SHOKA TASHI ETA ENYANYU MEGUMBO
Nkene to vulu oku shi enditha nawa mondjokana yoye ontiyali
HERMAN:a “Omukulukadhi gwandje gwotango okwa si kokankela konima sho twa kala uule woomvula 34 mondjokana. Sho nda hokanununa, omukulukadhi gwandje Linda okwa li e wete handi mu yelekanitha aluhe nomukulukadhi gwandje gwotango. Shoka sha nayipaleke onkalo ooshino kutya ookuume yonale oya kala haya popi olundji kombinga yuukwatya uuwanawa womukulukadhi gwandje gwonale, naashika osha li hashi uvitha nayi Linda.”
LINDA: “Konima sho nda hokanwa kuHerman onda li ndi wete kutya omusamane gwandje nosho wo yalwe itaya ka kala nando ya simaneka ndje ngaashi ya li ya simaneka omukulukadhi gwe gwotango. Okwa li e holike, e na ewi etalala noku na omikalo. Omathimbo gamwe ohandi kala tandi ipula ngele otandi ka kala ngaa ndi na ekwatathano lyopothingo naye ngaashi ya li nomukulukadhi gwe gwotango.”
Sho Linda a henge po omusamane gwe gwotango okwa hokanununwa kuHerman. Yo naHerman oyu uvite ombili sho ye li pamwe. Ihe ngaashi ye shi zimine, mondjokana ontiyali otamu vulu okuholoka omashongo ngoka kaaga li mondjokana yotango.b
Ngele owa hokanununa nenge wa hokanununwa, mbela owu uvitile ngiini ondjokana yoye ontiyali? Tamara, omukiintu ngoka a hokanununwa konima yoomvula ndatu sho ondjokana yawo ya teka okwa ti: “Sho to hokanwa oshikando shotango, oho kala wu uvite kutya ondjokana yeni otayi kalelele. Ihe mondjokana ontiyali otashi vulika haasho ho kala wu uvite ngaaka. Molwaashoka ondjokana yoye yotango oya tekele, oho kala aluhe wu na uumbanda.”
Ihe nonando ongaaka aaihokani oyendji oye na ombili yashili notayi kalelele mondjokana yawo konima sho ya hokanununa nenge ya hokanununwa. Otaye shi enditha nawa mondjokana yawo, onkee ano, nangoye wo oto vulu okupondola. Ngiini mbela? Natu tale omashongo gatatu ngoka ge li apehe nankene omakotampango gOmbiimbeli taga vulu oku ku kwathele wu ungaunge nago.c
ESHONGO 1: OSHIDHIGU OKUKALA WA LENGA ONDJOKANA YOYE ONTIYALI.
Ellen, ngoka ha kala moSouth Afrika, ota ti: “Ohandi dhimbulukwa aluhe ondjokana yandje yotango, unene tuu ngele twa yi mefudho komahala hoka twa li hatu yi nale nomusamane gwandje gwonale. Omathimbo gamwe ohandi iyadha tandi yelekanitha omusamane gwandje ngoka tu li naye naangoka gwonale.” Mepingathano naashoka, ngele kuume koye kopandjokana okwa li nale mondjokana, otashi vulika wu kale wu uvite nayi ngele kuume koye kopandjokana oha kala ta popi olundji kombinga yondjokana ndjoka.
Mu li aaihokani, ningeni iinima pamwe mbyoka tayi koleke ekwatathano lyeni
EETOPO: Zimina kutya kashi shi oshipu wu dhimbwe nenge kuume koye kopandjokana a dhimbwe ondjokana yotango, unene tuu ngele okwa kala mo omimvo odhindji. Nokuli aantu yamwe otaye shi zimine kutya ohayi iyadha tayi ithana ookuume kawo kopandjokana omadhina gookuume kawo kopandjokana yonale. Ongiini to vulu okuungaunga nonkalo ya tya ngaaka? Ombiimbeli li otayi ti kutya kambadhaleni ‘okuulukilathana uukwawo wanankali’ nenge ‘euvitopamwe’—1 Petrus 3:8, yelekanitha NW.
Ino etha uukodhi wu ku ningithe wu indike kuume koye kopandjokana kaa popye kombinga yondjokana ye yotango. Ngele kuume koye kopandjokana okwa hala okupopya nangoye kombinga yonkalamwenyo yawo nakuume kopandjokana gwotango, pulakena nombili noku mu uvila uukwawo wanankali. Ino endelela wo okuthika pehulithodhiladhilo kutya ote ku yelekanitha nakuume ke kopandjokana gwonale. Ian, ngoka a hokanununa oomvula omulongo dha pita, ota ti: “Omukulukadhi gwandje, Kaitlyn, ihe shi tala ko nando shi li oshidhila uuna tandi popi kombinga yomukulukadhi gwandje ngoka a hulitha. Pehala lyaashono, okwe shi tala ko shi li omukalo gwokwiilonga ndje.” Oto ka mona nokuli kutya oonkundathana dha tya ngaaka otadhi ke ku kwathela wu kale wu na ekwatathano lya kola nakuume koye kopandjokana omupe.
Gandja eitulomo komaukwatya omawanawa gakuume koye kopandjokana gwongashingeyi. Oshili oyo kutya, kuume koye kopandjokana otashi vulika a kale kee na omaukwatya nenge uunkulungu wontumba mboka kuume koye kopandjokana gwonale a li e na. Ihe kuume koye kopandjokana gwongashingeyi otashi vulika e na omaukwatya galwe omawanawa. Onkee ano, koleka ekwatathano nakuume koye kopandjokana mokutala kwaashoka wu hole muye, pehala ‘lyoku mu yelekanitha namukwawo.’ (Aagalati 6:4) Edmond, omulumentu ngoka a hokanununa lwaali, ote shi popi ngeyi: “Ngaashi owala uukuume womuntu pokati kookuume ke yaali ihaawu kala wa faathana, noondjokana osho dhi li.”
Ongiini to vulu okukala wu na ondjele ngele tashi ya pokupopya nakuume koye kopandjokana gwongashingeyi kombinga yiinima iiwanawa mbyoka mwa li hamu ningi nakuume koye kopandjokana gwonale? Jared ota ti: “Oshikando shimwe onda li nda lombwele omukulukadhi gwandje kutya ondjokana yandje yotango oya li ombwanawa, notashi vulika ndi kale handi popi iinima iiwanawa mbyoka twa li hatu ningi pamwe nomukulukadhi gwandje gwonale. Ihe nonando ongaaka, ondjokana yetu yongashingeyi ohandi yi nyanyukilwa.”
KAMBADHALA OKUNINGA NGEYI: Pula kuume koye kopandjokana ngele ohashi kala oshidhigu kuye uuna taku popiwa kombinga yondjokana yotango. Kundathaneni kutya uunake itaashi ka kala oshiwanawa okupopya kombinga yondjokana yotango.
ESHONGO 2: OSHIDHIGU OKWEENDATHANA NOOKUUME YONALE MBOKA INAAYA TSEYA KUUME KOYE KOPANDJOKANA OMUPE.
Javier, ngoka a hokanununa konima yoomvula hamano sho ondjokana ye ya teka, ota ti: “Konima sho twa hokana, omathimbo gamwe omukulukadhi gwandje okwa li ha kala u uvite kutya yamwe yomookuume kandje ohaya kala taye mu tala po.” Omanga omusamane Leo a li monkalo yi ili. Ota ti: “Aantu yamwe oya li ya lombwele omukulukadhi gwandje kutya oya li ye hole omusamane gwe gwotango nohaya kala nokuli taya ti, ‘ando opwaa lyee!’, nokuli nando opo ndi li.”
EETOPO: Kambadhala okuuva ko onkalo yookuume koye. Ian, ngoka a popiwa metetekelo, okwa ti: “Ohandi dhiladhila kutya omathimbo gamwe ookuume aakulu ohashi ye ehameke nohashi kala oshidhigu okweendathana naaihokani mboka wu shi po owala gumwe.” Onkee ano, ‘kala wu na uukuume nolukeno naantu ayehe.’ (Titus 3:2) Etha pu pite ethimbo sigo ookuume naanegumbo yoye yi igilile kuume koye kopandjokana omupe. Molwaashoka ondjokana yoye oya lunduluka, nookuume koye otashi vulika wo ya lunduluke. Javier ngoka a tumbulwa metetekelo okwa ti kutya mokweendela ko kwethimbo ye nomukulukadhi gwe oya panga ishewe uukuume nookuume yonale. Okwa gwedha ko a ti: “Tu li aaihokani natse otwa kambadhala wo okupanga uukuume nookuume aape naashoka osha li wo she tu kwathele.”
Kala wu na ko nasha nomaiyuvo gakuume koye kopandjokana uuna wu li nookuume koye aakulu. Pashiholelwa, ngele gumwe gwomuyo okwe eta mo ondjokana yoye yotango moonkundathana, longitha oondunge dhokuyoolola, opo kuume koye kopandjokana gwongashingeyi kaa kale u uvite a patelwa pondje. Ombiimbeli otayi ti: “Aanamalaka omadhigu otayu ulula ngegongamwele, ihe elaka lyaanawino olyo ealudho.”—Omayeletumbulo 12:18.
KAMBADHALA OKUNINGA NGEYI: Kaleni mwi ilongekidhila oonkalo ndhoka tashi vulika dhi shi ninge oshidhigu kungoye nenge kukuume koye kopandjokana uuna tamu endathana nookuume. Kaleni mwa kundathana nale kutya otamu ku ungaunga ngiini nomapulo nosho wo omapopyo gookuume keni kombinga yondjokana yotango.
ESHONGO 3: OSHIDHIGU OKUKALA WI INEKELA KUUME KOYE KOPANDJOKANA OMUPE, MOLWAASHOKA KUUME KOYE KOPANDJOKANA GWOTANGO OKWA YILE PONDJE.
Andrew, ngoka a thigwa po komukulukadhi gwe gwotango, ota ti ngeyi: “Onda li handi kala nda tila okukengelelwa ishewe.” Konima okwa hokana Riley, omukulukadhi ngoka e li naye natango. Okwa tsikile ko ta ti: “Olundji onda li handi ipula ngele otandi ka vula ngaa okukala nda fa omusamane gwaRiley gwotango. Onda li nokuli handi ipula kutya otashi vulika a tokole kutya inandi mu eleka e ta ka konga po gulwe.”
EETOPO: Kala wa manguluka okukundathana nakuume koye kopandjokana omaiyuvo goye. Ombiimbeli otayi ti: “Omadhiladhilo inaaga kundathanwa nawa otaga ponyo.” (Omayeletumbulo 15:22) Sho Andrew naRiley ya kala haya kundathana oshe ya kwathele ya kale yi inekelathana. Andrew okwa ti: “Onda li nda lombwele Riley kutya kandi na siku ndi thige po ondjokana yetu molwuupyakadhi, Riley okwa li a shilipaleke ndje kutya naye osho e shi tala ko ngawo. Mokweendela ko kwethimbo, onda kala nde mu inekela lelalela.”
Ngele kuume koye kopandjokana ngoka mu li naye ngashingeyi okwa li a thigwa po kukuume ke kopandjokana gwonale, ninga ngaashi to vulu, opo a kale e ku inekela. Pashiholelwa, Michel naSabine, mboka oondjokana dhawo dhotango dha li dha teka, oya li yu uvathana okukala haya lombwelathana uuna taya ningi omakwatathano nookuume kawo kopandjokana yonale. Sabine ota ti: “Euvathano ndika olye tu ningi tu kale tu uvite ondjokana yetu ya gamenwa.”—Aaefeso 4:25.
KAMBADHALA OKUNINGA NGEYI: Itulilii po ongamba ngele tashi ya pokweendathana naantu yuukashikekookantu wa yooloka ko kuwoye, kutya nduno okokana nokana, omongodhi nenge okointaneta.
Oyendji otaye shi enditha nawa moondjokana dhawo oontiyali, nangoye oto vulu oku shi ninga. Nokuli otashi vulika wi ishi nawa shi vulithe pethimbo sho wa yi mondjokana yoye yotango. Andrew, ngoka a tumbulwa metetekelo, okwa ti: “Ondjokana yetu naRiley oyi li etalaleko enene kungame. Ngashingeyi mondjokana yetu otwa kala mo uule woomvula 13 notu na ekwatathano lyopothingo ndyoka inaatu hala nando okukanitha.”
a Omadhina ngoka hago gawo golela.
b Oshoshili kutya eso lyakuume kopandjokana nosho wo eteyo lyondjokana ohayi hulitha po ondjokana momikalo dha yoolokathana. Oshitopolwa shika osha nyanyangidhwa nelalakano lyokukwathela omuntu a vule okupondola mondjokana ye ontiyali.
c Opo wu mone uuyelele owundji kombinga yomashongo ngoka haga holoka po mokuputudha aanona mboka ye etelelwa mondjokana, tala oshipalanyolo “Ekwatathano momagumbo moka aavali ye ya naanona mondjokana” mOshungolangelo yaJuli-Auguste 2013, ya nyanyangidhwa kOonzapo dhaJehova.
IPULA TO TI . . .
Omaukwatya omawanawa geni nda lenga unene mukuume kandje kopandjokana?
Ngele omuntu gwontumba okwe eta mo ondjokana yoye yotango moonkundathana, ongiini tandi vulu okuungaunga nasho momukalo omwaanawa noitaagu sitha ohoni kuume kandje kopandjokana gwongashingeyi?