Veveheaga 6
Ko Iesu Keriso, ko Ia kua Fakamonuina ai he Atua e Tau Tagata Oti Kana
1. Ko e heigoa e mena kua lata ke fakatumau ki ai e tua ha tautolu ke moua e monuina he moui tukulagi?
KUA pihia e mena fakaalofa noa mai ia Iehova kua taute e ia e haana a Tama ke fakamonuina aki a lautolu e tau tagata kehekehe mo e tau motu oti kana! Kua mavehe mai e ia e fakatokanoaaga mai he tau mena ke pehia ai, hala mo e mate. Ne pihia ai e fulufuluola he amaamanakiaga ia! Ko e mena mitaki ke talia, mo e fiafia, e tau monuina ke moua he tau tagata mai ni ia Iesu Keriso. Ha ko e mena ia, kua fakagahuahua he Atua e aposetolo ko Peteru ke vagahau hagaao ki a Iesu: “Ti nakai tokai foki e fakamouiaga ke he taha; nakai fakai taha higoa i lalo he lagi kua foaki mai ke he tau tagata, ke maeke ai ke fakamomoui a tautolu.” (Gahua 4:12) Ka moua e katoatoa he lotomatala ke he mena fakaalofa noa nei mo e fakagahua e tua ke he tau fakatokaaga he Atua ne fakalataha mo Keriso, kua tuku e koe ke he puhala ke he tau monuina lalahi he moui tukulagi.
2. (a) Ko e heigoa e maveheaga he monuina mai he Atua ma Aperahamo, mo e ko hai haana a tega ke fakamooli ki ai? (e) Ko e hagaao kia hai e feua ekepoa mo e tau poa he fakatufono a Mose? (i) Fefe he fakakite mai he Tohi Tapu ko hai ke eke mo patuiki ke he kautu he Atua?
2 Ko e tau afe he tau tau ko e tau tagata tua kua tatali a lautolu ke he fakamooliaga he amaamanakiaga nei, mo e tau maveheaga he Atua kua moua ai e lautolu e kakano mooli ke taute ai. Ke he ulu he magafaoa Heperu ko Aperahamo, ne taute e Iehova e maveheaga pehe ko “e tau motu oti kana he lalolagi” to fakamonuina he taha he haana a “fanau.” Ko e taha he haana a “fanau” kua fakamooli fakamua ni ko Iesu Keriso. (Kenese 22:18; Kalatia 3:14-16, 28, 29) Kua moua foki mai he Atua e tau ekepoa mo e tau poa huhunu ke lata mo e tau Fakatufono ne tuku age ke he fanau Isaraela. Ko e tau mena foki ia kua fakahagaao ki a Iesu. Kua eke ia mo takitakiaga ko ia ko e ekepoa ne mua, mo e poa he haana a moui fakatino tagata mo tauteaga ke uta kehe ai tukulagi e tau hala mo e laveaki mai ai foki a lautolu he mate. (Kalatia 3:24; Heperu 9:11, 12; Ioane 1:29) Au atu ai foki ne fakailoa mai e Iehova ko ia ke puhala mai ai e mafola tukulagi ke he tau tagata to tupu mai a ia he ohi he Patuiki ko Tavita to eke foki a ia mo patuiki he kautu he Atua, ke pule okooko ke he lalolagi katoa nei. Ko e agelu ko Kaperielu, ne fakapuloa to fanau mai a Iesu fakatino tagata, pehe mai: “To homo a ia, to talahaua a ia ko e Tama hana ne Mua ue atu; to foaki atu he Iki ko e Atua kia ia e nofoaiki a Tavita hana matua.” (Luka 1:32; kikite foki Isaia 9:6, 7; Tanielu 7:13, 14.) E, ko e Kupu he Atua hagaao fakatonu ki a Iesu Keriso ko ia kua fifili e Iehova ko e Atua ke fakahoko e ia e tau monuina he moui tukulagi ke he tau tagata.—Luka 2:25-32; Filipi 2:9-11.
KO E MOUIAGA FAKAMUA TO EKE MO TAGATA
3. (a) Kakano fefe e talahauaga ia ko Iesu ko ia ko e Tama “uluaki” he Atua? (e) Ko e ha kua pehe ai e Tohi Tapu ko Iesu ko e “Tama fuataha” he Atua?
3 Iloa nakai e koe ko Iesu ne hā hā i ai e moui fiafia katoatoa fakamua a to fanau a ia ke tuga e tagata ke he lalolagi? Ko e Tohi Tapu kua fakailoa pehe ki a tautolu ko ia ko e “uluaki” Tama he Atua. Ko e kakano ko ia ne taute fakamua a to tufugatia e falu a tama he magafaoa he Atua. Ko Ia foki ko e “Tama fuataha,” ti ko ia ni tokotaha ne tufugatia pauaki he Atua ko Iehova; kua tumau foki e tau mena oti kana ha ko ia, ko e hukui Fekafekau Lahi he Atua. A to, fanau mai a ia ke he lalolagi nei ko e tama taane ne fekafekau fakamua a ia ke he lagi, ne iloa ai a ia ko “e Loko” ko e gutupulega he Atua.—Ioane 1:3, 10, 14; Kolose 1:15-17.
4. Talahau fefe e Iesu ke fakamooli e tonu, mena nofo fakamua a ia ke he lagi a to hifo mai ke he lalolagi?
4 Kua tonuhia ki a Iesu ke pehe: “Ha i ai au nei, ka e nakai la tupu mai a Aperahamo,” mo e, “Ko au ko e areto he moui ne hifo mai he lagi.” (Ioane 8:58; 6:51) Hagaao ke he haana tuaga tokoluga ne hā hā ia ia ke he lagi, ne liogi pehe a ia: “Matua na e, kia tuku mai a e koe kia au e fakahekeaga fakalataha mo koe, ko e fakahekeaga ne toka ia taua mo koe, ka e nakai la eke e lalolagi.”—Ioane 17:5.
HAANA MOUI KE HE LALOLAGI
5. (a) Ne hoko e magaaho he Atua ke he haana a Tama ke eke mo tagata he lalolagi, fefe e tauteaga he Atua ke he mena nei? (e) Maeke fefe he tama tote ko Iesu ke fanau mo e tokanoa mai he hala a Atamu?
5 Ke fakatatai mo e finagalo he Atua ke he fakamonuinaaga he tau tagata tua, ko e magaaho kua hoko mai tuai e Tama haana mai he lagi ke eke mo tagata ke he lalolagi nei. Ko e mena kua lata ko e mana mai ni he Atua. Ko Iehova, fakalataha mo e haana a agaga tapu po ke malōlo gahuahua, kua tuku e moui a Iesu mai he lagi ke he nofoaga tama he fifine tote Iutaia ne higoa ko Maria. Ne fakailoa e mena nei ki a Maria fakamua, ko e agelu ko Kaperielu ne pehe: “To haele hifo e Agaga Tapu kia koe to fakamalu hifo foki e koe he mana hana ne Mua ue atu ko e mena ia ke talahaua ai e tama tapu, ko e Tama he Atua.” (Luka 1:35) Ne hā hā ia ia ko e Tufuga e malolo ke taute e mena nei. Ko e mooli ni ko Ia ne taute e fifine uluaki mo e pulotu ke moua e tau fanau ko ia foki ne fakatupu ke he fifine ke fakafua mo e fanau e tama nakai fai matua tane, ko e Atua ko ia ne lago ki ai e mena nei ke he moui he tama. Ko e tama, ko Iesu nakai ko e Atua, ka ko e Tama he Atua. Ko ia ko e tagata mitaki katoatoa, kua tokanoa mai he hala a Atamu. Maeke fefe e mena ia? Ha kua, pehe mai e agelu, ko e “mana hana ne Mua ue atu” ko e mena haia ne maeke ai; ne leveki ai foki haana a tupuaga ke he nofoaga tama a Maria.
6. (a) Talahau mai fefe he perofetaaga e mena ke fanau mai ai a Iesu? (e) Ko e ha ne papatiso ai a Iesu?
6 Tuga he talahaua mai he tau senetenari ne kua mole atu, ko Iesu ne fanau mai a ia ke he maaga he Patuiki ko Tavita, ko Petelehema i Iutaia. (Mika 5:2) ne nonofo a ia mo e haana matua fifine mo e haana matua tane hiki ko Iosefa, gahua ai he matagahua kamuta a to katoa e tolu e hogofulu he haana a tau tau. Ti kua hoko mai ai e magaaho ne kotofa he Atua ke taute e falu a gahua. Ti fano agataha a ia ki a Ioane Papatiso ke papatiso po ke fakauku katoatoa ki loto he vai i Ioritana. Ko e fakakiteaga haia kua tuku atu e ia a ia ke he Atua ke taute e gahua ne fakafano mai he Atua a ia ke he lalolagi ke taute. Ha kua talia e ia a ia ke papatiso, kua taute e Iesu e fakafifitakiaga ma lautolu oti ne tua ki a ia, ti pehe e poaki haana ki a lautolu oti kua eke mo haana a tau tutaki kua lata ke papatiso.—Mataio 28:19, 20.
7. Ko e heigoa ne taute he Atua he magaaho ne papatiso ai a Iesu?
7 Ne fai mena foki ne tupu ki a Iesu i Ioritana. Ne mahafagi e lagi, ne haele hifo e agaga he Atua ki luga ia ia, ne vagahau foki e Atua mai he lagi, pehe mai: “Ko e haku a tama fakahele hanā, kua fiafia na au kia ia.” (Mataio 3:16, 17) Nakai fai mena ke taumaleku ai; ko ia hanei ne talahaua mai i tuai he tau perofeta oti he Atua! Ha i ai i Ioritana, ha ko e agaga tapu, ne fakauku a Iesu he Atua ke eke mo ekepoa ne mua talahau mai tuai, ko e patuiki he kautu he Atua, mo e fakamatala he nofo agaia ke he lalolagi. (Luka 4:16-21) Kua fai gahua ma haana ke taute.
8. Ne taofi nakai e Iesu e fakaaogaaga he higoa mooli he Atua po ke vagahau fakamooli? Ti ko e heigoa ke taute e tautolu?
8 Ke he tolu e tau tau mo e ono e mahina ne fakamatala e ia e Kupu he Atua ke he motu katoa, ti fakaako foki e ia haana a tau tutaki ke taute pihia. (Luka 8:1) Pete ni hā hā i ai falu he vaha ia ne matakutaku a lautolu ke nakai fakaaoga e higoa mooli he Atua, ko Iesu nakai taofi e ia ke fakailoa atu ai. (Ioane 17:26) Ne fakatumau a ia ke vagahau e kupu mooli, ke talia ai po ke nakai. Ko e mena ne taute e ia ne tuku mai e ia e fakafifitakiaga ma tautolu ke muitua ki ai kaeke kua manako a tautolu ke fiafia mai e Atua ka kua fakamooli ai foki e ia e loga he tau mena.
OKIOKIAGA MAI HE HALA MO E MATE
9. (a) Ke lata mo e Mataio 20:28, ko e heigoa falu a mena ne hau ai a Iesu ke he lalolagi? (e) Ko e heigoa e palepale he lukutoto ne totogi e Iesu ke fakatokanoa a tautolu mai he hala mo e mate?
9 Ne iloa e Iesu e mena ne hifo mai a ia fakatagata ke he lalolagi, ko e tau fakatokatokaaga he Atua ke fakahao mai ai e tagata ha ko e hala mo e mate. Ti pehe a ia: “E Tama he tagata [ne hau] . . . kia foaki atu foki hana moui mo lukutoto ke hukui aki e tau tagata tokologa.” (Mataio 20:28) Mooli ni ko e heigoa haana kakano? Hanei, ko e palepale ko e totogi ke moua e fakatokanoaaga mai he paeaaga. Ko e mena haia, ko e moui mitaki katoatoa fakatino tagata ha Iesu ne foaki ke eke mo poa ko e palepale kua totogi ke fakatokanoa mai e tagata he liliaga ke he hala mo e mate. (1 Peteru 1:18, 19) Ko e ha kua lata ai ke moua e tokanoaaga ia?
10. Ko e ha ne moua e tautolu mai ia Atamu ko e tufaaga ni he hala mo e mate?
10 Kua pihia ai ha ko Atamu, ko e matua uluaki ha tautolu oti kana, ne hala a ia ke he Atua. Ko e mena haia, ti eke ai a Atamu mo tagata nakai mitaki katoatoa ti galo ai foki e tonuhia ke he moui. Ne moumou pauaki e ia he matafakatufono he Atua, ti nofo ai a ia ke he fakahala he mate. Kua fakatoka foki he Atua e tau fakatufono he matutakiaga, ke taofi-mau fakamooli ai ne moua e tautolu e tau aga fakafaahi tino mo e falu a mahani mai he tau mamatua ha tautolu. Mai he tau fakatufono ia, ko Atamu ne maeke ia ia ke tuku age ke he haana a fanau e tau mena ni ne moua e ia; ti moua e tautolu mai ia ia e tufaaga ko e hala mo e mate. (Roma 5:12) Ko e tau tagata oti kana hā hā i ai tumau e mate ha ko e palepale he hala. To maeke fefe e fakahala mate nei ke uta kehe ka e moua agaia e tau mena kua lata mo e fakafiliaga tonu?
11. Ha ne taute e fakahaoaga ma e fanau a Atamu, fefe he fakakite he Atua hagaao ke he fakatufono?
11 Nakai fakalolelole e Atua po ke liliu kehe haana a tau fakatufono. To eke e mena ia ke fakamalōlo au atu ai e mahani kolokolovao ha ko e fakakiteaga kelea. Ka e nakai haga tua a ia ke he tau tagata mo e toka noa a lautolu nakai fai amaamanakiaga. Ha ne fakatumau a ia ke he haana tau fakatufono, ko e fakaalofa he Atua ne kumi e ia e lagomatai ke fakatokanoa, nakai ma e tagata hala pauaki ko Atamu, ka ko e tau ohi a Atamu, ko lautolu haia nakai fai fifiliaga ke he mena ne tupu, ne matematekelea noa a lautolu ha ko e haana a hepe. Ne taute he Atua e mena nei mo e fakatatai ke he fakaakoaga ne lafi e ia fakamui ke he tau fakatufono a Mose, ne fakahigoa, “moui [solu, faka-Peretania: soul, NW] ke he moui [solu, NW].” (Teutaronome 19:21) Kitiala e tautolu e fakaakoaga ia po ke fefe e fakaaogaaga he lukutoto ne moua mai ia Iesu.
12. Ko hai hokoia ni ke taute e lukutoto mo palepale e mena ne galo ia Atamu? Ti ko e ha ne fanau fakatagata ai a Iesu?
12 Ko e “tagata moui [solu moui, NW]” ko Atamu, ne tiaki e ia e moui ma e tau tagata, ko e tagata mitaki katoatoa. Ke totogi aki e mena ne galo ia ia, kua lata foki he taha tagata moui, ne tatai mo Atamu, ko ia ke foaki atu haana moui mitaki katoatoa ke eke mo poa ke hukui aki e tau tagata. (1 Korinito 15:45) Nakai fakaai taha ne tupu mai ia Atamu kua lata mo e mena nei, ha kua fanau mai a lautolu oti mo e nakai mitaki katoatoa. Ko e fakahikuaga ne mamate ai a lautolu oti ha ko e tau tagata agahala, ti nakai fai tonu ke moua e lautolu e moui po ke poa mo palepale aki e falu. (Salamo 49:7) Ti ko e Atua ne fakafano mai e ia haana a Tama ke he lalolagi. Ne fanau a Iesu fakatagata, ha ko e moui fakatagata ne manako ke moua. Ka kua fanau a ia mo e nakai fai lagomatai mai he matua tane, ne eke pihia ai ke moua e ia e mitaki katoatoa ke tuga a Atamu. Ko e Atua ni hokoia e Matua tane a Iesu, ke tuga foki ko ia ko e Matua a Atamu. (Luka 3:38) Kua maeke mooli ni ia Iesu ke foaki haana moui “ke eke mo lukutoto.”—1 Timoteo 2:6; Efeso 1:7.
13. Ko e ha e mena kua finagalo ai a Iesu ke foaki atu haana moui ka e nakai totoko atu?
13 He Nisani 14 tau 33 V.N. ko e tau fi a Iesu ne tuku atu e lautolu a ia ke mate mo e mamahi ke he akau fakatautau. Mena maeke ia Ia ke totoko atu, ka e nakai taute e ia pihia. (Mataio 26:53, 54) Ne foaki atu e ia haana a moui mo e loto katoa ke eke mo poa ma tautolu. Tuga he fakakite he haana a aposetolo ko Peteru: “Ko ia ne fua ha tautolu a tau hala ke he hana tino ni ki luga he akau, kia nonofo kehe a tautolu mo e tau hala, ka e nonofo mo e tututonu; ko e hana tau kalavalava kua malolo ai a mutolu.”—1 Peteru 2:24; kikite foki e Heperu 2:9.
14. Ko e heigoa he Tohi Tapu ne fakakite he Ioane 3:16 ke he fakaalofa he Atua ma e tagata? Ti tali fefe a tautolu?
14 Ko e mena fulufuluola lahi haia kua fakakite mai ai e fakaalofa noa he Atua ma e tau tagata! Ne lagomatai he Tohi Tapu ke fakaaue ki ai, pehe: “Nukua pihia e fakaalofa mai he Atua ke he lalolagi, kua ta mai ai hana Tama fuataha, kia nakai mate taha ne tua kia ia, ka kia moua e ia e moui tukulagi.” (Ioane 3:16) Kaeke ko e matua a koe, kua mua atu e fakaalofa haau ke he haau a tama tane, to nakai fakauaua e fakaaue haau, po ke hoko ki fe e loa, ti fefe e mena ia ke he Atua. Ko e mooli to tupu e mafanatia he tau loto ha tautolu ki a ia ke iloa ai foki haana a fakaalofa lahi ki a tautolu.—1 Ioane 4:9-11.
15. (a) Ne liu tu mai kia a Iesu mo e tino tuga e tagata? (e) Mole atu e liu tumai a ia, ko e ha ne fakakite fakatino a ia ke he haana a tau tutaki? (i) Ne lata nakai a Iesu ke liu haele hake ke he lagi? Ko e ha?
15 Nakai tiaki e Iehova ko e Atua haana a Tama ne mate mo e tanu ke he tukuaga, ka e liu fakatū mai a ia ke he moui he aho ke tolu aki. Ko ia nakai liu moua foki e ia e moui fakatagata, ha ko e mena ka eke ke pihia kua liuaki e ia e palepale he lukutoto. Ka, “kua fakamoui a ia ke he Agaga.” (1 Peteru 3:18) Hā hā i ai ke he vahaloto he fa e hogofulu he tau aho he mole atu haana a liu tumai ne kitia ai he haana a tau tutaki a ia ke he falu a magaaho, he tino faliu fakatagata, ke eke mo fakamooliaga mena liu tu mai a ia mai he mate. Kitiala, ko e haana a tau tutaki ha ne kitekite ki ai, ne haele hake a ia ke he lagi mo e uta atu ai a ia fakagalo ke he tau aolagi. Kua liu haele a ia ke he lagi, ha i ai “kua fakakite ainei a ia ki mua he Atua ma tautolu” ki a hahamo e aoga he haana a lukutoto mo poa ke tuga mo e ekepoa ne mua. (Heperu 9:12, 24) Ko e tau hatakiaga ke lata mo e fakafiliaga tonu kua moua ai; ko e okiokiaga kua fakaatā tuai ma e tagata.
16. (a) Talahau la ko e heigoa e aoga he mogonei ke he fakamouiaga he lukutoto. (e) Ha ne manamanatu a tautolu ke he vaha i mua, ko e heigoa he lukutoto kua maeke ke taute ma tautolu katoa mo lautolu ne mamate?
16 Kua pihia ni ke he tau aho nei kua aoga lahi e lukutoto ki a tautolu. Ha ne fakaaoga e tua ha tautolu ki ai kua moua e tautolu e tau momoui fiafia ha ko e tuaga mea ki mua he Atua mo e nonofo ki lalo he haana a fakaalofa noa. (Fakakiteaga 7:9, 10, 13-15) Ha ko e mena tupu mai he nakai mitaki katoatoa, kua hala ai a tautolu, kua moua noa e tautolu e kumiaga ke fakamagalo mai he Atua ha ko e fakatokaaga mai he lukutoto, mo e taofi tonu to fanogonogo mai a ia ki a tautolu. (1 Ioane 2:1, 2) Lafi atu ki ai, ko e lukutoto kua hafagi e puhala ke he fakamouiaga he fakaotiaga he fakatokaaga kelea he vaha nei. Kua fakaatā ai ke liliu tutū mai a lautolu ne mamate. Kua eke foki mo fakaveaga ke moua e moui tukulagi ke he fakatokaaga foou he Atua, ke maeke ai foki ke holoholo kehe ai e agahala mai he tau tupuna.—1 Korinito 15:25, 26; Fakakiteaga 7:17.
PULE KE HE KAUTU HE ATUA
17. (a) Ko e heigoa ha Iesu ne tumau ki ai, ti eke foki mo fakamatapatuaga he haana a tau fakamatalaaga? (e) Ko e heigoa ne fakakite e Iesu ke he haana a tau mana ke fakamalōlo mo e lagaki mai a lautolu ne mamate?
17 Ko e vaha ne gahua ai a Iesu ke he lalolagi ne fakatonu fakamalōlo e ia ke taofi mau ke he kautu he Atua. Ne fakaako e ia e tau tutaki ke liogi: “Kia hoko mai hau a kautu. Kia eke hau a finagalo ke he lalolagi, tuga ne eke ke he lagi.” Ti fakamalōlo e ia a lautolu ke “kumikumi fakamua a mutolu ke he kautu.” (Mataio 6:10, 33) Ko e loga he haana a tau fakatai ne hagaao atu ai ke he Kautu. Ne eke e ia e Kautu mo matapatu he haana a fakamatalaaga. (Mataio 9:35) Ko e haana tau mana fakamalōlo mo e fakatutū mai a lautolu ne mamate, ne fakakite e ia e fakatātāaga tote he tau mena ka taute ai ke he lalolagi nei ki lalo hifo he kautu he Atua. Ko e mogo ia to fakaoti ai e tau tatalu, tau mata pouli to kitia e lautolu, tau teliga tuli to mahafagi, tau lima mo e tau hui kulikuli to fakamalōlo. Ne pihia ai e monuina ka moua mai!—Fakakiteaga 21:3, 4.
18. (a) Fakaaoga vave nakai e Iesu e pule fakapatuiki haana he magaaho ne liu hake ai a ia ke he lagi? Ko e ha? (e) Ko e heigoa ne talahau e Iesu ia Mataio 25:31, 32, ka taute e ia ka liu haele mai mo e pule malōlo he Kautu?
18 Ko Iesu ko ia ne fakauku he Atua ke eke mo pule ke he Kautu. Ka ko e magaaho ne liu haele hake a Iesu ke he lagi, ne nakai la hoko e magaaho ke fakaaoga ai e ia e pule fakapatuiki. Ne tatali ni a ia ke he magaaho kua fafati he haana a matua. (Gahua 2:34-36) Ka e, tuhi atu e ia ki mua ke he vaha ka liu mai a ia mo e malōlo he kautu, kua pehe mai: “Ka hau e Tama he tagata mo e hana lilifu, ko e tau agelu tapu oti foki fakalataha mo ia, ti nofo ai a ia ke he hana nofoaiki lilifu; To fakapotopoto ki mua hana e tau motu oti kana; ati vevehe kehekehe ai e ia a lautolu, tuga e leveki mamoe kua vevehe e tau mamoe mo e tau koti.” (Mataio 25:31, 32) Kua momoui a tautolu he vaha nei he veheveheaga. Ko Keriso ha he nofoaiki he lagi kua teitei fakaaoga tuai e pule fakapatuiki ke fakaotioti e tau tagata mahani kelea ka e laveaki a lautolu ne tuga e tau mamoe ko lautolu haia ka momoui ke he lalolagi nei ko e taha veveheaga haia he Kautu.—Mataio 25:34, 41, 46.
19. Ke fiafia ha ko e tau monuina mai ia Iesu Keriso, ko e heigoa ha tautolu ke taute?
19 Ha ko Iesu Keriso kua fakaataina ai e tau monuina ma e tau tagata oti, ka kia tumau e tua ha tautolu ki a ia ke maeke ai ke moua e tau mena ia. (Ioane 3:36) Kia eke a tautolu mo haana a tau tutaki mo e foaki atu a tautolu ki a ia ko e patuiki ha he lagi. Maeke nakai ke taute pihia e koe? To hā hā i ai a lautolu ke totoko mo e lali ke fakahēhē a koe, ka tuku atu e koe haau a tua katoatoa ki a Iehova to nakai toe a koe mo e moua e tau monuina kua tatanaki he Atua ma lautolu oti kua fakaalofa ki a ia.—Salamo 62:7, 8.