Iileshomwa moka mwa za omayamukulo gomapulo ngoka ge li mokafo Onkalamwenyo yopaKriste niilonga yetu yokuuvitha
OMASIKU 6-12 MAALITSA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | JEREMIA 1–4
“Ondi li pungoye notandi ku gamene”
(Jeremia 1:6) Onda yamukula nda ti: “Omuwa Omupangeliawike, kandi shi okupopya, oshoka ngame omunona.”
Kala wa tonata ngaashi Jeremia
4 Otashi vulika Jeremia a li e li pokugwanitha oomvula 25 sho a lombwelwa kuJehova a kale omulangeli. (Jer. 1:1, 2) Ihe okwa li u uvite a fa okamatyona kowala, inaa gwana okupopya naakuluntu yomoshigwana, aasamane mboka aakuluntu kuye noye li poondondo dhokupangela. (Jer. 1:6) Okwa li u uvithile aantu etumwalaka tali ya shadha nokwe ya tseyithile epangulo etilithi, unene tuu aapilisteli, aapolofeti yiifundja naapangeli nosho wo mboka taa “nduungile nepola” noye mu ‘pilamena.’ (Jer. 6:13; 8:5, 6) Otempeli ombwanawa yomukwaniilwa Salomo ndjoka ya li ya kala ondingandinga yelongelokalunga lyashili uule womathelemumvo gane lwaampono, oya li tayi ka hanagulwa po. Jerusalem naJuda oya li tayi ka mbugalekwa, naakalimo yamo oya li taya ka falwa muupongekwa. Dhoshili, etumwalaka ndyoka Jeremia a li a lombwelwa e li faalele aantu olya li lye endelela.
(Jeremia 1:7-10) Ihe Omuwa okwa lombwele ndje a ti: “Ino tya, ngoye omunona; inda kaantu mboka tandi ku tumu kuyo, ngoye u ya lombwele ashihe tandi shi ku lombwele, u shi popye. 8 Ino ya tila, oshoka ondi li pungoye notandi ku gamene. Ongame Omuwa nda popi!” 9 Omuwa okwa ganeke oshikaha she ta gumu omilungu dhandje e ta lombwele ndje ta ti: “Tala, otandi tula oohapu dhandje mokana koye. 10 Otandi ku lenge u vule iigwana niilongo, opo u dhikule nokuhalakanitha, u hanagule nokuhata pevi nou tungulule nokutsika.”
(Jeremia 1:17-19) Jeremia, ilongekidha, u ye u ka lombwele aantu ayihe mbyoka nde ku lombwele u yi ya lombwele. Ino ya tila, opo ndaaye ku tule uumbanda, ngele to kala puyo. 18 Nena ndjika otandi ku ningi oshilando sha kola, ongundhi yosheela nekuma lyoshikushu okukondjitha oshilongo ashihe, aakwaniilwa yaJuda, omalenga, naayambi. Aantu yomoshilongo 19 otaye ke ku kondjitha, ihe itaye ku sindi, oshoka ondi li pamwe nangoye notandi ku hupitha. Ongame Omuwa nda popi.”
Oho vulika kuKalunga nenge okaantu?
18 Kalunga okwa li a lombwele omuhunganeki Jeremia a ti: “Ondi li pungoye notandi ku gamene.” (Jeremia 1:8) Ongiini Jehova ta vulu oku tu hupitha uuna tatu hepekwa kunena? Otashi vulika a longithe omupanguli omuyuuki noku na ondjele ngaashi Gamaliel. Nenge otashi vulika u ukithe iinima, opo omupangeli omupataneki a pingenwe po inaashi tegelelwa kugumwe ngoka e na ondjele. Omathimbo gamwe, Jehova otashi vulika e ethe aapiya ye ya hepekwe. (2 Timoteus 3:12) Ngele Kalunga okwe tu etha tu hepekwe, ote ke tu pa aluhe oonkondo tu idhidhimike. (1 Aakorinto 10:13) Kutya nduno Kalunga okwe etha oshinima shotumba shi tu ningilwe, uushili owo kutya: Mboka taya kondjitha oshigwana shaKalunga oye taya kondjitha, noitaya ka pondola.
jr-E ep. 88, okat. 14-15
“Otandi ndjangeke aaloloki”
OHO HEKELEKE NGAA MBOKA YA LOLOKA?
14 Oshi li nawa okutala nkene Jeremia a li a tsuwa omukumo nosho wo nkene a tsu yalwe omukumo mboka ya ‘loloka.’ (Jer. 31:25) Omuhunganeki Jeremia okwa li a tsuwa omukumo unene tuu kuJehova. Dhiladhila owala ando nkene tashi ke ku tsa omukumo okuuva Jehova te ku lombwele ta ti: “Nena ndjika otandi ku ningi oshilando sha kola, . . . Otaye ke ku kondjitha, ihe itaye ku sindi, oshoka ondi li pamwe nangoye notandi ku hupitha. Ongame Omuwa nda popi.” (Jer. 1:18, 19) Jeremia okwa li a popi kombinga yaJehova, e na omatompelo omawanawa a ti: “Ongoye awike to gamene ndje noto koleke ndje; oto kwatha ndje momathimbo guudhigu.” — Jer. 16:19.
15 Oshindhindhilikwedhi sho Jehova a lombwele Jeremia a ti: “Ondi li pungoye.” Mbela oohapu ndhoka odhe ku kwathela ngaa wu mone kutya oshike wu na okuninga, uuna gumwe a pumbwa etsomukumo? Inashi gwana owala okumona kutya omumwatate, omumwameme nenge omukwanezimo okwa pumbwa etsomukumo, ihe owu na okukatuka onkatu wu mu kwathele. Olundji, omukalo omwaanawa gwokutsa gumwe omukumo, okulandula oshiholelwa shaKalunga sho a tsu Jeremia omukumo mokukala pamwe naye. Poompito dhimwe, popya oohapu tadhi tsu omukumo, ihe inadhi kala odhindji unene. Oohapu oonshona otadhi vulu okukwathela omuntu, unene tuu ngele ota pandulwa nota tsuwa omukumo. Popya oohapu dha hogololekeka. Longitha iitya iipu nokuuviwa ko, mbyoka tayi ulike kutya owu na ohokwe, owu na ko nasha nowu na ohole yopaKriste. Uuna to shi ningi otashi ka kwathela lela omuntu. — Lesha Omayeletumbulo 25:11.
Konga omaliko gopambepo
(Jeremia 2:13) Oshoka aantu yandje oya yono paali: Oya pilamene ndje, othithiya yomeya omanamwenyo, noyi ihupile omithima dhawo yene, omithima dhiipopo, ndhoka itaadhi vulu okukala nomeya.”
(Jeremia 2:18) Omolwashike to yi kuEgipiti, u ka nwe omeya gaNiili? Omolwashike to yi kuAssur, u ka nwe omeya gaEufrat?
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaJeremia
2:13, 18. Aaisraeli mboka kaaye shi aadhiginini oya li ya yono omayono gopaali. Lyotango, oya li ya thigi po Jehova, ngoka e li onzo yomayambeko, yewiliko noyegameno. Etiyali, oya li yi ihupile omithima dhopathaneko mokuninga uukumwe wopakwiita naEgipiti nosho wo Assur. Kunena, ngele otwa thigi po Kalunga kashili e tatu landula omalongo gopantu noopolotika dhuuyuni, kungawo otatu iteka “othithiya yomeya omanamwenyo” e tatu ihupile “omithima dhiipopo.”
(Jeremia 4:10) Ngame onda ti: “Omuwa Omupangeliawike, oshili, owa kotokele Aajerusalem! Owa tile, otaku kala ombili, ihe egongamwele olyo ndyoka li li poothingo dhawo.”
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaJeremia
4:10; 15:18 — Omeityo lini Jehova a li a kotokele oshigwana she shoka sha li she mu iteka? Pethimbo lyaJeremia opwa li ‘aahunganeki taya popi iifundja.’ (Jeremia 5:31; 20:6; 23:16, 17, 25-28, 32) Jehova ka li e yi indike ya popye omatumwalaka ngoka taga pukitha.
Elesho lyOmbiimbeli
(Jeremia 4:1-10) Omuwa ota ti: “Aaisraeli ne, ngele omwa hala okugaluka, galukileni kungame. Ngele tamu etha iimenka handi yi tondo e tamu inekele ndje, 2 otashi ka kala shu uka, sho tamu gana medhina lyandje. Nena iigwana ayihe otayi ka galikana ndje ndi yi yambeke, notayi ka hambelela ndje.” 3 Omuwa ota lombwele Aajuda nAajerusalem ta ti: “Kokoleni oshikokola, inamu kuna mokati komano. 4 Dhiginineni ehangano nangame, Omuwa gweni, iyapulilii ndje, ne Aajuda nAajerusalem. Ngele itamu shi ningi, ondjahi yandje otayi ka hwama ya fa omulilo omolwiinima iiwinayi mwe yi ningi. Otandi ka hwama nopwaa na omudhimi gwomulilo ngo.” 5 Hikeni omankuma noshilonga ashihe! Ga fudhileni ga kugagane nawa! Lombweleni Aajuda nAajerusalem ya ye miilandohote. 6 Yelutheni endhindhiliko lyokuuka lwokuSion. Zii ko neendelelo mu ka holame! Inamu kwatakwata! Oshoka otandi eta oshiponga tashi zi kuumbangalantu, ehanagulo enenenene. 7 Omuhanaguli okwa mbunzuka ko a fa onkoshi ya hituka moshiholameno shayo. Ote ya a hanagule po Juda. Iilando yaJuda otayi ka kumunwa po, nokaku na ngoka ta ka kala mo muyo. 8 Zaleni omahahi mu lile ne mu takume, oshoka ehwamo lyondjahi yOmuwa inali penga Juda. 9 Omuwa ota ti: “Esiku ndyoka aakwaniilwa nomalenga otaga tyololoka; aayambi otaa kunkwa, naahunganeki otaa kumwa.” Ngame onda ti: 10 “Omuwa Omupangeliawike, oshili, owa kotokele Aajerusalem! Owa tile, otaku kala ombili, ihe egongamwele olyo ndyoka li li poothingo dhawo.”
OMASIKU 13-19 MAALITSA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | JEREMIA 5–7
“Oye etha po okulonga ehalo lyaKalunga”
(Jeremia 6:13-15) Ayehe, aagundjuka naakuluntu, oye hole eliko lyiifundja. Nokuli aahunganeki naayambi otaa kotokele aantu. 14 Iilalo yaantu yandje otaa hala oku yi panga taa ti: ‘Oku na ombili,’ ko kwaa na nando ombili. 15 Oya li tuu ya sa ohoni, sho ya longo iihuna mbika? Aawoo, inaa sa nando ohoni; inaa tseya nokuli shoka tayi ti. Otaa ka nganyukila po pamwe naambeyaka yalwe ya pundukila po nale; sho tandi ya geele, otali ka ninga ehulilo lyawo. Ongame Omuwa nda popi.”
w88-E 4/1 ep. 11-12, okat. 7-8
Jeremia okwa li e tondike sho tu uvitha omapangulo gaKalunga
7 Jehova okwa li a lombwele Jeremia a ti: “Otaye ke ku kondjitha, ihe itaye ku sindi.” (Jeremia 1:19) Omolwashike Aajuda naapangeli yawo ya li ya hala okukondjitha omuhunganeki ngoka? Omolwaashono etumwalaka lye olya li lya aneke pomutenya uufudhime wawo nokulongela Kalunga kwawo kwiihelele. Jeremia ine ya lila okathima koluko. Okwa ti: “Oya tangalala notaa tindi okupulakena elaka lyoye; otaa yolo shoka to lombwele ndje ndi shi tye. Ayehe, aagundjuka naakuluntu, oye hole eliko lyiifundja. Nokuli aahunganeki naayambi [mboka ando ye na okulonga aantu omikalo nosho wo iinima yopambepo] otaa kotokele aantu.” — Jeremia 6:10, 13.
8 Odhoshili kutya oya li taya wilike oshigwana mokuninga omayambo. Oya li haya kutha ombinga melongelokalunga lyashili, ihe kaya li taye shi ningi nomutima aguhe. Oya li ya pititha komeho omikalondjigilile dhawo, pehala lyokukala neihumbato ewanawa. Pethimbo opo tuu mpono, aawiliki yelongelokalunga lyOshijuda oya li taya heke oshigwana shi kale shu uvite kutya osha gamenwa, taya ti: “Ombili, ombili,” ko kwaa na nando ombili. (Jeremia 6:14; 8:11) Oya li taya fundju aantu yi itaale kutya opu na ombili pokati kawo naKalunga. Oya li yu uvite kutya iinima ayihe otayi ende nawa nonokutya oye li oshigwana shaJehova sha gamenwa, shi li moshilando oshiyapuki notempeli yasho. Mbela Jehova osho ngaa a li e ya tala ko ngawo?
(Jeremia 7:1-7) Ndjika oyo ohapu ndjoka ya adha Jeremia ya zi kOmuwa tayi ti: 2 “Thikama pomweelo gwongulu yOmuwa, ngoye u ka uvithe elaka ndika tali ti: ‘Uveni oohapu dhOmuwa, ne Aajuda mboka hamu pitile momiyelo ndhika, mu ka simaneke Omuwa.’” 3 Omuwa Omunankondoawike, Kalunga kalsrael, ota ti: “Yelitheni oondjila niilonga yeni, ongame notandi mu etha mu kale mehala ndika. 4 Inamu inekela oohapu dhomakoto mu tye: ‘Ndjika otempeli yOmuwa, uuyapuki wOmuwa, otempeli yOmuwa!’ 5 Opalekeni oondjila dheni ne mu ethe iilonga iiwinayi tamu yi ningi. Uthileni aantu ayehe pauyuuki. 6 Inamu hepeka aakwiilongo, oothigwa naaselekadhi. Inamu dhipaga aantu yaa na ondjo moshilongo shika. Inamu longela iikalunga yaakwiilongo, oshoka otashi mu yono po. 7 Ngele otamu lunduluka, otandi mu etha mu kale mo moshilongo shika nde shi pe oohokulu shi ninge eliko lyawo lyaaluhe.
w88-E 4/1 ep. 12, okat. 9-10
Jeremia okwa li e tondike sho tu uvitha omapangulo gaKalunga
9 Jehova okwa li a lombwele Jeremia a kale ta tonatele pomiyelo dhotempeli, noku uvithile aantu mboka taye ya mo etumwalaka Lye. Jeremia okwa li e na oku ya lombwela ta ti: “Inamu inekela oohapu dhomakoto mu tye: ‘Ndjika otempeli yOmuwa, uuyapuki wOmuwa, otempeli yOmuwa!’ . . . [Oshoka kadhi na nando ekwatho lyasha, (OB-1954)].”Aajuda oya li yi ikolelela kwaashoka ye wete, ihe hameitaalo, sho ya li tayi itangele otempeli. Oya li ya dhimbwa oohapu dhaJehova, ndhoka tadhi ti: “Egulu olyo oshipangelapundi shandje, nevi olyo oshilyatelelo shokoompadhi dhandje. Egumbo tamu tungile ndje, olya tya ngiini?” Jehova, ngoka e li Omuwa Omupangeli gweshito alihe, ka li a nyengwa okuhanagula po otempeli ndjoka, nonando otayi monika nawa shi thike peni! — Jeremia 7:1-8; Jesaja 66:1.
10 Jeremia okwa li a tsikile okuuvitha etumwalaka ndyoka li tondike ta ti: “Ohamu yaka, ohamu dhipaga, ohamu hondele, ohamu gana iifundja, ohamu yambele Baal omafikilondjambo nohamu longele iikalunga inaamu yi tseya nale. Otamu longo iinima mbyoka handi tondo . . . e tamu ti: ‘Otwa hupithwa!’” Aajuda, mboka ye li ‘oshigwana shaKalunga sha hogololwa,’ oya li taya dhiladhila kutya Kalunga ote ki idhidhimikila eihumbato lyawo, oshoka oya li haya gandja omayambo kotempeli. Ngele oya li ya tala ko Jehova a fa omusamane ngoka ha lele omwana epona ondembula, oya li taya ka kuminwa omukalo moka te ki inyenga. — Jeremia 7:9, 10; Eksodus 19:5, 6.
(Jeremia 7:8-15) Taleni, ne otamu inekele oohapu dhomakoto. 9 “Ohamu yaka, ohamu dhipaga, ohamu hondele, ohamu gana iifundja, ohamu yambele Baal omafikilondjambo nohamu longele iikalunga inaamu yi tseya nale. 10 Otamu longo iinima mbyoka handi tondo notamu ya tamu thikama koshipala shandje motempeli e tamu ti: ‘Otwa hupithwa!’ 11 Otamu dhiladhila kutya otempeli yandje oyo oshiholameno shaayugi? Ondi wete shoka tamu ningi. 12 “Indeni kuShilo, ehala lyotango ndyoka nda hogolola li ninge eha lyelongelokalunga, mu tale shoka nde li ningile moluulunde waantu yandje Aaisraeli. 13 Omwa yono ayihe; nando nda popi kune olwindji, omwa tindi okupulakena. Inamu zimina, sho nde mu ithana. 14 Shoka nda ningile Shilo, osho tandi ningile otempeli yandje ndjika mwi inekela. Mehala ndika nde li mu pe noohokulu, osho tandi ka ninga, ngaashi nda ningile Shilo. 15 Otandi mu tidha po koshipala shandje, ngaashi nda tidhile po Aaisraeli aakweni. Ongame Omuwa nda popi.”
jr-E ep. 21, okat. 12
Jeremia ta longele Jehova ‘pomasiku gahugunina’
12 Petameko lyokupangela kwomukwaniilwa Jehoiakim, Jehova okwa li a lombwele Jeremia a ye kotempeli, opo a ka pangule Aajuda, omolwiilonga yawo iiwinayi. Oya li ya tala ko otempeli yaJehova yi li oshimenka shoka tashi ke ya gamena. Onkee ano, Jehova ka li ta ka kala a hokwa otempeli, ngele itaye etha po ‘okuyaka, okudhipaga, okuhondela, okugana iifundja, okuyambela Baal omafikilondjambo nokulongela iikalunga.’ Jehova okwa li ta ka ningila aaniihelele mboka ya li haya galikanene mo, ngaashi naanaa a li a ningila etsalihangano lyomuShilo, pethimbo lyOmuyambi Omunene Eli. Juda osha li “tashi ka mbugala.” (Jer. 7:1-15, 34; 26:1-6) Jeremia ka li tuu a pumbwa uulaadhi, opo a vule okuuvitha etumwalaka ndyoka! Otashi vulika a li hu uvithile aanenentu montaneho. Aamwatate naamwameme yamwe kunena nayo oya pumbwa uulaadhi, opo ya vule okuuvitha momapandaanda, okuuvithila mboka ye na sha nenge mboka ya talika ko ya simana. Onkee ano, otatu vulu okukala nuushili kutya Jehova ote ke tu kwathela, ngaashi owala a li a kwathele Jeremia. — Heb. 10:39; 13:6.
Konga omaliko gopambepo
(Jeremia 6:16) Omuwa ota ti: “Ka thikameni poompagiila mu tale. Puleni omapola goshitonale, puleni ondjila ombwanawa mu ende mo notamu kala nombili.” Ihe oya ti: “Itatu ende mo.”
Oto ka enda ngaa pamwe naKalunga?
11 Mbela ohatu etha ngaa Oohapu dhaKalunga dhi tu wilike thiluthilu? Osha simana okwiikonakona nawa ethimbo nethimbo. Tala kovelise ndjika tayi ke tu kwathela tu shi ninge. Otayi ti: “Omuwa ota ti: ‘Ka thikameni poompagiila mu tale. Puleni omapola goshitonale, puleni ondjila ombwanawa mu ende mo notamu kala nombili.’” (Jeremia 6:16) Oohapu ndhoka otashi vulika dhi tu dhimbulukithe omweendindjila ngoka ta thikama pomatsakaneno goondjila, opo a pukulilwe. Meityo lyopambepo, oshigwana shaJehova oshinashipotha muIsraeli, osha li sha pumbwa okuninga sha faathana. Osha li sha pumbwa okushuna ‘komapola goshitonale.’ ‘Mondjila ombwanawa’ moka mwa li mwe ende oohekulululwa aadhiginini, omo moka oshigwana sha li sha zi mo muyo, omolwomikalo dhasho omiwinayi. Shinikitha oluhodhi, oshigwana shaIsraeli osha tindi nokutangalala sho sha dhimbulukithwa kuJehova pahole. Ovelise oyo tuu ndjoka oya tsikile ko tayi ti: “Ihe oya ti: ‘Itatu ende mo.’” Mepingathano naashono, oshigwana shaKalunga pethimbo lyetu, oshi inyenge momukalo gwi ili komayele ngoka.
(Jeremia 6:22, 23) Omuwa ota ti: “Aantu otaa ya taa zi koshilongo shokuumbangalantu; oshigwana oshinankondo tashi zi kokule, oshi ilongekidhila olugodhi. 23 Oye na omatati nomagonga; oyo aageyentu ye na onyanya. Otaa kugu ya fa efuta tali pupu, sho ya kayila uukambe wawo. Oyi ilongekidhila olugodhi ya kondjithe Sion.”
w88-E 4/1 ep. 13, okat. 15
Jeremia okwa li e tondike sho tu uvitha omapangulo gaKalunga
Iizemo yaJuda
15 Lwomomumvo 632 K.E.N., Assur osha li sha hanagulwa po kuBabilonia nosho wo kAamedia, na Egipiti ka li we e na oonkondo dhokupangela kuumbugantu waJuda. Aajuda oya li ye li moshiponga, omolwomaponokelo ngoka ga li tage ke ya ziilila kAababilonia nosho wo kAamedia kuumbangalantu. Onkee ano, Jeremia okwa li e na okulombwela Aajuda ooyakwawo onkundana ombwinayi tayi ti: “Aantu otaa ya taa zi koshilongo shokuumbangalantu; . . . oyo aageyentu ye na onyanya. . . . Oyi ilongekidhila olugodhi ya kondjithe Sion.” Pethimbo mpono, Babilonia osho sha li shi na oonkondo muuyuuni awuhe. Osho sha li tashi ka longithwa kuKalunga, shi geele Aajuda mboka kaaya li aadhiginini. — Jeremia 6:22, 23; 25:8, 9.
Elesho lyOmbiimbeli
(Jeremia 5:26–6:5) “Aantu aawinayi oya kala mokati kaantu yandje. Otaa hondjunine ya fa aategi yoomwigo ya yule oondhila, ihe otaa lukile omatavu ya yule aantu. 27 Naanaa ngaashi omukongo tu udha oshikuku she oondhila, osho yu udhitha omagumbo gawo nomaliko ga yugwa. Osho she ya ningi aanankondo naayamba. 28 Oyo ondoka ya ndinda nawa. Miilonga yawo iiwinayi kamu na ongamba. Itaa uthile oothigwa pauyuuki nenge ya popile oohepele. 29 “Ihe ngame Omuwa otandi ke ya geelela iihuna mbika, otandi ka kwatela oshigwana shika iikonene. 30 Moshilongo omwa ningwa iihuna. 31 Aahunganeki otaa hunganeke iifundja, aayambi otaa pangele pamalombwelo gaahunganeki, naantu yandje oye shi hole pahedhi ndjika. Ihe otaa ka ninga shike, ayihe nge ya hulu po?”
6 Aabenjamin ne, tembukii mo, mu ka holame! Zii mo muJerusalem! Hikeni enkuma muTekoa! Dhikeni endhindhiliko muBetakerem! Oshiponga nehanagulo otali ziilile kuumbangalantu. 2 Oshilando Sion osho opala, ihe otashi ka hanagulwa po. 3 Aakwaniilwa pamwe nomatangakwiita gawo otaa ka yungila ko oontanda. Taa dhike omatsali gawo ya kunduka oshilando, noshaa ngoka ote li dhike mpoka a hala. 4 Otaa ka tya: “Ilongekidheni, mu ponokele Jerusalem! Langeleni komauta! Tu shi matukileni moshanga shomutenya!” Ihe otaa ti ishewe: “Okwa fa kwa toko, etango lya peguka, omizile dha ningi omile. 5 Thikameni utale tu shi ponokele uusiku; tu kumunii po omankolokuma goshilando.”
OMASIKU 20-26 MAALITSA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | JEREMIA 8–11
“Aantu otaya ka pondola owala, ngele taya wilikwa kuJehova”
(Jeremia 10:2-5) [Jehova] ota ti: “Inamu landula omikalo dhiigwana yaapagani; inamu haluthwa komandhindhiliko gokeyalelo, nando ohaga halutha iigwana mbyoka. 3 Eitaalo lyaantu mboka olyowala. Tala, omuti otagu komangelwa mokuti, onkulungu otayi gu mbunzu nawa nekuya lyayo, 4 notagu tulwa uulenga woshisiliveli nowoshingoli. Otagu kwatelwa peha lyagwo noomboha, dhi gu koleke gwaa gwe po. 5 Iimenka ya tya ngaaka oya fa enduguya mepya lyomatanga. Itayi vulu okupopya; ohayi humbatwa, oshoka kayi shi kweenda. Inamu yi tila; itayi mu ningi sha, oshiwanawa nenge oshiwinayi.”
(Jeremia 10:14, 15) Omuntu kehe omugoya noke na ontseyo; mboka haa hongo iimenka, oya thethelekwa, oshoka iimenka mbyoka taa hambula, oyiifundja nokayi na omwenyo. 15 Oyo iinima yowala noyi na okudhinika; otayi ka hanagulwa po kOmuwa, ngele te ya e yi pangule.
it-1-E ep. 555
Okatanga (Cucumber)
Oongudhi, oopaala nosho wo iinima yilwe, oya li hayi dhikwa mepya yi li ngaashi “enduguya mepya [lyuutanga],” opo iimuna kaayi vule okuya mo. Onkene omuhunganeki Jeremia okwa li a faathanitha iimenka mbyoka ya li hayi longelwa kiigwana nendunguya ndyoka. — Jer. 10:5.
(Jeremia 10:6, 7) Omuwa, kaku na ngoka e ku fa; ongoye omunankondo, nedhina lyoye enene noli na oonkondo. 7 Olye ando itee ku simaneke, omukwaniilwa gwiigwana ayihe? Owi ilongela esimano. Kaku na ngoka e ku fa mokati kaanandunge ayehe yomiigwana nenge mokati kaakwaniilwa yayo.
(Jeremia 10:10-13) Ihe ngoye, Omuwa ongoye Kalunga kashili. Ongoye Kalunga omunamwenyo nomukwaniilwa gwaaluheluhe. Nge to geye, uuyuni otau telagana; iigwana itayi vulu okwiidhidhimikila ondjahi yoye. 11 (Ya lombwela kutya iikalunga mbyoka inayi shita egulu nevi, otayi ka hula ko kombanda yevi alihe.) 12 Omuwa okwa shiti evi koonkondo dhe; nokuunongo we okwa umbu uuyuni nokwa alele omagulu. 13 Okoohapu dhe omeya gomeyalelo taga ndunduma: ote eta iikogo okuza kooha dhevi. Ota shelitha oombadhi miikogo, nota tumu ombepo tayi zi moompungulo dhe.
Oolye taya simaneke Kalunga kunena?
10 Kutya nduno oto tala kegulu pombanda nenge oto tala keshito huka kombanda yevi, uumbangi wu na ko nasha nOmushiti owi iwetikile. (Jeremia 10:12) Otu na okuzimina pamwe niishitwa yomegulu mbyoka tayi igidha tayi ti: “Omuwa, Kalunga ketu! Owa gwana okusimanekwa omolweadhimo, esimano noonkondo, oshoka ongoye wa shiti iinima ayihe, nokehalo lyoye oyi li po noyi na omwenyo!” (Ehololo 4:11) Ihe aanongononi oyendji oya nyengwa okumona uumbangi mboka ‘nomeho gawo gokomwenyo,’ nonando otashi vulika ya kuminwa komutungilo gwiinima mbyoka ye wete nomeho gawo gokomutse. (Aaefeso 1:18, yelekanitha OB-1954.) Otatu vulu oku shi thaneka ngeyi: Okuhokwa eopalo nosho wo omutungilo gwiinima yomeshito, e tatu tindi okukala po kwOmushiti Omunene kashi li pandunge, ongaashi owala okuhokwa ethano ewanawa, e tatu tindi okuzimina okukala po kwomuthaneki gwalyo, ngoka e li thaneka lya dhenga mbanda pombapila kaayi na sha. Onkee ano, itashi kumitha sho mboka taya tindi okwiitaala Kalunga taku tiwa kutya “itaa vulu okwiipopila.”
(Jeremia 10:21-23) Onda yamukula: “Aawiliki yetu oya ningi aagoya; itaa pula Omuwa e ya wilike. Omolwashoka oya ndopa, naantu yetu oya halakanithwa po. 22 Pulakeneni! Otaku zi omulombo! Oku na einyengo enene moshigwana shokuumbangalantu; etangakwiita lyasho otali shitukitha iilando yaJuda ombuga, moka tamu kala oombandje.” 23 Omuwa, ondi shi shi kutya omuntu iha vulu okupangela shoka u uthilwa; kaku na omuntu hu utha okukalamwenyo kwe.
Mbela owa yematela Kalunga?
Oonkalo dhuuyuni ndhoka dha nayipala otadhi ulike kutya aantu itaya vulu okwiipangela yoyene. Omapangelo muuyuni inaga ponya owala okweeta ombili, egameno nenyanyu, ihe oga yonagula wo evi hoka tu li. Shika otashi ambidhidha uushili wa simana mboka wu li mOmbiimbeli kutya: “Kaku na omuntu hu utha okukalamwenyo kwe.” (Jeremia 10:23) Epangelo lyaKalunga olyo owala tali ka eta ombili tayi kalelele, enyanyu lyashili nokuhulitha po okumona iihuna hoka ku li mokati ketu kunena. Kalunga ote ke shi ninga molwaashoka ndyoka olyo lya li elalakano lye lyopetameko sho a shiti aantu. — Jesaja 45:18.
Konga omaliko gopambepo
(Jeremia 9:24) Ngoka ti itanga, ni itangele okuuva ko nokutseya ndje, oshoka ohole yandje kayi na ondjele, nohandi longo shoka oshiwanawa noshu uka. Iinima mbika otayi opalele ndje. Ongame Omuwa nda popi.”
Tsikila Nokuhedha Popepi NaJehova
16 Inashi puka okukala tu uvitile uuntsa oshinima oshiwanawa. Pashiholelwa, otu na okukala tu uvite uuntsa sho tu li Oonzapo dhaJehova. (Jer. 9:24) Ngele otwi isimaneka otashi ke tu kwathela tu ninge omatokolo omawanawa notu henuke iinima mbyoka tayi lyatele pevi omithikampango dhaKalunga. Ihe ngele otwa lenga unene omadhiladhilo getu nenge oondondo dhetu otashi vulu oku tu fala kokule naJehova. — Eps. 138:6; Rom. 12:3.
(Jeremia 11:10) Oya shuna muulunde woohekulu, mboka ya tindi okulonga shoka nda ti; oya longele ookalunga yalwe; Israel naJuda oya teya ehangano ndyoka nda hangana noohekulu.
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaJeremia
3:11-22; 11:10-12, 17 — Omolwashike Jeremia a li a kwatele uukwaniilwa wokuumbangalantu womazimo omulongo gaIsraeli metumwalaka lyepangulo, nonando Samaria osha adhika nale sha hanagulwa po mo 740 K.E.N.? Okwa li e ya kwatele mo, molwaashoka ehanagulo lyaJerusalem ndyoka lya ningilwe mo 607 K.E.N., olya li euliko kutya Jehova okwa geela oshigwana ashihe shaIsraeli, ihe haJuda awike. (Hesekiel 9:9, 10) Kakele kaashono, lwanima Aaisraeli yomuukwaniilwa womazimo omulongo naakalimo yomuJuda naJerusalem oya li ye na etegameno li na ko nasha netungululo. Nomolwaashono aahunganeki yaKalunga ya li ya tsikile okukwatela mo Israeli momatumwalaka gawo.
Elesho lyOmbiimbeli
(Jeremia 11:6-16) Omuwa okwa lombwele ndje a ti: “Inda kiilando yaJuda nomomapandaanda gaJerusalem. Uvithila ko oohapu dhandje u lombwele aantu ya pulakene oohapu dhehangano noya vulike kudho. 7 Oohekulu sho nde ya tembudha muEgipiti, onde ya londodha nokugana, ya vulike kungame, nonda dhiginine okulondodha aantu yandje sigo onena. 8 Ihe inaa pulakena nenge ya vulike. Shaa ngoka okwa tsikile uutangalali nuuwinayi shi vule nale. Onde ya lombwele, ya dhiginine ehangano, ihe oya tindi. Onkee onde ya undulile omageelo ngoka ga nyolelwa mo.” 9 ‘Omuwa okwa lombwele ndje a ti: “Aajuda nAajerusalem oya tsa ondumbo nangame. 10 Oya shuna muulunde woohekulu, mboka ya tindi okulonga shoka nda ti; oya longele ookalunga yalwe; Israel naJuda oya teya ehangano ndyoka nda hangana noohekulu. 11 Onkee ano ngashingeyi ngame Omuwa otandi ya londodha kutya otandi ya undulile ehanagulo, oyo noitaa ka hunuka mo. Nongele taa kugile ndje ekwatho, itandi ke ya pulakena. 12 Aajuda nAajerusalem otaa ka ya kiikalunga mbyoka ye yi yambele omafikilondjambo notaye yi kugile ekwatho. Ihe iikalunga mbyoka itayi vulu oku ya hupitha, uuna ehanagulo tali ya. 13 Mpoka pu thike omwaalu gwiilando muJuda, opo pu thike omwaalu gwiikalunga yawo; naampoka pu thike omwaalu gwomapandaanda muJerusalem, opo pu thike omwaalu gwiiyambelo yomafikilondjambo ya tungilwa Baal, oshikalunga shi nyanyalitha. 14 Jeremia, ino galikana ndje nenge u indile ndje molwaantu mbaka. Ngele oye li muudhigu taa kugile ndje, itandi ke ya pulakena.” 15 Omuwa ota ti: “Aantu mboka ndi ya hole, otaa longo uuwinayi. Oye na uuthemba washike okukala motempeli yandje? Otaa dhiladhila kutya otaa vulu okukeelela oshiponga, sho taa uvaneke omauvaneko notaa yamba oontselelandjambo? Otashi ya pe elago shika? 16 Onde ya luku omuolivi gwa hetukila, gwa kanyata iiyimati yo opala; ihe ngashingeyi otandi ka hwameka omafo gagwo, notaku uvika endundumo, note pompona ko iitayi yagwo.
OMASIKU 27 MAALITSA–2 APILILI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | JEREMIA 12–16
“Aaisraeli oya dhimbwa Jehova”
(Jeremia 13:1-5) Omuwa okwa lombwele ndje a ti: “Ki ilandele epaya lyoliina, u li zale mombunda yoye, ihe ino li yaya tuu momeya.” 2 Onda landa epaya, ngashika Omuwa a ti, nonde li zala mombunda. 3 Oohapu dhOmuwa odha adha ndje ishewe tadhi ti: 4 “Kutha epaya ndyoka wa landa nowe li zala mombunda, inda komulonga Eufrat u li holeke molumbogo lwemanya.” 5 Onda yi nonde li holeke pomulonga Eufrat, ngaashi Omuwa a lombwele ndje.
jr-E ep. 51, okat. 17
Tonatela omutima gwoye kaagu kale gu na omakoto
17 Oshinakugwanithwa shaJeremia osha li sha kwatela mo okuvulika komalombwelo gaKalunga. Ando ongoye wa li Jeremia, mbela ando owa vulika ngaa komalombwelo ngoka wa pewa? Pompito yimwe, Jehova okwa li a lombwele Jeremia i ilandele epaya lyoliina e te li zala. Okuza mpono, Jehova okwe mu lombwele a ye kuEufrat. Ngele owa tala mokaalita, Jeremia okwa li e na okweenda oshinano shookilometa 500 lwaampono. Okwa li e na okuholeka epaya molumbogo lwemanya kuEufrat, e ta shuna kuJerusalem. Lwanima Jehova okwa lombwele ishewe Jeremia a ka tale ko epaya ndyoka. (Lesha Jeremia 13:1-9.) Osha yela kutya Jeremia okwa li e na okweenda oshinano shookilometa 1 900 lwaampono, molwaashono okwa yi kuEufrat lwaali nokugaluka ko. Aapataneki yOmbiimbeli inayi itaala kutya Jeremia okwa li e ende oshinano shoka oshile, hashi endwa uule woomwedhi. (Esra 7:9) Ihe shoka osho Kalunga a li a lombwele Jeremia a ninge, nosho a ningi.
(Jeremia 13:6, 7) Sho pwa piti omasiku ogendji, Omuwa okwa lombwele ndje a ti: “Inda kuEufrat u ka tale ko epaya ndyoka nde ku lombwelele u ke li holeke ko.” 7 Onda shuna ko nonda kutha mo epaya mehala moka nde li holekele. Ihe olya li lya kulupa lyaa na we oshilonga.
jr-E ep. 52, okat. 18
Tonatela omutima gwoye kaagu kale gu na omakoto
18 Kala ando wa fa wu wete omuhunganeki ngoka ta taakana moondundu dhaJudea u uka mombuga ndjoka ya gama lwokuEufrat. Ihe okwa li owala ta ka holeka epaya! Aashinda ye otashi vulika ya li tayi ipula kombinga ye, uule wethimbo alihe ndyoka a kala kee po. Sho a ka galuka, epaya ke li na we. Opo nduno Kalunga okwa li e mu lombwele ishewe a shune kuEufrat hoka kokule a ka tale ko epaya ndyoka, ihe okwa adha lya kulupa, “lyaa na we oshilonga.” Otashi vulika sha li oshipu okudhiladhila kutya: ‘Ondi ihepeke owala. Kandi uvite ko elalakano lyokuninga ngeyi.’ Molwaashoka okwa li a zulwa kuKalunga, ka li i inyenge momukalo ngoka. Pehala a nyenyete, okwa ningi shoka a lombwelwa!
(Jeremia 13:8-11) Omuwa okwa lombwele ndje a ti: 9 “Ano osho ngeyi tandi shundula einenepeko lyaJuda nuuntsa waJerusalem. 10 Aantu mbaka aawinayi oya tindi okuvulika kungame. Oya ningi aatangalali notaa simaneke nokulongela iikalunga yaapagani. Onkee ano otaa ka ninga ya fa epaya ndika kaali na we oshilonga. 11 Ngashika epaya lya kwata mombunda, osho ngaaka onda hala okukwatathana nAaisraeli ayehe nAajuda. Onde shi ningi, opo ya kale aantu yandje taa hambelele nokusimaneka edhina lyandje, ihe yo inaa vulika kungame.”
jr-E ep. 52, okat. 19-20
Tonatela omutima gwoye kaagu kale gu na omakoto
19 Kalunga okwa ka yelithila owala Jeremia kombinga yaashoka tashi ka ningwa po, konima yolweendo lwe olutiyali. Oonkatu ndhoka Jeremia a katuka odhe mu kwathele e ku uvithe etumwalaka li na oonkondo, tali ti: “Aantu mbaka aawinayi oya tindi okuvulika kungame. Oya ningi aatangalali notaa simaneke nokulongela iikalunga yaapagani. Onkee ano otaa ka ninga ya fa epaya ndika kaali na we oshilonga.” (Jer. 13:10) Kagu shi tuu omukalo dhingi moka Jehova ha longo oshigwana she! Jeremia okwa li a vulu okwaadha omitima dhaantu, molwaashono okwa li a vulika kuJehova tashi zi komutima, nomiinima mbyoka tayi monika yanathangwa. — Jer. 13:11.
20 Kunena, Aakriste ihaya pulwa ye ende oshinano shookilometa omathele, opo andola ya vule okuuvitha. Mbela onkalamwenyo ndjoka wa hogolola wu li Omukriste, oya ningitha aashiinda yoye nenge mboka ho endathana nayo ya kale ye ku limbililwa nenge ye ku pe uusama? Otashi vulika shi kale omukalo gwoye gwokuzala, ehogololo lyoye li na ko nasha nelongo, iilonga mbyoka to vulu okutaamba ko nenge nokuli etaloko lyoye li na ko nasha niikolitha. Mbela oto ka kala ngaa wa tokola toko okukala metsokumwe newiliko lyaKalunga ngaashi Jeremia a li a ningi? Otashi vulika wu ka gandje uunzapo uuwanawa, ngele owe etha omutima gwoye gu zulwe kuKalunga. Ngele otwa kala hatu vulika komalombwelo gaJehova, ngoka taga adhika mOohapu dhe nokutaamba ko ewiliko lye ndyoka ha gandja okupitila momupiya omudhiginini momunandunge, otatu ka mona uuwanawa tawu kalelele. Oto vulu okukala wa fa Jeremia ngoka ine etha a nwethwe mo komutima ngoka gu na omakoto. Kala wa tokola toko okweetha wu zulwe kuKalunga noku mu etha e ku umbinge nowu kale oshiyuma shi na ondilo, shoka ta vulu okulongitha uule wethimbo ele.
it-1-E ep. 1121, okat. 2
Ombunda
Jehova okwa faathanitha oshigwana shaIsraeli noshaJuda yi li ngaashi epaya mombunda ye, shoka tashi ulike kutya oya li tayi vulu okukala nekwatathano lyopothingo naYe, opo yi mu hambelele nokukale e yi hokwa. (Jer. 13:11) Jesus Kristus okwa thanekwa mehunganeko ndyoka ta pangele pauyuuki onga epaya lyomombunda ye, nuudhiginini noshili onga omuya gwomoombwetelo dhe. Shoka otashi vulika tashi ulike koonkondo dhaJesus Kristus dhuuyuuki nuudhiginini, ndhoka ihaadhi lunduluka. Ngaashi owala epaya hali ambidhidha ombunda, uukwatya wuuyuuki ohawu kwathele Jesus a kale a nkondopala, sho ta longo e li Omupanguli ngoka a hogololwa kuJehova. — Jes. 11:1, 5.
Konga omaliko gopambepo
(Jeremia 12:1, 2) Omuwa, ngoye omuyuuki aluhe; ote vulu tuu okutamanana nangoye? Onkene tuu ote popi nangoye kombinga yuuyuuki. Omolwashike aalunde ye na elago? Omolwashike aanandumbo taa kala nombili? 2 Oto ya tsike e taa tsama; otaa koko notaa imi iiyimati. Otaye ku popi aluhe nawa momakana, ihe itaa ku longele.
(Jeremia 12:14) Omuwa ota ti: “Otandi popi sha kombinga yaashiinda yalsrael mboka ya teya po oshilongo nde shi pe Aaisraeli. Aawinayi mboka otandi ke ya kutha mo miilonga yawo, ngaashi oshimeno tashi vudhwa mevi notandi mangulula Aajuda miikaha yawo.
jr-E ep. 118, okat. 11
Mbela oho ipula esiku kehe kutya ‘Jehova oku li peni?’
11 Jeremia okwa li e na omapulo gokanaku, sho a mono aakolokoshi taya pondola. (Lesha Jeremia 12:1, 3.) Nonando omuhunganeki Jeremia okwa li e na omapulo, ka li a limbililwa uuyuuki waJehova nenge a ‘tamanane’ naye. Okupopya kwe a manguluka okwe shi ulika kutya okwa li e na ekwatathano lya kola naJehova, ngaashi okanona ke li nahe omunahole. Jeremia ka li e shi uvite ko kutya omolwashike Aajuda oyendji ya li taya pondola, nonando ohaya longo uuwinayi. Mbela Jeremia okwa li ngaa a mono omayamukulo taga mbilipaleke? Jehova okwe mu shilipaleke kutya ota ka vudha mo aakolokoshi. (Jer. 12:14) Sho Jeremia a mono nkene Jehova ta yamukula omapulo ngoka e mu pula megalikano, einekelo lye muuyuuki wopakalunga oli na okukala lya li lya kolekwa. Oshizemo, Jeremia oku na okukala a li ta galikana kuKalunga shi vulithe nale, te mu lombwele omaiyuvo ge agehe.
(Jeremia 15:17) Inandi hepitha ethimbo lyandje paantu yalwe, mokuyola nomokunyanyukwa. Onda vulika komalombwelo goye, ondi ikalele nonda li mondjahi.
Kala omulaadhi ngaashi Jeremia
Natu kotokele eendathano lyetu
16 Jeremia okwa popi wo shi na ko nasha noshinima shoka she mu kwathele a kale e na uulaadhi. Okwa ti: “Inandi hepitha ethimbo lyandje paantu yalwe, mokuyola nomokunyanyukwa. Onda vulika komalombwelo goye, ondi ikalele nonda li mondjahi.” (Jeremia 15:17) Jeremia okwa li a tokola okwiikalela, pehala lyokunwethwa mo kookuume aawinayi. Kunena natse otu na etaloko lya faathana. Ihatu dhimbwa nando elondodho lyomuyapostoli Paulus ndyoka tali ti kutya “we ende nombudhi, nangoye oto ningi ombudhi,” kutya nduno otwa kala nomikalo omiwanawa uule womimvo odhindji. — 1 Aakorinto 15:33.
Elesho lyOmbiimbeli
(Jeremia 13:15-27) Aaisraeli ne, Omuwa okwa popya! Ifupipikeni, mu pulakene. 16 Simanekeni Omuwa, Kalunga keni, manga inaa tuma omilema, notamu ka telagana noondundu. Otamu tegelele uuyelele, ihe oye te u shitukitha omilema thokothoko. 17 Ngele itamu pulakene elondodho ndika, uuntsa weni otau lilitha ndje ompompohodhi; ote lili omahodhi omapyu, omahodhi otaga pononoka ashike, aantu yOmuwa sho taa kwatwa po e taa falwa muupongekwa. 18 Omuwa okwa lombwele ndje a ti: “Lombwela omukwaniilwa nayina, ya kuluke ko kiipangelapundi yawo, oshoka iishani yawo yuulenga oya gu ko komitse dhawo. 19 Iilando muumbugantu waJuda oya kondekwa nokaku na ngoka ta vulu oku yi egulula. Aajuda ayehe oya kwatwa po noya falwa muupongekwa.” 20 Tala utale, Jerusalem! Aatondi yoye otaye ya taa ziilile kuumbangalantu. Aantu mboka ye ku inekelelwa, oye li peni, aantu yoye mboka ho inomene? 21 Oto ka popya shike, uuna aantu mboka wa dhiladhila ookuume koye, taye ku sindi notaye ku pangele? Oto ka adhika koshitheta sha fa shomukulukadhi ta vala. 22 Ngele oto pula kutya omolwashike iinima mbika ye ku ningilwa — omolwashike oonguwo dhoye dha togonyonwa po nowa kondjithwa — osha ningwa omoluulunde woye uunene. 23 Omuetiopia ota vulu tuu okulundulula oshipa she, nenge ongwe yi ikuthe iitotono yayo? Ngele otashi vulika, nena nangoye wo ngoka ho longo uuwinayi auke, oto vulu okwiilonga uuyuuki. 24 Omuwa ota ka halakanitha aantu yoye ya fa etutu tali pepwa po kombepo yokombuga. 25 ‘Shika oshipewa shoye, oshitopolelwa shoka Omuwa e shi ku uthile, oshoka owe mu dhimbwa nowi inekela iikalunga yiifundja. 26 Omuwa oye mwenemwene ta yelutha onguwo yoye, epenge lyoye li monike. 27 Okwe ku mono to longo shoka ha tondo. Okwe ku mono to yi kiikalunga yaapagani koondundu nokomalundu, wa fa omuntu a lopela mukadhamushiinda she, wa fa okakambe okatsezi ka lamba okanzinzi. Yaye ne Aajerusalem! Onamu yogoka uunake?