Tau Hūhū he Tau Tagata Totou

He fekau atu e Iesu Keriso e tau aposetolo 12 ke fakamatala, kua tala age kia ki a lautolu ke uta e tau tokotoko mo e tui e tau afī aloalohui?

Ne totoko e falu kua nakai tatai e tau tala he tau Evagelia ne tolu hagaao ke he fakafano atu e Iesu e tau aposetolo. Ka fakatatai e tau tala nei, to moua e tautolu e fakahikuaga mooli. Fakamua, fakatatai e tau mena ne tohi e Mareko mo Luka. Pehē e tala ha Mareko: “Ti tala age a [Iesu] kia lautolu, ua uta e lautolu ha mena mo e fenoga ha lautolu, ka ko e tokotoko hokoia; ua uta ha kato, ua uta ha mena kai, ua uta foki ha tupe he tau pipi ha lautolu; kia afi e tau aloalohui ha lautolu, ti aua neke takiua e tapulu ke tapulu ai.” (Mare. 6:7-9) Hokotaki e Luka: “Ua uta e mutolu taha mena mo e fenoga, po ke tau tokotoko, po ke kato, po ke mena kai, po ke tupe, aua neke takiua e tau tapulu tino.” (Luka 9:1-3) Kitia e tautolu he mena nei tuga kua nakai tatai. Hagaao ki a Mareko, ne tala age ke he tau aposetolo ke uta e tokotoko mo e afī e tau aloalohui, ka e pehē e tala ha Luka ke ua uta e lautolu ha mena, nakai ko e tokotoko foki. Kehe mai ia Mareko, ne nakai totoku e Luka e tau afī aloalohui.

Ke maama e mena ne manako a Iesu ke talahau he magaaho nei, mailoga e talahauaga ne tatai oti e tau Evagelia ne tolu. He tau tala ne talahau laia i luga ti pihia mo Mataio 10:5-10, ne tala age ke he tau aposetolo ke ua tui po ke uta “takiua e tau tapulu tino.” Liga igatia e aposetolo mo e tui taha e tapulu tino. Ti nakai lata ke uta e lautolu taha ma e fenoga. Pihia foki, ne tui e lautolu e tau afī aloalohui. Ne fakamaama e Mareko e lata ke “afi e tau aloalohui,” ko e tau afialoalohui ne tui e lautolu. Ka e kua e tau tokotoko? Ne tohi he The Jewish Encyclopedia: “Tuga ko e aga fa mahani ke he tau Heperu i tuai ke uta foki e tokotoko.” (Kene. 32:10) Ne talahau e Mareko kua nakai lata he tau aposetolo ke ‘uta ha mena ma e fenoga’ ka ko e tokotoko ne ha ha ia lautolu he magaaho ne tala age e Iesu e poakiaga. Ti peehi he tau tagata tohia he Evagelia e fakaakoaga ha Iesu ke ua o pauaki ke uta ha mena foki ma e fenoga.

Kua peehi atu foki e Mataio e manatu nei he logona e poaki ha Iesu he magaaho nei ti fakamau hifo. Ne pehē a Iesu: “Aua neke uta ma mutolu e tau auro, po ke tau ario, po ke tau apa kula ke he tau pipi ha mutolu. Aua foki neke uta ha kato mo e fenoga; aua foki neke takiua e tau tapulu tino, po ke tau afialoalohui, po ke tokotoko; ha ko e mena lata e mena kai ke he tagata eke gahua.” (Mata. 10:9, 10) Ka e kua e tau afī aloalohui he tau aposetolo ne tui mo e tau tokotoko ne totō e lautolu? Ne nakai tala age a Iesu ke tiaki e tau mena ne ha ha ia lautolu, ka e tala age a ia ki a lautolu ke ua uta e tau mena pihia. Ko e ha ne poaki pihia a ia? Ha ko e “mena lata e mena kai ke he tagata eke gahua.” Ko e kakano a ia he poaki ha Iesu, ne tatai mo e tomatomaaga haana he Lauga he Mouga ke ua fakaatukehe a lautolu ke he tau mena kai, inu, po ke tui e lautolu.—Mata. 6:25-32.

Pete kua tuga e fekehekeheaki e tau tala he Evagelia he mogo fakamua, kua tatai e manatu ha lautolu. Ne lata ke o pihia ni e tau aposetolo mo e nakai fakatauhele he uta falu mena. Ko e ha? Ha ko e mena to leveki e Iehova a lautolu.

Ia Fakamatalaaga 2:8 he New World Translation, ne hagaao a Solomona ke he “fifine, pihia mo e tau fifine” ti pihia foki e falu fakaliliuaga. Ko hai ne hagaao ki ai a Solomona?

Nakai iloa mooli e tautolu, ka e liga taha e manatu ko lautolu ia ko e tau fifine talahaua ne feleveia mo Solomona he fale patuiki haana.

He Fakamatalaaga veveheaga 2, ne talahau e Solomona e tau mena kehekehe ne taute e ia, putoia e tau matagahua talaga lalahi haana. Ne lafi e ia: “Ne tatanaki foki e au māku e tau ario, mo e tau auro, mo e tau koloa uho he tau patuiki mo e tau koloa uho he tau fahi kautu; ne eke foki e au māku e tau tagata uhu lologo ko e tau tane mo e tau fifine, mo e tau mena kua fiafia ai e tau tagata, ko e [fifine, pihia mo e tau fifine].”—Fakama. 2:8.

Tokologa e tagata talahau tala ne tali manatu ko e “tau fifine” ne hagaao a Solomona ki ai ko e tau hoana motu kehe mo e tau hoana fakahoa tokologa ne ha ha ia ia fakamui, ko e tau fifine ne takitaki atu a ia ke he tapuakiaga fakavai. (1 Patu. 11:1-4) Ka e fai lekua ke he fakamaamaaga ia. He tohi e Solomona e tau kupu ia, ne fitā e mahani a ia mo e “fifine, pihia mo e tau fifine.” He magaaho ia, ne moua agaia e ia e taliaaga a Iehova, ha kua omoomoi he Atua a ia ke tohi e tau tohi he Tohi Tapu. Kua nakai felauaki e mena ia ke he tuaga haana he tau tau fakamui ha kua totou teau e tau hoana motu kehe mo e tau hoana fakahoa haana ti taute e ia e tapuakiaga fakavai.

He tohi a Fakamatalaaga, ne pehē ai a Solomona nukua “kumi . . . ke moua e tau kupu ke fiafia ai . . . ko e tau mena foki kua tohi ko e tonu ia, ko e tau kupu moli ni. ” (Fakama. 12:10) Ne iloa mooli e ia e tau kupu ma e “hoana,” “patuiki fifine,” mo e “hoana fakahoa,” ha kua fakaaoga e ia e tau kupu ia he tau tohi omoomoi haana. (Fakatai 5:18; 12:4; 18:22; Fakama. 9:9; Lo. a Solo. 6:8, 9) Ka kua nakai fakaaoga e tau kupu pihia he Fakamatalaaga 2:8.

He tau kupu “fifine, pihia mo e tau fifine” kua lagataha ni e moua e tautolu (tokotaha mo e tokologa) he Tohi Tapu he kupu matakehe ia faka-Heperu. Ne talahau he tau tagata pulotu kua nakai iloa tonu e kakano. Tokologa e tagata fakaliliu he Tohi Tapu ne fakaaoga e talahauaga he Fakamatalaaga 2:8 ke hagaao ke he tau fifine, ne talahau ke he tokotaha mo e tokologa po ke mua ue atu. Kua tatai foki mo e talahauaga “fifine, pihia mo e tau fifine.”

Ne talahaua lahi mahaki a Solomona, ati logona he patuiki fifine mautū he kautu ha Sihipa hagaao ki a ia ti hau mo e nava lahi ki ai. (1 Patu. 10:1, 2) Liga ko e taha kakano a ia he talahau e Solomona e “fifine, pihia mo e tau fifine.” Kua liga hagaao a ia ke he tau fifine talahaua ne feleveia mo ia he fale patuiki haana he tau tau loga he magaaho ne talia agaia he Atua a ia.