Tlen onechpanok nechyolchikaua ma niktekichiuili Jehová

Notajtsin itoka John Mills, omoapolakti ompa Nueva York itech 1913 ijkuak okipiaya 25 xiuitl. Tokni Russell okintlapoui akinmej omoapolaktijkej. Satepan notajtsin oyajki isla Trinidad uan ompa omonamikti iuan Constance Farmer tlen noijki omomachtiaya Biblia. Notajtsin okipiaya iyolikni tlen omotokayotiaya William Brown uan okipaleuiaya ijkuak okipanoltiaya “Foto-Drama de la Creación” uan otlanki okipaleui itech 1923 ijkuak tokni William Brown uan isiua okintitlankej África Occidental. Notatajuan omokajkej Trinidad uan yejuan okatkaj tlapejpenalmej.

NOTATAJUAN SAPANOA OTETLASOJTLAYAJ

Notatajuan okinpixkej chiknaui inkoneuan. Tlen achto oneski okitokayotijkej Rutherford ijkon ken omotokayotiaya tlen okiyekanaya Sociedad Watch Tower. Satepan ne onineski itech 30 de diciembre 1922. Onechtokayotijkej Woodworth uan onechiluiayaj Worth porque ijkon omotokayotiaya tokni tlen okatka director de The Golden Age (tlen axkan moixmati ken ¡Ma titlachixtokan!). Amo miak xiuitl otimomachtijkej escuela porque totatajuan okinekiayaj okachi ma tiktekichiuilikan Jehová. Nonantsin kualtsin otechmachtiaya uan tejuan totoka otikajsikamatiayaj tlen tlamachtia Biblia. Notajtsin okipaktiaya techtlapouis itech Biblia uan okichiuaya miak tlamantli uan ijkon otikajsikamatiayaj tlen otechmachtiayaj.

Sapanoa otechpaleui tlen okichijkej totatajuan. Eyi nokniuan tlakamej okiselijkej Tlamachtil ika Biblia tlen kichiua Watchtower itech Galaad uan eyi nokniuan siuamej okatkaj precursoras miak xiuitl ompa Trinidad y Tobago. Nochi tlen otechmachtijkej totatajuan uan tlen okichijkej, otechpaleui ma tiktekichiuilikan Jehová ijkon ken kijtoa Salmo 92:13. Sapanoa otechyolchikajkej uan otechpaleuijkej ma tikpiakan chikauak totlaneltokilis.

Ompa tokalijtik okitayaj kanin tetlapouiskiaj tokniuan. Precursores omonechikoayaj ompa tokalijtik uan nochipa omotlapouiayaj iuan tokni George Young. Ye okatka misionero ompa Canadá uan otetlajpaloto Trinidad. Notatajuan nochipa omotlapouiayaj iuan tokniuan Brown tlen okintitlankej África Occidental. Nin onechpaleui uan opejki nitetlapouia ijkuak onikpiaya majtlaktli xiuitl.

ONECHPANOK SEKI TLAMANTLI IJKUAK OPEJKI NITETLAPOUIA

Ijkuakon revistas okijtoayaj tlen amo kuali okichiuayaj religiones. Noijki okijtoayaj akinmej otlanemakayaj san otlachtekiayaj uan políticos san otlakajkayauayaj. Ik non, itech 1936 teopixkej okiluijkej tekiua tlen otlanauatiaya ompa Trinidad ayakmo ma kitekauili ma kinxexelokan amatlajkuilolmej tlen okipiaya Watch Tower. Otikintlatijkej uan ajachi otikintemakatiajkej. Otitetlapouiayaj ojtli uan otikinuikayaj amamej. Otiayaj ipan bicicletas uan otikintemakayaj amatsitsintin. Noijki otikuikayaj carro tlen okipiaya bocinas tlen okatka iaxka Tunapuna uan uejka otiajsitoj. Non onechpaleui ma nimoapolakti ijkuak onikpiaya 16 xiuitl.

Nochi tlen onechmachtijkej notatajuan uan nochi tlen onechpanok, onechpaleui ma nikneki niyetos misionero. Ijkuak oajsik 1944 ok oniknekiaya niyetos misionero ijkuak onia isla Aruba onitetlapouito iuan tokni Edmund Cummings. Sapanoa otiyolpakej porque majtlaktli omonechikotoj ijkuak otikilnamikej imikilis Jesús itech 1945. Opanok se xiuitl uan omochi se tlanechikol.

Satepan kanin onitekipanoaya oniktlapoui se ichpochtli tlen itoka Oris Williams. Ye sapanoa okineltokaya tlen okimachtijkej itatajuan. Pero opejki momachtia Biblia uan omoapolakti 5 de enero 1947. Satepan opejki timotlasojtlaj uan otimonamiktijkej. Ye omochi precursora noviembre 1950. Ijkuakon otechpanok miak tlamantli uan non otechpaleui ma tiyolpakikan.

OTIYOLPAKEJ IJKUAK OTITETLAPOUITOJ NIGERIA

1955 otechiluijkej ma tikselitij Tlamachtil ika Biblia tlen kichiua Watchtower itech Galaad. Ik non, otikkajkej toteki, otiknemakakej tokalijtik uan okseki tlamantli uan otiajkej otimomachtitoj. 29 de julio 1956 otlanki otimomachtijkej uan otechtitlankej Nigeria.

Satepan Oris okijto: “Iespíritu Jehová techpaleuia kuali ma timomachilikan ijkuak timoyolkokoaj. Ne amo oniknekiaya niyetos misionera. Oniknekiaya nikpias nokalijtik uan nikinpias nokoneuan. Pero onikajsikamatki omonekiaya totoka titetlapouiskej kuali tlajtolmej. Ik non, ijkuak otlanki otimomachtijkej, yonikmatoka nitetlapouiti ken misionera. Ijkuak yitiaskiaj itech barco Queen Mary, tokni Worth Thornton tlen otekipanoaya iuan tokni Knorr, otechnauati uan otechilui titekipanoskiaj Betel. Sapanoa onimoyolkoko. Pero san niman onechpakti noteki. Ompa Betel onikchi miak tekitl. Sapanoa onechpakti nitekipanos kanin okinseliayaj tokniuan tlen oyayaj tlachiatiuij Betel. Onechpaktiaya niyetos iuan oksekimej, ik non, non tekitl onechpaleuiaya ma nikinmixmati miakej tokniuan tlen ochantiayaj Nigeria. Miakej oualayaj sokiojkej, osotlauatokaj, oamikiayaj uan otiosiuiayaj. Onechpaktiaya kuali nikinselis. Sapanoa oniyolpakiaya porque onikmatoka oniktekichiuilijtoka Jehová”. Nochi tekitl tlen otikchijkej otechpaleui ma tikpiakan chikauak totlaneltokilis.

Itech 1961, ijkuak otimonechikojkej iuan tokalchanejkauan tokni Brown otechtlapoui seki tlamantli tlen okipanok África. Ne noijki onikintlapoui ken opejki momiaktiliaj tokniuan ompa Nigeria. Tokni Brown onechnapalo (onechnauateki) uan okilui notajtsin: “Johnny, te amo keman otia África pero Woodworth yaski”. Notajtsin okijto: “Nochipa ijkon xikchiua”. Nonmej tokniuan tlen okipiayaj chikauak intlaneltokilis onechpaleuijkej okachi ma nitetlapoui.

1962 onikselito tlamachtil 37 tlen kichiua Watchtower itech Galaad uan majtlaktli metstli onechmachtijkej. Tokni Wilfred Gooch ye otlayekanaya itech kali Betel tlen okatka Nigeria uan okiselito tlamachtil 38 tlen kichiua Watchtower itech Galaad. Okititlankej Inglaterra uan onechtlalijkej ma nitlayekana. Onechpanok ken tokni Brown, onechtitlaniaya ma nikintlajpaloti okseki altepemej uan non onechpaleui ma nikinmixmati miakej tokniuan uan noijki ma nikintlasojtla. Omotaya sapanoa oyolpakiayaj maski amo okipiayaj miak tomin uan okinpoloaya miak tlamantli tlen okseki altepemej kipiaj. Noijki tokniuan ijkuak omonechikoayaj, oyayaj chipauakej, kualtsin intlaken uan kualtsin omoyektlaliayaj. Miakej oyayaj uejueyij nechikolmej itech camiones uan bolekajasa ninmej seki autobuses tlen san ompa kinmixmatij uan san ompa kintekitiltiaj. Ualeua ninmej autobuses intech oijkuilitoka seki tlajtolmej. Oijkuilitoka: “Tla miak chipini atl satepan mochiua se ueyi atl”.

Tlen kijtoaj ninmej tlajtolmej melauak ijkon opanok. Oksekimej omochijchikajkej uan non otlapaleui. Ompa Estados Unidos yokatkaj miakej tokniuan. Pero noijki ompa Nigeria itech 1974 yokatkaj kanaj 100,000 (cien mil) tokniuan. Melauak sapanoa omomiaktilijtokaj.

Pero noijki opejki se guerra itech non altepetl, opejki 1967 uan otlanki 1970. Tokniuan tlen ochantiayaj itempa aueyatl Níger ompa Biafra miak metstli ayakmo okinmitayaj tokniuan tlen okatkaj Betel. Otiktemojkej ken tiaskiaj uan ijkon tikinuikiliskiaj amatlajkuilolmej. Ijkon ken yonikijto ijkuak opejki namechtlapouia, ijkuak otipanoayaj ijtik atl omonekiaya tiktlatlaujtiskej Jehová uan noijki itech titlaneltokaskiaj.

Axkan ok nikilnamiki tlen opanok. Ijkuakon uelis techmiktiskiaj soldados noso uelis techajsiskia se kokolistli uan okseki tlamantli. Uelis techmiktiskiaj ijkuak otipanoayaj ijtik atl. Oui tipanoskiaj kanin okatkaj soldados porque yejuan amo okitekauiliayaj ikaj ma pano. Pero okachi temomojti ijkuak otipanoayaj ijtik atl tlen okatka Biafra. Se tonal, onikatka Asaba uan yoak onikiski itech se canoa uan onia Onitsha uan satepan onia Enugu porque onikintlajpaloto tlayekankej itech circuito. Ok se tonal, onikintlajpaloto tlayekankej tlen okatkaj Aba uan ompa amo okinkauiliayaj ma tlaxotlaltikan yoak. Noijki ompa Port Harcourt totoka otiktlamijkej tonechikol ika se tlatlaujtilistli porque soldados okalakej ompa Biafra.

Ijkuak otikintlajpaloayaj tokniuan sapanoa okinyolchikauaya porque otikinmilnamiktiayaj Jehová okintlasojtlaya uan kinmaluiskia. Noijki otikinmiluiayaj tlen uelis kinpaleuiskia uan ijkon amo mokajkalakiskiaj itech política. Pero tokniuan tlen chantij Nigeria okixnamikej non ouijkayotl uan okatkaj yolmelajkej. Okiteititijkej melauak omotlasojtlayaj uan san sekan okatkaj. Nikita se tlateochiualistli onikatka inmiuan ijkuak okixnamikej non ouijkayotl.

Itech 1969 omochi se ueyi nechikol itech se Estadio de los Yankees ompa Nueva York uan tokni Milton Henschel okiyekanki non ueyi nechikol tlen omotokayoti “Paz en la Tierra”. Ne onikpaleui uan miak onimomachti. Non sapanoa onechpaleui porque 1970 omochi se ueyi nechikol Internacional ompa Nigeria uan omotokayoti “Hombres de Buena Voluntad” uan ne onikyekanki. Jehová otechpaleui uan ijkon omochi nin ueyi nechikol porque ijkuakon yikin opanok guerra. Otimonechikojkej kanaj 121,128 (ciento veintiún mil ciento veintiocho) uan omochi ika 17 (diecisiete) tlajtolmej. Tokni Knorr uan Henschel oejkokej itech aviones tlen okintlanejkej ompa Estados Unidos uan oajsitoj Inglaterra uan okinmitakej omoapolaktijkej 3,775 ijkon ken ijkuak omoapolaktijkej ompa Pentecostés. Sapanoa onikpixki miak tekitl itech non ueyi nechikol. Sapanoa omomiaktilijkej tokniuan.

Nochi non treinta xiuitl tlen onichantik ompa Nigeria, ualeua onechtlaliayaj ma niyeto tlayekanki itech circuito uan ualeua onechtitlaniayaj ken tlayekanki tlen kintlajpaloa kalmej kanin tekitij iTlaixpantijkauan Jehová ompa África Occidental. Misioneros sapanoa omotlasojkamatiliayaj porque otikinyolchikauayaj. Ne onikinmiluiaya amo otikinmilkauayaj. Nin onechmachti moneki tikintlasojtlaskej tokniuan uan non kinpaleuis ma kitekichiuilikan Jehová uan san sekan ma yetokan.

Jehová otechpaleui ma tikixnamikikan kokolistli uan ijkuak okatka guerra. Jehová nochipa otechpaleui. Oris okijto:

“Miak uelta otechkitski se kokolistli itoka malaria. Se tonal nonamik ayakmo itlaj okimatiaya ijkuak oajsito kanin tlapajtiaj ompa Lagos. Onechiluijkej ayakmo pajtiskia. Pero opajtik uan ijkuak oijsak okitlapoui se tlakatl tlen itoka Nwambiwe, ye okinpaleuiaya akinmej tlapajtiaj. Satepan otiktlajpaloto uan otiktlapouijkej tlen kijtoa Biblia. Opejki momachtia uan satepan omochi tlayekanki ompa Aba. Ne noijki onikinpaleui miakej ma kitekichiuilikan Jehová. Sekimej okatkaj musulmanes tlen amo okinekiayaj kipatlaskej tlen okineltokayaj. Pero sapanoa tiyolpakij otikinmixmatkej tlen chantij Nigeria. Sapanoa otechpakti intlajtol uan noijki tlen kichiuaj”.

Non otechmachti tla tiknekij tiyolpakiskej tiktekichiuiliskej Jehová itech okseki altepemej, moneki tikintlasojtlaskej tokniuan maski okse tlamantli inmialtepe.

OKSEKAN OTECHTITLANKEJ

1987 otechtitlankej ma titekipanotij Betel tlen kajki Nigeria uan titetlapouiskiaj itech se isla itoka Santa Lucía. Sapanoa otechpakti pero tikixnamikiskiaj ouijkayotl. Ompa África tlakamej omonamiktiayaj iuan miakej siuamej uan ompa Santa Lucía amo okinekiayaj monamiktiskej inmixpan tekiuajkej. Pero miakej tlen otikinmachtijkej okipatlakej innemilis porque okinpaleui iTlajtol toTajtsin Dios.

Satepan ayakmo okachi otitlaxikoayaj. Ik non, itech 2005 Cuerpo Gobernante otechiluijkej ma tiuiaj Brooklyn ompa Nueva York kanin okatka Betel. Itech 2015 omikik nosiua uan sapanoa onechyolkoko. Mojmostla niktlasojkamatilia Jehová porque iuan onimonamikti. Sapanoa kuali otikatkaj uan onechtlasojtlaya. Oniktlasojtlaya ika nochi noyolo sesenta y ocho xiuitl. Otikitakej tla otiknekiayaj tiyolpakiskej, omonekiaya tikintlakamatiskej tlayekankej tlen katej itech tlanechikol, nochipa timotlapojpoluiskiaj, tiyetoskiaj tiyolyamankej uan tikteititiskiaj tlen poui itech espíritu santo.

Nochipa otikiluijkej Jehová ma techpaleui uan ma techteochiua ijkuak otimoyolkokoayaj. Jehová otechpaleui ma tikpatlakan toyelis. Satepan okachi kuali otikatkaj (Is. 60:17; 2 Cor. 13:11).

Ompa Trinidad y Tobago, Jehová okinteochi notatajuan uan oksekimej tokniuan. Axkan moijtoa yikatej kanaj 9,892 tokniuan. Ompa Aruba miakej tokniuan okinyolchikajkej tokniuan tlen opouiayaj itech tlanechikol kanin noijki onitlapaleui. Itech isla noijki katej kanaj 14 tlanechikolmej uan tokniuan sapanoa yolpakij. Ompa Nigeria yikatej kanaj 381,398 (trescientos ochenta y un mil, trescientos noventa y ocho) tokniuan. Noijki ompa Santa Lucía yikatej 783 tokniuan kitekichiuiliaj Jehová.

Axkan yinikpia kanaj noventa xiuitl. Salmo 92:14 kinyolchikauaj akinmej kitekichiuiliaj Jehová. Ompa kijtoa: “Maski kipiaskej miak xiuitl ok tlapaleuiskej; ok yetoskej telpokamej uan yetoskej chijchikauakej”. Niktlasojkamatilia Jehová porque nechkauilia ma niktekichiuili. Nochi tlen onechpanok nechyolchikaua ma niktekichiuili Jehová. Nikmati nechtlasojtla uan non nechpaleuia ma niktekichiuili (Sal. 92:13).