OSHITOPOLWA SHOKUKONAKONWA 38
EIMBILO 120 Kala omwiifupipiki ngaashi Kristus
Ulika kutya owa simaneka yalwe
‘Edhina olya simana li vule oshisiliveli noshingoli.’ — OMAYEL. 22:1.
SHOKA TATU KI ILONGA
Otatu ki ilonga kutya omolwashike twa pumbwa okusimaneka yalwe, nankene tatu vulu oku shi ninga, nuuna tu li moonkalo oondhigu.
1. Omolwashike aantu haya pandula uuna ya ulukilwa kutya oya simanekwa? (Omayeletumbulo 22:1)
MBELA oho pandula uuna aantu ye ku ulukile kutya oye ku simaneka? Kapu na omalimbililo oho shi pandula. Esimaneko oli li oshinima shoka omuntu a pumbwa. Ohatu kala tu uvite nawa, uuna yamwe ye tu simaneka. Nomolwaashono, Ombiimbeli ya ti kutya: ‘Edhina olya simana li vule. . . .oshisiliveli noshingoli.’ — Lesha Omayeletumbulo 22:1.
2-3. Omoonkalo dhimwe dhini hashi vulu okukala oshidhigu okuulikila yalwe esimaneko?
2 Otashi vulika tu shi mone oshidhigu okuulika kutya otwa simaneka yalwe. Etompelo limwe moka hatu mono oshidhigu okusimaneka yalwe omolwomapuko gawo. Shimwe ishewe, otu li pethimbo mpoka aantu oyendji inaaya simanekathana. Ihe otwa pumbwa okukala twa yooloka ko kuyo. Omolwashike mbela? Omolwaashoka Jehova okwa hala tu kale twa ‘simaneka aantu ayehe.’ — 1 Pet. 2:17.
3 Moshitopolwa shika otatu ki ilonga uuwanawa mboka tatu vulu okumona, sho tatu ka kundathana kutya okusimaneka yalwe osha hala okutya shike, nankene tatu vulu okuulika kutya otwa simaneka (1) aanegumbo yetu (2) ooitaali ooyakwetu (3) mboka kaaye shi ooitaali. Otatu ki ilonga wo nkene tatu vulu okuulika kutya otwa simaneka yalwe nuuna tu li moonkalo oondhigu.
OKUSIMANEKA YALWE OSHA HALA OKUTYA SHIKE?
4. Okusimaneka yalwe osha hala okutya shike?
4 Mbela oshitya esimaneko osha hala okutya ngiini? Oshitya “esimano” “netumbalo” oya pambathana. Ngiini mbela? Esimaneko olya ukitha komukalo moka twa tala ko omuntu. Uuna tatu simaneke yalwe, ohatu gandja eitulomo kuyo, hatu ulike kutya otu na ko nasha nayo, tashi vulika omolwomaukwatya gawo, shoka ya tompola po nenge ondondo yawo. Ihe “etumbalo “ olya ukitha komukalo moka hatu ungaunga nomuntu. Uuna tatu tumbaleke yalwe ohatu ungaunga nayo momikalo ndhoka tadhi ulike kutya otwe ya lenga, twe ya pandula, notwe ya simaneka. Ihe opo tu ulike kutya otwe ya tumbaleka shili, oshi na okuza komutima. — Mat. 15:8.
5. Oshike tashi vulu oku tu kwathela tu ulike kutya otwa simaneka yalwe?
5 Jehova okwa hala tu ulukile yalwe esimaneko, pashiholelwa, ote tu lombwele tu simaneke ‘epangelo.’ (Rom. 13:1, 7) Ihe yamwe otashi vulika ya tye: “Otandi ka ulika owala kutya onda simaneka yalwe, ngele oyi ihumbata momukalo ngoka gu li mondjila.” Mbela oshi li ngaa mondjila okudhiladhila momukalo gwa tya ngawo? Tu li aalongeli yaJehova, otu na okundhindhilika kutya okusimaneka yalwe inaku ikolelela koonkatu dhawo. Okusimaneka yalwe okwiikolelela kohole yetu yokuhola Jehova nosho wo kehalo lyetu lyoku mu simaneka. — Jos. 4:14; 1 Pet. 3:15.
6. Mbela oto vulu ngaa okusimaneka omuntu ngoka inee ku simaneka? Shi yelitha. (Tala wo ethano.)
6 Yamwe otashi vulika yi ipule kutya, otashi wapa ngaa shili okusimaneka omuntu ngoka ihaa ungaunga nangoye nesimaneko? Eeno otashi wapa. Natu taleni kiiholelwa yimwe po. Omukwaniilwa Saul, okwa li ha popi nomwanamati nonyanya, Jonatan, komeho gayalwe. (1 Sam. 20:30-34) Nonando ongawo, Jonatan okwa li a simaneka he nokwe mu yambidhidha miita sigo omeso lye. (Eks. 20:12; 2 Sam. 1:23) Omuyambi omukuluntu Eli, okwa li a lundile Hanna kutya okwa kolwa. (1 Sam. 1:12-14) Hanna okwa li a popi nesimaneko naEli, nonando ka li a pukulula oyana mboka ya li haya ningi iinima iiwinayi, oshinima shoka a li e na okuninga e li tate nomuyambi omukuluntu. (1 Sam. 1:15-18; 2:22-24) Aalumentu yomuAtena oya li ya tuku Paulus noku mu ula kutya ye “omupopyagani.” (Iil. 17:18) Nonando ongawo, Paulus okwa li a popi nayo nesimaneko. (Iil. 17:22) Iiholelwa mbika otayi ulike kutya ohole yetu yomuule yokuhola Jehova nosho wo ehalo lyokuninga shoka tashi mu nyanyudha, otayi vulu oku tu inyengitha tu ulukile yalwe esimaneko uuna oshipu oku shi ninga, nuuna oshidhigu oku shi ninga.
Nonando he okwa li e mu haula, Jonatan okwa li a tsikile okuyambidhidha he ngoka e li omukwaniilwa (Tala okatendo 6)
ULIKA KUTYA OWA SIMANEKA YAANDJENI
7. Oshike tashi vulu oku shi ningitha oshidhigu kutse tu ungaunge noyaandjetu nesimaneko?
7 Eshongo. Ohatu kala pamwe noyaandjetu ethimbo olindji. Noshizemo, ohatu kala tu shi omaunkundi gawo nosho wo omaukwatya gawo omawanawa. Yamwe otashi vulika ye na uuwehame mboka hawu shi ningitha oshidhigu kutse tu ya sile oshimpwiyu nenge otashi vulika ya kale ya gwililwa po noonkondo pamaiyuvo. Yamwe otashi vulika ya popye nokukatuka momikalo ndhoka tadhi tu uvitha nayi. Otu na okukala twa nyanyukwa uuna tu li noyaandjetu, ihe tse noyaandjetu ngele inatu simanekathana, otashi vulika tu kale twa geelathana. Noshizemo, muukwanegumbo ihamu kala we elongelokumwe. Ngaashi uuwehame wopomatsakaneno gomasipa mboka hawu imbi iilyo yolutu yi longele kumwe nawa, ngele iilyo yuukwanegumbo inayi simanekathana, ita yi ka longela kumwe. Otatu vulu okuhulitha po ombepo yokwaasimanekathana muukwanegumbo wetu.
8. Omolwashike tu na okuulukila yaandjetu esimaneko? (1 Timoteus 5:4, 8)
8 Omolwashike sha simana okuulukila yaandjetu esimaneko? (Lesha 1 Timoteus 5:4, 8.) Montumwafo ye yotango ndjoka a nyolela Timoteus, Paulus okwa nyola mo nkene uukwanegumbo wu na okusilathana oshimpwiyu. Okwa yelitha kutya ‘esimanekokalunga’ olyo li na oku tu inyengitha tu simaneke yaandjetu, ihe katu na oku ya simaneka molwaashoka tu na oku shi ninga. Shino osha hala okutya, shoka ohatu shi ningi molwaashoka otu hole Jehova, notwe shi tala ko shi li oshitopolwa shoku mu longela. Jehova oye a tota po elongekidho lyuukwanegumbo. (Ef. 3:14, 15) Onkee uuna tatu tumbaleke yaandjetu, kungawo otatu tumbaleke Jehova, ngoka a tota po uukwanegumbo. Shoka oshi li etompelo lya simana lyokuulukila yaandjetu esimaneko.
9. Ongiini omusamane nomukulukadhi taya vulu okuulika kutya oya simanekathana? (Tala wo omathano.)
9 Nkene wu na okuulika esimaneko. Omusamane ngoka a simaneka omukulukadhi gwe, oha ulike kutya oku na ongushu kuye, uuna ye li oyo ayeke nenge montaneho yaantu. (Omayel. 31:28; 1 Pet. 3:7) Ihe mu dhenge, ihe mu sitha ohoni nenge e mu ningithe a kale e uvite kee na oshilonga. Ariel,a ngoka ha zi moArgentina, okwa ti: “Omolwuuvu womukulukadhi gwandje, omathimbo gamwe oha popi iinima mbyoka hayi uvitha ndje nayi. Uuna ta ningi ngawo, ohandi idhimbulukukitha kutya ihe shi ningi molwaashoka osho a hala. Ohandi dhimbulukwa wo Aakorinto yotango 13:5, mboka haya kwathele ndje ndi popye naye momukalo gwesimaneko.” (Omayel. 19:11) Omukulukadhi oha simaneke omusamane gwe moku mu popila muuwanawa, uuna ta popi nayalwe. (Ef. 5:33) Oha yanda oku mu sheka, oku mu ula nayi noku mu ithana omadhina, oshoka oku shi kutya ngele okwa ningi ngawo otashi ka teya po ondjokana yawo. (Omayel. 14:1) Omumwameme gwokoItalia, ngoka omusamane gwe a gwililwa po pamaiyuvo okwa ti: “Omathimbo gamwe ohandi kala ndi uvite kutya omusamane gwandje oha kala unene ti ipula niinima yontumba. Monakuziwa oohapu dhandje nosho wo omainyengo gandje gokoshipala oga li ga gu ulike kutya inandi mu simaneka. Ihe sho nda kala handi endathana naantu mboka haya popi kombinga ya yalwe nesimaneko, osha li sha kwathele ndje ndi popye nomusamane gwandje nesimaneko.”
Ngele otwa ulike kutya otwa simaneka yaandjetu, otatu ka ulika kutya otwa simaneka omutse gwuukwanegumbo wetu, Jehova (Tala okatendo 9)
10. Ongiini aagundjuka taya vulu okuulika kutya oya simaneka aavali yawo?
10 Aagundjuka vulikeni koompango dhomegumbo ndhoka aavali yeni ye mu tulila po. (Ef. 6:1-3) Popyeni naavali yeni nesimaneko. (Eks. 21:17) Sho aavali yeni taya ende taya koko, oya pumbwa ekwatho lyeni shi vulithe nale. Ningeni ngaashi tamu vulu mu ya sile oshimpwiyu. Natu taleni koshiholelwa shaMaria, ngoka he kee shi gumwe gwomOombangi dhaJehova. Sho he a li ta ehama, okwa li e shi ningitha oshidhigu kuMaria e mu sile oshimpwiyu. Okwa ti: “Onda li nda galikana, opo ndi kale ndi na esimaneko noku li ulukila wo tate. Onda li nde shi ndhindhilike kutya ngele Jehova ota pula ndje ndi simaneke aavali yandje, ota ka pa ndje wo oonkondo, opo ndi shi ninge. Mokweendela ko kwethimbo, onda li nda ndhindhilike kutya ondi na okusimaneka tate gwandje, nonando ina lundulula eihumbato lye.” Uuna tatu simaneke yaandjetu, nonando oshidhigu oku shi ninga, ohatu ulike kutya otwa simaneka elongekidho lyaJehova lyuukwanegumbo.
ULIKA KUTYA OWA SIMANEKA OOITAALI OOYAKWENI
11. Omolwashike tashi vulika shi kale oshidhigu okuungaunga nesimaneko nooitaali ooyakwetu?
11 Eshongo. Ooitaali ooyakwetu ohaya kala metsokumwe nomithikampango dhaJehova, nomathimbo gamwe, yamwe otashi vulika ya ungaunge natse kaashi li pauyuuki nenge ye tu pangule. Uuna twa ‘ningathana’ nomwiitaali omukwetu, otashi vulika tu shi mone oshidhigu okuungaunga naye nesimaneko. (Kol. 3:13) Oshike tashi vulu oku tu kwathela twi idhidhimike?
12. Omolwashike wu na okuulika kutya owa simaneka ooitaali ooyakweni? (2 Petrus 2:9-12)
12 Omolwashike wu na okuulika esimaneko? (Lesha 2 Petrus 2:9-12.) Montumwafo ye ontiyali ya nwetha mo, Petrus okwa li a popi kutya yamwe yomegongalo lyOpakriste methelemumvo lyotango, kaya li ya popi nesimaneko naamboka ya “tumbalekwa kuKalunga,” ano aakuluntugongalo Aakriste. Mbela aayengeli aadhiginini oya li yi inyenge ngiini sho ya mono shoka tashi ningwa? Molwaashoka oya “simaneka Jehova,” kaya li nando ya ula aantu mboka ya yona omalaka omawinayi. Dhiladhila owala kwaashoka aayengeli mboka ya gwanenena ya li ya ningi, kaya li nando ya haula aalumentu mboka ye na uuntsa. Pehala lyaashono oya li ya etha Jehova e ya pangule noku ya geela. (Rom. 14:10-12; yelekanitha Jud. 9.) Otatu vulu okwiilonga ko sha kaayengeli. Ngele otu na okuungaunga nesimaneko naapataneki yetu, mbela katu na okuninga sha faathana unene tuu nooitaali ooyakwetu. Onkee ano natu kale hatu “katuka tango” tu ya ulukile esimaneko. (Rom. 12:10) Ngele otwa ningi ngawo, otatu ka ulika kutya otwa simaneka Jehova.
13-14. Ongiini tatu vulu okuulika kutya otwa simaneka aamwatate megongalo? Gandja oshiholelwa. (Tala wo omathano.)
13 Nkene to vulu okuulika esimaneko. Omolwohole, aakuluntugongalo ohaya kambadhala okulonga yalwe. (Filem. 8, 9) Ngele to pe gumwe omayele, shi ninga nombili, ihe ino shi ninga wa geya. Aamwameme otamu vulu okuninga oshindji mokukaleka po ombili megongalo, mokuyanda okuhokola yalwe nenge oku ya lundila. (Tit. 2:3-5) Atuheni otatu vulu okuulika kutya otwa simaneka aakuluntugongalo yomegongalo, mokulongela kumwe nayo nosho wo oku ya pandula omolwiilonga yawo yuudhiginini, sho haya kwatele komeho okugongala, haya unganeke iilonga yokuuvitha nokukwathela mboka ya “katuka kaashi li pandunge.” — Gal. 6:1; 1 Tim. 5:17.
14 Omumwameme gwedhina Rocío, okwa li he shi mono oshidhigu okusimaneka omumwatate ngoka e mu pe omayele. Okwa ti: “Onda li ndi uvite nayi, oshoka onda li ndi uvite kutya ina popya nangame pahole.” Onda li handi mu popile muuwinayi kaantu yaandjetu. Nonando onda li handi kambadhala kaandi shi ulike momutima gwandje, onda li handi kala nda limbililwa, ngele oku na ko ngaa nasha nangame nokanda li handi pulakene komayele ge.” Oshike sha kwathele Rocío? Okwa ti: “Sho tandi ningi ekonakonombiimbeli lyandje, onda lesha Aatessalonika yotango, 5:12, 13. Sho nda ndhindhilike kutya kanda li nda simaneka omumwatate ngoka, eiyuvo lyandje olya tameke okunyenyetela ndje. Onda galikana kuJehova nokuninga omapekapeko miileshomwa yetu, opo ndi mone uuyelele wokondandalunde mboka wa li wa kwathele ndje ndi lundulule eihumbato lyandje. Mokweendela ko kwethimbo, onda li nda ndhindhilike kutya omumwatate haye e na uupyakadhi, ihe ongame, oshoka onda li ndi na uuntsa. Ngashingeyi ondi shi uvite ko kutya ondi na okukala omwiifupipiki, opo ndi vule okusimaneka yalwe. Natango otandi longo nuudhiginini, opo ndi kale nda simaneka yalwe shi vulithe nale, nondi shi kutya Jehova oha pandula ndje omolwoonkambadhala dhandje.”
Otatu vulu okuulika kutya otwa simaneka aakuluntugongalo mokulongela kumwe nayo, noku ya ulukila olupandu omolwiilonga yuudhiginini mbyoka haya longo (Tala okatendo 13-14)
ULIKA KUTYA OWA SIMANEKA MBOKA YE LI KONDJE YEGONGALO
15. Omolwashike tashi vulika shi kale oshidhigu okusimaneka mboka kaaye shi Oombangi dhaJehova?
15 Eshongo. Olundji uuna tatu uvitha, ohatu tsakanene naantu mboka kaaye hole oshili yOmbiimbeli. (Ef. 4:18) Aantu yamwe ohaya tindi okupulakena ketumwalaka lyetu omolweputuko lyawo. Otashi vulika hatu ungaunga naagandji yetu yiilonga nenge naalongisikola mboka ye na oombepo oombwiinayi nosho wo aaniilonga pamwe natse nenge aanasikola pamwe natse mboka haye shi ningitha oshidhigu kutse okukaliwa nayo. Mokweendela ko kwethimbo, otashi vulika kaatu kale we twa simaneka aantu mboka notashi vulika wo kaatu ungaunge nayo momukalo gwombili.
16. Omolwashike sha simana okusimaneka mboka ihaaya longele Jehova? (1 Petrus 2:12; 3:15)
16 Omolwashike tu na okuulika esimaneko? Dhimbulukwa kutya Jehova oha gandja eitulomo kunkene hatu ungaunga naantu mboka kaaye shi ooitaali. Omuyapostoli Petrus okwa li a dhimbulukitha Aakriste kutya, eihumbato lyawo ewanawa otashi vulika li inyengithe yamwe ya “hambelele Kalunga.” Omolwetompelo ndyono, okwa li e ya ladhipike ya popile eitaalo lyawo, taye shi ningi ‘nombili nonesimaneko.’ (Lesha 1 Petrus 2:12; 3:15.) Kutya nduno otaya popile eitaalo lyawo mompangu nenge otaya popile shoka yi itaala moonkundathana dhawo naashiinda yawo, Aakriste oye na okuungaunga naamboka kaaye shi ooitaali nombili, ngaashi owala ye na oku shi ninga ando oya li koshipala shaKalunga. Komeho gaayihe, Jehova oha kala a tala nokupulakena kwaashoka Aakriste haya popi, nomomukalo moka haye shi popi. Onkene ndyoka oli li etompelo lya simana kutse okuungaunga nesimaneko naamboka kaaye shi Oombangi dhaJehova.
17. Ongiini tatu vulu okuulika kutya otwa simaneka mboka kaaye shi Oombangi dhaJehova?
17 Nkene wu na okuulika esimaneko. Sho tu li miilonga yokuuvitha, inatu hala okugandja ethano kwaamboka hatu uvithile kutya oye na ontseyo onshona yOmbiimbeli, nenge kaye na ontseyo yasha yOmbiimbeli. Pehala lyaashono, otwa hala oku ya tala ko ye na ondilo kuJehova noku ya tala ko wo ye tu vule. (Hag 2:7; Fil 2:3) Ngele gumwe okwe ku tuku omolweitaalo lyoye, yanda oku mu shunithila uuwinayi, ngaashi okupopya iinima mbyoka tayi mu uvitha nayi. (1Pet 2:23) Ngele owa popi oshinima shoka to ipe oombedhi musho, gandja ombili nziya. Ongiini to vulu okuulika kutya owa simaneka aaniilonga pamwe nangoye? Kala ho longo nuudhiginini, nokukala wu na etaloko ewanawa naamboka ho longo pamwe nayo nosho wo nomugandji gwoye gwiilonga. (Tit 2:9, 10) Uuna wu li omunashili noho longo nuudhiginini, otashi vulika wu nyanyudhe nenge kuu nyanyudhe aluhe aantu, ihe kapu na omalimbililo kutya oto ka nyanyudha Jehova, uuna wu li omunashili noho longo nuudhiginini. — Kol 3:22, 23.
18. Omolwashike tu na okuulukila yalwe esimaneko?
18 Omatompelo geni omawanawa gokukala tu na esimaneko nokuulika kutya otwa simaneka yalwe. Otwa mona kutya ngele ohatu ulike kutya otwa simaneka yaandjetu, kungawo otatu simaneke omutse guukwanegumbo wetu Jehova. Sha faathana, uuna tatu simaneke aamwatate naamwameme, kungawo otatu simaneke Tate yetu gwomegulu. Nuuna tatu simaneke mboka kaaye shi Oombangi dhaJehova, kungawo otatu ke shi ningitha oshipu kuyo ya simaneke Kalunga ketu omunene. Nokuli nonando aantu yamwe ihaye tu ulukile esimaneko, osha simana aluhe oku ya simaneka. Omolwashike mbela? Omolwaashoka Jehova ote ke tu yambeka. Oku uvaneka kutya: “Ote simaneke mboka haa simaneke ndje.” — 1 Sam 2:30.
EIMBILO 129 Natu tsikileni okwiidhidhimika
a Omadhina gamwe oga lundululwa