Georgette Douwma/Stone via Getty Images
¿SE TONAL MOYEKTLALIS TLALTIKPAK?
KANIN MONAMIKI MAR
KANIN monamiki mar amo san tlapaleuia matikpiakan tlen tikkuaskej. Noijki ompa kikixtiaj seki tlamantli tlen ika kichiuaj pajtli. Noijki kitemaka miak oxígeno ipan nochi tlaltikpak uan kitilana nochi pojtli tlen tlaijtlakoua. Tlapaleuia amo okachi matlatotonia noso okachi maseua.
Moneki tikmaluiskej kanin monamiki mar
Yolkamej tlen chantij kanin monamiki mar tlajyouiaj ijkuak sapanoua tlatotonia noso sapanoua seua. Yolkatsitsintin tlen ompa chantij kanaj 25% kinpaleuiaj kuali mayetokan yolkamej tlen okachi uejueyij. Ixtlamatkej kijtouaj ninmej yolkatsitsintin ipan kanaj 30 xiuitl ayakmo yetoskej.
Ixtlamatkej kijtouaj kanaj 90% totomej tlen kitemouaj intlakual ijtik mar, miakej kitolouaj plástico ikinon sejse xiuitl sapanoua miakej mikij.
Xiuitl 2022, António Guterres tlen kajki ken secretario inuan akinmej pouij itech Naciones Unidas, okijto: “Amo tikmaluiaj kanin monamiki mar. Pero ‘axkan okachi moneki tikmaluiskej’”.
Tlaltikpak okichijchijkej para uelis tiyoltoskej
Kanin monamiki mar okichijchijkej para iselti mamochipaua, kuali mayetokan yolkamej uan yolkatsitsintin. Pero amo matikintlamochilikan tlen uelis kinmiktis. Amochtli Regeneration: Ending the Climate Crisis in One Generation okiyekijto ijkuak tejuan amo tiktlamotlaj tlen kisokiotia kanin monamiki mar, “tikkauiliaj inselti mamochipauakan uan kuali matlayeto”. Matikitakan tleka ijkon tikijtouaj:
Katej sekimej okuilintsitsintin tlen kinmiluiaj fitoplancton uan yejuan kimokauiaj dióxido de carbono. Non gas kichiua okachi matlatotonia ipan nochi tlaltikpak. Fitoplancton kimokauia dióxido de carbono ijkon ken kojyo uan okseki xijyo.
Katej sekimej okuilintsitsintin tlen kinkuaj michimej tlen yomikej uan ijkon kichipauaj kanin monamiki mar. Satepan oksekimej yolkamej kinkuaj nonmej okuilintsitsintin. Se página tlen kajki itech internet uan itoka Smithsonian Institution, kijtoua “Nochi non tlapaleuia mamochipajto kanin monamiki mar”.
Miakej yolkamej tlen katej ijtik atl konij atl tlen amo chipauak uan kikopaj atl chipauak. Non atl okachi chipauak uan tlapaleuia kuali mayetokan corales, michimej uan oksekimej yolkamej tlen katej ijtik atl.
Ixtlamatkej kijtouaj tlen moneki tikchiuaskej
Matikinpiakan bolsas uan botellas tlen amo san niman moneki tikintlamotlaskej uan ijkon amo sokiouas mar.
Tla amo tiktlamotlaskiaj tlajsoli amo monekiskia titlachipauaskej kanin monamiki mar. Ikinon ixtlamatkej kijtouaj matikinpiakan bolsas noso okseki tlamantli tlen amo san niman moneki tiktlamotlaskej.
Pero amo moneki san non tikchiuaskej. Amo yiuejkika sekimej tlen tlapaleuiaj kichipauaj mar, okololojkej 8,300 toneladas tlajsoli tlen oajsito itempa mar itech kanaj 112 altepemej. Non tlajsoli okololojkej san ipan se xiuitl.
Revista National Geographic okijto kanin monamiki mar “atl tlen yosokiouak xamo ayakmo uelis mochipauas”. Noijki kijtoua yolkamej tlen katej ijtik atl “tlajyouiaj porque kinmajsi nochi tlen kitlatiaj personas. Ikinon yolkamej tlen katej ijtik atl amo ueli kichipauaj. Amo kuali tlen kichiuaj personas”.
¿Tlen kijtoua Biblia panos satepan?
“Tlaltikpak tentok ika nochi tlen otikchijchi. Mar sapanoua uejkatlan uan patlauak, tentok ika yolkamej uejueyij uan tsikitsitsintin” (Salmo 104:24, 25).
ToTajtsin Dios okichijchi mar para iselti mamochipaua. Ye kixmati tlen onka ijtik mar uan noijki yolkamej tlen ompa chantij ikinon uelis tikneltokaskej kichipauas mar. Xikita tlamachtil “ToTajtsin Dios kijtoua kiyektlalis tlaltikpak” tlen kajki página 15.