Pamekeni omaoko eni
“Pamekeni omaoko eni, onye mwa uda pomafiku aa eendjovo odo komakanya ovaprofeti.” — SAKARIA 8:9.
1, 2. Omolwashike tu na okuyandja elitulemo komaxunganeko aHaggai naSakaria?
OMAXUNGANEKO aHaggai naSakaria okwa shangwa omido 2 500 lwaapo da pita, ndele nande ongaho, otaa ti sha lela kufye kunena. Osho sha shangwa momambo oo avali Ombibeli kashi fi ashike ondjokonona yongaho. Omambo oo oku li oshitukulwa ‘shaaishe oyo ya shangwa nale, omolwehongo letu.’ (Ovaroma 15:4) Shihapu osho hatu lesha momambo oo otashi tu diladilifa shi na sha noiningwanima oyo ya kala tai ningwa okudja eshi Ouhamba wa dikwa po meulu mo 1914.
2 Omuyapostoli Paulus okwa popya shi na sha noiningwanima nosho yo eenghalo omo mwa li oshiwana shaKalunga shonale, a ti: “Ei aishe oya ningilwa venya i kale elondwelo kufye noya shangwa oku tu kumaida, ofye ava twa hangika komaxulilo omafimbo ounyuni.” (1 Ovakorinto 10:11) Kungaha, otashi dulika u lipule kutya, ‘Oshike hatu lihongo muHaggai naSakaria?’
3. Haggai naSakaria ova li tava xunganeke shi na sha nashike?
3 Ngaashi sha popiwa moshitukulwa sha tetekela, omaxunganeko aHaggai naSakaria okwa li e na sha nefimbo eshi Ovajuda va li va alukila kedu olo va li va pewa kuKalunga, konima eshi va mangululwa moukwatwa waBabilon. Ovaprofeti ovo vavali ova li tava xunganeke shi na sha nokutungululwa kwotembeli. Ovajuda ova li va dika po ekanghameno lotembeli mo 536 K.O.P. Nonande ovanamido vamwe ova li tave lipula shi na sha notembeli inya yonale, Ovajuda vahapu ova li “va yelula ondaka yavo nokuhafa nokunyakukwa.” Ndelenee pefimbo letu opa ningwa sha osho sha tongomana neenghono shi dulife osho sha ningilwe pefimbo lOvajuda. Oshike mbela osho? — Esra 3:3-13.
4. Oshike sha li sha ningwa po konima ashike yOita yotete yOunyuni?
4 Diva konima yOita yotete yOunyuni, Ovakriste ovavaekwa ova li va mangululwa moukwatwa waBabilon Shinene. Osho osha li euliko la yela kutya Jehova okwa li te va yambidida. Nale osha li tashi monika sha fa kutya oilonga yokuudifa moipafi nokuhonga yOvakonakoni vOmbibeli oya li ya kanghekwa kovawiliki vomalongelokalunga nookaume kavo vopapolitika. (Esra 4:8, 13, 21-24) Ndele Jehova Kalunga okwa ka kufa po oiimbi aishe oyo ya li tai i moshipala oilonga yokuudifa nokuninga ovanhu ovahongwa. Momukokomoko womido omilongo okudja mo 1919, oilonga yOuhamba oya xuma komesho nokapa li pe na sha osho sha dula oku i ya moshipala.
5, 6. Sakaria 4:7 ota ulike koshiningwanima sha tongomana neenghono shilipi?
5 Ohatu dulu okukala noushili kutya Jehova ota ka twikila nokuyambidida oilonga yokuudifa nokuhonga yovapiya vaye ovaduliki oyo tava longo kunena. Ohatu lesha muSakaria 4:7 taku ti: ‘Emanya leshakenifo ye ote ke li tula ponhele yalo [ndele] tapa kuwililwa pombada: Iyaloo! Iyaloo!’ Exunganeko olo otali ulike koshiningwanima sha tongomana neenghono shilipi osho tashi ka ningwa pefimbo letu?
6 Sakaria 4:7 ota ulike kefimbo olo eshi elongelokalunga lashili tali ka kala la pwa okutungululwa filufilu moshihale shokombada yedu shotembeli yaKalunga yopamhepo. Otembeli oyo yaKalunga oyo elongekido laye loku mu longela pakanghameno lekuliloyambo laKristus Jesus. Otembeli oyo inene yopamhepo oya dikwa po mefelemudo lotete O.P. Ndele nande ongaho, elongelokalunga lashili moshihale shokombada yedu shotembeli oyo inali pwa okutungululwa. Kunena ope na ovanhu omamiliyona ovo tava longele Kalunga moshihale shokombada yedu shotembeli oyo yopamhepo. Ovanhu ovo omamiliyona nosho yo omangafifi ovanhu ovo tava ka nyumunwa ova teelela natango oku ka etwa mewaneneno pefimbo lEpangelo lOmido Eyovi laJesus Kristus. Pexulilo lomido eyovi, eshi edu tali ka kala la wapekwa, otaku ka fyaala ashike ovalongelikalunga vashili.
7. Jesus ota dana onghandangala ilipi mokutungulula pauyadi elongelokalunga lashili pefimbo letu, nomolwashike osho shi na oku tu twa omukumo?
7 Omupangeli Serubbabel nosho yo omupristeri omukulunhu Jeshua opo va li eshi otembeli ya li ya pwa okutungululwa mo 515 K.O.P. Sakaria 6:12, 13 okwa xunganeka shi na sha nonghandangala oyo Jesus naye ta ka dana mokutungulula pauyadi elongelokalunga lashili, a ti: “Omwene womatanga ovakwaita osho ta ti: Tala, omulumenhu edina laye Oshitutumine, te uya! Moshififinwa shaye oye ta ka tutuma. Ye ota ka tunga otembeli yOmwene . . . ndee ta ka kala omunaenghono a fimana, ndee ta kala kolukalwapangelo ndee ta pangele. Ye ota ka kala yo omupristeri kolukalwa loupristeri.” Molwaashi Jesus, oo e li meulu noku li oshitutumine shepata leehamba domepata laDavid, ota yambidida oilonga yOuhamba motembeli yopamhepo, mbela oto diladila kutya ope na ou ta dulu okuya moshipala oilonga oyo? Kape na nande oumwe ta dulu oku i ya moshipala! Mbela osho kashi na oku tu twa omukumo tu twikile noukalele wetu, nopehe na okupiyaanekwa koisho yefiku keshe?
Osho tu na okupitifa komesho
8. Omolwashike tu na okupitifa komesho monghalamwenyo yetu oilonga yomotembeli yopamhepo?
8 Opo Jehova a kale te tu yambidida noku tu nangeka noupuna, otu na okutwikila okupitifa komesho monghalamwenyo yetu oilonga yomotembeli yopamhepo. Mepingafano nOvajuda ovo va li tava ti kutya, “efimbo letungululo lotembeli yOmwene inali fika natango,” fye otu na okudimbuluka kutya otu li ‘momafiku axuuninwa.’ (Haggai 1:2; 2 Timoteus 3:1) Jesus okwa xunganeka kutya ovashikuli vaye ovadiinini otava ka udifa onghundana iwa yOuhamba nokuninga ovanhu ovahongwa. Onghee hano, inatu kwata okahetengi oufembanghenda wetu woilonga oyo ya fimana. Oilonga oyo yokuudifa nokuhonga oya li ya kanghekwa oule wokafimbo kovapataneki vomounyuni. Nonande oya li ya hovelwa vali okulongwa okudja mo 1919, inai pwa natango okulongwa. Ndele otu na oushili kutya, otai ka pwa okulongwa.
9, 10. Jehova ota ka twikila oku tu nangeka noupuna ngeenge hatu ningi shike, nomanangeko noupuna aye okwa kwatela mo shike?
9 Ngeenge otwa twikile okulonga noudiinini, ohatu ka nangekwa noupuna tu li oshiwana nosho yo pauhandimwe. Didilika eudaneko laJehova kOvajuda olo tali dulu yo oku tu shilipaleka. Eshi Ovajuda va aluka moukwatwa nokuhovela okulongela Kalunga nomutima aushe nosho yo okudiinina oilonga i na sha nokumanifa ekanghameno lotembeli, okwe va udanekela a ti: “Kokudja kefiku tuu eli, ohandi ka yandja enangeko noupuna.” (Haggai 2:19) Okwa li ta ka kala e va hokwa vali. Kalunga okwa li e va udanekela omanangeko noupuna aa, a ti: “Ombuto yehepuluko tai kunwa, omuviinyu tau ka ima oiimati yao, nedu tali ka menifa oimeno yalo, neulu tali ka ufa omume. Noshixupe shoshiwana eshi Ame ohandi ke shi fyuululifa oinima ei aishe.” — Sakaria 8:9-13.
10 Ngaashi ashike Jehova a li a nangeka noupuna Ovajuda nehepuluko lopamhepo nosho yo lopamaliko, nafye ote ke tu nangeka noupuna ngeenge otwa kala hatu longo noudiinini oilonga oyo e tu pa, hatu shi ningi nehalo liwa. Omanangeko noupuna oo okwa kwatela mo okukala nombili mokati ketu, eameno, ehepuluko nosho yo ekulo lopamhepo. Jehova ota ka twikila ashike oku tu nangeka noupuna ngeenge ohatu twikile okulonga oilonga yomotembeli yaye yopamhepo monghedi omo a hala i longwe.
11. Omapulo elipi hatu dulu okulipula eshi hatu likonakona shi na sha naasho twa pitifa komesho?
11 Paife olo efimbo ‘lokutala nawa nhumbi hatu ende.’ (Haggai 1:5, 7) Otwa pumbwa okulongifa efimbo tu likonakone shi na sha naasho twa pitifa komesho monghalamwenyo yetu. Apa ngoo pe fike okukufa ombinga kwetu mokufimanekifa edina laJehova nokulonga noudiinini moilonga yetu motembeli yaye yopamhepo, opo ngoo tapa kala pe fike okunangekwa noupuna kwetu kuye. Onghee hano, oto dulu okulipula kutya: ‘Mbela ohandi pitifa komesho oinima imwe i lili, ponhele yokupitifa komesho oilonga yOuhamba? Mbela ouladi wange shi na sha naJehova, noshili nosho yo noilonga yaye owa faafana ngoo naao nda li ndi na eshi opo nda ninginifwa? Mbela ohokwe yokukala nonghalamwenyo youdjeko otai i moshipala ekwatafano lange naJehova nosho yo okukufa ombinga kwange moilonga yOuhamba? Mbela outile wokutila ovanhu — okukala noutile kutya ovanhu otava diladila ngahelipi — ohau imbi nge ndi fimaneke Jehova?’ — Ehololo 2:2-4.
12. Haggai 1:6, 9 ota hokolola onghalo ilipi omo mwa li Ovajuda?
12 Otwa hala Jehova e tu nangeke noupuna omolwokukufa ombinga moilonga oyo tai fimanekifa edina laye. Dimbuluka kutya konima eshi Ovajuda va dja moukwatwa, ova li va hovela okudika ekanghameno lotembeli nondjungu, ndele ova ka efa po oilonga oyo ndele tava ‘lotokele keshe umwe keumbo laye mwene,’ ngaashi tashi popiwa muHaggai 1:9. Ova hovela okukala tave lipula unene shi na sha noisho yakeshe efiku nosho yo onghedi yavo yokukalamwenyo. Oshidjemo, ova li va “teya shinini,” sha hala kutya, kava li ve na oikulya noikunwa ya wana nova li ve na oluhepo loikutu oyo tai dulu oku va amena koutalala. (Haggai 1:6) Jehova ka li te va nangeke noupuna. Oshike mbela hatu lihongo mwaasho?
13, 14. Ongahelipi hatu dulu okutula moilonga oshilihongomwa osho hatu lihongo muHaggai 1:6, 9, nomolwashike sha fimana oku shi tula moilonga?
13 Mbela ito dimine kutya opo Kalunga e tu nangeke noupuna otu na okupitifa komesho elongelokalunga lashili ponhele yokupitifa komesho oinima yetu yopaumwene? Otu na okuhenuka oinima oyo tai dulu okuya moshipala okulongela Kalunga kwetu, pashihopaenenwa, ohole yokuhola omaliko, eemhangela dokumona oimaliwa mefimbo lixupi, okulalakanena ehongo la wedwa po nelalakano lokukala neifano la tumbala monghalelo ei yoinima ile oinima ikwao i na sha ashike nokulihafifa.
14 Oinima ya tya ngaho otashi dulika inai puka muyo vene. Ndele ngeenge tashi uya pokumona omwenyo waalushe, oinima oyo oya talika ko i li ‘oilonga ya fya.’ (Ovaheberi 9:14) Ngahelipi mbela? Oya fya pamhepo, sha hala kutya, oyo ngaho, molwaashi itai dulu okukwafela omunhu a mone omwenyo waalushe. Ngeenge omunhu okwa kala a pwila muyo, otashi dulika a fye pamhepo, ngaashi sha li sha ningilwa Ovakriste vamwe ovavaekwa vomefelemudo lotete. (Ovafilippi 3:17-19) Osha ningilwa yo vamwe pefimbo letu. Otashi dulika u shii vamwe ovo va kokwa kanini nakanini koinima ya tya ngaho, ndele tava efa po okukufa ombinga momalipyakidilo opaKriste nokweendafana neongalo; paife kave na vali nokuli ohokwe yokulongela Jehova. Otwe lineekela kutya ovanhu va tya ngaho onava ka kale vali ve na ouladi wokulongela Jehova, ashike oushili wa yela oyoo kutya, okulalakanena ‘oilonga oyo ya fya’ otaku dulu okunyona po ekwatafano lomunhu naJehova. Oshinyikifa oluhodi okuya monghalo ya tya ngaho. Ngeenge omunhu okwa i monghalo ya tya ngaho, iha kala vali e na ehafo nombili oyo i li oitukulwa yoshiimati shomhepo yaKalunga. Kashi nyikifa tuu oluhodi okuhakala vali oshitukulwa shoumwainafana wopaKriste wopahole! — Ovagalati 1:6; 5:7, 13, 22-24.
15. Haggai 2:14 ota ulike ngahelipi kutya osha fimana okulongela Kalunga monghedi oyo ta hokwa?
15 Oshinima osho osha kwata moiti lela. Didilika muHaggai 2:14 etaleko laJehova li na sha nOvajuda ovo va li va efa okutunga ongulu yaye, ndele tava hovele okuyandja ashike elitulemo komaumbo avo. Jehova okwa ti: “Hano osho ngaha ovanhu ava ve li, noshiwana eshi osho shi li yo momesho ange, . . . oilonga yomake avo aishe . . . nosho yo eshi tave shi yambe [osha nyata, OB-1986].” Ofimbo Ovajuda va li va efa po elongelokalunga lashili, eyambo keshe olo va li tava yambe netatamutima koaltari yopakafimbo oyo ya li ya dikwa po muJerusalem kala li tali tambulwa ko. — Esra 3:3.
Kalunga okwa shilipaleka ovalongeli vaye ovadiinini kutya ote va yambidida
16. Ovajuda ova li va kwashilipalekwa shi na sha nashike okupitila momamoniko oo a li a pewa Sakaria?
16 Okupitila momamoniko ahetatu a landulafana oo li a pa Sakaria, Kalunga okwa li a shilipaleka Ovajuda ovadiinini ovo va li va hovela vali oilonga yokutungulula otembeli kutya ote ke va yambidida. Emoniko lotete ola li la shilipaleka Ovajuda kutya otembeli otai ka pwa okutungwa nonokutya Jerusalem naJuda otai ka hepuluka, shimha ashike Ovajuda tava wanifa po oilonga yokutungulula otembeli. (Sakaria 1:8-17) Emoniko etivali ola li li na eudaneko kutya omapangelo aeshe oo e li omhinge nelongelokalunga lashili otaa ka xulifwa po. (Sakaria 1:18-21) Omamoniko makwao okwa li a shilipaleka Ovajuda kutya Kalunga okwa li ta ka yambidida oilonga yokutungulula otembeli, novanhu vomoiwana imwe ova li tava ka mbobolokela kotembeli yaye ngeenge oya pu okutungwa, Ovajuda ova li tava ka kala mombili yashili nomeameno, oiimbi aishe oyo ya li tai monika ya fa tai dulu okuya moshipala oilonga yokutunga oya li tai ka kufwa po, oukolokoshi owa li tau ka xulifwa po nonokutya oshiwana osha li tashi ka pashukilwa nokwaamenwa kovaengeli. (Sakaria 2:5, 11; 3:10; 4:7; 5:6-11; 6:1-8) Omolwomakwashilipaleko oo, Ovajuda ovaduliki ova li va lundulula onghedi yavo yokukalamwenyo ndele tava yandje elitulemo koilonga oyo va li va pewa kuKalunga oo a li e va mangulula moukwatwa.
17. Molwaashi otu na eshilipaleko olo kutya elongelokalunga lashili otali ka pondola, oshike tu na okulipula?
17 Sha faafana, eshilipaleko olo kutya elongelokalunga lashili otali ka pondola oli na oku tu linyengifa tu kale hatu diladila twa mana mo shi na sha nongulu yaJehova yelongelokalunga noku mu longela. Lipula kutya: ‘Ngeenge onda itavela kutya paife olo efimbo lokuudifa onghundana iwa yOuhamba nokuninga ovanhu ovahongwa, mbela omalalakano ange nonghedi yange yokukalamwenyo otai shi ulike? Mbela ohandi longifa efimbo la wana ngeenge tashi uya pokukonakona Eendjovo daKalunga dopaxunganeko? Mbela ohandi dilonga kudo nokupopya kombinga yado nOvakriste vakwetu nosho yo ovanhu ovo handi shakeneke?’
18. Oshike tashi ka ningwa monakwiiwa paxunganeko laSakaria etukulwa eti-14?
18 Sakaria okwa xunganeka shi na sha nokuhanaunwa po kwaBabilon Shinene, nosho yo shi na sha noita yaHarmagedon. Ohatu lesha taku ti: “Olo tali ka kala efiku la shiivika kOmwene — kali nomutenya kali noufiku. Ndelenee konguloshi tapa ka kala ouyelele.” Heeno, efiku laJehova otali ka kala efiku lomilaulu nolomidimbi kovatondi vaye vokombada yedu. Ndele kovalongeli vaye ovadiinini otali ka kala efiku louyelele nota ka kala e va hokwa. Sakaria okwa hokolola yo kutya oinima aishe mounyuni mupe otai ka kala iyapuki ngaashi Jehova a lalakanena. Elongelokalunga lashili motembeli yaKalunga inene yopamhepo olo ashike tali ka kala ko kombada yedu. (Sakaria 14:7, 16-19) Kali fi tuu eshilipaleko likumwifi! Ohatu ka mona eshi aishe oyo ya xunganekwa tai wanifwa nonghee Jehova ta ka yukipalifa ounamapangelo waye. Efiku olo laJehova itali ka kala tuu efiku le likalekelwa!
Omanangeko noupuna aalushe
19, 20. Etwomukumo lilipi hatu hange muSakaria 14:8, 9?
19 Konima yoshiningwanima osho sha tongomana, Satana neendemoni daye otava ka pakwa mombwili vehe lidope moinima yokombada yedu oule womido eyovi. (Ehololo 20:1-3, 7) Pefimbo lEpangelo lOmido Eyovi laKristus ovanhu otava ka nangekwa noupuna. Sakaria 14:8, 9 ota ti: “Mefiku tuu olo omeva omanamwenyo taa ka kunguluka muJerusalem, amwe taa tondokele mEfuta lokoushilo naamwe mEfuta lokouninginino. Osho tashi ka ningwa mokufu nomokwenye. Ndele Omwene ta ka kala ohamba kombada yedu alishe. Mefiku tuu olo Omwene ota ka kala umwe, nedina laye limwe.”
20 “Omeva omanamwenyo” ile ‘omeva omwenyo,’ oo taa faneke omafiloshisho aJehova okukaleka ovanhu nomwenyo, otaa ka kunguluka okudja molukalwapangelo lOuhamba wopaMessias. (Ehololo 22:1, 2) Ongudu inene yovalongeli vaJehova oyo tai ka xupa puHarmagedon otai ka mona ouwa mokumangululwa kefyo lopaAdam. Nokuli naavo va fya nale otava ka mona ouwa eshi tava ka nyumunwa. Pefimbo olo, Jehova ota ka pangela edu monghedi ipe. Ovanhu aveshe kombada yedu otava ka dimina kutya Jehova oye Omunamapangelo aeshe nonokutya oye aeke a wana okulongelwa.
21. Otu na okukala twa tokola toko okuninga shike?
21 Mokutala komaxunganeko aHaggai naSakaria nosho yo kwaasho sha wanifwa, otu na omatomheno a kola okutwikila noilonga oyo Kalunga e tu pa tu longe moshihale shokombada yedu shotembeli yaye yopamhepo. Natu twikileni okupitifa komesho oinima yOuhamba, fiyo osheshi elongelokalunga lashili la tungululwa pauyadi. Sakaria 8:9 ote tu ladipike ta ti: “Pamekeni omaoko eni, onye mwa uda pomafiku aa eendjovo odo komakanya ovaprofeti.”
Oto dimbuluka?
• Oiningwanima yopandjokonona ya faafana naayo yopefimbo letu ilipi tai ningifa embo laHaggai nosho yo laSakaria a kale taa ti sha kunena?
• Embo laHaggai nosho yo laSakaria oku na oshilihongomwa shilipi shi na sha naasho tu na okupitifa komesho monghalamwenyo yetu?
• Omolwashike okukonakona omaxunganeko aHaggai naSakaria taku tu pe omatomheno okukala nelineekelo shi na sha nonakwiiwa?
[Efano pepandja 15]
Haggai naSakaria ova li va ladipika Ovajuda va longele Kalunga nomutima aushe opo e va nangeke noupuna
[Efano pepandja 16]
Mbela oto ‘lotokele keumbo loye mwene’?
[Efano pepandja 17]
Jehova oha udanekele ovapiya vaye omanangeko noupuna nohe a wanifa po