Kala nokweenda meendjila daJehova

“Keshe tuu ou ha tila Kalunga nota ende meendjila daye, oye omunelao.” — EPS. 128:1.

1, 2. Omolwashike taku dulu okutiwa kutya ohatu dulu okukala tu udite elao shili?

KESHE umwe okwa hala okukala e udite elao. Ndele nopehe na omalimbililo, atusheni ohatu dimine kutya ngeenge omunhu ta lalakanene okukala e udite elao itashi ti kutya oku udite elao.

² Ndele nande ongaho, omunhu ota dulu okukala e udite elao shili. Epsalme 128:1 ola ti: “Keshe tuu ou ha tila Kalunga nota ende meendjila daye, oye omunelao.” Ohatu dulu okukala tu udite elao ngeenge ohatu longele Kalunga nokweenda meendjila daye mokukala hatu dulika kuye. Mbela osho otashi dulu ngahelipi okunwefa mo elihumbato letu nosho yo omaukwatya etu?

Kala u shii okulineekelwa

3. Okukala tu shii okulineekelwa okwa pambafana ngahelipi nokuliyapulila kwetu Kalunga?

³ Ngaashi Jehova, ovapiya vaye ove shii okulineekelwa. Jehova okwa li a wanifa po omaudaneko aeshe oo a li a udanekela Israel shonale. (1 Eeh. 8:56) Okuliyapulila Kalunga kwetu oko eudaneko la fimana olo twa ninga, nokukala hatu ilikana pandjikilile otaku ke tu kwafela tu kale metwokumwe neliyapulo letu. Ohatu dulu okwiilikana ngaashi omupsalme David oo a ti: “Kalunga, Ove wa uda omaudaneko ange. . . . Osho nda hala okwiimbila edina loye omahambelelo alushe fiyo alushe, ndi wanife omaudaneko ange efiku nefiku.” (Eps. 61:6, 9; Omuud. 5:3-5) Onghee hano, opo tu kale ookaume kaKalunga, otu na okukala tu shii okulineekelwa. — Eps. 15:1, 4.

4. Jefta nokamonakadona ova li va ninga po shike shi na sha neudaneko olo a li a udanekela Jehova?

⁴ Pefimbo lovatokolipangeli vaIsrael, Jefta okwa li a udaneka kutya ota ka pa Jehova “exwikiloyambo,” omunhu oo a li te ke mu shakeneka tete eshi ta aluka kolwoodi, ngeenge Jehova okwe mu kwafele a finde Ovaammon. Okamonakadona kaJefta oko ka li ewifa, oko ka li ke mu shakeneka eshi a aluka kolwoodi. Molwaashi ova li ve na eitavelo muJehova, Jefta nomonakadona oo a li ina hombolwa, ova li va wanifa po eudaneko olo Jefta a li a udanekela Jehova. Nonande Ovaisrael ova li va lenga neenghono ohombo nosho yo okudala ounona, okamonakadona kaJefta oka li ka hoolola okukala inaka hombolwa, noka li ke na oufembanghenda wokulongela Jehova oshilonga shiyapuki metwali laye. — Ovatok. 11:28-40.

5. Hanna okwa li a ulika ngahelipi kutya oku shii okulineekelwa?

⁵ Omukainhu omutilikalunga Hanna, naye okwa li yo e shii okulineekelwa. Okwa li ha kala pamwe nomushamane waye Elkana, Omulevi, nosho yo nyamunghwao, Peninna, moshitukulwa shokeemhunda daEfraim. Peninna okwa li e na ounona vahapu nokwa li ha sheke Hanna oo a li ongadji, naunene tuu ngeenge oukwaneumbo wa li tau i ketwali. Pomhito imwe eshi va li va ya ketwali, Hanna okwa li a udaneka kutya ngeenge okwa dala okaana kokamati, ote ke ka pa Jehova. Hanna osho a ka ninga oufimba ndele ta dala okaana okamati nokwe ka luka Samuel. Eshi Samuel a tova, Hanna okwa li e mu yandja kuJehova kuSilo, e ke mu longele ‘omafiku aeshe omokukala kwaye.’ (1 Sam. 1:11) Kungaho, Hanna okwa li a wanifa po eudaneko laye nonande ka li e shii ngeenge ota ka dala vali ounona vamwe. — 1 Sam. 2:20, 21.

6. Oulineekelwa waTikikus owa li wa ulikwa ngahelipi?

⁶ Tikikus, Omukriste womefelemudo lotete, okwa li omulumenhu e shii okulineekelwa nokwa li yo “omulongi omudiinini.” (Kol. 4:7) Tikikus okwa li a ya molweendo pamwe nomuyapostoli Paulus okudja kuGreka fiyo okuMakedonia, nokuya kuAsia Linini, notashi dulika yo a li a ya pamwe naye kuJerusalem. (Oil. 20:2-4) Otashi dulika oye a li “omumwatate” oo a li a kwafela Titus va unganeke oikwafa yovaitaveli vakwao vokuJudea ovo va li ve na omhumbwe. (2 Kor. 8:18, 19; 12:18) Eshi Paulus a li modolongo muRoma oshikando shotete, okwa li a tuma Tikikus, omukalelipo e shii okulineekelwa, a twale eenhumwafo kovaitaveli vakwao kuEfeso nokuKolossi. (Ef. 6:21, 22; Kol. 4:8, 9) Paulus okwa li yo a tuma Tikikus kuEfeso eshi a li modolongo muRoma oshikando oshitivali. (2 Tim. 4:12) Ngeenge otu shii okulineekelwa, nafye ohatu ka pewa yo oinakuwanifwa eshi hatu longele Jehova.

7, 8. Omolwashike taku dulu okutiwa kutya David naJonatan ova li ve na oukaume washili?

⁷ Kalunga okwa hala tu kale ookaume ve shii okulineekelwa. (Omayel. 17:17) David nomonamati wohamba Saul, Jonatan, ova li ookaume kopofingo. Eshi Jonatan a li a uda kutya David okwa dipaa Goljat, ‘omwenyo waye owa li we limanga kumwe nomwenyo waDavid, ndele Jonatan okwa li e mu hole ngaashi omwenyo waye mwene.’ (1 Sam. 18:1, 3) Okwa li nokuli a londwela David kutya Saul okwa hala oku mu dipaa. Eshi David a li a ya onhapo, Jonatan okwa li e ke mu shakeneka ndele tava pange oukaume. Saul hanga a dipaa Jonatan molwaashi okwa li ta popile David, ndele nande ongaho, Jonatan naDavid ova li va shakena vali ndele tava pameke oukaume wavo. (1 Sam. 20:24-41) Eshi va li va shakena oshikando shaxuuninwa, Jonatan okwa li a pameka David, e mu “nyatipalifa muKalunga.” — 1 Sam. 23:16-18.

⁸ Jonatan okwa li a fila molwoodi eshi va li tava lwifa Ovafilisti. (1 Sam. 31:6) David okwa li a imba eimbilo loluhodi a ti: “Omumwameme Jonatan, ame ohandi ku nyikile oluhodi! Ame nda li ndi ku hole unene! Ohole yoye ya li ikumwifa kuame i dule ohole yovakainhu.” (2 Sam. 1:26) David naJonatan ova li ve na oukaume washili.

Kala alushe ‘omulininipiki’

9. Ovatokolipangeli etukulwa eti-9 ova ulika ngahelipi efimano lokukala omulininipiki?

⁹ Opo tu kale ookaume kaKalunga, otu na okukala ‘ovalininipiki.’ (1 Pet. 3:8; Eps. 138:6) Ovatokolipangeli etukulwa eti-9 otava ulike kutya osha fimana okukala omulininipiki. Omonamati waGideon, Jotam, okwa ti: “Efiku limwe omiti da ya di ke livaekele ohamba.” Omiti odo oda li da kwatela mo olumono, omukwiyu nosho yo omuviinyu. Omiti odo oda li tadi faneke oohandimwe ovo va li va wana, ndele kava li va lalakanena okupangela Ovaisrael vakwao. Ndele eno olo la li hali longifwa li li oikuni ola li tali faneke ouhamba womulinenepeki Abimelek, omudipai oo a li a hala okupangela vakwao. Nonande okwa li a “pangela Israel omido nhatu,” okwa ka fya efyo lomhiva. (Ovatok. 9:8-15, 22, 50-54) Inashi fimana tuu okukala ‘omulininipiki’!

10. Owe lihonga shike kombinga yaHerodes oo a li iha ‘fimaneke Kalunga’?

¹⁰ Mefelemudo lotete O.P., opa li pa holoka okuhaudafana pokati kohamba yaJudea oyo ya li i na ounhwa, Herodes Agrippa nOvatiro nosho yo Ovasidoni. Ovatiro nOvasidoni ova li tava kendabala okupanga ombili nohamba oyo. Ndele pomhito imwe, eshi Herodes a li ta yandje oshipopiwa shomoipafi, ovanhu ovo va li va ongala ova li va ingida tava ti: “Ondaka ei oyaKalunga, kai fi yomunhu.” Herodes okwa li a hokwa efimano la tya ngaho ndele omweengeli waJehova okwa li e mu denga ndele ta fi efyo linyanyalifa “osheshi ye ina fimaneka Kalunga.” (Oil. 12:20-23) Mbela otu li ovapopi ovanekeka ile otu na ounghulungu wokuhonga oshili yOmbibeli? Ngeenge osho ngaho, natu fimaneke Jehova molwaashi oye he tu hongo. — 1 Kor. 4:6, 7; Jak. 4:6.

Kala omuladi nowa pama

11, 12. Oshimoniwa shaHenok otashi ulike ngahelipi kutya Jehova oha pe ovapiya vaye ouladi nohe va pameke?

¹¹ Ngeenge otwa kala ovalininipiki mokweenda meendjila daJehova, ote ke tu kwafela tu kale ovaladi notwa pama. (Deut. 31:6-8, 23) Henok oo a li omutiheyali okudja kuAdam, ka li ngaashi ovakolokoshi vopefimbo laye, ndele okwa li omuyuki nokwa enda pamwe naKalunga nouladi. (Gen. 5:21-24) Jehova okwa li e mu pa eenghono opo a dule okuudifila ovahenakalunga va tya ngaho etumwalaka laYe li na eenghono. (Lesha Judas 14, 15.) Mbela naave oho udifa nouladi omatokolo aKalunga?

¹² Jehova okwa li a hanauna po ovahenakalunga ovo mEyelu lopefimbo laNoa. Exunganeko laHenok ota li tu tu omukumo, molwaashi ovahenakalunga vopefimbo letu otava ka hanaunwa po mafiku kovaengeli ovayapuki vaKalunga. (Eh. 16:14-16; 19:11-16) Jehova ohe tu pe ouladi wokuudifa etumwalaka laye ngeenge twa pula ekwafo kuye okupitila meilikano, kashi na nee mbudi kutya oli na sha nomatokolo aye ile oli na sha nomanangeko noupuna oo taa ka etwa kOuhamba waye.

13. Omolwashike hatu dulu okukala noushili kutya Kalunga ota dulu oku tu pameka noku tu pa ouladi opo tu dule okulididimikila eenghalo di nyikifa oluhodi?

¹³ Otwa pumbwa ouladi wopakalunga nosho yo eenghono opo tu dule okulididimikila eenghalo di nyikifa oluhodi. Eshi Esau a li a hombola ovakainhu vavali Ovaheti, “ova etela Isak naRebekka [ovadali vaEsau] oudjuu muhapu.” Rebekka okwa li a popya a nyika oluhodi a ti: “Ame nda loloka omwenyo omolwovana oukadona ava vaHet. Jakob [omonamati wetu] ngenge ta hombola omwalikadi womoukadona Ovaheti vomoshilongo, omolwashike ndi kale vali nomwenyo?” (Gen. 26:34, 35; 27:46) Isak okwa li a katuka onghatu ndele ta tumu Jakob a ye a ka konge omukulukadi oo ha longele Jehova. Nonande Isak naRebekka kava li tava dulu okuninga po sha shi na sha nonghalo yaEsau, Kalunga okwa li e va pa ounongo, ouladi nokwa li yo e va pameka opo va kale ovadiinini kuYe. Kalunga ote ke tu ningila sha faafana ngeenge otwa pula ekwafo kuye. — Eps. 118:5.

14. Okakadona Okaisrael oka li ka ulika ngahelipi ouladi?

¹⁴ Omafelemido okudja eshi Isak naRebekka va li ko, opa li okakadona Okaisrael oko ka li ka kwatwa po komatanga ovakwaita Ovaarami (Ovasiria) ndele ta ka ningi omupiya meumbo londjai yomatanga ovakwaita Ovasiria Naeman, oo a li e na oudu woshilundu. Molwaashi okakadona oko oka li ka uda shi na sha noikumwifilonga oyo Kalunga a li a longa okupitila momuprofeti Elisa, oka li ka lombwela nouladi omukainhu waNaeman ka ti: “Ngeno omwene wange a ile komuprofeti winya e li muSamaria, opo nee winya ta kufa po oudu waye woshilundu.” Naeman okwa li a ya kuIsrael nokwa li a velulwa pashikumwifilonga. (2 Eeh. 5:1-3) Okakadona oko oka tulila po ovanyasha ovo ve lineekela muJehova oshihopaenenwa shiwa shokukala hava udifile nouladi ovahongifikola, ovanafikola vakwao nosho yo ovanhu vamwe.

15. Obadja omukulunhu weumbo laAhab okwa li a katuka onghatu ilipi oyo tai ulike kutya okwa li omuladi?

¹⁵ Ouladi wopakalunga ohau tu kwafele tu lididimikile omahepeko. Diladila shi na sha naObadja, omukulunhu weumbo lohamba Ahab, oo a li ko pefimbo limwe nomuprofeti Elia. Eshi ohambakainhu Isebel ya li ya popya kutya ovaprofeti vaKalunga ove na okudipawa, Obadja okwa li a holeka ovaprofeti 100, ‘mekololo keshe omilongo nhano.’ (1 Eeh. 18:13; 19:18) Mbela oto ka kala ngoo u na ouladi okukwafela Ovakriste vakweni ovo tava hepekwa, ngaashi Obadja oo a li a kwafela ovaprofeti vaJehova?

16, 17. Aristarkus naGaius ova li ve linyenga ngahelipi eshi va li tava hepekwa?

¹⁶ Ngeenge ohatu hepekwa, ohatu dulu okukala noushili kutya Jehova ota ka kala pamwe nafye. (Rom. 8:35-39) Ovalongi pamwe naPaulus Aristarkus naGaius ova li va hangwa kongudu yovahangakeni omayovi molupale lomaudano muEfeso. Omuhambwidi Demetrius oye a li a xwaxwameka ovanhu ovo. Ye novahambwidi vakwao ova li hava hambula omafano oshisiliveli eetembeli doshikalungakainhu Artemis, nongeshefa yavo oyo ya li tai xumu nawa komesho oya li moshiponga molwaashi okuudifa kwaPaulus okwa li kwa ningifa ovanhu vahapu vomoshilando osho va efe po okulongela oikalunga. Ongudu oyo yovahangakeni oya li ya kokololela Aristarkus naGaius molupale lomaudano, ndele tai kala tai uyaana tai ti: “Omwene oove Diana wOvaefeso!” Aristarkus naGaius otashi dulika va li tava diladila kutya otava ka fya, ndele hamushanga woshilando okwa li a mweneka ovanhu. — Oil. 19:23-41.

¹⁷ Mbela ngeno oove wa li Aristarkus naGaius, ngeno owa kendabala okulalakanena onghedi yokukalamwenyo oyo ihe na omaupyakadi? Ombibeli inai popya kutya Aristarkus naGaius ova li va teka omukumo. Molwaashi Aristarkus okwa li a dja kuTessalonika, okwa li e shii kutya otashi dulika va hepekwe eshi tava udifa onghundana iwa. Fimbo Aristarkus naGaius va li inava udifila muEfeso, Paulus okwa hangelwe kongudu yovahangakeni eshi a li ta udifa moshilando osho. (Oil. 17:5; 20:4) Molwaashi Aristarkus naGaius ova li va dulika kuJehova, okwa li e va pameka nokwe va pa ouladi opo va dule okulididimikila omahepeko.

Kala u na ko nasha navamwe

18. Priskilla naAkuila ova li hava ‘tale ngahelipi osho shavakwao’?

¹⁸ Kutya nee ohatu hepekwa ile hasho, otu na okukala tu na ko nasha nOvakriste vakwetu. Priskilla (Priska) naAkuila ova li hava ‘tale osho shavakwao,’ sha hala okutya, ova li ve na ko nasha novanhu vakwao. (Lesha Ovafilippi 2:4.) Ovalihomboli ovo ve li oshihopaenenwa shiwa ova li va pa Paulus onhele yokukala muEfeso, omo omuhambwidi Demetrius a li a xwaxwameka ongudu yovahangakeni oyo ya popiwa nale metetekelo. Onghalo ya tya ngaho otashi dulika ya li ye linyengifa Akuila naPriskilla ‘va yandje eefingo davo’ omolwaPaulus. (Rom. 16:3, 4; 2 Kor. 1:8) Okukala tu na ko nasha novamwatate ovo tava hepekwa ohaku tu kwafele tu kale twa “lungama ngaashi omayoka.” (Mat. 10:16-18) Ohatu wanifa po oshilonga shetu nelungi noihatu kengelele ovamwatate mokuyandja omadina avo ile omauyelele avo amwe kovahepeki.

19. Dorkas okwa li a longela vamwe oilonga iwa ilipi?

¹⁹ Ohatu dulu okuulika kutya otu na ko nasha navamwe meenghedi di lili noku lili. Ovakriste vamwe ove na omhumbwe, notashi dulika hatu dulu oku va kwafela. (Ef. 4:28; Jak. 2:14-17) Meongalo lomefelemudo lotete muJoppe, omwa li omukainhu ha yandje nehalo liwa wedina Dorkas. (Lesha Oilonga 9:36-42.) Okwa li ha “longo oilonga iwa ihapu ndee ta yandje oikwafa ihapu.” Osho osha li sha kwatela mo okuhondjela ovafiyekadi oikutu ovo va li ve na omhumbwe. Ndelenee eshi Dorkas a fya mo 36 O.P. ovafiyekadi ovo ova li va nyika oluhodi neenghono. Ndele Kalunga okwa li a longifa omuyapostoli Petrus a nyumune Dorkas, nosha yela kutya okwa ka kala ta hafele okuudifa onghundana iwa nokuningila vamwe ouwa. Kashihafifa tuu okukala tu na ovakainhu Ovakriste hava yandje nehalo liwa mokati ketu!

20, 21. (a) Okutwa omukumo Ovakriste vakwetu okwa pambafana ngahelipi nokukala tu na ko nasha navo? (b) Ou na okuninga po shike opo u kale ho tu vamwe omukumo?

²⁰ Ohatu ulike kutya otu na ko nasha navamwe mokukala hatu va tu omukumo. (Rom. 1:11, 12) Paulus okwa li a tuwa omukumo komulongi pamwe naye, Silas. Mo 49 O.P. lwaapo, eshi kwa li kwa ningwa etokolo li na sha nongeenge Ovakriste ove na okupita etanda ile hasho, olutuwiliki olo la li muJerusalem ola li la tuma ovakaleli po va twale eenhumwafo kOvakriste ovo va li koitukulwa i lili. Silas, Judas, Barnabas naPaulus ova li va twala onhumwafo kuAntiokia. Silas naJudas ova li ‘va kumaida ovamwatate vokuAntiokia neendjovo dihapu, nove va twa ouladi.’ — Oil. 15:32.

²¹ Konima yefimbo Paulus naSilas ova li va tulwa modolongo muFilippi, ndele ova ka mangululwa eshi pa li pa holoka ekakamo ledu. Kava li tuu va hafa eshi va li va yandja oundombwedi komunangeli wodolongo nokumona nghee ye noukwaneumbo waye va ninga ovaitaveli! Ofimbo Silas naPaulus va li inava fiya po oshilando osho, ova li va twa ovamwaxe omukumo. (Oil. 16:12, 40) Ngaashi Paulus naSilas, natu kendabaleni okukala hatu tu omukumo Ovakriste vakwetu okupitila momatyekosha etu, moipopiwa yetu nosho yo mokukala hatu kufa ombinga nouladi moukalele. Kakele kaasho, ngeenge otu na ‘ondjovo yekumaido,’ natu i ‘popye.’ — Oil. 13:15.

Kala alushe nokweenda meendjila daJehova

22, 23. Ongahelipi hatu dulu okumona ouwa pauyadi momahokololo Ombibeli?

²² Katu na tuu okukala tu na olupandu linene eshi tu na omahokololo e na sha nonghalamwenyo yovanhu ovo va li ko shili, oo a shangwa mEendjovo daJehova, “Kalunga ketwomukumo alishe”! (2 Kor. 1:3, Byington) Opo tu mone ouwa mokulesha omahokololo Ombibeli a tya ngaho, otu na okutula moilonga osho hatu lihongo nokweefa omhepo iyapuki yaKalunga i tu wilike. — Gal. 5:22-25.

²³ Okukala hatu dilonga komahokololo Ombibeli ota ku ke tu kwafela tu kulike omaukwatya opaKriste. Osho otashi ka pameka ekwatafano letu naJehova, oo he tu pe “ounongo, omayele nehafo.” (Omuud. 2:26) Mokuninga ngaho, ohatu ka dula okuhafifa omutima waJehova. (Omayel. 27:11) Natu kale twa tokola toko okuninga ngaho mokukala alushe hatu ende meendjila daJehova.

Oto nyamukula ngahelipi?

• Ongahelipi to dulu okuulika kutya ou shii okulineekelwa?

• Omolwashike tu na okukala ‘ovalininipiki’?

• Ongahelipi omahokololo Ombibeli taa dulu okutu kwafela tu kale tu na ouladi?

• Omeenghedi dilipi hatu dulu okuulika kutya otu na ko nasha navamwe?

[Omafano pepandja 12]

Omulumenhu e shii okulineekelwa Jefta nosho yo okamonakadona ova li va wanifa po eudaneko olo a li a udanekela Jehova, nonande kasha li shipu

[Omafano pepandja 14]

Ovanyasha, omwe lihonga shike kokakadona Okaisrael?

[Omafano pepandja 15]

Dorkas okwa li a wanifa po ngahelipi eemhumbwe dOvakriste vakwao?