayaj amatajkuilolmej tein tetekuiniujtoyaj? Kisajsalouayaj seki takoton kuetax, pergamino oso papiro hasta maj mochiuani ueyakaxtik. Ompa kitetekuinouayaj itech se kouit uan tajkuilol mokauaya taijtik. Tajkuilouayaj ixtapal itech nochi takoton kuetax, pergamino oso papiro. Komo tel ueyak katka, kitaliliayaj se kouit ipeujyan uan itamian tajkuilol uan akin taixtajtoltiaya kitapojtiyaya ika se imay uan ika okse kitetekuinojtiyaya hasta keman kiajsia tajkuilol tein kitemouaya.
Kemej kijtoua The Anchor Bible Dictionary, “se amatajkuilol semi tapaleuiaya porin katka tel ueyak [kemej 10 metros] ompa ueliskia moijkuilos nochi tein kipia se libro uan keman tetekuiniujtoya amo semi ueyi katka”. Kemej neskayot, moixejekoua ke itech iamatajkuilol Lucas monekik mokuis se rollo tein itamachiuj katka kemej 9,5 metros. Seki amatajkuilolmej tein tetekuiniujtoyaj kintekiaj inajnakastan, kialaxouayaj ika se tet uan kitapaluiayaj.
¿Akonimej katkaj “tayekanani tiopixkame” akin ixnesij itech Escrituras Griegas Cristianas?
Keman peuak moajsij tiopixkamej itech xolal Israel, tanauatil kijtouaya ke monekia ixyetos sayoj se tayekankatiopixkat, akin kichiuaskia nejon tekit hasta keman momikiliskia (Números 35:25). Aarón katka yekinika tayekankatiopixkat, uan satepan tepopaj kipanoltiliaya nejon tekit itayekankakonetsin (Éxodo 29:9). Miakej takamej akin ininuejkaujtat katka Aarón kichiujkej tekit kemej tiopixkamej, sayoj ke amo miakej tekitikej kemej tayekankatiopixkamej.
Keman xolal Israel kiixyekanayaj okseki altepemej, taixyekananij akin amo katkaj judíos kiixtaliayaj uan kiajchiuayaj tayekankatiopixkat kemej yejuan kinekiaj. Sayoj ke, tein moajsini kinextia ke akin kiixtaliayaj kemej tayekankatiopixkat nochipa kiitayaj maj poui iniuan kalyetouanij tein okachi ueyichiuanimej uan maj ichankauj Aarón. Nesi ke tokayit “tayekanani tiopixkame” ika kinixnextiayaj akin katkaj okachi ueyichiuanimej. Seki tayekananij tiopixkamej xa katkaj akin kinixyekanayaj 24 olochmej kemej xexeliujtoyaj tiopixkamej. Yejuan katkaj ueyichiuanimej akin pouiaj itech ininkalyetouanij tayekankatiopixkamej uan tayekankatiopixkamej akin kinkuilijkaj nejon tekit, kemej Anás (1 Crónicas 24:1-19; Mateo 2:4; Marcos 8:31; Hechos 4:6).