Ua Fakahehē e Koe a Koe ke he Fakamaamaaga Fakavai
“KO HEIGOA e mena nai kua eke e koe?” he hūhū he Atua ki a Eva he mole e kai e ia e fua akau fakatapu. “Ne fakavai mai he gata au, ti kai e au,” he tali e Eva. (Kene. 3:13) Ko Satani, ko e gata fakavaia ne takitaki a Eva ke liuliu ke he Atua, ne fakahigoa he magaaho fakamui “ko e gata tuai . . . ko ia kua fakahehe e lalolagi oti.”—Fakakite. 12:9.
Ko e tala nei he Kenese ne fakakite a Satani ko e eke lagatau, ko ia ne fati e tau pikopiko he lali ke fakahehē a lautolu ne nakai mataala. Ne mahala mooli a Eva ke he fakahehē haana. Ka e nakai lata ia tautolu ke manamanatu ko Satani hokoia ka fakahehē a tautolu. Kua hataki foki he Tohi Tapu e hagahaga kelea he fakahehe ai e tautolu a tautolu [“ke he tau fakamaamaaga fakavai,” NW].—Iako. 1:22.
Ko e manatu ke fakahehē ne tautolu a tautolu kua tuga ke nakai maeke mooli. Ka ko e hatakiaga faka-Atua kua fai kakano pauaki. Ti kua lata ia tautolu ke manamanatu fakamitaki ke he puhala ka liga fakahehē e tautolu a tautolu mo e vahega fakamaamaaga fakavai ka fakahehē a tautolu. Ko e fakataiaga faka-Tohi Tapu ka lagomatai a tautolu.
Fakavai Ni he Tagata a Ia
Kavi ke he tau 537 F.V.N., ne poaki e Kuresa ne Mua ha Peresia ma e tau Iutaia ne fakapaea i Papelonia ke liliu ki Ierusalema mo e liu ati hake e faituga. (Esera 1:1, 2) He tau hake, ke fakatatau mo e finagalo ha Iehova, ne fakatoka he tau tagata e tau matapatu ma e faituga foou. Ne fiafia mo e fakaheke e lautolu ne liliu a Iehova he fakamonuina e vala fakamua he matagahua aoga nei. (Esera 3:8, 10, 11) Ka e nakai leva, ne hoko e totokoaga ke he liu ati hake ha lautolu ti loto lolelole ai e tau tagata. (Esera 4:4) Kavi ke he 15 e tau he mole e liliu ha lautolu, ne taofi oti he tau pule ha Peresia e tau gahua talaga i Ierusalema. Ke fakagahua e taofiaga, ne hohoko atu e tau pule ki Ierusalema ti “hataki atu [ke he tau Iutaia] mo e lima malolo.”—Esera 4:21-24.
He feleveia mo e fakatauhele lahi mahaki nei, ne fakahehē he tau Iutaia a lautolu ni ke he tau fakamaamaaga fakavai. “Nakaila hoko ke he aho, ko e aho ke eke ai e fale a Iehova,” he talahau e lautolu ki a lautolu. (Hakai 1:2) Ne fakahiku e lautolu kua nakai manako e Atua ke ta fakamafiti e faituga. He nakai kumi e puhala ke taute e finagalo Haana, ne tiaki e lautolu e matagahua fakatapu ha lautolu ti hufia ke taute ni ha lautolu a tau kaina ke mitaki. Ko e perofeta he Atua ko Hakai ne tala age fakahako ki a lautolu: “Ko e vaha nai kia ke nonofo ai a mutolu ke he tau fale ha mutolu kua ufi aki e tau lapa, ka ko e fale nai [faituga ha Iehova] kua eke mo mena kua moumou.”—Hakai 1:4.
Kitia nakai e koe e fakaakoaga he fakataiaga nei? Ko e onoonoaga hehē ke he magaaho he finagalo faka-Atua ka takitaki a tautolu ke galo e aoga he tau matagahua fakaagaaga ha tautolu mo e lavelave ke he tau mena fakatagata. Ke fakatai, manamanatu la kua amanaki a koe ke he tau tagata ahiahi. He amaamanaki ke he ahiahi mai ha lautolu ka takitaki a koe ke kapaletū ke he tau gahua he taute e koe e tau fekau he kaina ke lata mo e nonofo ha lautolu. Ka e moua e koe e ogo kua mule e tau tagata ahiahi haau. To toka kia e koe e tau fakatokaaga haau?
Kia manatu, na lagomatai e Hakai mo Sakaria e tau Iutaia ke maama kua manako agaia a Iehova ke liu ati hake e faituga mo e nakai fakamule. “Fakamalolo ā mutolu ko e tau tagata oti he motu mo e gahua ai,” he tomatoma e Hakai. (Hakai 2:4) Kua lata ia lautolu ke matutaki mo e gahua, he mauokafua ko e agaaga he Atua ka lalago a lautolu. (Saka. 4:6, 7) Maeke nakai e fakataiaga nei ke lagomatai a tautolu ke kalo mai he tau talahauaga hehē hagaao ke he aho ha Iehova?—1 Kori. 10:11.
Hukui e Fakamaamaaga Fakavai Aki e Manamanatuaga Tonu
He tohi ke uaaki he aposetolo ko Peteru, ne mailoga e ia e magaaho fafati ha Iehova ke fakatū e “lagi fou mo e lalolagi fou.” (2 Pete. 3:13) Ne mailoga e ia kua fakatupu he tau tagata vā e tau tuahā na to fakalava mai nakai e Atua ke he tau gahua he tau tagata. Ne totoko hehē e lautolu to nakai tupu ha mena, “[ne] tumau agaia e tau mena oti tali mai he fakatoka eke.” (2 Pete. 3:4) Manako a Peteru ke totoko e tau fakamaamaaga hehē ia. Ne tohi e ia: “Kua fakalagalaga ai e au ha mutolu a tau loto fakamoli he haku a fakamanatu atu.” Ne fakamanatu e ia ke he tau matakainaga Kerisiano kua hepe e tau tagata vā. Ne fakalava mai e Atua he magaaho fakamua ke he tau gahua he tau tagata he tamai e fakapuke lahi mahaki ke he lalolagi katoa.—2 Pete. 3:1, 5-7.
Ne foaki e Hakai e tomatomaaga pihia ke he tau Iutaia loto lolelole mo e nakai gahua he 520 F.V.N. Ne tomatoma a ia ki a lautolu: “Kia manamanatu ā mutolu ke he ha mutolu a tau mahani.” (Hakai 1:5) Ke fakalagalaga e tau puhala manamanatu ha lautolu, ne fakamanatu e ia ke he tau tagata tapuaki haana ke he tau finagalo mo e tau maveheaga he Atua hagaao ke he tau tagata Haana. (Hakai 1:8; 2:4, 5) Nakai leva he mole e fakamafanaaga ia, ne liu e gahua talaga kamata—pete kua poaki ke taofi. Ati liu foki e tau fī lali ke totoko e matagahua talaga, ka e nakai kautū a lautolu. He fakahiku e taofiaga, mo e lima e tau ti mau e faituga.—Esera 6:14, 15; Hakai 1:14, 15.
Manamanatu a Tautolu ke he Tau Mahani ha Tautolu
Manamanatu nakai a koe he tuga e tau Iutaia he vahā ha Hakai, to maeke ia tautolu ke loto lolelole ka tutupu e tau mena uka? Ka tupu e mena ia, liga to uka ia tautolu ke fakatumau e fakamakutu ha tautolu ke fakamatala e tala mitaki. Ka ko e heigoa ka fakatupu a tautolu ke loto lolelole? Liga kua matematekelea a tautolu ha ko e nakai mahani hakohako he fakatokaaga nei. Manamanatu ki a Hapakuka, ne hūhū: “Ke ui atu au kia koe ato a fe, ka e nakai fanogonogo mai a koe? Kua tagi atu ai au kia koe ha ko e favale, ka e nakai fakamoui mai e koe.” (Hapa. 1:2) He onoono ke he mena kua liga manatu e falu kua mule mai, kua maeke he Kerisiano ke galo e aga fakamafiti haana ti tuku mua e puhala moui hagahaga mitaki. To kitia nakai e koe e mena ia ka tupu ki a koe? Ka muitua e tautolu e fakamaamaaga nei, to fakahehē ne tautolu a tautolu. Ko e aoga ha ia ke omaoma a tautolu ke he fakatonuaga faka-Tohi Tapu ke ‘manamanatu a tautolu ke he ha tautolu a tau mahani’ mo e ‘fakalagalaga ha tautolu a tau loto fakamoli’! Maeke ia tautolu ke hūhū ki a tautolu ni, ‘Lata kia ke ofo au ha kua loa e fakatokaaga nei ke he amanakiaga haaku?’
Ko e Magaaho ne Talahau he Tohi Tapu
Tū ke manamanatu ke he tau kupu ha Iesu hagaao ke he fakaotiaga he fakatokaaga nei. Ko e tala ha Mareko hagaao ke he perofetaaga ha Iesu ke he tau aho fakamui kua fakakite e tomatomaaga lagaloga ha Iesu ki a tautolu ke mataala tumau. (Mare. 13:33-37) Kitia e tautolu e hatakiaga pihia he lotouho he talahauaga fakaperofeta ke he aho lahi ha Iehova i Amaketo. (Fakakite. 16:14-16) Ko e hā ne hataki lagaloga ai? Ko e tau fakamanatuaga pihia kua lata ha ko e magaaho ka loa e fakatali ki ai, kua maeke he tau tagata ke galo e manamanatuaga mafiti ha lautolu.
Ne fakamaama e Iesu e lata ma tautolu ke fakatumau e mataala he fakatali a tautolu ke he moumouaga he fakatokaaga nei. Ne hagaao a ia ke he tagata ne kua kaihā e kaina. Maeke fēfē ke nakai kaihā e kaina haana? He mataala he pō katoa. Ne fakahiku e Iesu e fakataiaga nei he fakatonu ki a tautolu: “Kia nonofo tauteute ai a mutolu; ha ko e magaaho nakai manatu ai e mutolu, ke hau ai e Tama he Tagata.”—Mata. 24:43, 44.
Kua fakakite he fakataiaga ia e lata ke mautauteute ke fakatali, pete ni he loa e magaaho. Nakai, ua tupetupe lahi mahaki a tautolu ko e fakatokaaga kelea nei kua leva ke he amanakiaga ha tautolu. Nakai lata ia tautolu ke fakahehē e tautolu a tautolu ha ko e fakamaamaaga hehē kua ‘nakaila hoko ke he magaaho a Iehova.’ Ko e manamanatuaga pihia ka fakapulefu e manako ha tautolu ke fakamatala e tala mitaki he Kautu.—Roma 12:11.
Taaki Kehe e Fakamaamaaga Fakavai
Hagaao ke he fakamaamaaga fakavai, kua aoga e matapatu fakaakoaga ia Kalatia 6:7: “Aua neke fakahehe . . . ha ko e mena kua gana he tagata, ko e mena ia ni ke helehele mai ai e ia.” Ka tokanoa e kelekele ai fai mena ne tō ai to mukamuka ke momoui e tau pupu. Pihia foki, ka nakai fakalagalaga e tautolu e tau mahani fakamooli ha tautolu, to vakavaka e tau fakamaamaaga fakavai he tau manamanatuaga ha tautolu. Ma e fakatai, liga pehē a tautolu ki a tautolu, ‘Ko e aho a Iehova to hoko mooli mai—ka e nakai mogo tonu nei.’ Ko e hiki pihia he tau amaamanakiaga ka takitaki ke he onoonoaga fakateaga ke he tau matagahua fakateokarasi ha tautolu. Nakai leva, liga kamata a tautolu ke tiaki e fakaholoaga fakaagaaga ha tautolu. To fakaofo mai e aho ha Iehova ki a tautolu.—2 Pete. 3:10.
Ka e to nakai vakavaka e fakamaamaaga fakavai ke he tau loto ha tautolu ka fakatumau a tautolu ke kumikumi e “finagalo he Atua, ko e mena mitaki, kia talia foki mo e fiafia, ti kua katoatoa.” (Roma 12:2) Ko e totou tumau ke he Kupu he Atua e taha he tau lagomatai mitaki lahi mahaki ke he mena nei. Maeke he tau Tohiaga Tapu ke fakamalolō e mauokafua ha tautolu kua gahua tumau a Iehova ke he magaaho kotofa.—Hapa. 2:3.
Ko e ha tautolu a fakaakoaga, tau liogi, o tumau ke he tau feleveiaaga, mo e fakamatala, katoa mo e tau gahua fakaalofa he mahani totonu, ka maeke ia tautolu ke ‘foli atu kia hoko mai e aho ha Iehova.’ (2 Pete. 3:11, 12) To mailoga e Iehova ha tautolu a fakatumau. Fakamanatu he aposetolo ko Paulo ki a tautolu: “Aua neke fakalolelole a tautolu ke he mahani mitaki; ha ko e mena to helehele mai e tautolu ke he vaha ke lata ai, kaeke kua nakai fakalolelole a tautolu.”—Kala. 6:9.
Nakai ko e magaaho mooli anei ke fakaatā e tau fakamaamaaga fakavai ke fakahehē a tautolu ke manamanatu kua fakatolomaki tuai e aho ha Iehova. Ka ko e magaaho ke tūmauokafua e tau loto ha tautolu, ha kua tata lahi mai e aho ha Iehova.
[Fakatino he lau 4]
Tomatoma e Hakai mo Sakaria e tau Iutaia ke ati hake
[Fakatino he lau 5]
Ka e kua ka iloa he tagata hane hau e tagata kaihā?