Maj timotemakakan tikueyichiuaskej Jiova

1, 2. 1) ¿Keniuj kijtojkej Elifaz uan Bildad ke Dios kiita kemej tiktekitiliaj? 2) ¿Keniuj kiitak Jiova tein kijtojkej nejin takamej?

PANOUA 3,000 xiujmej achto, eyi takamej tajtotoj iuan Job, se itekitikauj Dios akin amo keman kikauak. Semej katka Elifaz. Yejua kitajtanij Job: “¿Kualtia se takat iixpan Dios? ¿Uelis akin kipia taajsikamatilis kipaleuis? ¿Akin kipia nochi uelilis kiyolpaktia ximelauak, oso teisa kitani porin tiksentoka tikpia ajsitok motaueyichiualis?” (Job 22:1-3). Elifaz kinemiliaya ke inintanankilil nejin netajtanilmej katka amo. Okse takat akin no tajtoj iuan Job katka Bildad. Yejua kiluij Job ke Dios amo keman uelis kinitas melaujkej taltikpakneminij (xikonixtajtolti Job 25:4).

² Elifaz uan Bildad kitemojkej maj Job kinemiliani ke nenkaj katka maj mochikauani kitekitilis Dios. Kinekiaj maj kinemili ke Dios techita kemej tiyeskiaj se okuiltsin, se ijkochin oso se talkuitaxkol (Job 4:19; 25:6). Ueliskia moitas ke kijtojkej nejin porin katkaj yolyemankej (Job 22:29). Tejuan ipa titsikitsitsin iixpan Jiova, akin semi ueyi. Keman tipantachiaj ikuapan se tepet oso okseko kampa uejkapan, tikitaj ke semi titsikitsitsin uan amo teyi tichiuanimej. Sayoj ke ¿ijkon techita Jiova keman timochikauaj tiktekitiliskej uan tikpaleuiskej iTekiuajyo? Amo. Jiova kiniluij Elifaz, Bildad uan Zofar ke tein kijtouayaj amo melauak katka. Satepan, Dios kijtoj ke kiyolpaktiaya tein kichiuaya Job, uan kiluij “notekitikauj” (Job 42:7, 8). Yejua ika uelis tikyekmatiskej ke taltikpakneminij akin tajtakolejkej kemaj uelis kitekitiliskej Dios.

¿TONI TIKMAKAJ DIOS?

3. ¿Toni tajtanik Elihú keman ika tajtoj kemej timochikauaj tiktekitiliskej Jiova, uan toni kijtosnekia?

³ Se telpoch akin motokaytiaya Elihú kikaktoya tein eyi takamej kiluijtoyaj Job. Keman tamitajtojkej, Elihú kitajtanij Job nejin keman ika tajtoj Jiova: “Komo tiyolmelauak, ¿toni tikmaka; toni kiselia motechkopa?” (Job 35:7). ¿Kijtosnekia Elihú ke nenkaj timochikauaj tiktekitiliskej Dios? Amo. Jiova amo kimelauak Elihú, kemej kichiuak iniuan nejon eyi takamej. Elihú kijtosnekia ke Jiova amo kipoloua maj tikueyichiuakan, ta yejuatsin amo teyi kipoloua maj tikmakakan. Nion teyi tein tikchiuaskej kipaleuis maj kipia okachi taman oso maj kipia okachi chikaualis. Tein melauj, nochi kualneskayomej oso tein ueli tikchiuaj Dios techmakak, uan yejuatsin kiita keniuj tiktekitiltiaj.

4. ¿Keniuj momachilia Jiova keman tikinpaleuiaj oksekin?

⁴ Jiova kiita keman tikintasojtaj itekitikauan. Kiita tein kuali tein ininka tikchiuaj kemej yeskia yejuatsin tikchiuiliskiaj. Proverbios 19:17 kijtoua: “Akin kinextilia kualtakayot akin kipanotok tatasojtilis kitaneujtia Jiova, uan yejuatsin kiixtauilis tein kichiua”. Nochipa keman tiknextiliaj kualtakayot aksa, Jiova kiita. Maski yejuatsin kichijchiuak nochi tein onkak, kiita kemej yeskia techtauikilia teisa keman tikinpaleuiaj oksekin uan techtaxtauia ika miak tatiochiualismej. IKonetsin Dios techmachtij ke nejin melauak (xikonixtajtolti Lucas 14:13, 14).

5. ¿Toni netajtanilmej tiknankiliskej?

⁵ Ne uejkauj, Jiova kiyoleuak tanauatijkej Isaías maj tajto itenkopa uan maj kitekitiliani (Is. 6:8-10). Isaías kinekik kichiuas nejon tekit uan kijtoj: “¡Nikan niyetok nejua! Xinechtitani nejua”. Itech totonaluan, Jiova kinyoleua itekitikauan akin amo kikauaj maj iuan tekitikan. Tel miakej kinextiaj ke tanemiliaj kemej Isaías. Motemakaj kitekitiliskej Jiova itech miak taman, kampa yeski uan maski ouij. Sayoj ke xa tisekimej tiknemilianij nejin: “Niktasojkamati maj Jiova nechyoleua maj niktekitili. Sayoj ke ¿yekmelauj kipia ipatiuj tein nikchiuas? ¿Xe Jiova amo kichiuas maj mochiua nejin tekit maski nejua amo teyi nikchiuas?”. Maj tiknankilikan nejin netajtanilmej keman tikitaskej tein kinpanok Débora uan Barac, ome itekitikauan Jiova akin nenkej ne uejkauj.

DIOS KINPALEUIA MAJ AMO MOUIKAN

6. ¿Keyej ueliskia moitas ke itateuijkauan Jabín ijsiujka kintaniskiaj israelitas?

⁶ Barac katka se inintaixyekankauj tateuianij israelitas, uan Débora katka tanauatijkej. Jabín, akin tekiuajtia Canaán, kinteltajyouiltijka israelitas 20 xiujmej. Itateuijkauan Jabín tel ininka mauiltiayaj oksekin uan yejua ika israelitas mouiaj kisaskej kampa motatijtoyaj. Itateuijkauan Jabín kipiayaj 900 carros tein kipiayaj seki teposmej tein tetekiaj. Sayoj ke israelitas amo kipiayaj teposmej tein ika tateuiskiaj nion tein motaliliskiaj keman tateuiskiaj (Juec. 4:1-3, 13; 5:6-8).a

7, 8. 1) ¿Toni Jiova yekinika kinauatij Barac? 2) ¿Keniuj israelitas kintankej itateuijkauan Jabín? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

⁷ Kemej itateuijkauan Jabín kipiayaj teposmej tein ika tateuiskej, ueliskia moitas ke israelitas amo chikaujkej katkaj uan ke niman ueliskia kintaniskej. Sayoj ke itechkopa tanauatijkej Débora, Jiova kinauatij Barac: “Xiyouj uan xinejnemi hasta tepet Tabor, uan xikinuika diez mil takamej akin pouij iuan Neftalí uan Zabulón. Nimitsualkuilis Sísara, akin kinixyekana itateuijkauan Jabín, ika inincarros tein ika tateuiaj uan itateuijkauan hasta atauit Cisón, uan niktemakas momako” (Juec. 4:4-7).

⁸ Noyampa motematiltij ke monekiaj tapaleuianij. Yejua ika, 10,000 takamej mosentilijkej itech tepet Tabor. Ompa, Barac uan nejon 10,000 yajkej kinteuitoj akin kinixnamikiaj itech se tal tein motokaytiaya Taanac (xikonixtajtolti Jueces 4:14-16). ¿Kinpaleuij Jiova israelitas? Kemaj. Niman peuak kioui chikauak uan kampa moteuijtoyaj motasokitalij. Nejin semi kinpaleuij israelitas. Barac kintotokak itateuijkauan Sísara 24 kilómetros hasta se tal tein motokaytiaya Haróset. Ompakauin, icarro Sísara mosokitokak. Yejua ika Sísara temok uan tsikuintiyajki hasta Zaananim. Ompa, motatij itech itakenkal se siuat akin motokaytiaya Jael. Kemej tel sioujtoya, niman kochik. Keman Sísara kochtoya, Jael moyolchikauak uan kimiktij (Juec. 4:17-21). Jiova kinpaleuijka israelitas maj kintaninij akin kinixnamikiaj.b

SEKIN TAPALEUIJKEJ UAN SEKIN AMO

9. ¿Toni techmachtia Jueces 5:20, 21 ika neteuilis tein kipiakej israelitas iuan Sísara?

⁹ Jueces capítulo 5 okachi ika tajtoua tein kijtoua capítulo 4. Jueces 5:20, 21 kijtoua: “Ompa iluikak sitalimej tateuijkej; itech ininojti kiteuijkej Sísara. Atauat Cisón kinkuitikisak”. ¿Kijtosneki nejin ke ángeles kinpaleuijkej israelitas itech neteuilis, oso kijtosneki ke uejuetskej miak temej? Biblia amo kijtoua. Sayoj ke taixejekol maj se kinemili ke yejua Jiova akin kimakixtij ixolal keman kichiuak maj chikauak kiouini keman monekia uan kampa monekia. Ijkon, 900 carros amo uelik ijsiujka moolinijkej. Jueces 4:14, 15 expa kinextia ke yejua Jiova akin kichiuak maj tataninij. Nion semej 10,000 takamej ueliskia kijtos ke ininselti tatankaj.

10, 11. ¿Toni katka Meroz, uan keyej kiselij tatsakuiltilis?

¹⁰ Maj okachi ika titajtokan se taman tein ijkuak panok. Satepan ke israelitas tatankej, Débora uan Barac kiueyichiujkej Jiova ika se nekuikatil. Itech nejon nekuikatil moijtouaya: “Xiktejtelchiuakan Meroz, kijtoj iángel Jiova, kemaj, xikintejtelchiuakan akin ompa nemij, porin amo kipaleuikoj Jiova, amo kipaleuikoj Jiova iniuan akin chikaujkej” (Juec. 5:23).

¹¹ ¿Toni katka Meroz? Amo senkis tikmatij. Sayoj ke tatsakuiltilis tein kiselij semi kijtakoj uan hasta ixpoliuik. Xa katka se xolal kampa amo motemakakej kipaleuiskej Barac itech neteuilis. Maj tikelnamikikan ke 10,000 takamej motemakakej kinteuitiuij cananeos. Yejua ika akin nemiaj Meroz xa kikakkaj ke monekia tapaleuitiuij itech neteuilis. Meroz xa no katka se xolal kampa ika moojtij Sísara keman kicholuijtoya Barac. Akin ompa nemiaj xa ueliskia kikitskiskej Sísara, sayoj ke amo kikitskijkej. ¿Tikonnemilia keniuj akin ompa nemiaj kiitstoyaj keniuj nejin tateuijkej akin tamouilil cholojtoya ininojpan? Yejuan amo teyi kichiujkej tein ika tapaleuiskiaj maj mochiua tein Jiova kiixtalijka. Komo tapaleuiskiaj, Jiova kintatiochiuiskia. Sayoj ke amo tapaleuijkej. Moita ke akin nemiaj Meroz amo tanemiliayaj kemej Jael, akin katka yolchikauak (Juec. 5:24-27).

12. 1) ¿Toni ome tachiualismej ika tajtoua Jueces 5:9, 10? 2) ¿Toni techmachtia nejin tein panok?

¹² Itech Jueces 5:9, 10 tikitaj ke 10,000 tateuianij akin yajkej itech neteuilis taman tanemiliayaj, amo kemej akin amo yajkej tapaleuitoj. Débora uan Barac kinueyitalijkej “inintaixyekankauan tateuianij ompa Israel, akin yajkej kemej tapaleuianij iuan xolal”. Yejuan amo katkaj kemej akin yayaj ininpanko “asnas tein chichilkostikej”, akin kinemiliayaj ke amo kinnamikia yaskej neteuilis porin semi ueyichiuanimej katkaj. Biblia kijtoua ke nejin taltikpakneminij motaliayaj “itech kualtsitsin tapech” uan yajtinemiaj “itech ojti”. Nejin kijtosneki ke kuali nemiaj, amo kemej akin motemakakej tapaleuiskej iuan Barac uan tateuijkej itech tepet Tabor kampa teijtik katka uan itech atauit Cisón kampa sokiijtik. Akin kinekkej kuali nemiskej kinnejmachtijkej: “¡Xitanemilikan!”. Nejin kijtosneki ke monekia kuali itech tanemiliskej ke Jiova kinyoleujka maj kipaleuianij uan amo kinekkej. Axkan, tejuan no moneki kuali tiknemiliskej keniuj tiktekitilijtokej Jiova.

13. ¿Keyej uejueyi kalyetouanij Rubén, Dan uan Aser amo katkaj kemej Zabulón uan Neftalí?

¹³ Nochin 10,000 akin tapaleuitoj itech neteuilis uelik kiitakej ke Jiova yejua akin okachi Ueyi Tekiuaj. Uelik kintapouijkej oksekin “itachiualisuan Jiova tein melaujkej” (Juec. 5:11). Sayoj ke, uejueyi kalyetouanij Rubén, Dan uan Aser okachi kitayekanaltiayaj inintapialuan, ininbarcos uan kampa ajsiaj barcos ke kitekitiliskej Jiova (Juec. 5:15-17). Sayoj ke kemej tikitakejya, amo nochin uejueyi kalyetouanij kichiujkej kemej yejuan. Uejueyi kalyetouanij Zabulón uan Neftalí motemakakej kipaleuiskej Débora uan Barac maski ueliskia kipoloskej ininnemilis (Juec. 5:18). Techmachtia se taman tein motelneki ome taman tanemililmej tein kinextijkej israelitas keman monekiaj tapaleuianij itech itekiyo Jiova.

“¡XIKUEYICHIUAKAN JIOVA!”

14. ¿Keniuj tiknextiaj ke tikpaleuiaj iueyitaixyekanalis Jiova axkan?

¹⁴ Axkan, amo moneki tiyaskej itech se neteuilis uan ijkon tiknextiskej ke Jiova yejua totaixyekankauj. Tikpaleuiaj keman titanojnotsaj ika yolchikaualis uan yolpakilis. Axkan okachi moneki maj timotemakakan tiktekitiliskej Jiova. Millones tokniuan, takamej uan siuamej, motemakaj tapaleuiskej miak tonalmej itech miak tataman tekit itech itekiyo Jiova. Kemej neskayot, miakej tapaleuiaj kemej precursores, tekitij Betel oso kichijchiuaj Kalmej kampa tiMosentiliaj. Uan okseki tokniuan akin kipiaj tataman xiujmej motemakaj tapaleuiskej itech uejueyi nechikolmej. Seki tokniuan takamej tapaleuiaj iniuan Tayekananij akin Tetajtouiaj itech Tapajtiloyamej uan taixyekanaj itech uejueyi nechikolmej. Uelis tikyekmatiskej ke Jiova kipatiuita maj timotemakakan tiktekitiliskej itech tein monekis. Yejuatsin amo keman kielkauas tein timochikauaj tikchiuaskej (Heb. 6:10).

15. ¿Keniuj uelis tikmatiskej ox amo semi tiktayekanaltiajok tiktekitiliskej Jiova?

¹⁵ Tinochin moneki tikitaskej ox timotemakaj tiktekitiliskej Jiova. Uelis timotajtaniskej: “¿Nikaua maj oksekin kichiuakan okachi tekit? ¿Okachi nechtekipachoua nikpias miak taman ke niktekitilis Jiova? Oso ijkon kemej kichiujkej Barac, Débora, Jael uan 10,000 takamej, ¿niknextia ke nitakuaujtamati uan niyolchikauak keman niktekitiltia nochi tein nikpia itech itekiyo Jiova? ¿Niknemilijtok niyas okse xolal oso okse ueyi altepet kampa okachi niktanis tomin uan okachi kuali ninemis? Komo ijkon, ¿niktajtania Jiova maj nechpaleui maj nikita keniuj nejin kinpaleuis oso kinijtakos nochankauan uan nechikol?”.c

16. ¿Toni uelis tikmakaskej Jiova maski amo teyi kipoloua?

¹⁶ Jiova techmaka ueyi tatiochiualis tikpaleuiskej itaixyekanalis. Itech itonaluan Adán uan Eva hasta axkan, Amokuali kitemouani maj taltikpakneminij kiixnamikikan Jiova. Sayoj ke keman tikpaleuiaj itaixyekanalis Jiova, tiknextiliaj Satanás ke tiknekij tiktakamatiskej Dios. Takuaujtamatilis uan ueyi netasojtalis techoliniaj maj timotemakakan tiktekitiliskej Jiova, uan ijkon tiktelyolpaktiaj (Prov. 23:15, 16). Kemej amo tikauaj uan tiktakamatij, yejuatsin ika ueli tanankilia keman Satanás kikejkeloua (Prov. 27:11). Keman tiktakamatij Jiova, tikmakaj teisa tein semi kipatiuita uan kitelyolpaktia.

17. ¿Toni techmachtia Jueces 5:31 ika tein panos satepan?

¹⁷ Amo uejkaua, itech taltikpak moajsiskej sayoj akin kipaleuiskej itaixyekanalis Jiova. Tiknekij maj ejkoya nejon tonal. Timomachiliaj kemej Débora uan Barac, akin mokuikatijkej: “Maj ixpoliuikan nochin akin mitsixnamikij, Jiova, sayoj ke akin mitstasojtaj maj mochiuakan kemej keman tonal kisa itech iueyiyo” (Juec. 5:31). Nejin tajtolmej mochiuaskej keman Jiova kiixpolos nochi tein Satanás kiixyekana. Keman peuas neteuilis Armagedón, Jiova amo techtajtanis maj tikpaleuikan maj kinixpolo akin kiixnamikij. Tein melauj, amo teyi tikchiuaskej uan tikitaskej ‘keniuj Jiova techmakixtia’ (2 Crón. 20:17). Axkan tikpiaj miak taman tein ika uelis tikpaleuiskej itaixyekanalis Jiova ika yolchikaualis uan yolpakilis.

18. ¿Keniuj uelis kinpaleuis oksekin komo timotemakaj tiktekitiliskej Jiova?

¹⁸ Satepan ke tamik neteuilis, Débora uan Barac ika ininnekuikatil peuak kiueyitaliaj Jiova, amo taltikpakneminij. Yejuan mokuikatijkej: “Porin xolal motemakak tapaleuis, ¡xikueyichiuakan Jiova!” (Juec. 5:1, 2). Tejuan no uelis timotemakaskej tiktekitiliskej Jiova kemej yejuatsin kineki. Komo ijkon tikchiuaj, xa oksekin no kinekiskej kiueyitaliskej Jiova.