Vala 5
Ko e Mena Fakaalofa Homo ue atu he Finagalo Tokanoa
1, 2. Ko e heigoa e mena fakaalofa homo ue atu ko e taha vala ha tautolu a tauteaga?
KE MAAMA ko e ha ne fakaata ai he Atua e matematekelea mo e mena hana ka taute ki ai, kua lata ia tautolu ke fakaaue ke he puhala ne taute e ia a tautolu. Kua taute e ia loga atu foki ke he tufugatiaaga ha tautolu ko e tino mo e uho ulu. Kua tufuga foki e ia a tautolu aki e tau fua he manamanatuaga mo e logonaaga pauaki.
2 Ko e vala he kei he ha tautolu ko e manamanatuaga mo e logonaaga kua taute ai ke he finagalo tokanoa. E, kua to he Atua ia tautolu oti e lotomatala ke he fifili he tokanoaaga. Kua moli lahi ko e mena fakaalofa homo ue atu mai ia ia.
Kua Taute Fefe a Tautolu
3-5. Ko e ha kua fakaaue a tautolu ke he finagalo tokanoa?
3 Ki a manamanatu la a tautolu kua putoia fefe e finagalo tokanoa he fakaataaga he Atua he matematekelea. Ke kamata aki, manamanatu ke he mena nei: Kua fakaaue nakai a koe ha kua moua e tokanoaaga ke fifili ko e heigoa hau ka taute mo e vagahau, ko e heigoa hau ka kai mo e tui, ko e tau faga gahua fefe hau ka taute, mo e nofo i fe mo e fefe e hau a moui? Po ke kua fia manako a koe ke fai tagata ke fakamatafeiga e tau kupu takitaha hau mo e fakagahuahuaaga he tau magaaho oti he hau a moui?
4 Nakai fai tagata mitaki kua manako ke uta kehe hana a moui mai he hana takitakitaaga katoatoa. Ko e ha ne nakai pihia ai? Kakano ha ko e puhala ne taute aki he Atua a tautolu. Kua pehe mai he Tohi Tapu ki a tautolu kua tufuga he Atua e tagata ke he hana ‘fakatai mo e mahani,’ mo e taha he tau mahani he Atua ko e tokanoaaga he fifiliaga. (Kenese 1:26; Teutaronome 7:6) He magaaho ne tufuga e ia e tau tagata, ne age e ia ki a lautolu e mahani homo ue atu taha ia ni—ko e mena fakaalofa noa he finagalo tokanoa. Ko e taha kakano ia ne fa fakaita aki a tautolu ha ko e fakatupaaga ki a lautolu e tau takitaki mahani vale.
5 Ti ko e fatuakiloto ma e tokanoaaga kua nakai moua noa, ha ko e Atua ko e Atua he tokanoaaga. Kua pehe mai e Tohi Tapu: “Mo e ko e mena kua ha i ai e agaga a Iehova, kua ha ha i ai e tokanoaaga.” (2 Korinito 3:17, NW) Ha kua pihia, kua foaki mai he Atua ki a tautolu e finagalo tokanoa ko e taha vala he ha tautolu a tauteaga. Ha kua iloa foki e ia e puhala he tau manamanatuaga mo e tau logonaaga ha tautolu kua gahua, ti iloa e ia kua fiafia lahi a tautolu mo e finagalo tokanoa.
6. Talaga fefe he Atua e tau uho ulu ha tautolu ke gahua fakatatai ke he finagalo tokanoa?
6 Ke o fakalataha mo e mena fakaalofa he finagalo tokanoa, kua foaki he Atua ki a tautolu e iloilo ke manamanatu, fakahakohako e tau mena vihi, taute e tau fifiliaga, mo e iloa e hako mai he hepe. (Heperu 5:14) Ti kua fakamatapatu e finagalo tokanoa ke he fifiliaga he pulotu. Kua nakai taute a tautolu ke tuga e tau ropoto ne nakai fai finagalo a lautolu ia lautolu ni. Kua nakai tufuga foki a tautolu ke nakai fai mahani ke tuga e tau manu. Ka e, ko e tau uho ulu mua ue atu ha tautolu kua talaga ke gahua fakatatai mo e tokanoaaga he fifiliaga.
Ko e Kamataaga Mitaki Lahi
7, 8. Ko e heigoa e kamataaga mitaki kua foaki he Atua ke he tau mamatua fakamua ha tautolu?
7 Ke fakakite aki e levekiaga he Atua, fakalataha mo e mena fakaalofa he finagalo tokanoa, ko e tau mamatua fakamua ha tautolu, Atamu mo Eva, kua foaki ki a laua e tau mena oti ne kua fa manako e tau tagata oti ki ai. Kua tuku a laua ke he katene tuga e parataiso. Kua loga ha laua a koloa. Kua mitaki katoatoa ha laua a tau manamanatuaga mo e tau tino, ti nakai maeke ke fuakau po ke gagao po ke mamate—kua maeke ke moua e laua e moui tukulagi. Kua ha ha foki ki a laua e tau fanau mitaki katoatoa kua maeke foki ke fiafia tukulagi ke he vaha mai i mua. Mo e ko e fakatupuaga he tau tagata kua ha ha i ai e mamakona ke he gahua ke liliu e lalolagi katoa ke he parataiso.—Kenese 1:26-30; 2:15.
8 Hagaao ke he mena ne foaki, kua fakakite he Tohi Tapu: “Ti kitekite e Atua ke he tau mena oti ne eke e ia, kitiala, kua mitaki lahi ni.” (Kenese 1:31) Kua talahau foki e Tohi Tapu ke he Atua: “Kua katoatoa ni e mitaki hana gahua.” (Teutaronome 32:4) E, kua foaki he Tufuga ke he tau magafaoa he tagata e kamataaga mitaki katoatoa. Kua nakai ha ha i ai ha mitaki foki. Kua fakamoli ki ai ko e Atua leveki a ia!
Tokanoaaga kua Fai Fakakaupaaga
9, 10. Ko e ha e finagalo tokanoa kua lata ke fakagahuahua fakamitaki?
9 Pete ia, kua amanaki pihia kia e Atua ke he finagalo tokanoa ke nakai fai fakakaupaaga? Manamanatu la ke he taone apiapi mo e nakai fai matafakatufono peleo afi, ne maeke e tau tagata ke fakaholo ke he ha hala kua fia holo mafiti a ia ki ai. Kua manako ki a a koe ke fakaholo ke he tau tuaga pihia? Nakai, ko e nakai fai fakatokatokaaga peleo afi a ia mo e kua moli kua fua ai ke he loga e tau pakia.
10 Ti pihia foki, ke he mena fakaalofa he Atua ko e finagalo tokanoa. Ko e nakai fai fakakaupaaga he tokanoaaga kua kakano ni to nakai fai holo tatai e fakatokatokaaga he kaufakalatahaaga. Kua lata ke ha ha i ai e tau matafakatufono ke puipui e tau gahua he tagata. Kua pehe e Kupu he Atua: “Mahani tuga e tau tagata tokanoa, mo e nakai fakaaoga e tokanoaaga hau ke eke mo ufiufi ke he mahani kelea.” (1 Peteru 2:16, JB) Kua manako e Atua ke he finagalo tokanoa ke fakamau ke he mahani mitaki. Ko e finagalo hana ke ha ha ia tautolu, nakai ke katoatoa e tokanoaaga, ka e fai tokanoaaga kua omaoma ke he hatakiaga he matafakatufono.
Tau Matafakatufono ha Hai?
11. Ha hai e tau matafakatufono kua talaga ke omaoma a tautolu ki ai?
11 Tau matafakatufono ha hai kua talaga ke omaoma a tautolu ki ai? Kua fakakite mai he taha vala he tohi 1 Peteru 2:16 (JB): “Ko mutolu ko e tau tupa nakai he ha tagata taha ka e he Atua.” Nakai kakano e mena nei ko e tupa vale, ka e kua kakano kua talaga a tautolu ke fiafia lahi he magaaho ka omaoma ke he tau matafakatufono he Atua. (Mataio 22:35-40) Ko e hana a tau matafakatufono kua mua atu ke he tau matafakatufono he tau tagata, kua foaki ko e puipuiaga mitaki lahi mahaki. “Ko au ko Iehova, ko e hau a Atua, kua fakaako atu kia ko e ke he tau mena ke aoga ai, kua takitaki e ia a ko e ke he puhala ke fano ai a koe.”—Isaia 48:17.
12. Ko e heigoa e fifiliaga he tokanoaaga kua lata mo tautolu he tau matafakatufono he Atua?
12 Ke he magaaho taha, kua fakaata e tau matafakatufono he Atua ma e fifiliaga he tokanoaaga mua ue atu ke he ha lautolu a tau fakakaupaaga. Kua fua mai ai e kehekehe mo e eke ai e magafaoa he tagata ke fiafia mo e fulufuluola. Manamanatu la ke he tau mena kai kehekehe, mena tui, leo kofe, fakatino mo e tau kaina he lalolagi katoa. Kua moli kua manako a tautolu ke fai fifiliaga ke he tau mena nei mo e nakai fai taha ke fifili ma tautolu.
13. Ko e heigoa e tau matafakatufono fakatino kua lata ia tautolu ke omaoma ke lata mo e ha tautolu a mitaki?
13 Ti kua tufugatia foki a tautolu ke fiafia he magaaho ka omaoma ke he tau matafakatufono he Atua ke he tau mahani he tau tagata. Kua tatai mo e omaoma ke he tau matafakatufono ke he tino he Atua. Ke tuga foki ka fakavihia e tautolu e matafakatufono he mamafa mo e hopo mai he mena tokoluga, to pakia a tautolu po ke mamate. Kaeke ke fakavihia e tautolu e tau matafakatufono i loto he ha tautolu a tau tino mo e fakaoti e kai he tau mena kai, inu ke he vai, po ke fafagu e matagi, to mamate a tautolu.
14. Iloa fefe e tautolu ko e tau tagata kua nakai talaga ke tu tokotaha he Atua?
14 Ti kua moli kua tufugatia a tautolu mo e manako ke fakauka ke he tau matafakatufono ke he tino he Atua, kua tufugatia a tautolu mo e manako ke fakauka ke he mahani he Atua mo e tau matafakatufono fakafiafia. (Mataio 4:4) Kua nakai tufugatia e tau tagata ke tu tokotaha mai he ha lautolu a Tagata Taute mo e fai kautuaga. Kua talahau he perofeta ko Ieremia: “Kua nakai ha i ai ke he tagata hana puhala, nakai ha ha he tagata kua fano ke fakatonu e mena ke fano a ia ki ai. Iehova na e, kia akonaki mai a koe kia au.” (Ieremia 10:23, 24) Ti ke he tau puhala oti he tau tagata ka tufugatia ke nonofo ki lalo hifo he pule he Atua nakai ko e ha lautolu.
15. Ko e tau matafakatufono kia he Atua kua kavega ki a Atamu mo Eva?
15 Ko e omaoma ke he tau matafakatufono he Atua kua nakai ha ha i ai ha kavega ma e ha tautolu a tau mamatua fakamua. Ka e, kua gahua ma e ha lautolu a tuaga mo e he magafaoa he tagata katoatoa. Ane mai nonofo a laua tokoua i loto he tau fakakaupaaga he tau matafakatufono he Atua, ti to malolo oti ni. Kua pihia foki, kua nonofo a tautolu mogonei he parataiso homo ue atu ke he fiafia he fakaalofa, fakalataha he magafaoa he tagata! Kua nakai fai mahani kelea, matematekelea, mo e mate.
[Fakatino he lau 11]
Ko e Tufuga kua foaki ke he tau tagata e kamataaga mitaki katoatoa
[Fakatino he lau 12]
Kua fia manako ka koe ke fakaholo ke he puhala ne loga e tau peleo afi kaeke ke nakai fai matafakatufono?